مترجم: زهرا هدایت‌منش
منبع:راسخون




 

كشف اتفاقی سیاره‌ای كه به دور یك ستاره نوترونی می‌چرخد، باعث شگفتی اختر فیزیك‌دان‌ها شده است. آندرو لین، ماتیو بیلز، و ستنام شمار از دانشگاه منچستر سیاره‌ای را كشف كرده‌اند كه در حال چرخیدن به دور 10-1829PSR است. 10-1829PSR است. یكی از چنده ده تپ اختر رادیویی است كه به طور منظم در رصدخانه جودرل بنك در چه شر رصد شده است. این یك كشف بسیار مهم و ماهیتاً مهیج است؛ و به علاوه حاوی پیامدها و اشاراتی ضمنی در زمینه برداشت ما از مراحل پایانی تكامل ستاره‌ای است.
گمان می‌رود كه ستاره‌های نوترونی هسته‌های واگن ستاره‌های پرجرمی هستند كه سوخت هسته‌ای شان را تمام كرده‌اند و در پی رمبشی گرانشی، به صورت ابر نواختر منفجر شده‌اند. پس این سیاره جدید از بطن یك سلسله حوادث دهشتناك، كه البته با خلق و خوی سیاره‌ای‌اش هم ناسازگار است، سر برآورده است:
- ستاره در اواخر عمر در مرحله‌ای از تكامل كه به صورت غول سرخ بوده است، می‌بایست منبسط شده و سیاره را در بر گرفته باشد.
- اگرچه مواد دفع شده از نواختر تكانه كافی به سیاره نداده است كه آن را از منظومه اخراج كند، ولی باید مدار سیاه را سخت مختل كرده باشد. با این وصف خروج از مركز مشاهده شده مدار كمتر از 1ر0 است.
- انرژی جنبشی‌ای كه مواد دفع شده در محل سیاره داشته‌اند، به میزان یك مرتبه بزرگی، بزرگتر از انرژی بستگی گرانشی سیاره برآورد شده است. ولی فقط كسر كوچكی از این انرژی جذب شده است كه جو سیاره را از میان برده ولی نتوانسته است خود سیاره را تبخیر كند.
- بیشتر جرم ستاره باید در طی انفجار ابر نواختر، به بیرون پرتاب شده باشد. اما یك قضیه ساده نشان می‌دهد كه اگر بیش از نصف جرم ستاره در مدتی برابر با یك دوره تناوب مدار از دست برود، هیچ سیاره‌ای نمی‌تواند در منظومه باقی بماند.
اینها مسائلی است كه باید برای سازگار كردن وجود این سیاره با اطلاعاتی كه از ابر نواخترها داریم مطرح شود. شاید این منظومه، زمانی یك ستاره دوتایی بوده است (فعلاً چند تپ اختر دوتایی را می‌شناسیم) و سیاره بازمانده همدمی است كه تابش تپ اختر، لایه‌های بیرونی‌اش را كنده و به بیرون انداخته است. شق دیگر این است كه سیاره احتمالاً در جریان انفجار یا بعد از آن به وجود آمده است. ممكن است از تراكم موادی پدید آمده باشد كه از هسته دوار ستاره به بیرون پرتاب كرده است و یا از مواد دفع شده‌ای به وجود آمده باشد كه بعداً به شكل قرص بر افزایش سقوط می‌كرده‌اند. در حالی كه نظریه‌پردازان سرگرم این افكارند كه خیلی نظریه‌پردازانه‌اند و مسائل خاص خود را مطرح می‌كنند، سیاره چرخنده ما همچنان به این تردید فزاینده دامن می‌زند كه شاید هم راه‌های مساملت آمیزتری برای تكوین ستاره‌های نوترونی وجود داشته باشد.