گوشه گوشه ی آذربايجان‌ شرقي (2)

قلعة جوشين
قلعة جوشين يا جوشون در 26 كيلومتري غرب ورزقان به سوي جلفا در شش كيلومتري روستاي جوشين واقع شده و راه آن بسيار سخت و كوهستاني است . قلعه بر فراز كوهي است كه سه طرف آن را شيب هاي ديوار مانند احاطه كرده است و تنها راه ارتباطي آن يك گذر كوهستاني تنگ است كه فقط يك يا دو نفر مي توانند به زحمت از آن بالا روند . به همين علت نگهباني و دفاع از اين قلعه حتي با تعدادي معدود هم ممكن بوده است.

حمام كردشت

اين حمام در كناره رود ارس ، در جوار روستاي كردشت كه قلعه اي نيز به اين نام دارد واقع شده است. حمام كردشت از لحاظ طراحي داخلي و نقاشي هاي ديواري شايان توجه است.آب مصرفي حمام را از رودخانه ارس مي گيرند و پس از گرم شدن از طريق سيستم گرمخانه اي آن را به حوضچه هاي دروني انتقال مي دهند و پس از استفاده از آن، فاضلاب آن را از طريق سيستم هاي كانال كشي شده به بيرون هدايت مي كنند. ويژگي برجستة اين حمام آن است كه در حالت معمولي از سطح زمين قابل تشخيص نيست، زيرا در گودی ساخته شده است.

رباط شاه عباسی گويجه بئل

گردنه گؤيجه بئل در 93 كيلومتري تبريز و 24 كيلومتري اهر قرار دارد. در اين ناحيه دو كاروانسراي قديمي وجود دارد كه در زمستان مورد استفاده كاروانيان قرار مي گرفت. از تبريز به اهر ابتدا به كاروانسراي علياي گردنه بر مي‌خوريم كه به فاصله 3 كيلومتر از ابتدای گردنه ساخته شده است. كاروانسرای‌ دوم (‌سفلي )‌ به فاصله 7 كيلومتر از كاروانسراي عليا در محوطه اي مسطح و مشرف به رودخانه قرار دارد. اين كاروانسرا محوطه‌ بزرگ تر و گسترده‌تری را در بر گرفته و از دو بخش ، شامل حياط و قسمت مسقف كه دارای حجرات متعددی است، تشكيل شده است.

سنگ نبشته سقندل

اين كتيبه در كوهي به نام زاغي ياقيه در دو كيلومتری‌ شرق ورزقان از توابع اهر قرار دارد. طول آن 115 و عرض آن 47 سانتي متر و مشتمل بر 10 سطر است . اين كتيبه به ساردوی دوم ( 33-750 ق . م ) پسر آرگيشتی اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحيه كوهستانی پولو آدری و گشودن 21 دژ و تصرف 45 يا 44 شهر در يك روز سخن مي رود.

جاذبه هاي طبيعي

كوهستان كمتال از مهم ترين و جالب ترين كوههای ارسباران است. اين كوه 3100 متر ارتفاع دارد و از نوع كوههای سنگی است . تندي دامنه ها و صعب العبور بودن آن ،‌ كوهستان را از هر نوع هجوم مصون نگاه داشته و از مظاهر تمدن جديد نيز محروم كرده است .
قوشا داغ از ارتفاعات مهم و قابل توجه ارسباران است كه در شمال شهر هريس و غرب رشته كوه سبلان و جنوب غربي مشكين شهر قرار گرفته است . بلندترين قلة آن در شمال هريس 3149 متر ارتفاع دارد. گردنة معروف گؤيجه بئل كه از زيباترين پديده هاي طبيعي است در محدودة اين كوهستان بر سر راه تبريز به اهر قرار گرفته است .
اين تالاب در 33 كيلومتري شرق شهرستان اهر قرار دارد و تالابي دايمي است كه مورد استفادة پرندگان مهاجر آبزي قرار مي گيرد .
اين تالاب در 25 كيلومتري شرق اهر قرار دارد و تالابي نيزاري و دايمي است كه مورد استفادة پرندگان مهاجر آبزي قرار مي گيرد.
اين تالاب در 42 كيلومتري جنوب غربي اهر قرار دارد و تالاب دائمي است كه علاوه بر استفاده هاي كشاورزي، در فصل زمستان مورد استفادة پرندگان مهاجر قرار مي گيرد.

