مصارف و عوارض جانبی EDTA

 

چند ترکیب وجود دارد که توانایی اتصال به یون فلزی یک ماده را بیش از یک بار دارند. EDTA یکی از این ترکیبات بوده و به همین دلیل دارای مصارف زیادی در صنایع غذایی و سایر صنایع می باشد. این ترکیب دارای عوارض جانبی نیز می باشد.
سازمان غذا و دارو کلسیم دی سدیم EDTA را به عنوان عامل دارویی برای درمان مسمومیت با فلزات سنگین و آسیب مرتبط با مغز تایید کرده است.
EDTA به نام اسید و ادتیک اسید نیز شناخته می شود. این ترکیب یک جامد بی رنگ بوده که قابل حل در آب می باشد. این ترکیب دارای ساختار شش دندانه ای و خواص کی لیت سازی (توانایی آن به منظور جدا کردن یون های فلزی می باشند. این ترکیب کاربردهای متفاوتی در زندگی روزمره ی ما دارند. یک عامل کی لیت سازی، ماده ای بوده که به یون های فلزی دیگر می چسپد.
در اواخر جنگ جهانی دوم، EDTA به منظور درمان افرادی که در کارخانه های باتری سازی کار می کردند، استفاده می شد، چون آن ها به واسطه ی قرار گرفتن در معرض سرب بالا به شدت دچار مسمومیت سرب شده بودند. EDTA برای حذف سرب از بدن آن ها مورد استفاده شد. از آن زمان به بعد، EDTA به عنوان مهم ترین درمان برای مسمومیت شدید سرب در نظر گرفته شد.
مصارف EDTA در غذا
EDTA به عنوان یک تثبیت کننده برای مواد غذایی که بسته بندی می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. هنگامی که این ترکیب به مواد غذایی اضافه می گردد، رنگ و طعم غذا را حفظ می کند. EDTA کوفاکتورهای فلزی مورد نیاز برای آنزیم هایی که ممکن است باعث فساد مواد غذایی شوند، را از بین می برد.
EDTA در میوه ها و سبزیجات فراوری شده مانند موزهای خشک شده، قارچ های کنسروی، لوبیای کنسروی و سیب زمینی های منجمد نیز استفاده می شود. EDTA به عناصر کمیاب موجود در مواد غذایی در طول مرحله ی فراوری یا هنگام ذخیره سازی متصل می شود. این کار مانع از واکنش فلزات با مواد غذایی شده و از این رو از فساد رنگ و محتوای مواد غذایی بسته بندی شده جلوگیری می کند.
EDTA فرایند اکسیداسیون و پوسیدگی را متوقف می کند. این ترکیب به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کرده و مانع از فساد گوشت های بسته بندی شده می گردد.
EDTA به عنوان به سس مایونز، سس گوجه فرنگی، ژله و سس های سالاد به منظور حفظ رنگ و طعم آن ها اضافه می گردد. این ترکیب به منظور حفظ رنگ در برخی نوشیدنی های غیر الکلی نیز استفاده می شود.
EDTA در ماهی های کنسروی استفاده شده و آن ها را از کهنه و بد بو شدن حفظ می کند.
این ترکیب به حفظ بافت و طعم شیر غلیظ شده نیز کمک می کند.
EDTA به عنوان یک عامل ضد جوشان عمل کرده و به همین دلیل به آبجو اضافه می گردد. نوشیدنی های دیگر مانند ویسکی، ودکا و عرق نیشکر نیز حاوی EDTA می باشد.
مصارف EDTA در پزشکی
به عنوان یک دارو، EDTA به صورت تزریق داخل رگ و یا داخل عضلانی مصرف می شود. این ترکیب به عنوان داروی خوراکی نیز استفاده شده، اما زمانی که به طور مستقیم از طریق رگ ها به بدن تزریق می شود، سریع تر اثر می کند.
EDTA برای درمان بیمارانی با مسمومیت فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم نیز استفاده می شود. این درمان به عنوان درمان کی لیت شدن نامیده می شود که در آن EDTA یون های سمی موجود در بدن را دفع می کند. EDTA در حذف مواد سمی از خون نیز بسیار موثر می باشد.
هنگامی که EDTA وارد جریان خون شد، به دلیل ساختار شش دندانه ای آن، یون های فلزات سنگین موجود در جریان خون را به سمت خود کشیده و به این یون ها متصل می شود. این اتصال منجر به تشکیل یک ترکیبی شده که از طریق ادرار از بدن دفع می گردد.
EDTA به کاهش سطوح کلسیم اضافی در خون که هیپرکلسمی نامیده می شود، کمک می کند. با این حال، پزشکان روش های دیگری را تجویز می کنند که احتمال خطر کمتری برای کلیه داشته باشد.
