جنبش‌ و سازمان‌های اسلامی در آمریکا

مقدمه

گسترش همه‌جانبه و روزافزون اسلام در کشورهای غیراسلامی به ویژه آمریکا، اهمیت و ضرورت آگاهی از وضعیت مسلمانان در این ممالک را روشن‌تر می‌سازد. اگرچه آمریکا همواره تصویر جامعه‌ای غیراسلامی و گاهی اسلام‌ستیز را به ذهن متبادر می‌سازد، اما این کشور در مقایسه با سایر کشورهای غربی، بزرگترین اقلیت مذهبی مسلمانان را داراست و بیش از یک سوم مجموع مسلمانانی که در تمام کشورهای غربی به سر می‌برند، در آمریکا زندگی می‌کنند. در واقع پدیده‌ی اسلام و جنبش‌های اسلامی در آمریکا نه تنها پدیده‌ای مذهبی و دینی تلقی می‌شود بلکه حرکتی اعتقادی و رو به رشد است.
در مقابل، جامعه‌ی آمریکا از رشد اسلام نگران است، و از طریق رسانه‌های گروهی و با تعابیر غلط از اسلام و تحریف حقایق، سعی در تضعیف احساسات مذهبی جامعه اسلامی دارد و برای تضعیف مسلمانان در این منطقه که آفریقایی‌تباران و مهاجران اکثریت آنان را تشکیل می‌دهند حتی به اَعمال خشونت‌‌باری متوسل شده است. (3) این امر بر ضرورت شناخت وضعیت و سرنوشت مسلمانان این سرزمین که عمده‌ی آنان قربانی حوادث تلخ و از دست رفتن هویت دینی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود بوده‌اند، می‌افزاید. از آنجا که مسیحیت و یهودیت، دو دین مسلط در این کشور محسوب می‌شوند، موجب شده است مسلمانان هنوز جایگاه شایسته‌ی خود را در این جامعه به دست نیاورند. این موضوع، رسالت خطیر مسلمانانِ این کشور و حتی سراسر دنیا را روشن می‌سازد که تغییر نگرش منفی، افزایش تشکل‌های مذهبی و برقراری و حفظ وحدت بین آنان، و همچنین تحکیم موقعیت آینده اسلام تلاش کنند. شاید در جهان اسلام، هیچ ارزشی به اندازه‌ی حفظ وحدت و هماهنگی بین مسلمانان اثرگذار نباشد، ارزشی که حتی از ویژگی‌های ملی، سرزمینی، اجتماعی و تاریخی فراتر است.
پرسش اصلی مقاله این است که در جامعه آمریکا چه جنبش‌های اسلامی و با چه اهدافی وجود دارند؟ و پرسش‌های جزئی‌تر اینکه این جنبش‌های اسلامی چگونه بروز یافته‌اند؟ از چه ویژگی‌هایی برخوردارند؟ عوامل مؤثر بر روند ظهور و شکل‌گیری این جنبش‌ها چه بوده است؟ از چه حدود و ثغور و یا تنوع و تغییری برخوردارند؟ چه تاریخچه‌ای دارند؟ پیش برندگان اصلی این جنبش‌ها چه کسانی بوده‌اند؟ اهدف عمده و مهم آنان از راه‌اندازی این جنبش‌ها چه بوده است و به چه نتیجه‌ای دست یافته‌اند؟
مقصود ما از جنبش‌های اسلامی در این مقاله، هر گونه حرکت سازمان یافته، با مشارکت فعالانه، آگاهانه و با انگیزه اعتقادی برای تغییر وضع موجود به وضعیتی مطلوب‌تر بر اساس دستورهای اسلام در ابعاد فکری، اعتقادی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است؛ فعالیت‌هایی که هر کدام از دیدگاه خود درصدد ارائه الگویی بهتر و کامل‌تر و مبتنی بر اسلام هستند. البته این جنبش‌ها ممکن است در چارچوب یک سازمان، مرکز، حزب و یا یک فرقه تحقق یافته باشند. (4)
شایان ذکر است در این راستا، تاکنون پژوهش و بررسی‌های مختلفی در زمینه اسلام و مسلمانان در آمریکا، شناخت هویت، مذهب، فعالیت، و وضعیت زندگی آنان ارائه شده است. اکثر این آثار به زبان اصلی است و تعداد کمی به زبان فارسی ترجمه و تألیف شده‌اند. در این مقاله سعی شده اطلاعاتی از مهمترین جنبش‌های اسلامی، فعالیت و رهبران آنان در کشور آمریکا ارائه گردد. از این نظر، این مقاله در سه بخش تنظیم شده است: بخش اول به ارائه و معرفی سازمان‌ها و تشکل‌های اسلامی در آمریکا اعم از جنبش‌های مسلمانان بومی (5) و مهاجر (6) پرداخته است. بخش دوم فرقه‌هایی را معرفی کرده که فعالیت و نقش مهم و قابل ملاحظه‌ای در حرکت‌های اسلامی داشته‌اند و در حقیقت نوعی جنبش محسوب می‌شوند. و در بخش پایانی برخی از مهمترین رهبران جنبش‌های اسلامی آمریکا معرفی شده‌اند.

نگاهی کلی به سیر جنبش‌های اسلامی در آمریکا

در میان تمام مسلمانانی که به آمریکا و کانادا مهاجرت کرده‌اند، هم سنی و هم شیعه و هم فرقه‌های کوچکتر اسلامی وجود داشته‌اند. همچنین بسیاری از مسلمانان سیاه‌پوست بومی آمریکا یا همان آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار از اهل سنت و برخی نیز از سایر مذاهب اسلامی چون شیعیان می‌باشند. جامعه‌ی شیعیان پس از اهل تسنن، بزرگترین گروه مسلمانان ایالات متحده به شمار می‌آیند. در واقع از حدود 10 میلیون نفر مسلمان موجود در قاره‌ی آمریکا، (7) نزدیک به دو میلیون نفر از آنان شیعه هستند که بسیاری از آنان ایرانی و عراقی و تعداد کمی از آنان به ترتیب از کشورهای لبنان، هند و پاکستان به ایالات متحده عزیمت کرده‌اند. این شیعیان اکثراً دوازده امامی هستند. (8) در اینجا به بررسی جنبش‌های مسلمانان مهاجر و آمریکائیان آفریقایی‌تبار پرداخته می‌شود. گفتنی است جامعه‌ی اسلامی ایالات متحده مرکب از انواع مختلف مسلمانانی است که از سایر نقاط به این کشور مهاجرت کرده‌اند که به آنان مسلمانان مهاجر؛ و آمریکاییانی که در این کشور به دین اسلام گرویده‌اند، مسلمانان بومی اتلاق می‌گردد. (9)

جنبش‌های اسلامی مسلمانان بومی (آفریقایی‌تبار)

تاریخچه

تقریباً یک سوم مسلمانان قاره‌ی آمریکا، آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار هستند که یا مذهب اهل سنت را پذیرفته‌اند یا به یکی از مذاهب دیگر اسلامی روی آورده‌اند. (10) جامعه‌ی سیاه‌پوستان آمریکا تأثیرپذیری بسیاری از اسلام و مسلمانان دارند. اینان افرادی هستند که در آغاز مهاجرت اروپائیان به قاره آمریکا که تجارت برده در ایالات متحده آمریکا گسترش پیدا کرده بود، مسلمان بودند و از آفریقا به آمریکا آورده شده بودند. از آنجا که اکثر مستعمره‌های انگلیس در آمریکا بیشتر مسیحی بودند، این سیاهپوستان نیز در جوامعی که به مذاهب مختلف مسیحیت متدین بودند مضمحل شدند، لذا بروز این مسلمانان تا اواخر قرن بیستم مشخص نبود. (11) اما نکته‌ی جالب توجه این است که اکثریت غالب غیرمسلمانانی که به اسلام می‌گروند آمریکایی‌های آفریقائی تبار هستند. این مسلمانان، به دلیل تبعیضی که بر آنها می‌رفت بارها دست به قیام زدند، قیام‌های آنان در ابتدا اگرچه با انگیزه‌های ناسیونالیستی صورت گرفت، اما بعدها با ناامیدی از تأثیر این قیام‌ها، به منظور دست‌یابی به حقوق شهروندی، به آموزه‌های دینی روی آوردند و در ادامه به دلیل عدم تغییر در وضعیت مسلمانان سیاه و غیرسیاه، به تدریج فعالیت‌های آنان که به منزله نوعی اعتراض به سیاست‌های دولت آمریکا بود افزایش یافت. (12)

1. ملت اسلام (13)

