29 آذر 1387 / 20 ذی الحجه 1429 / 19 دسامبر 2008

شيخ عزُّ الدين قَسّام ازبزرگترين رهبران نهضت مردم فلسطين به شهادت رسيد. قيام شيخ عزُّالدين قسّام هنگامي آغازشد كه سيل مهاجران يهودي ازكشورهاي اروپايي به سوي فلسطين اشغالي پس از طرح بالفورمبني برتشكيل دولت يهود به دست دولت استعماري انگليس شروع شده بود. اين قيام پس از شهادت اين عالم مبارز فروكش كرد. سرانجام درپي چند حركت مخالفت آميز عليه دولت انگليس استعمارپيركميسيوني به رياست ويليام وُلزْلي براي بررسي اوضاع به فلسطين گسيل داشت. اما اين كميسيون به تجزيه فلسطين به سه ناحيه عربي، يهودي بين المللي رأي داد.

محمد حسين ضيع خاتم استاد برجسته هنرخاتم كاري درگذشت. استاد به سبب آشنايي كامل به هنرخطاطي دربريدن خط برروي صدف و عاج نيز مهارت بسيارداشت و آثاري گرانبها ازايشان به يادگارمانده است كه درموزه‎هاي داخل و خارج كشور نگهداري مي‎شود.

استاد ابوالحسن صبا موسيقيدان نامي ايران براثربيماري قلبي درگذشت. هنراستاد فقط درنواختن ويلن خلاصه نمي‎شد بلكه درسنتور، كمانچه، نقاشي، ادبيات، پرورش گل و صنايع ظريفه نيزمهارت داشت. استاد صبا درزمينه كاوش و تفحص درابعاد و زواياي موسيقي ديرپاي ايراني طرحي نو درافكنده ازايشان كتابي تحقيقي درباره شناسايي سازهاي ايراني درتاريخچه آنها باقي مانده است.

استاد غلامحسين همايوني ازخوشنويسان بزرگ و تعليق نويس مشهوردرگذشت. استاد سجاياي اخلاقي داشت و صاحب زهد تقوي بود و بيش ازنيم قرن به تعليم و تربيت شاگردان و تأليف آثارمختلف پرداخت. كتابهاي «تُحفَة الرَّضوي و تُحفةُ المُؤمن» ازآثارخطي ايشان است.

پس از اولتياتوم روسيه به دولت ايران براي اخراج مورگان شوستر، كارشناس اقتصادي آمريكايي در ايران، دولت ايران اين اولتيماتوم را در 28 آذر 1290 ش پذيرفت. اما پذيرش ذلت‏بار اولتيماتوم روس‏ها كه به اميد پايان يافتن زياده‏خواهي‏ها و بهانه‏گيري‏هاي دولت روسيه انجام گرفت، نه تنها مشكلي را حل نكرد، بلكه دامنه تجاوزات آنها را گسترش داد. در اين ميان، شهر تبريز كه به علت مقاومت دليرانه در برابرعناصر وابسته به روس‏ها از جمله محمدعلي شاه، بيش از ديگر شهرها مورد خشم روس‏ها بود، در سحرگاه اين روز برابر با 29 ذي‏حجه 1329 ق، آماج حملات قزاق‏هاي روس قرار گرفت. روس‏ها به بهانه بي‏احترامي پاسبان نظميه تبريز به مامور روسي، كشتار مردمِ شهر را آغاز نمودند و نقاط حساس شهر را به تصرف خود درآوردند. سپس به تاراج اموال مردم و قتل آنان پرداخته و هرگونه مقاومتي را با تفنگ پاسخ دادند. روس‏ها در روزهاي بعد اين جنايات خود را ادامه داده و در دهم دي ماه آن سال برابر با عاشوراي 1330 ق، ثقه الاسلام تبريزي، عالم بزرگ شهر را به دار زدند. همزمان با تبريز، روس‏ها به گيلان نيز يورش بردند و جنايات مشابهي را رقم زدند. آنان به هر كس كه مشكوك مي‏شدند، مي‏كشتند و از ارتكاب هرنوع ظلم و خشونت، دريغ نكردند. در اين حال مردم رشت بنابر فتواي مراجع، از خريد كالاهاي روسي و انگليسي خودداري مي‏كردند و از مقاومت در برابر نيروهاي روس، غافل نبودند. اما روس‏ها اين استقامت عمومي را با قتل مردم به طرق مختلف پاسخ دادند.

