رژیم غذایی برای كودكان

در رژیم غذایی كودكان باید سعی شود از تمام موادغذایی استفاده شود كه شامل مواد پروتئینی - كربوهیدرات (قندی) چربی - ویتامین ها و مواد معدنی و ریز مغذی كه اخیراً التفات بیشتری به آن معطوف شده است بایستی در رژیم گنجانده شود.
از قدیم الایام در این مورد بحث و گفت وگو زیاد شده است و با مدارك تجربی و شاید علمی با بررسی هایی كه در نقاط مختلف دنیا اعم از آنكه در مناطق خشك - خوش آب و هوا و سواحل دریاها زندگی كرده اند چنین نتیجه گیری شده است كه مصرف محصولات دریایی بیشتر در ضریب هوشی مؤثر است. البته پودرهای گیاهی كندر نیز این نقش را دارا هستند.
اصولاً اگر مایل به مصرف موادغذایی مهمی مانند گوشت در تغذیه فرزندان هستید باید ابتدا از غذاهایی مثل سوپ با گوشت كم و خیلی ریز شده استفاده كنید و به تدریج مقدار مواد گوشتی غذا را بیشتر نمایید. توجه داشته باشید اكثراً كودكان گوشت را به صورت تكه دوست ندارند و گاهی اوقات از بوی گوشت در غذا لذت نمی برند. سعی كنید گوشت به صورت اندازه های خیلی ریز باشد و بوی گوشت به وسیله افزودن سبزیجات - حبوبات مجاز و حبوبات سبز و پیاز گرفته شود در این صورت تمایل كودكان بیشتر می شود. به عنوان مثال بچه ها گوشت خورشتی را نمی خورند ولی اكثرشان ماكارونی را با گوشت ریز شده دوست دارند و می خواهند هر روز ماكارونی طبخ شود.
راه دیگر مصرف موادگوشتی پخت آنها به صورت كتلت و به صورت كوكوی گوشت است همچنین به صورت كباب ماهی تابه ای چرخ شده همراه با مواد دیگر مثل سبزیجات - هویج - سیب زمینی كه خیلی گوشت آن واضح و قابل رؤیت نباشد. نكته دیگر كه توصیه می گردد اگر یك نوع گوشت را نمی خورد از انواع دیگر مواد گوشتی می توان استفاده نمود. از مواد گوشتی خیلی پرانرژی و كالری حلقه كتلتی مغز گوسفند است.
شیر غنی ترین و كامل ترین منبع تغذیه نوزاد است ولی كمبودهایی نیز دارد بدین لحاظ این نقصان ها به وسیله داروهای تكمیلی به نوزادان و شیرخواران توصیه می شود. از هفته دوم تولد ویتامین های A و D علاوه بر شیر مادر تجویز می گردد و به طور معمول از پنج ماهگی قطره آهن نیز اضافه می گردد و این ویتامین ها و آهن تا ۲ سالگی ادامه می یابد. بعضی از شیرخواران خیلی زود از قطره آهن و از ویتامین همراه موادمعدنی و ریزمغذی ها استفاده می نمایند.
همان طوری كه ذكر شد تا پایان سن پنج ماهگی شیرمادر تنها منبع تغذیه شیرخوار همراه ویتامین است. از ابتدای سن ۶ ماهگی تغذیه تكمیلی شروع می شود و بهتر است از موادی كه مادر در خانه تهیه می نماید استفاده شود. هنوز از ۶ ماهگی تا یكسالگی غذای اصلی كودك شیر است كه همراه آن از مواد پروتئینی كه شامل موادگوشتی، حبوبات، تخم مرغ، مواد قندی طبیعی كه میوه جات سرشار از آنهاست و در خرما، عسل (درسن تعیین شده)، كشمش، مربا و... موجود است نیز استفاده می گردد.
مجموعه این مواد به صورت سوپ، فرنی، حریره، تخم مرغ، برنج له شده، ماست، پوره سیب زمینی و پوره سبزیجات و میوه ها همراه شیر غذای كاملی برای شیرخوارمحسوب می شود و از سن یك سال به بعد غذای ساده و خانگی سفره تأمین كننده احتیاجات كودك همراه با ویتامین و آهن است.
توصیه بر این است كه تا پایان ۵ ماهگی تنها از شیرمادر و ویتامین به نوزاد داده شود و غذای تكمیلی زودتر شروع نكنید و بخصوص پیشنهاد چشاندن مزه غذای سفره بزرگسالان را به شیرخواران به هیچ وجه قبول نکنید. همچنین میوه جات را نیز بعد از ۶ماهگی شروع کنید و میوه جاتی كه حساسیت زا است را حدود یك سالگی امتحان نمایید. البته در دسته كودكانی كه حساسیت پوستی - تنفسی دارند بایستی تعدادی از موادغذایی و میوه جات مصرف نشود.
در ابتدا بایستی در شیرخواران بعد از 6 ماه از آب میوه به مقدار كم داده شود و بتدریج اضافه گردد. بعد از آبمیوه می توان از فالوده میوه استفاده نمود و زمانی که کودک توانی بلع غذا را پیدا کرد می تواند از میوه کامل استفاده نماید.
بلای قرن بیست و یك چاقی كودكان است كه به علل عدیده ای به وجود می آید. ولی اصولاً اگر می خواهید فرزندتان چاق نشود از ابتدا به حرف اطرافیان گوش ندهید. اگر پزشك می گوید كودك وزن مناسب دارد اصرار به داروهای اضافی و اشتها آور نكنید و به توصیه پزشك گوش فرادهید. ضمناً به زور به كودكان غذا ندهید. نحوه برخورد با بچه های چاق بیشتر مربوط به والدین می شود تا پزشك، در سنین كودكی معمولاً دارویی توصیه نمی شود و با رژیم درمانی قابل كنترل خواهدبود.