بعد از جنگ جهانی اول، مهاجرت آمریکائیان آفریقایی‌تبار از مناطق غیرشهری جنوب به مناطق شهری شمال، زمینه را برای پیدایش یکی از مهمترین جنبش‌های سیاهان در آمریکا تحت عنوان «ملت گمشده‌ی اسلام در برهوت آمریکای شمالی» (14) یا به اختصار «ملت اسلام» (15) موجب شد. (16) در واقع این جنبش در دهه‌های نخستین قرن بیستم که نهضت اجتماعی و مدنی سیاه‌پوستان آمریکا در مسیر دستیابی به حقوق و آزادی‌های فردی و کشوری در حال رشد و نمو بود، (17) شکل گرفت. از آنجا که این جنبش تنها بخشی از نمادهای اسلامی را مدنظر داشته و حتی برخی از باورهای آنان با آئین، مکتب، روش و اعتقادات اسلامی مغایرت دارد و پیام اصلی آن نوعی ملی‌گرایی نژادی سیاهان است، بنابراین جنبشی «شبه اسلامی» است، برخلاف اینکه از اصطلاح اسلام در عنوان رسمی خود استفاده می‌کند. به عنوان مثال اعضای ملت اسلام پنج نوبت روزانه نماز را به جای نمی‌آورند و به جای اعتقاد به رستاخیز جسمی در روز قیامت به رستاخیز فکری که منتج به آزادی مردم می‌شود پای‌بندند. (18)
در چهارم ژوئیه‌ی سال 1930 میلادی فردی به نام دبلیو. دی. فرد (19) در دیترویت حضور یافت (20) و اعلام داشت که از مکه – شهر مقدس اسلام – آمده است. (21) وی در همان سال شروع به تبلیغ اسلامی کرد و معتقد بود که هویت واقعی آمریکایی‌‌ای آفریقایی‌تبار در مسلمان بودن آنهاست. او در سال 1931 گروه «ملت اسلام» را طرح‌ریزی کرد، و در این راستا بخشهایی از سنت‌های دو گروه «معبد علمی مورها» که به وسیله‌ی «نوبل دروعلی» در سال 1913 به وجود آمد و «جنبش بین‌المللی بهبود وضعیت سیاهان» به رهبری «مارکوس گاروی» را در یکدیگر ادغام نمود. «دروعلی» بنیانگذار «معبد علمی مورهام» تأکید بر هویت سیاهان آمریکا داشت و آنان را آسیایی و موریش می‌نامید و معتقد بود اسلام دین «مورها» و آسیایی‌هاست، و مسیحیت، دین سفیدپوستان است. از طرف دیگر، رهبر «جنبش بین‌المللی سیاه‌پوستان» اذعان می‌داشت که باید وضعیت اجتماعی سیاهان بهبود یابد و سیاهان نیز به آفریقا باز گردند. (22) دبلیو دی‌فرد، اولین سخنگوی «ملت اسلام» بود و اعتقاد داشت مسلمانان واقعی در آمریکا همان آفریقاییان ساکن آمریکا هستند.
اولین مبلغ نخستین جنبش مسلمانان بومی آمریکایی، یا همان جنبش «ملت اسلام»، فردی به نام «الیجاه پول» (23) بود که بعد از دبلیو. دی. فرد رهبری این جنبش را برعهده گرفت. وی به موعظه‌های فرد بسیار توجه داشت و گرچه تحت تأثیر آموز‌ش‌های دو گروه: جنبش معبد علمی مورها و جنبش بین‌المللی بهبود وضعیت سیاهان بود؛ اما آموزش‌های خود را بر پایه‌ی تعالیم «فرد محمد» استوار کرد. الیجاه محمد سخنرانی‌های فرد را ادامه داد و از آنجا که خود را فرستاده فرد خطاب می‌کرد، موقعیت خادمی مذهبی را کسب کرده بود. لذا لقب نام اسلامی الیجاه محمد به او اعطا شد. (24) همین امر سبب شد که رهبری او در میان گروهی از سیاهان، صورت معنوی و پرجاذبه‌ای پیدا کرد و بتواند سازمان مقتدری را به وجود آورد. (25)
نهضت مسلمانان «ملت/ گروه اسلام» به رهبری الیجاه محمد از یک‌سو متأثر از فرقه‌های مختلف مسیحیت در آمریکا بود و از طرفی به اسلام گرایش داشت. این نهضت در جامعه‌ی آمریکا به دنبال بازیابی آزادی‌های گمشده‌ی خود در سایه‌ی اسلام بود که در واقع نوعی مقاومت در برابر تهاجم فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نژادی سفیدپوستان آمریکا علیه سیاه‌پوستان به شمار می‌رفت. (26) الیجاه سفیدپوستان را شیطان و سیاه‌پوستان را نیک سیرت می‌دانست و معتقد بود تنها راه رهایی سیاه‌پوستان این است که صف خود را از آنان جدا کنند. تأکیدی که الیجاه محمد بر مسئولیت، کار سخت و شرافت اخلاقی داشت و تحلیلی که در خصوص علت ریشه‌ای و اساسی بدبختی سیاهان ارائه داد، بسیاری از مسلمانان آمریکایی آفریقایی را مجذوب خود کرد. این امر منجر به تظاهراتی شد که بسیاری از پیروان دروعلی و مارکوس گاروی برای اعلام مسلمان بودن خود و به دعوت ملت اسلام راه انداختند. (27)
ملت اسلام برای بسیاری از افرادی که مسئولیت و نقش رهبری جامعه‌ی آمریکائیان آفریقایی‌تبار را به عهده داشتند جذابیت ویژه‌ای داشت. به همین دلیل شعبه‌های گوناگونی از این جنبش در منطقه کارائیب و کانادا تأسیس شد. همچنین با وجود اینکه پایگاه اصلی فعالیت جنبش ملت اسلام در شیکاگو بود، اما عبادتگاه‌هایی در چند شهر بزرگ و در مناطق زندگی سیاه‌پوستانی که فقیر بودند تأسیس گردید. در واقع الیجاه محمد، پایه‌های اسلام را در آمریکا تثبیت کرد و بیان می‌داشت که آفریقایی‌هایی که از چهارصد سال پیش به طور وحشیانه از اسلام جدا شده بودند، باید به همین دین بازگردند. به این ترتیب نقش چشمگیری در احیای هویت سیاهان ایفا کرد، چرا که در نتیجه این امر، آنان ایمان پیدا کردند که تنها از طریق اسلام می‌توانند هویت اصلی خود را که در اثر بردگی و شکنجه‌های روحی متحمل شده بودند باز یابند. (28)
از جمله افرادی که تحت تأثیر شدید عقاید و تفکرات الیجاه محمد قرار گرفت و به جرگه‌ی پیروان متعهد و سرسخت او پیوست مالکوم ایکس بود. او که سال‌های بسیاری از دوران جوانی‌اش را به دلیل روی آوردن به فساد در زندان سپری کرده بود، در طی همان سال‌ها از طریق برادرش رجینالد با جنبش ملت اسلام آشنا شد و به دین اسلام روی آورد و مسلمان شد؛ و در سال 1347 تبدیل به یکی از اعضای فعال ملت اسلام گردید. مالکوم حدود 12 سال نماینده ملی‌ الیجاه محمد بود و در تبلیغ ایدئولوژی ملت اسلام در سال‌های پس از زندان نقش عمده‌ای را ایفا کرد. اما در دهه‌ی 1960، متأسفانه یکسری مشکلات داخلی در این جنبش حادث شد و منجر به از هم پاشیدگی آن گردید. اختلافات مالکوم ایکس با الیجاه محمد، عزیمت به سفر حج و همچنین مشاهده‌ی جبهه‌ی جهانی اسلام که همه‌ی نژادها و اشخاص را در بر می‌گرفت، باعث جدایی مالکوم از نهضت ملت اسلام در سال 1964 گردید و گروه جدیدی را به نام مسجد مسلمان برپا کرد. که با سازمان وحدت آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار رابطه و همکاری داشت. مالکوم سرانجام در سال 1965 در یک جلسه سخنرانی در نیویورک ترور و کشته شد. (29) در اوایل دهه‌ی 1960 میلادی نیز الیجاه محمد به تدریج بیماری‌اش شدت گرفت و در سال 1975 از دنیا رفت. او پیش از مرگش اعتقادات خویش را از نژادپرستی سیاهان به پیروی از سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه و آله‌وسلم) تغییر داد. (30)
پس از مرگ الیجاه محمد، فرزندش «وارث‌دین محمد» به عنوان رهبر جنبش ملت اسلام، فعالیت پدرش را ادامه داد. او ضمن ایجاد تغییراتی مهم در گروه «ملت اسلام»، تأکید می‌کرد که تعالیم الیجاه محمد در زمان خود برای بازیابی جامعه‌ی سیاه‌پوستان آمریکا و پذیرش دین اسلام واقعی ضرورت داشته است. الیجاه در طول مدت رهبری خود با تلاش فراوان توانست گروه ملت اسلام را به جریان عمده‌ی اسلامی پیوند زند، اما در بسیج سیاه‌پوستان آنچنان موفق نبود. در زمان وارث، همه‌ی معابد ملت اسلام به مسجد تبدیل شد و در آن مراسم سنتی اسلامی برگزار گردید. او نام جنبش ملت اسلام را به «جامعه‌ی آمریکایی بلالی» (31)، سپس در سال 1976 به «جامعه‌ی جهانی اسلام در غرب» (32) و در سال 1980 به «رسالت مسلمان آمریکایی» (33) تغییر داد. جنبش ملت اسلام در زمان الیجاه محمد، نظام تحصیلی سراسری دانشگاه اسلام را بنیان‌گذاری کرده بود که این نظام در زمان فرزندش بازسازی و نام آن به مدارس خواهر کلارا محمد (34) تغییر کرد. (35)
سازمان ملت اسلام نشریه‌ای منتشر می‌کرد که مقالاتی راجع به مسلمانان آمریکایی آفریقایی‌تبار، برجسته‌سازی موقعیت‌های اجتماعی آنان و به رسمیت شناختن آنان و همچنین مطالبی به طور پیوسته و تقریباً در هر شماره در خصوص فعالیت‌های وارث دین محمد در آن چاپ می‌گردید. این نشریه در زمان وارث از عنوان «محمد سخن می‌گوید» به «اخبار بلالی»، سپس به «مجله‌ی مسلمان آمریکایی» تغییر نام یافت و در نهایت در اواسط دهه‌ی 1980 با هدفِ نشان دادن همگامی جنبش با اسلام راستین و جهانی، صرفاً «مجله‌ی اسلامی» بر آن نهاده شد. علاوه بر آن، نشریه‌ی «آخرین فریاد» یکی دیگر از آثار منتشره این سازمان است، که در واقع منبع اصلی درآمد ملت اسلام است. (36) اعضای این جنبش بار دیگر خواستار تغییر نام سازمان به نام اولیه خود شدند، اما وارث دین محمد به کار خود ادامه داد. او علاوه بر تغییر ساختار و تمرکززدایی تشکیلاتش، بیشتر مسئولیت‌ها را به امامان محلی واگذار کرد و از رهبری مستقیم خود به نفع یک گروه 6 نفره کناره‌گیری نمود. (37)
تغییراتی که وارث دین محمد از سال 1975 آغاز کرد باعث تغییراتی در سازمان شد و چنددستگی پیروان ملت اسلام را به دنبال داشت، به عنوان مثال در دیترویت جان محمد، برادر الیجاه محمد گروه جداگانه‌ای از ملت اسلام تشکیل داد و به انتشار روزنامه‌ای که مالکوم ایکس با عنوان «محمد سخن می‌گوید» آن را راه‌اندازی کرده بود پرداخت. سیلاس محمد نیز خود گروه ملت اسلام دیگری در آتلانتا راه‌اندازی کرد، رسالت مسلمانان آمریکا (38) نیز که یکی از انشعابات گروه ملت اسلام است، برخلاف تغییرات مهمی که در ساختار آن صورت گرفته، هنوز به عنوان بزرگترین و سازمان‌یافته‌ترین جامعه‌ی مسلمان بومی آمریکا مطرح است و نیز ارتباط تنگاتنگی با گروه ملت اسلام دارد. اما بزرگترین و موفق‌ترین این انشعابات، همان گروه ملت اسلام به رهبری لوئیس فراخان پس از الیجاه محمد بود که پایگاه اصلی آن در شیکاگو قرار دارد. (39)
وارث دین محمد از تبلیغات نژادی علیه سفیدپوستان و نفرت از آنان جلوگیری کرد که البته این امر و این گونه آموزش‌های او ناراحتی برخی از اعضای این سازمان را در پی داشت. در نتیجه یکی از پیروان پدرش به نام لوئیس فراخان در سال 1980 از گروه وارثین جدا شد و رهبری جنبش ملت اسلام را به دست گرفت. وی جدی‌ترین رهبر این جنبش پس از الیجاه محمد به شمار می‌رود. (40) این رهبری هنوز ادامه دارد. فراخان بیش از دیگر رهبران سیاه‌پوست آمریکا، سعی کرد با دیگر مسلمانان در آمریکا مرافق و همراه باشد. و با راه‌اندازی دو تظاهرات یک میلیون نفری در دهه‌ی 1990 و اوایل قرن بیست و یکم سیاه‌پوستان را برای رهایی از ظلم و جور سفیدپوستان و همراهان آنان در واشنگتن بسیج کرد. (41) و انتقاداتی که او همواره از رژیم صهیونیستی و هواداران آمریکایی‌شان دارد باعث شده است که همیشه مورد خشم آنان باشد و اختلافات موجود میان او، هواداران و پیروان او با یهودی‌های آمریکا همیشه بارز و غیرقابل انکار بوده است. (42) سفر به ایران و اعلام همبستگی با مردم این کشور از دیگر فعالیتهای وی به شمار می‌رود. در مجموع جنبش ملت اسلام نقشی بسیار مهم و حساس در توسعه نهضت خودشناسی و خودآگاهی سیاه‌پوستان داشته است و اسلام را تبدیل به یکی از سه دین اصلی ایالات متحده آمریکا کرده است. با این وجود بیش از 90 درصد از ایمان آورندگان به اسلام در ایالات متحده آمریکا، آمریکائیان آفریقایی‌تبار هستند. (43) این جنبش یکی از مؤثرترین جنبش‌های اصلاح‌طلبانه در قرن بیستم بود. (44)
گفتنی است ملت اسلام اساساً جنبشی است که از سیاهپوستان قدرت می‌گیرد و خواسته‌های جدایی‌طلبانه قدیمی برای تشکیل امتی مستقل را سرلوحه کار خود قرار داده است. همچنین کار این جنبش تلاش در جهت افشای بی‌عدالتی‌های سفیدپوستان نژادپرست امریکا در برابر سیاه‌پوستان است. (45) همچنین با توجه به اینکه بسیاری از مسلمانان سیاه‌پوست و مهاجر در آمریکا بیان می‌کنند تشکیلات ملت اسلام بخشی از جماعت اسلامی نیست، اما وارث دین محمد معتقد است و تأکید دارد این تغییرات ایجاد شده در گروه ملت اسلام می‌تواند حرکت دائمی اما آهسته در جهت صحیح باشد. (46)
کیث ام. الیسون (47) اولین عضو مسلمان کنگره که در سال 2006 از ایالت مینِسو تا به نمایندگی پارلمان انتخاب شد و برای ادای سوگند، قرآن توماس جفرسون را از کتابخانه کنگره قرض گرفت، تأیید کرده است که در گذشته به ملت اسلام وابستگی داشته است. (48)

