گلیکولیک اسید یک ترکیب طبیعی موجود در نیشکر بوده که عمدتا در محصولات مراقبت از پوست مورد استفاده قرار گرفته و به دلیل توانایی نفوذ بسیار عالی آن برای درمان انواع مختلف مشکلات مرتبط با پوست مانند آکنه مفید می باشد.

اسید گلیکولیک (به انگلیسی: Glycolic acid) با فرمول شیمیایی C۲H۴O۳ یک آلفاهیدروکسی اسید با جرم مولی ۷۶٫۰۵ g/mol می‌باشد. این فراورده بی‌رنگ، محلول در آب و دارای خاصیت جذب آب (هیگروسکوپی) است و در کرم‌های نرم‌کننده و لایه بردار پوستی کاربرد دارد.

آکنه یک بیماری پوستی بوده که در طول دوران نوجوانی ایجاد می شود. اکثر افراد تا رسیدن به بیست سالگی از این بیماری رهایی می یابند. با این حال، در برخی موارد، این بیماری ممکن است حتی تا سنین سی تا چهل سالگی نیز باقی بماند. دلیل این بیماری پوستی، تولید چربی و سبوم بیش از حد، گرفتگی فولیکول های مو می باشد. چندین روش درمانی خانگی و پزشکی وجود داشته که به رهایی از این مشکل کمک می کند. در این راستا، گلیکولیک اسید یک روش درمانی جهت درمان آکنه بوده که به سرعت در میان بیماران محبوب شد.

گلیکولیک اسید متعلق به گروهی از مواد شیمیایی بوده که به عنوان آلفا هیدروکسی اسیدها یا اسیدهای میوه شناخته می شود. این اسید یک محصول طبیعی بوده که از نیشکر جداسازی می شود و قادر به نفوذ به پوست می باشد. به واسطه ی این خصوصیت، برای درمان انواع مشکلات پوستی مانند دانه های سرسیاه، خطوط ریز پوست، پوست ناهموار، جای جوش و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.
 

نحوه ی عمل گلیکولیک اسید

هنگامی که این ترکیب بر روی پوست استفاد می شود، با لایه ی بالایی اپیدرم واکنش داده و باعث تجزیه ی سبوم و دیگر موادی که به سلول های مرده ی پوست متصل هستند، می شود. سلول های مرده ی پوست که باعث گرفتگی منافذ می شوند با استفاده از گلیکولیک اسید از بین رفته و این ترکیب باعث استحکام پوست می گردد. بنابراین، این گلیکولیک اسید باعث به تعادل رساندن مقدار pH پوست انسان در مواردی که به واسطه ی مشکلات هورمونی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید، رژیم غذایی ضعیف و غیره میزان pH از حالت تعادل خارج شده، می گردد.

بررسی غلظت و سطوح pH گلیکولیک اسید ذکر شده در محصول مهم می باشد. هنگامی که درصد گلیکولیک اسید بالا و میزان pH پایین باشد، می تواند منجر به التهاب بیشتر پوست گردد. به طور ایده آل، نباید غلظت بیشتر از 10 درصد گلیکولیسک اسید در محصولات مراقبت از پوست به کار برده شود، چون باعث آسیب رسیدن به پوست می گردد. به همین دلیل، اغلب محصولات دارای غلظتی بین 8 تا 10 درصد گلیکولیک اسید می باشند. محصولات متعدد مراقبت از پوست از جمله ژل ها، مواد شستشو دهنده ی صورت، لوسیون ها، لایه بردارهای شیمیایی و غیره در بازار موجود می باشد. کاربرد منظم این ژل ها و مواد شستشو دهنده ی صورت می تواند در رفع بیماری آکنه بسیار موثر باشد.

علاوه بر این، این لوسیون ها و کرم ها به مرطوب کردن پوست های مستعد آکنه بدون ایجاد چربی بر روی آن ها کمک می کنند.