اماكن زيارتي ومذهبي

مسجد جامع اهر در كوچه مسجد جمعة اين شهر واقع شده و منسوب به دوره سلجوقي و اتابكان است . اين مسجد از نظر شيوه معماري و تزئينات از مساجد بسيار زيباي استان است.
شهر تاريخي و زيباي اهر به نام مدفن عارف بزرگوار شيخ شهاب الدين اهري در تاريخ معروف و مشهور است. بقعة اين عارف نامدار در بخش جنوبي اهر در محوطة‌ بسيار با صفايي كه در حال حاضر گردشگاه اهالي اين شهر است بنا شده است. شيخ شهاب الدين اهري از عرفاي مشهور قرن هفتم هجري است كه در اين مكان به هدايت و ارشاد طالبان حق و طريقت مي پرداخت و به درجة‌ قطب نايل گرديد . شيخ شهاب الدين مذهب اثني عشري داشت.
شهرستان بستان آباد درمحل شهر باستاني وگمشده اوجان بنا شده است. نام اوجان از قرن ششم به بعد در اكثر سفرنامه ها و كتابهاي تاريخي آمده است. حمدالله مستوفي در نزهه القلوب مي نويسد : « آن را بيژن بن گيو بن گودرز ساخت. غازان خان امارتش را تجديد كرد. از سنگ و گچ بارو كشيد و شهر اسلام خواند و دارالملك ساخت.
هوايش سرد و آبش از كوه سهند جاري است . حاصلش غله و بقولات بود. ميوه‌ او جان از اقليم سفيد چهره و شافعي مذهب اند. فرمانروايان تركمنان و صفويه مدتها در قصر غازاني در اوجان مجالس عيش و نوش داشتند، اما در روزگار فرمانروايان بعدي آذربايجان حوادث و جنگهاي خونين متعددي اوجان را در معرض انهدام و ويراني قرار داد كه امروزه از آن همه آباداني و زيبايي فقط يك رودخانه و يك دهستان به نام اوجان در جغرافياي آذربايجان باقي مانده است.

جاذبه هاي طبيعي

اين غار در قسمت جنوبي روستاي قره چمن از توابع شهرستان بستان آباد واقع شده و از نوع غارهاي استالاكتيت است. عرض دهانة غار حدود 2 متر است و دسترسي به آن از روستاي قره چمن امكان پذير است.
بناب به معناي سرزميني است كه ريشه اش در آب و يا نزديك آب است . اين شهر قبل از حمله مغولان بسيار آباد و پر رونق بود. در گورستانهاي منطقة قره قشون ،‌در ارتفاعات جنوبي آن آثاري مربوط به قرن هاي هشتم و نهم هجري به دست آمده است. آثار و بقاياي بناهاي تاريخي نشانگر آباداني آن در دوره صفويه است. با وجود اينكه بناب از شهرهای مهم آذربايجان است، از نقطه نظر اقتصادی ، سياسي و تاريخي پيوسته تحت تأثير مراغه بوده است.

مراكزتاريخي وباستاني

در 28 كيلومتري شرق عجب شير در ساحل شرقي درياچه اروميه در 95 كيلومتري جنوب تبريز، قلعه ‌ضحاك عجب شير واقع شده است. در ارتفاعات مقدم سهند غربي ، كوه سنگي مجزايي در دره سربرآورده كه به داش قلعه ضحاك معروف است. در پاي اين كوه قبرستاني است كه در آن مجسمه ‌سنگي قوچي قرار دارد . در كنار قبرستان دهي است به نام ينگجه و در شمال قلعه روستاي بازار ( بالاس )‌ قرار دارد . رسيدن به اين روستا فقط با خودروهاي بياباني و از راه روستاي گنبد ( كنبد ) و قريه هزاره ممكن است.