محمدجواد تندگويان در سال 1329 ش در تهران به دنيا آمد و پس از اتمام تحصيلات متوسطه و ورود به دانشكده نفت آبادان با درجه مهندسي نفت، فارغ التحصيل شد. وي در دوران تحصيل، مبارزات خود را عليه رژيم پهلوي با شركت در انجمن اسلامي دانشكده ادامه داد و در سال 52 توسط ساواك دستگير و پس از شكنجه‏هاي فراوان به يازده ماه حبس محكوم شد. تندگويان پس از پيروزي انقلاب اسلامي به مديريت يك كارخانه در رشت رسيد. او پس از مدتي به وزارت نفت دعوت شد و به عنوان مدير مناطق نفت‏خيز جنوب مشغول به كار گرديد. پس از آن، از سوي شهيد رجايي، وزير نفت شد تا اينكه در دوازدهم آبان 1359، در يكي از بازديدهايي كه از صنعتِ نفت در جنوب داشت، در نزديكي آبادان، توسط نيروهاي اشغالگر بعثي به اسارت درآمد. شهيد تندگويان در اسارت،تحت شديدترين شكنجه‏ها قرار گرفت و مردانه مقاومت كرد تا اينكه توسط دژخيمان بعث به شهادت رسيد. پيكر اين شهيد بزرگوار پس از 11 سال اسارت، در 26 آذر 1370 ش به خاك جمهوري اسلامي ايران منتقل گرديد و در آخر آذر 1370 در جوار شهداي هفتم تير در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.

« خواجوي كرماني» عارف و شاعرگرانقدرايران زمين دركرمان متولد شد. خواجو درنظم و نثربويژه سرودن اشعارعارفانه استاد بود و درشعرش الفاظ روان و معاني بسيارپرمحتوا هستند. خواجوي كرماني درمثنوي ازنظامي پيروي مي‎كرد ولي بسيارروانترازاو مي‎سرود. ديوان اشعارخواجو ازدو بخش «صَنايِعُ الكَمال و بَدايِعُ الجَمال »تشكيل شده است. افزون براين «خمسه خواجو»ازبهترين آثاراو بشمارمي‎رود. روضَةُ الاَنوار كه موضوع آن اخلاق، عرفان و وصف حالي رسا ازخود شاعراست؛ منظومه‎هاي خمسه خواجوي كرماني است. اين شاعرعارف درشهرشيرازبخاك سپرده شد.

آيت الله ملا محمد كاظم خراساني ازفقها، مراجع و پيشروان انقلاب مشروطه دارفاني را وداع گفت. نكته شايان توجه درسبك تدريس اين فقيه بزرگوار شيوايي تقريرو سرعت انتقال او بود. ازمشهورترين آثارآخوند خراساني«كِفايةُ الاُصول» را مي‎توان نام برد كه اززمان تأليف تاكنون همواره ازمنابع معتبردرس و بحث علم اصول بوده است. آخوند خراساني مدتي رياست علمي شيعه را درايران، هند، عراق و افغانستان به عهده داشت.

آيت الله محمد مهدي غروي اصفهاني ازعلما و مدرسان حوزه مشهد درگذشت. وي دردوره تحصيلات تكميلي خود درحوزه نجف ازمحضربزرگاني چون آخوند خراساني و آيت الله العظمي نائيني بهره برد. آيت الله غروي پس ازكسب درجه اجتهاد به مشهد بازگشت و به تدريس پرداخت.

پس از مرگ هلاكو، پسرش اباقاخان به جانشيني او نشست. او تبريز را پايتخت و خواجه شمس الدين محمد جويني را وزير خود قرار داد. اباقاخان سعي داشت تا با كمك مسيحيان روم، دولت مصر را كه در آن زمان، پرچمدار عالم اسلام بود، از ميان بردارد ولي موفق نشد و از آنان شكست خورد. در زمان اباقا خان، استيلاي مغول تا كنار درياي مديترانه گسترش يافت.