لایه بردارهای صورت گلیکولیک اسید، لایه بردارهای آلفا هیدروکسی اسید یا لایه بردارهای شیمیایی که دارای درصد بالایی از این اسید هستند، در صورت استفاده ی دقیق و رعایت اقدامات احتیاطی، مفید می باشد. از این لایه بردارهای شیمیایی به منظور درمان آکنه استفاده می شود. این لایه بردارها، یک بار در هفته و برای حدود شش هفته استفاده می شوند. در هر جلسه لایه برداری، لایه بردارهای شیمیایی حاوی گلیکولیک اسید به کار برده می شوند. در صورتی که با استفاده از این لایه بردارها صورت تمیز نشد، برنامه ی درمانی را می توان با یکی دیگر از لایه بردارهای شمییایی برای مدت چند هفته دنبال کرد.

استفاده از یک روش درمانی خوب نه تنها به از بین بردن آکنه کمک کرده، بلکه باعث مقاومت بیشتر پوست به جوش هایی که در آینده به وجود خواهد آمد، کمک می کند. گلیکولیک اسید باعث کاهش جای جوش و لکه های تیره ی پوست می گردند.

دلیل این امر این است که گلیکولیک اسیدها سلول های جدیدی را بر روی سطح پوست تشکیل می دهند. هنگامی که سلول های جدید تشکیل شد، جوش های قدیمی به صورت خودکار حذف می شوند. همچنین، زمان بازیابی صورت در مقایسه با دیگر لایه بردارهای شیمیایی بسیار کمتر است.
 

فواید گلیکولیک اسید

گلیکولیک اسید ماهیت بسیار اسیدی دارد. این امر باعث می شود که برای لایه برداری پوست مناسب باشند. هنگامی که این اسید بر روی پوست استفاده می شود، به داخل آن نفوذ می کند. این ترکیب چربی های موجود بر روی سطح پوست و گرد و خاکی که باعث نگه داری سلول های مرده ی پوست می گردد را از بین می برد.

هنگامی که پوست به طور کامل از چربی، گرد و خاک و سلول های مرده رهایی یافت، احتمال بروز آکنه نیز کاهش می یابد.

این اسید یک مرطوب کننده ی طبیعی می باشد. افرادی که دارای پوست چرب و بسیار حساس هستند، از لوسیون ها و کرم های حاوی گیکولیک اسید به منظور مرطوب کردن سطح پوست استفاده می شود.
 
1. نرم و سالم کردن پوست:
گلیکولیک اسید با نفوذ به سطح پوست باعث حفظ رطوبت می شود. همزمان با آن و درحالی که لایه بالایی سلول های مرده پوست را جدا کرده و از بین می برد، تولید کلاژن را هم تحریک می کند. با حذف لایه سطحی پوست، کلاژن و الاستین پوستی سالم، سرحال و مرطوب تر ایجاد می کنند. به علاوه، بافت پوست بهتر و نرم تر می شود. علاوه بر این، حذف پوست تیره و کدر باعث روشن و درخشان تر شدن پوست و شادابی و سلامت ظاهر آن می شود.

گلیکولیک اسید در اصلاح و بهبود رنگ چهره مؤثر است. به همین دلیل یکی از ترکیبات مورد استفاده در درمان های تجدید سطح پوست به شمار می رود. در صورت استفاده از سایر روش های درمانی تجدید کننده سطح پوست، لازم است پیش از افزودن این ترکیب به برنامه مراقبت پوست خود، با پزشک متخصص پوستتان صحبت کنید. چون ترکیب آن با سایر لایه بردارها ممکن است نامناسب و آسیب رسان باشد.
 
2. داشتن پتانسیل ضد پیری قدرتمند:
همزمان با پیری، تولید کلاژن به طور طبیعی کاهش می یابد و این امر در چگونگی سالخوردگی ما اثر دارد. بنابراین افزایش تولید کلاژن باعث تقویت پوست شده و چین و چروک های آن را از بین می برد. با توجه به این که گلیکولیک اسید توانایی بالایی در روشن کردن پوست دارد، می تواند در کاهش پیری و لکه های ناشی از تابش آفتاب نیز مؤثر باشد. این ترکیب بی خطر بوده و در دیگر محصولات ضد پیری نیز استفاده می شود.
 