3. دارالاسلام

یکی از بزرگترین و مهم‌ترین سازمان‌های بومی و اهل سنت آمریکا جنبش دارالالسلام بود. این سازمان در اوایل دهه‌ی 60 میلادی در بروکلین فعالیت خود را شروع کرد. رهبر این سازمان امام یحیی عبدالکریم بود که لقب امیرالمؤمنین را به خود گرفت. (49) این سازمان با گسترش سریع خود در بسیاری از شهرهای اصلی ایالت متحده، تبدیل به یکی از بزرگترین تشکیلات اسلامی سیاه‌پوستان اهل سنت شد، تا جایی که حدود صد مسجد (50) مربوط به جماعت اهل سنت بنا نهاد و برخلاف اینکه از ابتدا با یکسری درگیرها و مناقشات داخلی مواجه بود و چندین‌بار منحل شد اما مجدداً شکل گرفت. برنامه‌ی اولیه این جنبش جدایی‌خواهی بود، ولی با پیشرفت هر چه بیشتر از این برنامه فاصله می‌گرفت و همواره موضوع نژادپرستی و اعتقاد به اسلام همچون یک نیروی رهایی‌بخش در سرلوحه کارشان قرار داشت. همچنین تلاش به منظور تعهد به جنبش و پیروی از تعالیم دقیق دینی در آنان تقویت می‌شد، خواندن تمام احادیث کتاب «مشکوة المصابیح» خطیب تبریزی و سعی در اجرای آن و آشنایی با ارکان سنت تصوف اسلامی نیز از برنامه‌های دیگر این جنبش بود.
جنبش دارالاسلام خود یک حرکت مبارزاتی بود که گاهی اوقات با خشونت همراه می‌شد. این جنبش تا اوایل دهه‌ی 1980 ادامه داشت، ولی به تدریج دچار تغییرات و تحولات اساسی و در نهایت سیر نزولی را طی کرد تا اینکه امام یحیی در سال 1980 انحلال این جنبش و جذب آن را به اسلام صوفیانه اعلام کرد. اقوال گوناگونی از برخی محققان وجود دارد مبنی بر اینکه فردی به نام جیلانی، - مرشد صوفی امام یحیی – در دهه‌ی 1980 وارد نیویورک شد و در یکی از مساجدی که متعلق به دارالاسلام بود به آموزش مسلمانان پرداخت و این امر به مراتب منجر به اشتیاق و شیفتگی بسیار اعضا دارالاسلام برای پیروی از وی و روی گردانی از دارالاسلام گردید. بدین ترتیب برخی از اعضا از دارالاسلام منشعب و فرقه‌ای دیگری را به نام «فقرا» تشکیل دادند. (51) در حال حاضر دارالاسلام توسط یک هیأت 17 نفره به ریاست «امام امین عبداللطیف» اداره می‌شود و براون (52) که بعدها امام جمیل عبدالله الامین نام گرفت – رئیس سابق کمیته‌ی هماهنگ کننده‌ی دانشجویان طرفدار عدم خشونت (53)، از اعضای این هیأت است. (54)

3. شورای مسلمانان آمریکا (55)

این شورا در چهارم ژوئن سال 1990 میلادی تأسیس شد و مرکز اولیه این حرکت مرکز اسلامی جنوب کالیفرنیا بود. این شورا در راستای توسعه‌ی سیاسی در حرکت‌های مسلمانان منطقه و قوت بخشیدن به فعالیت‌های سیاسی مجامع اسلامی، تشویق مسلمانان به مشارکت سیاسی فعال، شرکت در شوراهای ادارای، حق انتخاب در تمام سطوح، جلوگیری از تبعیضات و خشونت‌های نژادی، مذهبی و ملی علیه مسلمانان، و نهایتاً معرفی اسلام به توده‌ی جامعه‌ی آمریکا تأسیس شد. گفتنی است این گروه علاوه بر اهداف و مسئولیت‌های مذکور، نظارت و هماهنگی اقدامات را در ارتباط با قوه‌ی مقننه آمریکا عهده‌‌دار است. (56)
شورای مسلمانان آمریکا به منظور ابراز وجود و اعلام حضور برای برقراری روابط با مقامات محلی، دولتی و رهبران ملی این کشور، سازمان مرکزی خود را در واشنگتن افتتاح کرد. سازمان مذکور از سوی دو سازمان برجسته‌ی مسلمانان مهاجر آمریکا به نام‌های انجمن اسلامی شمال آمریکا و دایره‌ی اسلامی شمال آمریکا و حتی وارث دین محمد- رهبر گروه رسالت اسلامی – مورد تأیید قرار گرفته است. (57)
از مؤسسان اصلی این شورا «محمد ابوسعود» مصری‌الاصل و دکتر «العمودی» تونسی‌الاصل را می‌توان نام برد که به طور نسبی افراد مستقل و طرفدار انقلاب اسلامی می‌باشند. شورای مسلمانان آمریکا در طی چند سال همواره با کمک‌های مالی دولتی و غیردولتی عربستان سعودی فعال بوده است، اما در سال‌های اخیر وابستگی این شورا و سازمان‌های بی‌نظیر آن به عرسبتان سعودی به دلایل مختلف تقلیل یافته است و در نتیجه، این عمل تأثیر به‌سزایی در بنیه‌ی مالی آنها گذاشته است. در حال حاضر منبع مالی این شورای بسیار تضعیف شده است و مسئولان این شورا به جمع‌آوری کمک‌های مالی از منابع مختلف اقدام نموده‌اند. (58)
شورا دارای یک «هیأت مشاوره ملّی» (59) است که متشکل از رهبران و نمایندگان اقشار و سازمان‌های مختلف مسلمان در آمریکاست. در ساختار تشکیلاتی این سازمان غیر از هیأت مشاوره یک هیأت اجرایی نیز وجود دارد، این شورا دارای خبرنامه ماهیانه (60) بوده و سالانه یک کنفرانس و یا سمپوزیوم نیز برگزار می‌کند که در همان برنامه اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مالی نیز می‌نماید. علاوه بر آن نیز جلسات متعددی در شهرهای مختلف و همچنین کنفرانس‌های مطبوعاتی بنا به مقتضیات زمانی برگزار می‌نماید. اساساً این شورا کارکنان چندانی ندارد و بودجه‌ی آن نیز از چهارصد هزار دلار تجاوز نمی‌کند و این بودجه در برابر گروه‌های کاتولیک و یهودی بسیار ناچیز است. (61)

4. سازمان شورای روابط آمریکایی – اسلامی (62)

شورای روابط آمریکایی – اسلامی سازمانی است برای پیگیری حقوق مدنی مسلمانان آمریکا. دفتر مرکزی این سازمان در واشنگتن دی‌سی و شعب آن در شهرهای بزرگ آمریکا دایر می‌باشد. این سازمان بزرگترین گروه مدافع حقوق و آزادی‌های مدنی مسلمانان در سراسر آمریکا به شمار می‌رود و خود را بانی تفکر اسلام میانه‌رو در عرصه‌های سیاسی در ایالات متحده می‌داند. (63)
این شورا در سال 1994 تأسیس شد و برخلاف نوپا بودن آن، سعی کرد تصویر مثبتی از اسلام در آمریکا ارائه دهد و برای دستیابی به اهدافش از طریق ارتباط جمعی در سطح آمریکا و همچنین در سطح بین‌المللی قصد دارد نه تنها پاسخگوی افراد دگماتیک، بلکه سدی باشد بر ضد سازمان‌هایی که علیه مسلمانان حرکت می‌کنند. رسالت این شورا حمایت از عدالت، افزایش درک صحیح از اسلام، ترویج گفتگو، حمایت از آزادی‌های مدنی، تقویت مسلمانان آمریکایی و ایجاد روابطی است که به صلح دو جانبه منتج می‌شود. برخی از وظایف این سازمان عبارتند از: برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها؛ چاپ، تکثیر و ارسال انتشارات مختلف؛ اعلام رخدادهای مهم؛ تحقیق: شامل جمع‌آوری آمار حرکت‌های مسلمانان درباره‌ی حقوق اجتماعی. همچنین شورا نشان داده است که، بین اهداف و وظایفی که برای خود قایل شده است، همسویی لازم را داراست و به وضوح نشان داده است که توانسته است ضمن دفاع از اسلام و مسلمانان، محبوبیت و رشد سریعی در بین سازمان‌های دیگر اسلامی کسب کند. ریاست این شورا بر عهده دکتر "پرویز احمد" است که دکتر "احمد الخراس" در سمت قائم‌مقامی وی قرار دارد. "ابراهیم هوپر" مدیر روابط عمومی و ارتباطات و "ناهید اعواد" از فعالان شورای روابط اسلامی آمریکای همواره در دفاع از مسلمانان دیدگاه‌های این شورا را منعکس می‌کند. (64)