آيت اللَّه سيدعبدالكريم كشميري در سال 1345ق در نجف اشرف به دنيا آمد. پس از فراگيري دروس مقدمات در نجف، در حلقه‏ي درس خارج آيات عظام: خويى، سيدعبدالاعلي سبزواري، سيد عبدالهادي شيرازي و شيخ كاظم شيرازي قرار گرفت. به دليل هوش سرشار خويش، در كوتاه‏ترين زمان توانست، درجه‏ي اجتهاد را از آيات اللَّه خويى دريافت دارد، آن گاه به تدريس سطوح عالي فلسفه در حوزه پرداخت. پشتكار آيت اللَّه كشميري در تدريس به گونه‏اي بود كه روزانه 11 كرسي درس اعم از فقه، اصول، فلسفه و ادبيات عرب براي ايشان برپا مي‏شد. افزون بر تدريس، پژوهش و نگارش، در سير معنوي و تهذيب نفس نيز به مراتب عالي دست يافت و صاحب كرامت‏هايى گرديد. در پي سخت‏گيري‏هاي رژيم بعث عراق، به طور پنهاني همراه خانواده، راهي ايران شد و در مرز ايران و عراق، همه‏ي نگاشته‏هاي علمي ايشان به دست نيروهاي امنيتي عراق افتاد. سرانجام اين عارف سترگ و عالم برجسته در 18 فروردين 1378 ش پس از طي يك دوره‏ي بيماري در 72 سالگي جان به جان آفرين تسليم كرد و پس از اقامه‏ي نماز توسط آيت اللَّه بهجت، در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.

مرم اسپانيا قيام بزرگ خود را عليه سلطنت فليپ پنجم آغازكردند. هدف ازاين قيام عزل فليپ ازمقام سلطنت اسپانيا بود. اين قيام ابتدا به خروج فيليپ ازمادريد منجر شد اما بعد از چند روز فيليپ پنجم بارديگر به مادريد بازگشت و قيام كنندگان را به شدت سركوب و پس از آن شماري ازرهبران قيام مردم را اعلام كرد.

سيرالئون ازكشورهاي اِفريقاي غربي ضميمه انگلستان شد. اين سرزمين پس از330سال كه ازتاريخ اكتشاف آن مي‎گذشت جزء متصرفات انگلستان شد. سيرالئون را داسينترو كاشف پرتغالي كشف كرد و پس از آغاز سلطه استعماري انگليس تا سال1961ميلادي دراسارت اين كشور ماند. سرانجام درسال1961ميلادي سيرالئون به استقلال رسيد و حكومت فرمانداري كل درآن برقرارشد. سيرالئون تا قرن هجدهم ميلادي ازمهمترين نقاط صادركننده برده درقاره اِفريقا بود و مردم اين كشور بدست اروپايي‎ها به بردگي درمي‎آمدند.

كشور ايرلند ازمتصرفات انگلستان استقلال يافت. ايرلند مدت هفت قرن مستعمره بريتانيا بود اما مردم ايرلند هميشه با حكومت انگليسي‎ها مخالفت و مبارزه مي‎كردند. عاقبت درسال1921ميلادي به موجب پيمان منعقد شده درلندن، بجزشش ايالت ايرلند كه ايرلند شمالي خوانده شدند؛ ديگر بخشهاي ايرلند بصورت دومينيون بريتانيا درآمد و با نام دولت آزاد ايرلند اعلام موجوديت كرد. درسال1949ميلادي براساس قانون اساسي ايرلند اين كشور بطوررسمي جمهوري ايرلند نام گرفت و ازسال1966ميلادي روابط اقتصادي خود را با بريتانيا گسترش داد.