EDTA به صورت تزریق داخل وریدی برای درمان ضربان قلب نامنظم و تپش قلب، درد قفسه ی سینه، فشار خون بالا و مشکلات گردش خون استفاده می شود. EDTA برای درمان مشکلات تپش قلب ناشی از مصرف داروهایی مانند دیگوکسین استفاده می شود. با این حال، پزشکان درمان های دیگری مانند لیدوکائین یا فنی توئین را به دلیل امن تر و موثرتر بودن آن ها اتخاذ می کنند.
EDTA به صورت قطره ی چشم به منظور حذف رسوب کلسیم در چشم جهت بهبود بینایی مورد استفاده قرار می گیرد.
برخی مواقع EDTA به صورت پماد برای درمان التهاب پوستی ایجاد شده توسط فلزات خاصی مورد استفاده قرار می گیرد.
برخی نظریه ها ادعا می کنند که EDTA ممکن است به عنوان یک ترکیب ضد انعقاد عمل کند. این ترکیب ممکن است به حذف یون های کلسیم که مسئول لخته شدن خون هستند، کمک کند. با این وجود، تا به حال هیچ مطالعه ای در این زمینه انجام نشده است.
برخی نظریه ها ادعا می کنند که EDTA به طور موثری بر علیه ورم مفاصل، بیماری های پارکینسون، آلزایمر، پسوریازیس، دیابت، اوتیسم، بیماری قلبی و سرطان عمل می کنند. با این حال، هیچ شواهدی از این ادعا حمایت نمی کنند، چون این ادعا هنوز توسط آزمایشات بالینی به اثبات نرسیده است.
مصارف EDTA در صنعت
در صنعت کاغذ، EDTA برای به حداکثر رساندن راندمان سفید کردن در طول تولید خمیر کاغذ استفاده می شود. این ترکیب برای سفید کردن کاغذ استفاده می شود.
EDTA به فلزات ناخواسته اجازه ی واکنش دادن با محصولات را نمی دهد. با این وجود، این ترکیب در لوازم آرایشی به منظور افزایش مقاومت آن برعلیه مولکول های موجود در هوا مورد استفاده قرار می گیرد. EDTA در محصولات مراقبت از پوست نیز استفاده شده، که به یون های فلزی آزاد متصل شده و به عنوان عامل تصفیه کننده عمل می کند.
EDTA سختی آب را به حداقل می رساند. به همین دلیل، یکی از مواد تشکیل دهنده ی شامپو و صابون بوده و به منظور تمیز کردن موثرتر مورد استفاده قرار می گیرد. EDTA به عنوان یک تثبیت کننده در مواد پاک کننده، صابون، شامپو، پاک کننده های ضد باکتری و میکروب کش، پاک کننده های وسایل نقلیه و بسیاری از وسایل دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
در صنعت نساجی، EDTA در پارچه های رنگی به منظور حفظ رنگ آن ها توسط حذف یون های فلزی مضر به کار می رود.
EDTA در صنعت نفت برای حفاری، تولید و بازیابی نفت استفاده می شود.
به عنوان یک کود آلی ریز مغذی در کشاورزی و باغباتی استفاده شده و عناصر آهن، منگنز، روی و مس را برای گیاه فراهم می آورد.
به منظور حذف فلس ها از دیگ های بخار، مبدل های حرارتی و دیگر تجهیزات صنعتی استفاده می شود.
به منطور کاهش سختی آب و جلوگیری از تشکیل رسوب توسط یون های کلسیم و منیزیم استفاده می شود.
به منظور افزایش عمر باطری، EDTA به برای حل و حذف رسوبات سولفات از باطری های اسید سرب مورد استفاده قرار می گیرد.
عوارض جانبی
EDTA باید در مقادیر کم در مواد غذایی و یا به عنوان داروهای تجویزی استفاده شود.
برخی از عوارض جانبی کمتر شایع این ترکیب عبارتند از:
خارش پوست، تب و لرز و سردرد، حالت تهوع، اسهال، استفراغ، خستگی
عوارض جانبی جدی EDTA عبارتند از:
سطوح پایین کلسیم در خون، نامنظم بودن ضربان قلب، آسیب به کلیه، تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو و مرگ
EDTA محصولی بسیار مفید بوده، اما استفاده ی بیش از حد از آن باعث ایجاد خطرات زیست محیطی می گردد. این ترکیب یک آلاینده ی آلی بسیار مضر می باشد. EDTA قادر به تجزیه در محیط زیست نیست. در نتیجه، این آلاینده های آلی باعث افزایش نگرانی های زیست محیطی می گردد. در حال حاضر مقدار EDTA با روش های آنالیز طیف سنجی جرمی تحت نظارت قرار می گیرد.