5. مؤسسه بین‌المللی اندیشه اسلامی (65)

اسماعیل راجی فاروقی، استاد فلسطینی‌الاصل (وفات 1986)، با هدف توسعه فعالیت‌های اسلامی و گسترش بیداری اسلامی در جهان، مؤسسه‌ای به نام مؤسسه بین‌المللی اندیشه اسلامی را در سال 1981 در واشنگتن تأسیس نمود. چند کنگره تحت نظارت فاروقی برگزار شد؛ و کتاب او به نام اسلامی کردن دانش، به عنوان اولین منشور مؤسسه مذکور، منتشر شد. این مؤسسه در شهر هرن دورن ایالت ویرجینیا، دارای کتابخانه‌ای با سی‌هزار عنوان کتاب و نشریه ادواری است. همچنین سالن‌هایی برای برگزاری گردهمایی‌های علمی دارد. مؤسسه مذکور در برخی از شهرهای مهم جهان شعباتی نیز دارد. آن‌ها در همکاری با نهادهای مختلف در جهان اسلام اقدام به برگزاری کنگره، کنفرانس، سمینار و گردهمایی‌های علمی می‌کنند. مؤسسه دارای نشریاتی به زبان‌های عربی و انگلیسی نیز هست. بخشی از این نشریات در کشورهای مختلف به رایگان توزیع می‌شود. مؤسسه برای تأمین نیازهای مادی خود در سال 1984 اقدامه به تأسیس یک مرکز وقفی کرد. (66)

6. شورای امور عمومی مسلمانان (67)

شورای امور عمومی مسلمانان در سال 1988 توسط سلام میرآیتی (68) تأسیس گردید. او معتقد بود که مساجد محلی به تنهایی نمی‌توانند سوء تفاهم‌های زیاد رسانه‌ها درباره‌ی انتفاضه‌ی فلسطین، ماهیت اسلام و نیم میلیون مسلمان مقیم کالیفرنیا را برطرف سازند. بخش عظیمی از فعالیتهای وی صرفاً به برقراری ارتباط مربوط می‌شود، از جمله می‌توان به تهیه گزارش‌ها و مطالبی برای برخی روزنامه‌ها و تشکیل اجلاس‌هایی با شرکت افراد ذی‌نفوذ اشاره کرد. (69)

7. مسجد اخوان‌المسلمین (70)

یکی دیگر از جمعیت‌های مسلمان سنی آمریکایی آفریقایی‌تبار در آمریکا که مخالف تعالیم ملت اسلام بودند، اخوان‌المسلمین نام دارد که در سال 1950 توسط حاج طالب داود تشکیل شد. این جمعیت با جمعیت مساجدی که مالکوم ایکس آنها را تأسیس کرده بود متحد و سپس تشکیلات جدیدی را تحت عنوان «اخوان‌المسلمین» شکل دادند. پس از مرگ حاج طالب، شیخ خالد احمد توفیق (71) رهبری آن را برعهده گرفت و فعالیت مسجد اخوان‌المسلمین را در دهه‌ی 1970 در هالم آغاز کرد. وی عضو سابق معبد علمی مورها یا موریش ساینس تمپل و فارغ‌التحصیل دانشگاه الازهر قاهره بود.
امام احمد توفیق سعی می‌کرد ارتباط معناداری بین تعالیم اسلامی که خود فراگرفته بود با آنچه که مورد نیاز اعضای اخوان‌المسلمین بود برقرار کند. وی تلاش کرد تعالیم جمعیت جهانی طرفدار پیشرفت سیاهپوستان گاروی را با تعالیم حسن البنا و اخوان‌المسلمین کشور مصر آمیخته و آن را به اعضای خود بیاموزد. همچنین تلاش کرد با امام یحیی عبدالکریم رهبر جنبش‌دارالاسلام متحد گردد ولی پس از درگیری که در مسجد یاسین بروکلین – مکان نخستین عبادت، تدریس و زندگی گروهی اعضای نبش دارالاسلام – رخ داد از برقراری چنین پیوندی کناره گرفت. این سازمان که هنوز فعالیت آن ادامه دارد همیشه در برابر اصول اعتقاد نژادپرستانه‌ی ملت اسلام واکنش نشان می‌داد. (72)

تشکل‌های اسلامی مسلمانان مهاجر

تاریخچه

درباره تاریخ فعالیت‌های مذهبی سازمان‌یافته‌ی مسلمانان مهاجر آمریکا نیز، همانند دیگر جنبه‌های زندگی آنان در این کشور، آرا و اقوال گوناگونی وجود دارد. به نظر برخی از پژوهشگران، تشکیلات فرهنگی و مذهبی مسلمانان آمریکا عمدتاً پس از جنگ جهانی اول شکل گرفت. (73) در آمریکا فعال‌ترین ارگان مسلمانان مهاجر تعدادی انجمن‌های دانشجویان مسلمان است، مانند تأسیس مجموعه اسلامیِ انجمن اسلامی دانشجویان که با وجود تأثیر شدید محیط مسیحی نیویورک در سال 1923 تأسیس شد، و خود یک ارگان بسیار مهم به شمار می‌رود.
مسلمانان مهاجر مقیم آمریکا برای حفظ معتقدات دینی و همبستگی مذهبی خود نه تنها در ساختن مساجد و مراکز مذهبی می‌کوشند، بلکه به تشکیل مجموعه‌ها و انجمن‌های سازمان‌یافته‌ی متعددی که منعکس کننده‌ی علایق قومی و نژادی در کنار باورهای مذهبی آنان باشد روی می‌آورند. بنابراین تا سال‌های اولیه دهه‌ی 1960 بیست انجمن مذهبی متعلق به قومیت‌ها و ملیت‌های مختلف تنها در شهر نیویورک شکل گرفت. هر یک از این انجمن‌ها و تشکیلات اسم خاص خود را داشت که نمونه‌هایی از آن‌ها به شرح ذیل ارائه می‌گردد.

1. جمعیت‌های شیعیان اثناعشری (74) آمریکای شمالی

بیشترین شیعیان مقیم آمریکا از گروه شیعیان اثناعشری یا شیعیان دوازده امامی هستند که ابتدا در دهه‌ی 1880 از جنوب لبنان به آمریکا مهاجرت کردند. در سالهای اخیر شیعیان سازمانی را تحت عنوان «کنگره مسلمانان» (75) تأسیس کردند. (76)
از جمله فعالیت‌های مهم این سازمان ارائه اطلاعات ارزنده و مفید در زمینه گسترش اندیشه شیعی در آمریکاست که از طریق انتشار و پخش کتاب صورت می‌پذیرد. نقش و هدف اصلی این سازمان پاسخگویی به نیازهای سیاسی، فرهنگی و مذهبی شیعیان در آمریکا، کمک به تأسیس مراکز شیعه‌ی بیشتر، توسعه گفتمان‌های بین مذاهب، و روابط شیعیان با مراجع تقلید، راه‌اندازی مؤسسات آموزش عالی شیعه و ... است که بدین منظور چارچوب و ساختار منسجمی ایجاد کرده و تبدیل به یک مرکز ثقل در زمینه شیعه‌پژوهی و توسعه فکر شیعی شده است. (77)
سازمان‌ها و مراکز شیعی دیگری همچون مرکز اسلامی معصومین (علیهم‌السلام) تورنتو، انجمن اسلامی شیعیان حیدری مونترال، انجمن اسلامی شیعه اثنی‌عشری ادمونتون، مرکز اسلامی رضوی همیلتون، مرکز اسلامی اهل‌بیت، انجمن اسلامی شیعه اثنی‌عشری اُتاوا، جماعت شیعه اثناعشری تورنتو و جمعیت اسلامی شیعه بریتیش کلمبیا (همگی در کانادا) و مراکزی چون جماعت اسلامی شیعه اثنی‌عشری لس‌آنجلس، انجمن اسلامی جعفری میامی، جماعت اسلامی شیعه پنسیلوانیا، جماعت اثنی‌عشری نیویورک، مرکز اسلامی اُرلاندو، بنیاد اسلامی نیوجرسی، مرکز تعلیمات اسلامی در هیوستون و مریلند (همگی در ایالت متحده) نیز در حال فعالیت‌اند.

2. فدراسیون انجمن‌های اسلامی

در سال 1954 تعدادی از انجمن‌ها و تشکیلات اسلامی در آمریکا به صورت مجموعه‌ای از سازمان‌های اسلامی درآمده و ظهور مجموعه بزرگتر و گسترده‌تری را با عنوان فدراسیون انجمن‌های اسلامی رقم زدند.
فدراسیون انجمن‌های اسلامی ایالت متحده و کانادا، اولین سازمانی بود که در پی متحد ساختن جمعیت مسلمانان آمریکا تأسیس شد. در سال 1952، عبدالله اجرم (78)، مسلمانی آمریکایی با اصلیت عربی، که در جریان جنگ جهانی دوم در ارتش آمریکا خدمت می‌کرد، کنفرانس ملی مسلمانان (79) را در سدار راپیدز – آیوا سازماندهی کرد. این کنفرانس با هدف تشکیل سازمانی ملی که می‌توانست مسلمانان آمریکا و همراهان آنها را متحد سازد، برگزار شد که نتیجه‌ی آن شکل‌گیری جامعه بین‌المللی مسلمانان (80) بود. پس از دو سال، جامعه بین‌المللی مسلمانان قاعده‌مندتر شد و نام فدراسیون انجمن اسلامی ایالات متحده و کانادا را برخود نهاد و عبدالله اجرم به عنوان نخستین رئیس این فدراسیون انتخاب گردید. (81)
این فدراسیون ابتدا در سدار راپیدز ایالت آیووا (82) تأسیس شد و آمریکائیان لبنانی‌تبار در تأسیس آن نقش عمده‌ای را ایفاد کردند. در حال حاضر ستاد مرکزی این فدراسیون در شهر دیترویت ایالت میشیگان قرار دارد. (83) فدراسیون انجمن‌های اسلامی ایالات متحده و آمریکا ضمن دعوت مسلمانان به دستورات قرآن؛ حفظ فرهنگ و فلسفه‌ی اسلامی، آموزش اصول اخلاقی و تربیت اسلامی، تبلیغ اعتقادات آن، تقویت روحیه اسلامی، برقراری روابط نزدیک با همه‌ی مسلمانان جهان، برخورداری از ثروت معنوی، اخلاقی و خردمندی تمدن مسلمانان و مشارکت در ایجاد و برقراری صلح جهانی را سرلوحه‌ی امور خود قرار داده است. (84)
فدراسیون سازمانی اجتماعی به شمار می‌رود و سالانه یک مجمع عمومی برگزار می‌کند. از اهداف این مجمع فراهم کردن فضای لازم برای بهره‌مندی از فرهنگ مشترک و ارائه تجربه فعالیت‌های اسلامی در بین مسلمانان، ارتقای سطح دانش اسلامی و همبستگی بیشتر مسلمانان، و تبلیغات مؤثر برای غیرمسلمانان است. ضمن اینکه تأثیر منفی یک محیط فرهنگی بیگانه و غیردینی را به ویژه بر روی جوانان مسلمان نسل دوم که تعداد زیادی از حاضران کنفرانس‌ها را به خود اختصاص می‌داد خنثی کرده و در تقویت و بازسازی هویت آسیب دیده آنها نقش محوری ایفا می‌کرد.
همانطور که اشاره شد، یکی از اهداف اصلی این سازمان حفظ ارتباط و اتحاد بین مسلمانان است، اما از آنجا که این فدراسیون از حمایت‌ها و مساعدت‌های کشورهای عربی بویژه حمایت‌های مالی در ساخت مساجد و مراکز مذهبی بهره‌مند بوده است، ایجاد روابط نزدیک مذهبی با مجموعه‌های اسلامی سرزمین‌های عربی را در اولویت قرار داده است. البته تعداد قابل توجهی مسجد و سازمان مذهبی در آمریکا با فدراسیون انجمن‌های اسلامی ارتباط سازمانی دارند. و بر اساس اساسنامه‌ی این فدراسیون تمام مسلمانان مقیم آمریکا و اعضای این فدراسیون، ملزم به آموزش و گسترش ایده‌آل‌های اسلام، از قبیل: احترام به مقام و منزلت انسان، برادری و دوست داشتن در بین انسان‌ها و برابری مطلق همه انسان‌ها در برابر خداوند هستند. (85) گفتنی است یکی از شخصیت‌های برجسته فدراسیون‌ انجمن‌های اسلامی از دهه 1950 تا دهه 1970 محمد جواد شری (86) بود. وی لبنانی‌الاصل، درس خوانده حوزه نجف اشرف و مؤسس مرکز اسلامی آمریکا بود. (87)