3.کاهش جای زخم و تغییر رنگ:
گلیکولیک اسید لایه بالایی (رویی) سلول های پوست را حذف می کند و باعث افزایش سرعت تعویض سلول ها در پوست می شود. به همین دلیل در تشکیل پوستی با بافت تازه و جوان تر، نقش دارد. همزمان با این فرایند، خاصیت روشن کنندگی گلیکولیک اسید به کاهش بد رنگی پوست کمک می کند. با توجه به این موارد، معمولا از این ترکیب در درمان جای زخم (از جمله زخم های ناشی از آکنه) و تغییر رنگ ناشی از هایپرپیگمنتیشن، ملاسما، لکه های تیره و سایر شرایط پوستی، استفاده می شود. اثرگذاری گلیکولیک اسید به غلظت و تناوب مصرف آن بستگی دارد. استفاده مستمر از محصولات حاوی غلظت کم آن، در دراز مدت تاثیر دارد. اما لایه بردارهای شیمیایی شرکتی با غلظت های بالاتر، گزینه های مؤثرتری خواهند بود.
 
4.درمان آکنه:
از آنجا که گلیکولیک اسید یک ترکیب لایه بردار است و سلول های مرده را از بین می برد، منافذ پوست را باز می کند. در غیر اینصورت، سبوم (چربی پوست) در این منافذ جمع شده و باعث ایجاد و گسترش آکنه می شود. خاصیت حفظ رطوبت آن نیز در این مورد یک مزیت محسوب می شود. خشکی شدید پوست باعث تولید بیش از اندازه چربی می شود و این مساله به نوبه خود، شیوع آکنه را تشدید می کند. گلیکولیک اسید به طور غیر مستقیم در درمان انواع مختلف آکنه مؤثر است. البته آکنه هورمونی به درمان های دیگری نیاز دارد.

اگر پیش از این، از محصولات درمان آکنه استفاده می کرده اید، لازم است در مصرف گلیکولیک اسید دقت کنید. چرا که ممکن است باعث خشکی، پوسته پوسته شدن، سوزش و قرمزی پوست شود. استفاده از بنزوئیل پراکساید در بیشتر موارد، منعی ندارد اما احتمال دارد سایر محصولات با همدیگر، به خوبی اثر نداشته باشند. به طور کلی کاربرد گلیکولیک اسید در پوست های مستعد آکنه بی ضرر است.
 
5.پیشگیری از کراتوزیس پیلاریس Keratosis pilaris:
این مشکل که به آن «بیماری پوست مرغی» هم گفته می شود، یک مشکل نسبتا شایع پوستی است. در این حالت روی بازوها و پاها جوش هایی ریز، قرمز و یا همرنگ پوست پدیدار می شوند. این جوش ها در اثر افزایش تولید کراتین به وجود می آیند. گلیکولیک اسید با حذف سلول های مرده پوست و جلوگیری از بسته شدن فولیکول ها، که هر دو در ایجاد کراتوزیس پیلاریس نقش دارند، در درمان این بیماری مؤثر است. ترکیب 10 درصد گلیکولیک اسید با 5 درصد سالیسیلیک اسید در این مورد، بهترین نتیجه را خواهد داشت.
 
6.جلوگیری از رشد موهای زیرپوستی:
قابلیت لایه برداری قوی گلیکولیک اسید باعث باز شدن تمام منافذ پوست و پاک شدن فولیکول مو نیز می شود. در نتیجه می تواند از رشد موهای درون رشد یا همان زیرپوستی، که در شرایط ملتهب یا بسته بودن فولیکول اتفاق می افتد، جلوگیری کند. این موها به سمت داخل پوست رشد می کنند و نمی توانند به سطح رویی آن برسند. استفاده از محلول یا کرم حاوی گلیکولیک اسید در مناطقی از پوستتان که رشد این موها در آن بیشتر است، برای شما مفید خواهد بود. گرچه گلیکولیک اسید از رشد این موها جلوگیری می کند، اما نمی تواند به طور کامل آن ها را از بین ببرد. چرا که استفاده از موم و اپیلاسیون، مجددا باعث رشد چنین موهایی می شود.
 

چه محصولاتی حاوی  گلیکولیک اسید هستند؟

انواع مختلفی از محصولات حاوی گلیکولیک اسید وجود دارد. بعضی از آن ها تنها شامل محلول نسبتا خالص گلیکولیک اسید ترکیب شده با آب یا الکل هستند. بعضی دیگر در کنار سایر مواد تشکیل دهنده خود، گلیکولیک اسید نیز دارند. انواع محصولات دارای این ترکیب را در گروه های کلی زیر می توان دسته بندی کرد.
 