جاذبه هاي طبيعي

اين تالاب در 22 كيلومتري شمال غربي عجب شير، بالاتر از بندر رحمانلو قرار دارد و بخشي از پرندگان تالاب هاي حاشيه‌اي درياچه اروميه را به خود جذب مي كند.
جزيرة قريون داغي يكي از بزرگ ترين و زيباترين جزاير غير مسكوني درياچه اروميه است كه در فاصله‌12 كيلومتري بندر رحمانلو در قسمت جنوب شرقي درياچه اروميه قرار گرفته است . طول جزيره 9 كيلومتر ، عرض آن 4 كيلومتر و مساحت كل آن 3175 هكتار است و از سطح درياي آزاد 1521 متر ارتفاع دارد .
جزيرة قويون داغي تنها جزيرة درياچة اروميه است كه در تمام سال داراي آب شيرين است. آب شيرين جزيره براي مصرف حيوانات وحشي از دو چشمه اي كه در جنوب آن قرار دارد تأمين مي شود . جزيرة قويون داغي زيستگاه قوچ و ميش ارمني و گوزن زرد ايراني است. اين گوزن يكي از نادرترين گونه هاي گوزن جهان است . اين مجموعه از طرف يونسكو به عنوان يكي از 59 قطعه منطقه حفاظت شده كه داراي گونه هاي كمياب گياهي و حيواني است به ثبت رسيده است .
اين جزيره در قسمت جنوبي كبودان ، در 40 كيلومتري بندر گلمانخانه قرار دارد . داراي وسعتي معادل 2115 هكتار و ارتفاعي در حدود 1270 متر از سطح درياست . اين جزيره يك چشمه آب شيرين دارد و يكي از جالب ترين زيستگاههاي پرندگان بومي و مهاجر از جمله فلامينگو و تنجه است . از نظر پوشش گياهي شبيه جزيره كبودان است . گوزن زرد ايراني نيز در آن زندگي مي‌كند.
اين جزيره نيمه جنگلي با مساحتي حدود 542 هكتار در غرب جزيره كبودان قرار گرفته است و 1270 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. اين جزيره پذيراي پرندگاني نظير فلامينگو ،‌ كاكايي و غاز است.
اين جزيره با مساحتي معادل 1151 هكتار در غرب كبودان و 27 كيلومتري بندر گلمانخانه واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دريا 1270 متر است و همه ساله پذيراي پرندگاني چون فلامينگوها ، پليكان ها ، كاكايي ها و غار است.
بندر و روستاي رحمانلو از دهستان ديزجرود عجب شير ، در ساحل شرقي درياچه اروميه واقع شده است. اين بندر يكي از ينادر مهم درياچه اروميه در آذربايجان شرقي است . در سمت شمالي بندر رحمانلو اسكله ای براي پهلو گرفتن كشتي های باري و مسافري ، در بخش جنوبی محلي براي مسافريني كه به منظور استفاده از آب و لجن درياچه كه براي درمان برخي از بيماري ها مفيد است به اين بندر مي آيند بنا شده است .
بندرهاي دانالو، قباد لو و زينت لو نيز در ساحل شرقي درياچه اروميه و در حدود 25 كيلومتری عجب شير واقع شده اند كه از نظر اهميت در مرتبة بعد از بندر رحمانلو قرار دارند . در تابستان بسياری از مردم برای استفاده از آب و لجن درياچه به اين بنادر روي مي آورند .
بندرهاي دانالو ، قباد لو و زينت لو نيز در ساحل شرقي درياچه ‌اروميه و در حدود 25 كيلومتری عجب شير واقع شده اند كه از نظر اهميت در مرتبه بعد از بندر رحمانلو قرار دارند. در تابستان بسياري از مردم براي استفاده از آب و لجن درياچه به اين بنادر روي مي آورند.

اماكن زيارتي ومذهبي

اين مسجد در كنار ميداني كه سابقاً مهرآباد نام داشت بنا شده است . اين مسجد از يك نظر در بين مساجد منطقه داراي اهميت خاص و استثنايي است ، و آن مربوط به وجود كتيبه تاريخ دار آن است كه در ديوار قسمت شمالي نصب شده است . هزينه بناي مسجد توسط بي بي خانم دختر منصوربيگ پرداخت شد . مسجد در سال 951 هجري قمري در زمان سلطنت شاه طهماسب ساخته شده است.
منبع:همشهری