3. انجمن اسلامی دانشجویان

تا سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم، تعداد دانشجویان مسلمان بسیار اندک بود. اما مهاجرت دانشجویان به آمریکا در سال‌های دهه 1950 و 1960 افزایش چشمگیری یافت. این دانشجویان در دانشگاه‌های خود به فعالیت‌های دینی و مذهبی می‌پرداختند. برای تأثیرگذاری بیش‌تر این فعالیت‌ها، 25 تن از دانشجویان به نمایندگی از دوستان خود در پانزده دانشگاه در تاریخ اول ژانویه 1963، جمعیتی به نام انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا و کانادا (88) را تأسیس کردند. (89) این انجمن بر خلاف «فدراسیون انجمن‌های اسلامی» یک ماهیت فراگیر جهانی بوده و به جهانی‌سازی اسلام اعتقاد داشت. این سازمان فعال‌ترین ارگان مسلمان در آمریکا به شمار می‌رود و هدف از تشکیل آن، خدمت به اسلام، مسلمانان، ایجاد وحدت بین مسلمانان و در نهایت یک جامعه‌ی اسلامیِ ایده‌آل بود. به این منظور نیل به این اهداف انجمن به توزیع و ارائه‌ی اسناد و منابع اسلامی، تأسیس حوزه‌های علمیه، تبلیغ نماز، جذب و آموزش افراد مذهبی و ارائه‌ی تسهیلات لازم و ... می‌پردازد. (90)
از سال 1971 تشکیل مراکز دایمی در نقاط مختلف آمریکا در دستور کار این انجمن قرار گرفت که تأسیس نخستین دفتر مرکزی انجمن در مسجدالامین واقع در ایالت ایندیانا (91)، و سپس راه‌اندازی بزرگترین دفتر مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان در پلین فیلد ایندیانا (92) در سال 1975 از جمله آنهاست که از بخش‌های مختلفی در زمینه تعلیم و تربیت، نشر آثار، روابط عمومی، امور مالی، امور اداری و ... برخوردار بود. (93)
از دیگر سازمان‌هایی که انجمن اسلامی دانشجویان تأسیس کرد، مرکز تعلیمات اسلامی در سال 1970 را می‌توان نام برد که هدف آن تبلیغ و آموزش اسلام، و نشر آثار و نوشته‌های اسلامی بود، همچنین سازمان وسیع دیگری به نام تراست اسلامی آمریکای شمالی (94) که سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های مالی انجمن اسلامی دانشجویان را برعهده داشت، و در این راستا به منظور فعالیت‌های اقتصادی مسلمانان وام‌هایی را نیز به آنان اعطا می‌کرد. ایجاد گروه فارسی زبانان انجمن به نام «پی‌اس جی» (95)، و راه‌اندازی سازمان‌های فرعی و تخصصی بسیار از دیگر فعالیت‌های اساسی انجمن اسلامی دانشجویان به شمار می‌رفت. (96)

4. حلقه اسلامی آمریکای شمالی (97)

این حلقه در دهه 1970 توسط مسلمانان جنوب آسیایی – آمریکایی در شهر نیویورک بنیان‌گذاری شد و به هشت دفتر منطقه‌ای و محلی توسعه یافت. این حلقه علاوه بر بدنه اصلی، یک جناح خواهران (تأسیس 1979) و یک گروه کودکان هم دارد. یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های حلقه اسلامی آمریکای شمالی دعوت و تبلیغ برای تشرف افراد به دین اسلام است. در سال 2008، کمپین «چرا اسلام؟» این حلقه از آگهی‌هایی در مترو، اتوبوس‌ها، و بیلبوردها برای تشویق غیرمسلمانان به یادگیری درباره اسلام استفاده کرد. (98)

5. جامعه‌ی اسلامی آمریکای شمالی (99) (ایسنا)

جامعه اسلامی آمریکای شمالی در سال 1981 تأسیس شد (100) و پایگاه مرکزی و اصلی این سازمان در پلین فیلد ایندیانا (101) قرار دارد. ایسنا که یک سازمان حمایتی (102) به شمار می‌رود با صلاحدید سازمان‌های اسلامی وابسته به انجمن دانشجویان مسلمان تشکیل شد (103) و خود در برگیرنده‌ی چند سازمان تخصصی دیگر از جمله: «انجمن دانشجویان مسلمان» (104)، «انجمن دانشمندان و مهندسان مسلمانان آمریکا» (105)، «دانشمندان علوم اجتماعی مسلمان آمریکا» (106)، «انجمن اسلامی پزشکان» (107) می‌باشد. البته این سازمان‌ها از نظر گستردگی، تعداد اعضاء، قومیت و شیوه‌های رهبری با هم تفاوت‌هایی دارند. (108)
اساسنامه‌ی جامعه‌ی اسلامی آمریکای شمالی در حوزه‌ی سیاستگذاری شامل دو بخش اصلی است: مجلس الشوری (شورای مشورتی) (109) و مجلس اجرایی (110). شورای مشورتی ایسنا که بیست و چهار عضو دارد: 7 نفر از آنها توسط اعضای عمومی ایسنا و 5 نفر توسط رؤسای بخش‌ها و شعب وابسته انتخاب شده و شش‌نفر دیگر با حفظ سمت، رؤسای سازمان‌های مؤسس را در بر می‌گیرند. همچنین مجلس‌الشوری شامل: رئیس، معاونان آن در ایالات متحده و کانادا، رئیس صندوق امانات شمال امریکا، رئیس جوامع صندوق و امانات اسلامی، و رؤسای سازمان‌های ملی وابسته به ایسنا می‌باشد که شامل: انجمن جوانان مسلمانان عرب (111)، جوانان مسلمان شمال آمریکا، شورای مدارس اسلامی شمال آمریکا (112)، اتاق صنعت و تجارت اسلامی (113) و گروه مالزیایی پژوهش اسلامی (114) است. (115) مجلس اجرایی که ایسنا از طریق آن شورای همه‌ی سازمان‌ها و انجمن‌های مربوط به خود را تحت پوشش خود قرار می‌دهد، در واقع یک ارگان قانونگذاری است که تعیین کننده‌ی سیاست‌های جاری و برنامه‌های آینده‌ی ایسنا و نیز بودجه‌ی سالیانه، انتخاب رئیس جدید و تشکیل شورای اجرایی می‌باشد. همچنین با کمک نهادهایی که وابسته به جامعه اسلامی آمریکای شمالی هستند، نشریاتی منتشر می‌شوند که از جمله می‌توان به نشریه جامعه‌ی پزشکان مسلمان، الاتحاد، اسلامیک هرایزن، نشریه مطالعات اسلامی، و دانشمندان مسلمان اشاره کرد. (116) سردبیر این مجله کامران ممون، مسلمان پاکستانی‌تبار و متولد آمریکا است. (117) ایسنا در عین حال مسؤول نظارت بر عملکرد بخش‌های مختلف مالی، پزشکی، حقوقی، علمی، آموزشی و فرهنگی این سازمان می‌باشد. (118) علاوه بر آن ستادی برای عضویت و حمایت از 400 هزار مسلمان به شمار می‌رود و رهبری این ستاد عمدتاً از میان مهاجران انتخاب می‌شود، اگر چه تعداد مسلمانان بومی آمریکا که عضو این سازمان می‌شوند، روز به روز در حال افزایش است. (119)
رویکرد این سازمان به نحوی بوده است که اعضای بسیاری جذب خود کرده است. نشست سالیانه جامعه اسلامی آمریکای شمالی، یکی از فعالیت‌های اصلی آن به شمار می‌رود که هر سال بیش از چهل‌ هزارنفر شرکت کننده دارد. (120) گفتنی است تأکید ایسنا بر مبانی قرآن و سنّت در مسیر خط فکری افرادی مثل مودودی و حسن‌البنّا است و طبق اساسنامه‌ی ایسنا، عضویت در آن برای هر مسلمان شانزده سال به بالا آزاد است. (121) از شاکله‌های وابسته به جامعه اسلامی آمریکای شمالی، شورای فقهی آمریکای شمالی (122) است. (123)

تشکل‌های فرقه‌ای و قومی مسلمانان

جامعه‌ی اسلامی آمریکا علاوه بر دو مذهب اصلی تسنن (حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی) و تشیع اثنی‌عشری شامل فرقه‌های دیگری نیز می‌شود. از این فرقه‌ها، تنها چند مورد مهم وجود دارد که جدای از جریان اصلی اسلام (شیعه، سنی) به شمار می‌آیند؛ (124) فرقه‌هایی که در طول یک قرن گذشته شکل گرفته‌اند و برخی از آنان به تدریج و در طول زمان از بین رفته‌اند. برخی از مطالعات صورت گرفته راجع به فرقه‌های گوناگون اسلامی در آمریکا، نشان می‌دهند که اعضای وابسته‌ی آنها بیشتر اهل تسنن هستند.
فرقه‌های دیگر اسلامی در آمریکا فرقه‌ی عبادی، علوی، زیدی و ... هستند، (125) که از این میان زیدی‌ها از جمله نخستین گروه شیعیانی بودند که به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. بیشتر زیدی‌ها از یمن به آمریکا آمده‌اند و تمرکز عمده‌ی آنان در منطقه دیربورن میشیگان است. هر چند که گروهی از آنان نیز در پروکلین زندگی می‌کنند. همچنین تعداد کمی از پیروان فرقه‌ی علوی غالباً از سوریه، شمال لبنان و شرق ترکیه آمده‌اند و نیز تعدادی از پیروان فرقه‌ی عبادی که عمدتاً دانشجویان عمانی هستند و در آمریکا به سر می‌برند و در زمره‌ی شیعیان قرار دارند.