نكات اساسی عبارت است از:
مصرف شیرینی مخصوصاً شیرینی جات به صورت كیك، نان خامه ای، شكلات، بستنی، نوشابه و... قطع شود و یا لااقل هفته ای یكبار به مقدار كم استفاده گردد. حجم موادغذایی بخصوص برنج، سیب زمینی، ماكارونی محدود شود. در غذاهای طبخ شده از روغن حیوانی استفاده نكرده و چرب نباشد و نمك آن نیز كم باشد. آب و مایعات همراه غذا بخصوص با غذاهای شور موجب تشدید چاقی می گردد. حتماً ورزش در برنامه كودك گنجانیده شود یا لااقل بی تحرك نباشند و از بازیهای كامپیوتری نشسته، اجتناب كنند و سعی كنید یك برنامه منظم ورزشی را برای آنها تنظیم كنید.
در نوزادان هر ۲ - ۳ ساعت شیر داده می شود و بتدریج با افزایش سن فاصله وعده ها طولانی تر می گردد و در سنین ۶ماهگی به بعد سه وعده مواد غذایی استفاده می شود و بقیه وعده شیر داده می شود وبه طور كلی از فاصله ۲ ساعت به ۳ ساعت و ۴ ساعت یك بار می رسد - وعده های صبحانه مهمترین نوبت می باشد ولی چون كودكان بخصوص کودکانی که مادرانی خانه دار دارند دیر بیدار می شوند این وعده به ظهر نزدیك می شود . بنابراین وعده ظهر ضرورت بیشتری پیدا می كند .
با تغذیه بهتر میانگین رشد قد - وزن - دور سر همه تغییر می نماید و حتی نژادهای كوتاه قد با تغذیه مناسب به رشد قدی خوبی رسیده اند. سوءتغذیه روی رشد فیزیكی و عقلی تأثیر منفی دارد. به خانواده های محترم توصیه می شود از دادن تنقلات - (شكلات - كاكائو - و چیپس - پفك و ...)به کودکان خودداری نمایند و از غذاهای خانگی استفاده کنند و در صورت آماده نبودن غذا از نان و پنیر - كره - خرما - كشمش و در منزل از مواد گوشتی - تخم مرغ - لبنیات - میوه جات ، سبزیجات ، شیرینی جات طبیعی و خشكبار استفاده نمایند.
فقط با آموزش والدین و اطرافیان شیرخوار و عدم توجه پدر و مادران به توصیه های غیرعلمی افراد فامیل و دوستان.
علارغم اینکه شیر مادر بهترین ماده غذایی برای کودک محسوب می شود اما بعضی مواقع باید در کنار آن از ویتامینهای A وD استفاده نمود .بعد از دوسالگی معمولاً دادن داروی تقویتی ضرورتی ندارد زیرا كودك با خوردن مواد غذایی و میوه، ویتامین ها مواد لازم برای رشد را می گیرد ولی در بچه های كم وزن - بی اشتها ، رنگ پریده و كم غذا و كودكی كه رشد كمی كرده باید از داروهای تقویتی استفاده كرد.
برای جلوگیری از كم خونی توجه به منبع تغذیه شیرخوارمهم است مثلاً اگرمادر كم خون می باشد بایستی حتماً درمان شود. بعضی از كم خونی ها ارثی است كه بایستی با انجام آزمایشات نوع آن را مشخص نمود و به صورت معمول مصرف قطره آهن از پنج ماهگی به عنوان پیشگیری مفید است و برای درمان میزان مصرف آن بیشتر می شود و اصولاً مواد گوشتی - لبنیات - تخم مرغ - سبزیجات - میوه جات و خشكبار حاوی آهن و سایر املاح است. نكته مهم در مصرف آهن این است كه تركیبات آهن همراه غذا استفاده نشود یا یك ساعت قبل از غذا یا دوساعت بعد استفاده شود و با آب میوه حاوی ویتامین ث مثل مركبات و لیموترش تازه كه جذب آهن را بیشتر می کند استفاده نماید.
از نظر تغذیه ای متأسفانه اتكا به موادی كه كیفیت غذایی ندارد مثل شكلات، كاكائو، شیركاكائو، چیپس، پفك، نوشابه و مصرف غذاهای آماده و سریع كه هم از نظر بهداشتی و هم از نظر كیفیت موادغذایی مناسب نیست بیشتر و بیشتر می شود. از نظر بیماری شایع ترین گرفتاری كودكان ابتلا به ویروس های تنفسی فوقانی است كه خیلی سریع بین كودكان بخصوص در مدارس، مهدكودك ها گسترش می یابد و راه درمان آنها استراحت و غذاهای ولرم و آبكی وآب میوه و داروهای مسكن ساده مثل استامینوفن و پرهیز از مصرف آنتی بیوتیك است.
اصولاً سرماخوردگی واكسنی ندارد. چون ویروس های سرماخوردگی قریب ۲۰۰ نوع است. واكسن موجود آنفلوآنزا برای ویروس های تیپ A و آنفلوآنزا كه هر سال تهیه می شود روی این ویروس های ، ذكر شده اثر دارد و برای كودكان مستعد آلرژی، آسم، بیماریهای قلبی، مرض قند، كودكان مبتلا به عفونت های مكرر و یا كودكانی كه مجبورند آسپرین طولانی مدت استفاده نمایند مصرف می شود چون سیستم ایمنی را تحریك می كند احتمال دارد در مورد ویروس های دیگر نیز دفاع بدن را تقویت نماید.
منبع: www. seemorgh.com