مترجم: احمد رازیانی
منبع:راسخون

 

اندازه‌گیری پراكندگی پرتوایكس با زمان واقعی در گذشته برای بررسی تغییر شكل تابكاری بلور و جداسازی فاز در بسپارهای با وزن مولكولی زیاد به كار رفته است. اخیراً كلر و همكارانش با استفاده از تابش سنكروترونی یك رشته اندازه‌گیری‌های مهم انجام دادند كه طی آن برای اختلاف میان فرایندهای تبلور محلولی و تبلور كپه‌ای در بسپارها توضیحی یافته‌اند. از استدلال‌های نظری پیش‌بینی می‌شود كه هم برای تبلور كپه‌ای و هم برای تبلور محلولی ضخامت اولیه بلور باید به نسبت عكس اختلاف دمای ذوب و تبلور تغییر كند. معلوم شده است كه این امر در تبلور محلولی صادق است اما در مورد تبلور كپه‌ای چنین نیست. این پژوهشگران با تركیبی از اندازه‌گیری‌های رامان و پراكندگی پرتو x با تفكیك زمانی دریافتند كه ضخامت اولیه بلور تقریباً با ضریب 2 كوچكتر از مقداری است كه با روش‌های پراكندگی استاتیكی اندازه گیری می‌شود، و تغییرات آن هم مثل تغییرات ضخامت ماده متبلور محلولی است، و بدین ترتیب برای این اختلاف چشم‌گیر پاسخی پیدا شد. اختلاف میان اندازه‌گیری‌های با تفكیك زمانی و استاتیكی به علت ضخیم شدگی سریع بلور بوده است. اندازه‌گیری پراكندگی در مراحل بسیار نخستین تبلور به لطف شار افزایش یافته تجهیزات حلقه انبارشی امكان‌پذیر شده است.
تركیب اندازه‌گیری‌های پراكندگی پرتوایكس در زوایای كوچك با تفكیك زمانی (TRSAXS) با روش گرماسنجی با روبش تفاضلی (DSC) نیز اخیراً صورت گرفته است. با وجودی كه تاكنون این اندازه‌گیری‌های تركیبی با كارایی كامل به كار گرفته نشده‌اند، كاملاً روشن است كه درك رفتار گرمایی پیچیده در مواد امكان‌پذیر است. یك مورد مهم و قابل ذكر عبارت است از بررسی اخیر بر روی پاسخ گرماگیر چندگانه‌ای (واكنشی كه در آن گرما جذب می‌شود) كه بسپارهای همزمان پلی اورتان قطعه‌ای از خود نشان می‌دهند. نوعاً، این مواد وقتی گرما می‌گیرند تا از دمای اتاق به دماهای بالاتر از نقطه ذوب برسند، درگیر سه فرایند گرماگیر می‌شوند. تركیب TRSAXS و DSC به روشنی نشان می‌دهد كه در این مواد خرده بلورهای كوتاه‌تر ذوب می‌شوند و سپس با فاز قطعه نرم آمورف اختلاط می‌یابند. در دماهای مختصری بالاتر، ذوب شدن خرده بلورهای بزرگ‌تر مشاهده می‌شود. روشن كردن چنین رفتار گرمایی پیچیده‌ای بدون استفاده از این تكنیك‌های تركیبی اساساً ناممكن است. پیشرفت‌های بیشتری در جهت یكی كردن این تكنیك‌ها با روش‌های پراش زاویه – بزرگ در حال انجام است كه منجر به اطلاعات ساختاری در گستره‌ای از چند آنگستروم تا هزاران آنگستروم، همراه با یافته‌های گرماسنجی، خواهد شد.