مترجم : بهروزی
منبع:راسخون
 

یک باور قدیمی وجود دارد که شمع‏های سفید طبیعی به خاطر نداشتن افزودنی‏های رنگی، سریع‏تر از شمع‏های رنگی می‏سوزند. اما آیا این تئوری، پایه و اساسی حقیقی و واقعی دارد؟ بیایید پاسخ را دریابیم.
احتیاط!
مهم است که به هنگام کار با شمع‏های سوزان، مراقب ایمنی افراد و محیط اطراف خود باشید چون آنها خطر آتش سوزی دارند به همین دلیل نیازمند احتیاط هستند. انجمن ملی شمع توصیه می‏کند که نباید به کودکان زیر 12 سال اجازه داد که شمع‏ها را حتی تحت نظارت بزرگ‏ترها روشن کنند.
شمع‏ها نرخ سوختن آرامی دارند چون موم باید قبل از این که فتیله توسط شعله مصرف شود، به طور کامل ذوب شود. اما شمع‌ها با رنگ، شکل، اندازه و نوع موم مختلف می‏توانند باعث شوند که سریع‏تر و یا آرام‏تر بسوزند. یک افسانه‏ وجود دارد که شمع‏های سفید به طور طبیعی سریع‏تر از شمع‏های رنگی می‏سوزند. در پاراگراف‏های زیر، ما خواهیم دید که آیا در این مورد حقیقتی وجود دارد یا نه. هم چنین ما به فاکتورها و عوامل دیگر که بر سرعت سوختن شمع تأثیر می‏گذارند، نگاهی خواهیم انداخت.
آیا رنگ شمع بر سرعت سوختن آن تأثیر می‏گذارد؟
شکل، اندازه و مواد تشکیل دهنده‏ی شمع تماماً بر نرخ سوختن آن تأثیر می‏گذارد. بنابراین کاملاً طبیعی است که فرد شگفت زده شود از این که آیا شمع‏های سفید سریع‏تر از شمع‏های رنگی می‏سوزند یا نه؛ اگر بله، پس چرا؟ اندیشه‏ی پشت این سوال این است که موم ساده، خالص است و افزودنی‏های رنگی در شمع‏های رنگی، نرخ سوختن را کاهش می‏دهند.
اما بسیاری از مشتاقان علم، این تئوری را مورد آزمایش قرار داده‏اند و دریافته‏اند که رنگ شمع بر سرعت سوختن آن، تأثیر کمی دارد و یا اصلاً هیچ تأثیری ندارد. در برخی موارد نادر دیده شده است که افزودن رنگ، به مقدار کمی سرعت سوختن شمع را افزایش می‏دهد و یافت شده که این فقط در آن شمع‏هایی صادق است که به خاطر افزودن زیاد رنگ، غنی از رنگ هستند. مقدار رنگی که در بیشتر شمع‏های ساخته شده به روش تجاری به کار رفته، بسیار کم است در نتیجه به طور قابل توجهی بر زمان سوختن تأثیر نمی‏گذارد.
پروژه زیبای علم :
بحث و مناظره‏ی بین زمان سوختن شمع‏های رنگی نسبت به شمع‏های ساده، یک موضوع بسیار محبوب برای دانش آموزان برای ارائه به عنوان یک پروژه‏ی زیبای علمی شده است. این آزمایش همیشه با این تئوری ارائه می‏شود که شمع سفید سریع‏تر از همه خواهد سوخت اما نتیجه‏ی نهایی چیزی غیر این را ثابت می‏کند.
الزامات :
برای این آزمایش، شما می‏توانید از شمع‏های تولد که به آسانی در مغازه‏ها و فروشگاه‏ها موجود هستند، استفاده بکنید. مهم است که شمع‏های انتخابی شما، فتیله‏‌هایی با ضخامت مناسب را داشته باشند. شمع‏های ضخیم با فتیله‏ی نازک باعث خواهند شد که شعله به علت جمع شدن موم ذوب شده، خاموش شود. برای اطمینان از این که بدون اثر بیرونی، به نتایج دقیق و صحیحی برسید شمع‏هایی با اندازه‏ی یکسان بخرید که بدون بو هستند و توسط تولید کننده‏ی یکسانی تولید شده‏اند. فقط باید رنگ آنها تفاوت داشته باشد و فرق کند.
روند :
1. دقیقاً به اندازه‏ی نیم اینچ زیر فتیله، بر روی هر شمع علامت گذاری بکنید و علامت دیگر را نیم اینچ زیر آن بگذارید.
2. اولین شمع را روشن کنید و زمانی را که طول می‏کشد شعله به دومین علامت برسد ثبت کنید.
3. همین روند را در شمع‏های دیگر، یکی یکی انجام دهید.
4. زمان و نرخ سوختن شمع‏های مختلف را مقایسه کنید و نتایج خود را سازمان دهی کنید.
5. برای نتایج دقیق‏تر، این آزمایش را دوباره با دومین سری شمع‏ها انجام دهید و زمان متوسط را بیابید. هم چنین شما می‏توانید شمع‏ها را وزن کنید تا حساب کنید که چقدر موم در مقدار ثابتی از زمان مصرف شده است.
عوامل موثر بر سرعت سوختن شمع :
حال که ما دیدیم رنگ شمع تأثیری بر سرعت سوختن آن ندارد، پس بیایید نگاهی به عوامل و فاکتورهایی بیندازیم که ممکن است بر نرخ سوختن آن تأثیر بگذارند.
فتیله :
این یک دلیل اصلی برای شمع است که سریع‏تر و یا آرام‏تر بسوزد. شمع‏هایی با فتیله‏های ضخیم‌تر، سریع‏تر از شمع‏هایی خواهند سوخت که فتیله‏ی نازکی دارند. هم چنین ماده‏ی فتیله که آیا کاغذ است یا کنف و یا پنبه، به مقدار زمان قابل توجهی بر نرخ سوختن تأثیر خواهد گذاشت.
موم :
عموماً موم‏های سخت‏تر در مدت زمان طولانی‏تر از زمان خواهند سوخت. بنابراین خواهید دید که شمع‏های مومی سریع‏تر از شمع‏های پارافینی می‏سوزند.
مواد افزودنی :
افزودنی‏هایی نظیر هاردنر برای موم، بر زمان سوختن شمع تأثیر خواهند گذاشت. هم چنین افزودن مقدار زیاد بو و عطر باعث خواهد شد که شمع‏ها سریع‏تر بسوزند.
محیط زیست :
محیط زیست نیز یک عامل و فاکتور مهم در سرعت سوختن شمع است. عواملی نظیر باد، رطوبت، دمای محیط و غیره می‏توانند بر نرخ سوختن تأثیر بگذارند که باید به هنگام انجام هر آزمایشی، آنها را در نظر گرفت.
عمر :
شمع‏های قدیمی‏ خشک‏تر هستند که باعث می‏شود سریع‏تر بسوزند. در نتیجه، عمر نیز می‏تواند یک فاکتور قابل توجه در سرعت سوختن شمع در نظر گرفته شود.
شما می‏توانید تئوری بالا را با انجام این آزمایش توسط خودتان، تست و امتحان کنید. هم چنین اگر شمع‏ها را خودتان درست کنید، کنترل بیشتری بر روی ماده خواهید داشت و تنها تفاوت آنها رنگ خواهد بود. با نظارت درست و مناسب، می‏توانید از این آزمایش به عنوان یک پروژه‏ی جالب و سرگرم کننده برای خود و کودکان‏تان استفاده بکنید.