شوینده ها یا پاک کننده ها:
پاک کننده های حاوی گلیکولیک اسید به صورت روزانه یا چند روز یکبار قابل استفاده اند. این محصولات بیشتر برای درمان های ملایم و طولانی مدت استفاده می شوند. اکثر شوینده ها به طور ویژه برای شستشوی صورت طراحی و تولید شده اند، اما در صورت نیاز می توان در قسمت های دیگر بدن نیز از آن ها استفاده کرد. البته بعضی شوینده های مخصوص بدن نیز وجود دارند.
 
تونرها:
بعد از شستشوی صورت، برای متعادل کردن پوست، به طور مستقیم از تونرها استفاده می شود. این محصولات عمدتا حاوی مقادیر اندکی گلیکولیک اسید هستند و معمولا نباید پس از شوینده های دارای این ترکیب، از آن ها استفاده کرد.
 
کرم ها و ژل ها:
کرم ها خاصیت مرطوب کنندگی (به طور ویژه توانایی حفظ رطوبت) دارند. هم کرم و هم ژل را به صورت موضعی استفاده می کنند. شما می توانید بسته به غلظت و قدرت این محصولات، روزی یکبار یا هر سه روز یکبار از آن ها استفاده نمایید.
 
ماسک های خانگی:
وجود گلیکولیک اسید در ماسک ها و لایه بردارهای خانگی در کنار ترکیبات دیگری نظیر سالیسیلیک اسید، امری معمول و عادی است. برای درمان های جدی و عمقی نباید بیش از یکبار در هفته، از این محصولات استفاده کرد.
 
لایه بردارهای شیمیایی شرکتی:
لایه بردارهای شیمیایی سبک، متوسط و عمیق باید در آزمایشگاه و توسط متخصص بهداشت تهیه شوند. این افراد به صورت تخصصی قدرت و غلظت مورد استفاده محصول را تعیین می کنند. این محولات به طرز چشمگیری مؤثرند و بهترین گزینه برای خواص ضد پیری و کاهش یا بهبود جای زخم هستند. لایه بردارهای متوسط و عمیق نیاز به ریکاوری دارند.
 

خطرات استفاده از گلیکولیک اسید

استفاده ی منظم از گلیکولیک اسید باعث ایجاد حساسیت به نور آفتاب می گردد، بنابراین در صورتی که از این روش درمانی استفاده می کنید، باید در هنگام قرار گرفتن در معرض خورشید از کرم های ضد آفتاب به منظور جلوگیری از آفتاب سوختگی استفاده کنید.

افرادی که از گلیکولیک اسید برای درمان آکنه استفاده می کنند، ممکن است برای چند روز بعد از استفاده از این ترکیب، حالت قرمزی را بر روی صورت تجربه کنند، علاوه بر این، سوزش پوست، تغییر رنگ یا تورم نیز ممکن است رخ دهد. دلیل این امر این است که لایه بردارهایی که جهت درمان استفاده می شود، ممکن است حاوی غلظت بالایی از این اسید باشند.

غلظت 10 درصد یا کمتر گلیکولیک اسید به عنوان لوسیون یا کرم بی خطر می باشد. با این حال، غلظت های بالاتر می تواند ایجاد علائمی مانند التهاب، رنگی شد و نازک شدن پوست گردد.

استفاده از محصولات دیگر حاوی ویتامین A یا مصرف داروهای دیگر می تواند منجر به بروز واکنش هایی بر روی پوست گردد.
 

سخن آخر

استفاده از این روش برای درمان آکنه هنگامی که اقدامات احتیاطی مانند استفاده از کرم های ضد آفتاب و غلظت های پایین گلیکولیک اسید مفید می باشد. بنابراین، این اثرات موقتی بوده و در عرض چند روز ناپدید می شوند. علاوه بر این، اثرات این اسید از فردی به فرد دیگر متغیر می باشد. اعتقاد بر این است که کرم های حاوی 10 درصد یا کمتر برای زنان باردار و مادران شیرده بی خطر می باشد. با این حال، قبل از استفاده از این دارو بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود.
 

منبع

بخش دانستنی های پزشکی سایت راسخون