1. اسماعیلیه

اسماعیلی‌ها در زمره‌ی شیعیان غیراثناعشری قرار دارند و بیشتر در دهه‌ی 1960 و پس از آن به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. دو گروه اصلی هفت امامیها به نزاریان و مستعلیان یا بُهرَه معروفند. بهره در ایالات متحده گروه کوچکتری دارند. اگرچه در شهرهای مهم مثل شیکاگو، دیترویت، نیویورک و سانفراسیسکو شعباتی دارند. نزاری‌ها که تقریباً ده درصد از جامعه شیعیان آمریکا را به خود اختصاص می‌دهند، گروه بزرگتری هستند و در راستای حفظ هر چه بیشتر هویت خود تلاش می‌کنند و به تبع رهبر و امام خود به نام پرنس آقاخان با هم متحدند. و از سوی گروه هم از حمایت معنوی و هم از حمایت مالی برخوردارند. آقاخان فعلی چهر‌ه‌ای بسیار معروف در آمریکاست که در جهت ادغام پیروانش به صورت یک جامعه‌ی متحد تلاش بسیاری انجام می‌دهد. بیشتر اعضای فرقه اسماعیلیه، دارای ریشه‌ی هندی – پاکستانی هستند و بسیاری دیگر از آنان در دوران استعمار در آفریقا به سر می‌بردند و پس از منتقل شدن ممالک آفریقایی و پیاده شدن سیاست‌های آفریقایی کردن جوامع مذکور ناگزیر شدند آنجا را ترک نمایند. (126)

2. فرقه‌ی مسلمانان دروزی

در قرن یازدهم میلادی (در سال 1017 بعد از میلاد مسیح)، گروهی از شیعیان خلیفه‌ی فاطمی به رهبری الحکیم آمربالله منشعب شد. این فرقه طی چند قرن در کشورهای لبنان، سوریه و فلسطین گسترش پیدا کرد و در دهه‌ی 1870 به آمریکا رسید. از حدود یک ملیون مسلمان دروزی، حدود بیست هزار نفر آنان در آمریکا زندگی می‌کنند و تحت نظر جامعه دروزی می‌باشند. دروزیان تلاش می‌کنند مراسم و اعتقادات مذهبی خود را از دیگران پوشیده نگه دارند و تنها ایمان و اعتقادات خود را فرزندانشان منتقل می‌کنند.
همواره درباره‌ی مسلمان یا غیرمسلمان بودن دروزی‌ها آرا و اقوال مختلفی وجود دارد، به نظر برخی از صاحبنظران اگر نشانه‌ی مسلمان بودن، اعتقاد داشتن به قرآن و پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه و آله‌وسلم) و ایستادن به سوی قبل در هنگام نماز و پیروی از شریعت است، در این حالت دروزی‌ها در زمره‌ی مسلمانان جای نمی‌گیرند.
گرچه دروزیان پس از یک قرن زندگی، همچنان گروه کوچکی را تشکیل می‌دهند، اما همچنان در حال رشد و افزایش هستند و اگرچه بسیاری از آنان به مسیحیت روی آورده و عضو کلیسای پرسبیتری و یا دیگر فرقه‌های پروتستان شده‌اند، اما جنبش‌های بسیار مهمی در میان گروه دروزیان رخ داده است که دو هدف را دنبال می‌کنند: مطالبه‌ی هویتشان به عنوان دروزی و دوم ادعای وابستگی به اسلام. گفتنی است گرچه فرقه‌ی دروزیه از سوی دانشگاه الاهر طی صدور فتوایی، فرقه‌ای اسلامی تلقی شده است امام، رهبر و سخنگوی این فرقه بیان می‌دارد که دروزی‌ها اسلامی هستند نه مسلمان. (127)

3. فرقه‌ی احمدیه

نام این جنبش (فرقه) از مؤسس آن «میرزا غلام احمد» گرفته شده است. فرقه احمدیه نزدیک به یک قرن پیش به وجود آمده و از سال 1920 در آمریکا و در شهرهایی چون شیکاگو، دیترویت، سنت لئیس و گری در ایندیانا فعال بوده است. البته نخستین مرکز اسلامی این فرقه در آمریکا در سال 1911 آغاز به کار کرده است. فرقه احمدیه یک جامعه‌ی هندی پاکستانی است و برخلاف دروزی‌ها سعی می‌کنند مراسم و معتقدات را پنهان ننمایند.
تبلیغات فرقه‌ی احمدیه در بین سیاه‌پوستان بسیار جذاب بود چرا که تأکید بر برابری نژادی و حفظ موقعیت‌هایی برای رهبری سیاه‌پوستان سرلوحه‌ی کارشان قرار داشت. بنابراین در گرایش سیاهان به اسلام بسیار مثمرثمر واقع شد اما پس از ظهور ملت اسلام، از تأثیرگذاری آن کاسته شد چون گرایش به برتری نژاد سیاه بر سفید در میان پیروان ملت اسلام بارز بود. فرقه‌ی احمدیه به شدت تأکید داشتند که جنبش آنان از خط اصیل اسلام جدا نیست و آن را تشکیلاتی بسیار فعال برای جذب مسلمانان جدید به آمریکا بر می‌شمردند. گرچه بارها از طرف مسلمانان سنی مورد انتقاد و از سوی جماعت اسلامی هند و پاکستان، و اتحادیه جهان اسلام مورد حمله قرار می‌گرفتند.
تا اوایل دهه‌ی 1940 تعداد پیروان این فرقه تقریباً ده هزار نفر بود. در ابتدا دفتر مرکزی آنان در آمریکا و اولین مسجد آنان در شیکاگو بود و در سال 1950 دفتر مرکزی آنان به مسجد آمریکایی فضل در شمال غرب واشنگتن دی. سی منتقل شد، در دهه‌ی 1960 که جمعیت این جنبش با ورود مهاجران کم‌کم افزایش یافت این جنبش دفاتر جدیدی در شهرهای تورنتو، مونترال و اوتاوا در کانادا تأسیس کرد.
اولین مبلغ فرقه‌ی احمدیه، مفتی محمد صادق بود. او در سال 1920 به ایالت متحده آمد، و در سال 1921 به انتشار نشریه‌ای تحت عنوان طلوع اسلام دست زد و همچنین اولین مسجد احمدیه را بنیان نهاد. در مجموع احمدی‌ها به شدت تلاش می‌کردند هویت مذهبی و فرهنگی خود را در محیط سکولار آمریکا حفظ کنند و یکی از مهمترین ابزارهای آنان برای تبلیغات مؤثر نشریه مسلم سان‌رایز (128) بوده است، ضمن اینکه از نقش زنان در فرایند تبلیغات که خود نیز نشریاتی مخصوص به خود را تدوین و ارائه می‌کردند، به شکل مؤثری بهره گرفته می‌شد.
با افتتاح بزرگترین مسجد این جنبش در سال 1998، در شهر سیلوراسپرینگ ایالت مریلند، ستاد مرکزی آنان به این شهر منتقل گردید. (129) قادیانی‌ها و لاهوری‌های نیز از سال‌های 1960 چندین مسجد در ایالات متحده تأسیس کرده‌اند، این گروه‌ها زیر مجموعه فرقه احمدیه به شمار می‌روند. (130)

4. فرقه‌ی معبد علمی مورها آمریکا (موریش ساینس تمپل) (131)

فرقه‌ی معبد علمی مورهای آمریکا توسط «تیموتی درو»، اولین سیاه پوستی که در سال 1913 به دین اسلام روی آورد تأسیس شد. تیموتی درو پس از گرایش به اسلام نامش را به نوبل دروعلی تغییر داد. فرقه‌ی موریش به شدت تحت تأثیر فرقه‌ی احمدیه بود و نقش بسیار زیادی در جذب سیاهان به اسلام و تبلیغ اسلام در میان آنان و اتحاد آنان به عنوان نمادهای اسلامی ایفا کرد، (132) و بنابراین به عنوان اولین کسی که نمادهای دین اسلام را پذیرفته بود، سعی کرد ملت ستمدیده سیاهان را متحد سازد تا هم برای آسایش فرد و هم برای رفاه اجتماعی خود گام بردارند. بنابراین اعلام کرد که اجداد آمریکایی‌های آفریقایی تبار متعلق به آسیا یا مغرب است. بنابراین جمعیتی را با عنوان جنبش الهی و ملی مغربی‌ها بنیانگذاری کرد، که نام این جمعیت بعدها به «موریس ساینس تمپل» یا «عبادتگاه علمی مورها» (133) تغییر کرد. (134) اگرچه کتاب دینی این گروه نیز قرآن است اما، کتاب اصلی آنها در واقع اقتباساتی از آن می‌باشد که توسط نوبل دروعلی صورت گرفته است. (135)
علت اصلی شکل‌گیری این فرقه، از وضعیت اقتصادی بسیار بد سیاهان، و تغییر و دگرگونی که در هویت، مذهب و فرهنگ آنان در طول دوران بردگی‌شان در آمریکا ایجاد شده بود ناشی می‌شود. به همین سبب تلاش‌های گوناگونی برای اعاده‌ی هویت سیاهان صورت گرفت و جنبش مذهبی موریش ساینس تمپل مهمترین آن به شمار می‌رفت. همزمان با فعالیت‌های موریش، گروه اسلامی دیگری با عنوان «انجمن بهبود وضع سیاهان» به رهبری «مارکوس گاروی» تلاش‌های پی‌درپی و بی‌شماری برای هماهنگی و جلب سیاهان صورت داد. (136) در واقع بسیاری از جنبش‌های دهه‌های اولیه قرن بیستم متأثر از جنبش مارکوس گاروی بودند. (137) گاروی به مبارزه‌ی سیاسی برای آزادی آفریقا و نجات سیاهان به دست آمریکا اعتقاد داشت؛ در حالیکه نوبل دروعلی بر اصول و مبانی مذهبی تأکید می‌ورزید و به پیروان خود توصیه می‌کرد با بسط حوزه‌ی فعالیت‌های اقتصادی فرقه‌ی موریش می‌توان مشکلات معیشتی آنان را حل و استقلال اقتصادی‌شان را تأمین نمود. (138)
اولین عبادتگاه یا معبد این فرقه در سال 1913 در نیوآرک (139) تأسیس و در سال 1916 این فرقه به دو گروه منشعب شد: یک گروه که نام خود را عبادتگاه موآبیان (140) نامیدند و در نیوجرسی ماندند و گروه دیگر همراه نوبل دروعلی شدند و به شیکاگو عزیمت کردند. در سال 1928 عبادتگاه‌های دیگری در پیتسبورگ و دیترویت تأسیس شد. در نتیجه تنشی که به دنبال غرور نوبل دروعلی بین سیاهان و سفیدپوستان ایجاد شد، در سال 1929 وی زندانی و پس از آزادی از زندان به شکل مرموزی درگذشت و اگرچه این جنبش مدعیان گوناگونی را پس از نوبل داشت ولی هیچ یک محبوبیت نوبل را کسب نکردند. و این جنبش برخلاف مشکلات فراوانی که پس از نوبل به خود دید، اما هنوز در برخی مناطق شهری شرقی و شمال ایالات متحده فعالیت دارد. جنبش آمریکایی‌های مغربی‌تبار در برخی مناطق شهری شرق و شمال مرکزی ایالات متحده ادامه یافت. گفته می‌شود که دبلیو. دی. فرد و الیجاه محمد از امت اسلام (141) هر دو عضو عبادتگاه مورها بودند. (142)