وايْتْسْ برينْگْ، دريانورد معروف دانماركي در 18 مارس 1681م در شهر هوسن دانمارك به دنيا آمد. وي در سال 1704م وارد نيروي دريايى روسيه شد و در جنگ عليه سوئدي‏ها شهرتي به دست آورد. برينگ در پايان خدمتش در نيروي دريايى، به مسافرت‏هاي اكتشافي براي روسيه دست زد و در جستجوي حدود شرقي سواحل شمال آسيا برآمد. از اين رو در پنجم فوريه 1725م از سن‏پترْزبورْگ بيرون آمد و پس از گذشتن از سيبري، دريانوردي خود را آغاز كرد. وي در سال 1728م در سواحل شمال شرقي آسيا ادامه مسير داد و در 30 اوت 1740م تنگه‏اي را كه بعدها به نام خودش معروف شد، كشف كرد. وي با كشف تنگه برينْگْ كه شمال شرق آسيا و شمال غرب امريكا را از هم جدا مي‏كند، ثابت كرد كه قاره آسيا از امريكا جدا است. برينگ هم‏چنين جزاير سِنت لارِنْسْ در غرب آلاسكا در درياي برينگ، سن لوران در جنوب شرقي كانادا و ديوميد در درياي برينگ را كشف كرد. وي طي سال‏هاي بعد نيز موفق به كشفياتي گرديد كه نام و آوازه‏اش را بلند گردانيد. در يكي از اين سفرها، توفان‏هاي شديد و مرض و بيماري، او را مجبور كرد كه از اكتشافات جديد چشم بپوشد و بازگردد. در راه بازگشت، كشتي وي به ساحل جزيره‏اي ويران و بي‏آب و علف نزديك منطقه كامْچاتْكا در شرقي‏ترين نقطه روسيه، رسيد و در آن‏جا بود كه در 19 دسامبر 1741 در همان جزيره‏اي كه به نام او ناميده مي‏شود در 60 سالگي درگذشت.

كشور سوريه پس از جنگ جهاني دوم دچار تحولات سياسي فراواني شد كه مهم‏ترين آن‏ها، طرح مسئله اتحاد با اردن و سپس با عراق بود. درسال 1946م پادشاه اردن، سوريه را به اتحاد با اين كشور فراخواند كه قتل وي به اين طرح پايان داد. در طي سال‏هاي بعد، احزاب سوري هم‏چون حزب وطني و حزب بعث سوريه خواهان اتحاد اين كشور با عراق بودند و طرح اين اتحاد تحت عنوان اتحاد فدرالي مطرح گرديد. اما كشمكش‏ها و اختلافات داخلي در سوريه ادامه داشت و موافقان و مخالفان در هيأت دولت نيز حضور داشتند. در اين اوضاع، اديب شيشْكِلي، سرهنگ 45 ساله ارتش سوريه، با يك كودتاي نظامي در 19 دسامبر 1949م، ضمن به دست‏گيري قدرتْ وظايف رياست دولت را بر عهده هاشم الاتاسي، نخست وزير پيشين سوريه قرار داد. با اين حال اديب شيشكلي دو سال بعد در 29 نوامبر 1951م در يك جنگ قدرت، ساير دولت‏مردان كشور را دستگير كرد و با به دست‏گيري قدرت و كسب اختيارات تام، فرمان‏روايى خود را بر سوريه استحكام بخشيد. شيشكلي از يك سو با مصر و عربستان سعودي روابط ويژه‏اي داشت و از طرف ديگر، مسئله وحدت عراق و سوريه را به فراموشي سپرد. وي در سال 1953م پُست رياست جمهوري را به صورت رسمي اشغال كرد و سپس اجازه تشكيل احزاب را صادر نمود. در اين ميانْ حزب بعث سوريه با ايدئولوژي ناسيوناليسم عربي و ملي‏گرايى و نيز احزاب طرفدار كمونيسم و سوسياليستْ در سوريه قدرت مي‏يافتند. از سوي ديگر فعاليت‏هاي تبليغاتي عليه شيشكلي، باعث شد تا در سراسر كشور تظاهرات ضدّ دولتي برگزار شود تا اين كه حكومت شيشكلي طي كودتايي در فوريه 1954م، پس از پنج سال سقوط كرد و رهبران كودتا شيشكلي را به برزيل تبعيد نمودند. سرهنگ اديب شيشكلي سرانجام ده سال بعد در 28 سپتامبر 1964م در برزيل ترور شد و قتل رسيد.