استان فارس(2)

از سكه های كشف شده آن دوران می توان دریافت كه در آن زمان، تمدن یونانی، به كلی از پارس رخت بر بسته بود و سنت های تاریخی و اساطیری كهن و دین زردشتی استیلای كامل داشته است. بر اساس شواهد، در آن زمان پارس تنها سرزمینی بود كه در آن جا دین زردشتی حقیقی و نوشته های مقدس آن محفوظ مانده بود.
به همین دلیل، تجدید حیات آیین زردشتی، با قیام اردشیر اول و كشور گشایی های او از پارس آغاز شد. اردشیر اول دودمان ساسانیان را بنیاد گذاشت و دین زردشتی را در سراسر كشور ایران مستقر كرد. استخر كه پایتخت پارس بود، در دوره ی ساسانی شهری بزرگ و آباد بود. پس از بنیان گذاری امپراتوری ساسانی، پایتخت امپراتوری به تیسفون منتقل شد. پس از ظهور اسلام و فروپاشی امپراتوری ساسانی به دلیل ظلم و فساد پادشاهان , مردم ایران از جمله مردم فارس به تدریج مسلمان شدند .
حاکمان مسلمان تقسیم ایالت فارس را به پنج ولایت كه هر یک را یک كوره می گفتند، از ساسانیان به ارث بردند و این تقسیم بندی، تا حمله مغولان باقی ماند. پنج كوره فارس عبارت بودند از: كوره اردشیر خوره كه مركز آن شیراز بود. كوره شاپور خوره كه مركز آن شهر شاپور بود. كوره قباد خوره یا ارجان كه مركز آن ارجان بود. كوره استخركه مركز آن پرس پولیس بود. و كوره داراب گرد (دارابجرد) كه مركز آن شهری به همین نام بود.
در زمان ضعف قدرت خلافت در قرن سوم هجری قمری، فارس به تصرف یعقوب لیث موسس سلسله ی صفاریان درآمد. وی شیراز را تصرف كرد و برادرش عمرولیث، مسجد بزرگی در این شهر ساخت كه هنوز پا بر جاست. پس از آن، فارس به تصرف آل بویه درآمد. عضدالدوله ی دیلمی بر بیش تر ایران و قسمتی از بین النهرین مسلط شد.
از كارهای برجسته ی او ساختن بند امیر بر رود كر بود. پس از آل بویه، سلجوقیان بر فارس مسلط شدند. در زمان ضعف سلاجقه، سنقر ابن مودود، دودمان اتابكان فارس را تاسیس كرد و این دودمان، در ۵۴۳ هجری قمری بر سرزمین فارس فرمان روایی یافت و آخرین فرمان روای آن، آبش خاتون، پس از یك سال سلطنت در ۶۶۷ هجری قمری به همسری منكو تیمور، یكی از پسران هلاكوخان مغول، درآمد و از آن پس، سلطنت وی نامی بیش نبود و چندی نگذشت كه فارس به دست امرای مغول افتاد.
در ۷۵۴ هجری قمری، امیر مبارزالدین محمد، پادشاه سلسله ی آل مظفر، فارس را تصرف كرد. شاهان این دودمان تا سال ۷۹۵ هجری قمری، كه امیر تیمور خاندان آل مظفر را برانداخت بر فارس فرمان روایی داشتند. در سال ۹۰۹ هجری قمری، فارس تحت استیلای شاه اسماعیل صفوی درآمد. در زمان او و جانشینانش، فارس و مركز آن شیراز، آبادی و رونق یافت. در این دوران، الله وردی خان و پسرش امام قلی خان فرمان روایان كاردان و با تدبیر فارس درزیبا ساختن و آبادانی شهر شیراز كوشیدند.
در جنگ میان نادر شاه و افاغنه تحت فرمان اشرف افغان، فارس رنج و ویرانی فراوانی دید. این جنگ با شكست افاغنه در ۱۱۴۲ هجری قمری پایان یافت. پس از مرگ نادر، بار دیگر فارس دست خوش پریشانی شد اما، با برآمدن كریم خان زند صلح و آبادی به این ناحیه بازگشت. از كاردانی و تدبیر و دوراندیشی كریم خان، آثار ارزشمندی، به ویژه در شهر شیراز به جای مانده است. پس از مرگ كریم خان (۱۱۹۳ هـ. ق)، بر سر جانشینی او میان بازماندگانش اختلاف بسیاری پدید آمد و سرانجام، لطف علی خان زند به فرمان روایی رسید.
پس از آن، فارس در جنگ های لطف علی خان زند و آقا محمد خان آسیب فراوان دید. پس از دودمان زندیه، قاجاریه حاكم شد. پس از وفات فتح علی شاه (۱۱۲۵ هـ. ق) پسرش حسین علی میرزا فرمان فرما كه در فارس بود به دعوی سلطنت برخاست، اما كاری از پیش نبرد.
پس از قاجار، ‌اگر چه فارس نقش ارتباطی مهم خود را از دست داد، ولی، به علت داشتن آثار گران سنگ سیاسی و تاریخی و آرامگاه های دانشمندان، شاعران و عرفای بزرگی هم چون سعدی، حافظ، ابوعبداله خفیف، ملاصدرا، خواجو، شیخ روزبهان و بواسحاق كازرونی، سیبویه و … هم چنان به عنوان یكی از پرآوازه ترین استان های ایران با معروفیتی جهانی در گستره ی فرهنگ و ادب و عرفان جایگاه خود را حفظ كرد

مشخصات جغرافیایی

استان فارس ۶/۷ درصد مساحت کل جمهوری اسلامی ایران را به خود اختصاص داده است. استان فارس در جنوب منطقه مركزی ایران بین مدارهای ۲۷ درجه و دو دقیقه و ۳۱ درجه و ۴۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۲ دقیقه و ۵۵ درجه و ۳۶ دقیقه طول خاوری از نیمروز گرینویچ قرارگرفته است. این استان از شمال با استان اصفهان و یزد، از باختر با استان های كهگیلویه و بویر احمد و بوشهر، از جنوب با استان هرمزگان و از خاور با استان كرمان همسایه است. استان پهناور فارس، منطقه ای چهار فصل بوده و از نظر آب و هوایی می توان سه منطقه ی سردسیر، معتدل و گرمسیر را دراین منطقه مشاهده كرد.
متوسط دما در سردترین ماه سال بین ۷- تا ۲- درجه ی سانتی گراد و در گرم ترین ماه سال بین ۳۵ تا ۴۰ درجه سانتی گراد در نوسان است. جهت عمومی كوه های این استان شمال خاوری – جنوب باختری است و هر چه از طرف شمال به جنوب پیش می رویم از ارتفاع كوهستان به طور عمومی كاسته می شود. محدوده استان فارس به دلیل تنوع اقلیمی و ساختارهای جغرافیایی طبیعی فضاهای خاص و منحصر به فردی را دارا است و از انواع دریاچه های طبیعی، رودخانه های دایمی و فصلی، چشمه های آب گرم و آب سرد برخوردار است. بر اساس سرشماری سراسری سال ۱۳۷۵ جمعیت استان فارس ۳۷۵۹۹۵۴ نفر برآورد شده است.

شهرهای استان:

زرین دشت - بوانات - داراب - شیراز - آباده - ارسنجان - استهبان - اقلید- جهرم - خرم بید - سپیدان - قیروکارزین - لارستان - لامرد - نیریز - مرودشت - مهر - ممسنی - کازرون - فسا - فیروز آباد . (اطلاعات و آمارمربوط به سرشماری سال ۱۳۷۵ می باشد).