5. فرقه‌ی انصارالله

جمعیت انصارالله با هدف بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی سیاهان آفریقایی‌تبار در سال 1970 توسط فردی به نام عیسی محمد که از خاندان مهدی سودانی – امام احمدبن عبدالله – بود تجلی یافت. عیسی محمد به گفته خودش در سال 1945 میلادی، در سودان متولد گردید، و آنطور که خود اذعان داشته است از او بیش از 365 جلد کتاب و جزوه و نوشته وجود دارد و از سال 1990 نامش تحت عنوان «سیدعیسی الهادی المهدی» بر روی آثارش چاپ می‌شد. (143)
در واقع دهه‌ی 1960 که نمونه‌هایی از حرکت‌های مبارزه‌طلبانه بسیاری به منظور توجه به ارزش‌های انسانی و معنوی وجود داشت، این مبارزه نیز با شعار ناسیونالیسم سیاهان، رادیکالیسم و اسلام در صحنه ظاهر گردید. عیسی محمد قبل از تأسیس این فرقه تحت تأثیر تعالیم ملت اسلام و عبادتگاه علمی مورها بود، ولی بعدها تعالیم آنها را مغایر با دین اسلام دانست و ادعای پیامبری آنها را رد کرد و نسبت به انفکاک از این سازمان و تأسیس انصارالله اقدام کرد. با توجه به ریشه نژادی عیسی در شمال آفریقا و به دلیل پیوند خانوادگی‌اش با امام احمدبن عبدالله رهبر انقلابی سودان و وجود تمدنی قدیمی در اطراف رود نیل که آن را نماد برتری سیاه‌پوستان می‌دانست، تشکیلات انصارالله را بر مبنای این برتری بنا نهاد، هر چند بعدها تعالیم قرآن اساس و محور فعالیت‌های او در این فرقه بود. (144) وی بعدها مسجدی نیز با معماری شبیه مسجد المهدی برای پیروانش بنا کرد، در همان زمان بود که نام خود را به امام عیسی المهدی تغییر داد و پس از این که امام سودانی به نام امام الهادی المهدی در شورش سال 1969 جزیره‌ی «ابا» کشته شد، امام عیسی بار دیگر نام خود را به «سیدالامام الهادی المهدی» تغییر داد. (145)
این گروه که در ابتدا صوفیان خالص انصارالله نام داشتند، پس از آنکه ستاره‌ی داوود روی آرم قرار گرفت و چلیپای مصری آنک (146) روی قسمتی از آرم گذاشته شد، به نوبی‌ها و سپس عبری‌های اسلامی نوبی تغییر یافت و پس از آن هلاک اسلامی مهدیون به آرم آنها اضافه شد و به صورت علامت پرچم این گروه درآمد، ضمن اینکه از پیروانش خواسته شده پس پیراهن بلند آفریقایی و به رنگ سفید بر تن کنند، پس از آن دیگر اصطلاح عبری‌های اسلامی نوبی به کار نرفت و این گروه از روی عبارت انصارالله قرآن، در آیه‌ی 14 سوره‌ی صفّ به طور رسمی انصارالله نامیده شدند. (147)
از جمله اعتقاداتی که در این فرقه حکم فرماست، می‌توان به این موارد اشاره کرد: دیدگاه عیسی‌محمد بر این است که رهبر یا باید پیامبری باشد که به او وحی می‌گردد، یا راهنمایی که مصلح مذهبی باشد، و یا حواریون که باید پیام‌رسان آخرین پیام خدا به مردم باشند، و خود را از نوع دوم می‌دانست؛ این اعتقاد در میان این فرقه وجود داشت که نباید نام الله از عربی به سایر زبان‌ها ترجمه شود، به عنوان مثال از به کار بردن کلمه‌ی «گاد» (148) برای معادل الله باید پرهیز کرد، چرا که این واژه آخرین اسم از پنجاه اسم شیطان است. (149)
از آنجا که عیسی محمد مسیحیان را مسلمان حقیقی می‌داند، گروه انصار پیروان حضرت عیسی مسیح هستند. و در بسیاری از شهرهای بزرگ شعباتی دارند، البته پایگاه مرکزی این گروه در بروکلین واقع است. این گروه از سال 1974 تغییرات عمده‌ای داشته‌اند و به روحانیون عبادتگاه مقدس (150) معروف شدند. هم اکنون ملاکی یورک (151) رهبر این گروه می‌باشد. (152)

6. صوفیه

طریقت تصوف در غرب، توسط عنایت‌خان و در طی سال‌های سفر وی به آمریکا تجلی گردید. اگرچه او و پسرش – ولایت‌خان – از معروف‌ترین شخصیت‌های صوفی غرب در کشور آمریکا به شمار می‌آیند، اما تصوف را جدا از ساختار مذهبی و اسلام می‌دانند. عنایت‌خان از اولین افرادی بود که به آموزش تصوف در غرب پرداخت و بسیاری از تعالیم او نیز در مجموعه‌ای به نام پیام تصوف حضرت عنایت‌خان گنجانده شده است.
اساساً پیروان جنبش‌های صوفیه در غرب به دلیل نداشتن اطلاعات کامل از دین اسلام، علاقه‌‌ی کمتری به تعالیم و بجا آوردن اعمال سنتی اسلامی دارند. پس از عنایت‌خان، در سال 1927 فرزندش رهبری این طریقت را برعهده گرفت که خود منجر به تنش‌های جدی در این گروه شد در نتیجه برخی از پیروان این طریقت به رهبری فرد دیگری به نام مهربابا روی آوردند. دیدگاه‌های او با اسلام سنتی در تضاد بود و اذعان می‌داشت که الوهیت را درک کرده است. اکثر گروه‌های اسلامی در آمریکا در خصوص این جنبش با شک و تردید مواجهه‌اند و آن را جنبشی واقعاً اساسی نمی‌دانند، اگرچه شاهد فعالیت‌های آنان هستند. (153)
از دهه‌ی 1970 میلادی، گروه‌های دیگری شکل گرفته‌اند که تأکید بیشتری بر تداوم تصوف همراه اسلام دارند، این گروه، جمعیت باوا محی‌الدین بود که خود از اعضای طریقت قادریه به شمار می‌رفت و پرنفوذترین فرقه صوفیان بود. تشکیلات این طریقت در انجمن باوا متبلور شده بود. اعضای انجمن باوا متشکل از مهاجران و تازه مسلمانان آمریکایی با سابقه قومی و مذهبی مختلف است، و بیش از دو هزار پیرو دارد. باوا در سال 1986 درگذشت ولی انجمن آن منحل نشد و این گروه هنوز شعباتی در شهرهایی چون بوستون دارد. (154) اما طریقت‌های صوفیانه شیعه بسیاری نیز در آمریکا وجود دارد که بارزترین آن طریقت صوفیان نعمت‌اللهی است و رهبر و بنیانگذار این طریقت دکتر جواد نوربخش در سال 1970 آن را تأسیس کرد. (155) طریقت‌های صوفیانه دیگری نیز وجود دارند که از جمله آنها طریقت بکتاشیه (در بین آلبانی‌تبارها)، شاذلیه، اشراقیه (در میان ایرانیان) و نقشبندیه (در میان سوری‌ها و ترک‌ها) را می‌توان نام برد. (156)

رهبران مهم جنبش‌های اسلامی در آمریکا

1. والاس دی فرد

فرد، یا فرّاد، در تابستان 1930، به عنوان دستفروش، بین مهاجران فقیر جنوب در پردایس ولی (157) در میان سیاهان دیترویت، ظاهر شد. او در حال دستفروشی تبلیغ هم می‌کرد و به ساکنان فقیر می‌گفت که مذهب راستین آنها «مذهب سیاهپوستان» آسیا و آفریقاست. او با استفاده از آیات قرآن و انجیل در خانه‌های مردم، پیروانش را تعلیم می‌داد. اما بعدها تالاری را اجاره کرد که معبد اسلام/ عبادتگاه نامیده شد. در سال 1931 پیروان فراد او را مهدی بزرگ نامیدند، منجی‌ای که با پیامی خاص آمده است تا آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار را از محله‌های فقیر و شلوغ سیاهان آمریکا نجات دهد. (158)
فراد شرط لازم برای آزاد شدن سیاهان را «خودشناسی» می‌‌دانست و به پیروانش گفت که سیاهان، آمریکایی نیستند، و بنابراین تعهدی نیز در برابر این کشور ندارند. فرد دو جزوه‌ی راهنما نیز نگاشت: آئین سری ملت اسلام که آن را شفاهی برای پیروانش خواند و تعالیم ملت گم شده بازیافته اسلام به روش ریاضی (159) که به زبانی نمادین نگاشته شده است و درک آن نیاز به تفسیر و تأویل خاص دارد. وی که تا سال 1934 معبد اسلام را بنا کرده و روش عبادی و آیین‌های خاص خود را بوجود آورده بود، سپس مدرسه‌ای به نام دانشگاه اسلام ایجاد کرد تا تعالیم خود را رواج و اشاعه دهد. به علاوه گروه تربیتی دختران مسلمان را به وجود آورد، تا اقتصاد خانواده و رفتار اسلامی راستین را به مریدان زن آموزش دهد؛ و بالاخره گروه ثمره‌ی اسلام را بنا نهاد، گروه نخبه‌ای که امنیت رهبران مسلمان را تأمین می‌کرد و قوانین انتظامی را به اجرا در می‌آورد. (160)
خدمات مذهبی فراد فقط کمی بیش از سه سال به طول انجامید و در این مدت توانست سازمانی را با منابع آموزشی برای مردان، زنان و کودکان و نیز نیروی امنیتی محرمانه‌ای را که هنوز هم وجود دارد و «ثمره اسلام» (161) نامیده می‌شود، ایجاد کند. خدمات مذهبی وی با برخی وقایع جدی و ناگوار همراه بود. فراد به تحریک خشونت ناشی از تبلیغ نژادپرستی متهم و چندبار بازداشت شد. سرانجام روز چهارم مه 1933 میلادی از دیترویت تبعید گردید. کمی پس از آن، فراد به شکلی مرموز، مشابه آمدنش ناپدید شد و پس از سال 1934 میلادی دیگر دیده نشد. (162)

2. الیجاه محمد

رابرت با الیجاه پول (163) که بعدها نام اسلامی الیجاه محمد را بر خود نهاد در سال 1879 در ساندرزویل (164) ایالت جورجیا متولد شد، او اولین مبلغ جنبش بومی مسلمانان آمریکایی (جنبش ملت اسلام) بود که ادعای وابستگی به اسلام را داشت و در تمام آمریکا مورد توجه قرار گرفت. (165) پول فرزند یک کشاورز کشیش بابتیست بود، که همراه با خانواده‌اش در سال 1923 به دیترویت نقل مکان کرد. او و بسیاری دیگر در سال 1931 به ملت اسلام پیوستند. وی به سرعت پله‌های ترقی را طی کرد و پس از مدتی، به عنوان سر روحانی اسلام (166) تعیین و مدیر اجرایی سازمان شد. (167)
الیجاه محمد که تا کلاس چهارم بیشتر تحصیل نکرده بود، بر تعلیم و تربیت بسیار تأکید می‌کرد و ایجاد مدارس اسلامی مورد حمایت کامل او بود. قبلاً نیز در دهه‌ی 1930 دانشگاه اسلام، که در واقع مجموعه‌ای از مدارس محلی بود، فعالیتش را با همکاری عبادتگاه‌های مسلمان برای تحصیل کودکان تا آخر دبیرستان شروع کرده بود. این مؤسسه با عنوان مدرسه‌ی کلارا محمد، به نام همسر الیجاه، با برنامه‌ریزی آموزشی بسیار منظم و قوانین انضباطی خیلی جدی برای دانش‌آموزان فعالیت می‌کرد. (168) وی در کتابش به نام پیام به سیاه‌پوست آمریکایی (169)، علت آسیب‌پذیری‌های روان آمریکاییان آفریقایی‌تبار را در اثر نژادپرستی سفیدپوستان، دانست و با تشکیل ملت جداگانه‌ی سیاهان نسخه‌ای برای درمان آنها تجویز کرد که نوعی جراحی عمیق به شمار می‌رفت. (170)
در سال 1936، گروه الیجاه محمد در جنوب شیکاگو سکنی گزید و معبد شماره‌ی 2 اسلام را بنیان گذاشت، که بعدها ستاد مرکزی ملی این جنبش شد. در طول سال‌های دهه‌ی 1940، الیجاه محمد ملت اسلام را بازسازی کرد و جنبش‌های خاص خود را به وجود آورد. در طول دوره‌ی چهل و یک ساله‌ی رهبری الیجاه محمد، مسلمانان بیش از صد عبادتگاه در سراسر کشور تأسیس کردند. (171) وی با تأکید بیش از حد بر ورزش، به اعضا دستور داده بود از قماربازی، تنبلی و خواب زیاد پرهیز نمایند. (172) وی جنبش مصرف الکل، مواد مخدر، گوشت خوک و یا رژیم غذایی غیربهداشتی را برای پیروانش به طور اکید قدغن کرد و آنان را با آیین روزه گرفتن آشنا و برای مقابله با سلطه و اقتدار مراسم جشن کریسمس در میان آمریکاییان آفریقایی‌تبار، ماه دسامبر را ماه رمضان ملت اسلام تعیین کرد. (173) با توجه به وظیفه‌ی اسلامی پرداخت زکات یا صدقه، او نیز از اعضا خواسته بود که بخش معینی از درآمدشان را هر مقدار که استطاعت را دارند، به ملت اسلام بدهند. (174) الیجاه محمد در 25 فوریه 1975 در شیکاگو درگذشت. (175)

3. مالکوم ایکس

مالکم ایکس در 19 می 1925 در «اوهاما» به دنیا آمد. (176) وی قبلاً نامش مالکوم لیتل بود که پس از مسلمان شدن، آن را ایکس گذاشت، چون ایکس به معنی کسی بود که قبلاً مسیحی و برده بوده و نام واقعی خود را نمی‌دانست. (177) مالک بخش عمده‌ای از دوران جوانی‌اش را با رو آوردن به انواع فساد و جنایت و ... گذراند و به مدت هفت سال در زندان فوق امنیتی نورفلک ماساچوست زندانی بود. وی نخست از طریق برادرش رجینالد با ملت اسلام و تعالیمش آشنا شد. و در سال 1947 میلادی، در سن 22 سالگی، یکی از اعضای فعال ملت اسلام شد. نقش مالک ایکس در تبلیغ ایدئولوژی ملت اسلام طی سال‌های پس از آزادی‌اش از زندان، در سال 1952 میلادی، در تاریخ اخیر آمریکا بسیار معروف و مورد بحث است. (178) حضور مالک به عنوان سخنگوی ملت اسلام تعدادی از آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، از جمله برخی چهره‌های معروف را تحت تأثیر قرار داد. در فوریه سال 1964 میلادی کاشیوس کلی (179) بوکس مشهور، که مالکم با او دست دوستی داده بود، بلافاصله پس از مبارزه با سانی لیستون (180) در رده‌ی سنگین وزن، مسلمان شد. او یکی از اولین ورزشکاران مشهوری بود که اسلام آورده و پس از آن محمدعلی نام گرفت. (181)
دوره زمانی میان آزادی مالکم ایکس و ترور وی، دوره‌ی اوج و گسترش نفوذ ملت اسلام بود. مالکم ایکس پس از دیدار با الیجاه محمد، شروع به سازماندهی عبادتگاه‌های مسلمانان در نیویورک، فیلادلفیا و بوستن در جنوب و غرب آمریکا کرد. همچنین روزنامه‌ی ملت اسلام را به نام محمد سخن می‌گوید (182) در زیرزمین خانه‌ای راه‌اندازی کرد. به سرعت پله‌های ترقی را در ملت اسلام پیمود و به عنوان روحانی عبادتگاه شماره 1 بوستون منصوب شد. وی بعدها به عنوان روحانی عبادتگاه شماره‌ی 7 هارلم، که بزرگترین و صاحب‌نام‌ترین عبادتگاه این جنبش بعد از ستاد مرکزی آن در شیکاگو است، منصوب گردید. سپس الیجاه محمد بعد از پیام‌آوری، او را نماینده‌ی ملی خود به عنوان مرد شماره دو در ملت اسلام به رسمیت شناخت. با انتصاب مالک ایکس به قائم مقامی ملت اسلام و تحت رهبری الیجاه محمد، تعداد اعضای جهان اسلام به پانصد هزار تن رسید. (183) مالکوم ایکس در پی اختلافات داخلی که با الیجاه محمد بر سر فلسفه‌ی سیاسی و اخلاق داشت، در ژانویه 1964 میلادی از نمایندگی عبادتگاه شماره‌ی نیویورک خلع شد (184) و در مارس 1964 برای تشکیل سازمان‌های خود یعنی مسجد اسلامی و سازمان وحدت آفریقایی آمریکایی (185) از ملت اسلام جدا شد و بعد از قبول مذهب تسنن و رفتن به حج، نام الحاج ملک‌الشباز (186) را بر خود نهاد. وی سرانجام در 21 فوریه‌ی 1965، ترور شد. (187) او یکی از بانفوذترین رهبران سیاسی و مذهبی در قرن بیستم بود. (188) وی نه تنها به عنوان سخنگوی رسمی حرکت در سراسر آمریکا، سخنرانی‌های پرشور و آتشین ایراد می‌کرد، بلکه بواسطه‌ی شخصیت و فعالیت گسترده‌اش، در شکل‌گیری مبارزات آزادی‌خواهانه مسلمانان در آفریقا و جهان اسلام و بیداری عمومی سیاهان در آمریکا نیز بسیار تأثیرگذار بود. (189)

4. وارث دین محمد (190)

والاس دین محمد (191)، فرزند الیجاه محمد که بعدها به وارث دین محمد تغییر نام داد، پس از فوت پدرش به عنوان روحانی اعظم ملت اسلام تعیین شد. (192) والاس در سال 1933 متولد شد و در میان هشت فرزند الیجاه و کلارا محمد نفر هفتم بود. وی از آنجا که از دوران کودکی به احکام نظری و معنوی اسلام علاقه‌مند بود، غرق در مطالعه‌ی زبان عربی و قرآن شد. وی در سال 1967 میلادی، برای اولین بار به زیارت خانه‌ی خدا مشرف شد. برخلاف فراد و الیجاه محمد، محور تعالیم والاس مخالفت با اصل برتری سیاهان بود بنابراین سفید‌پوستان را انسان‌های کاملی می‌دانست. اما برخلاف تعالیم مالکوم اکس و پدرش که تأکید بر ملی‌گرایی داشتند، اسلام را نیروی معنوی می‌دانست و نه ابزاری سیاسی. (193)
وی همچنین پس از پذیرفتن رهبری اسلام پس از الیجاه محمد کم‌کم در نظریات و ساختار ملت اسلام تجدیدنظر اساسی نمود و رفته‌رفته ملت اسلام را به سمت مذهب اهل سنت سوق داد. (194) همچنین نیروی امنیتی اسلامی مردان، یا همان تشکیلات دستاورد اسلام (195) را منحل کرد. چراکه تنها تشکیلات درون ملت اسلام به شمار می‌رفت و می‌توانست با جنبشی که والاس شروع کرده بود مخالفت نماید. وارث دین به منظور جهانی‌تر شدن تشکیلاتش سعی کرد ارتباط با سیاه‌پوستان را برقرار نماید. همچنین شورای تبلیغی امامان، وارث را به عنوان رهبر جمعیت مسلمان در ایالات متحده انتخاب کرده است. او اولین مسلمانی بود که از او خواسته شد با برگزاری مراسم اقامه‌ی نماز مجلس سنای آمریکا را افتتاح کند. این امر در سال 1990 به وقوع پیوست. (196)

5. لوئیس فراخان

فراخان در سال 1933 در برانکس (197) نیویورک متولد و در بوستون بزرگ شد. نام اصلی وی لوئیس اگنیو ولکات (198) و خواننده و نوازنده‌ی موسیقی کالیپسو (199) بود. او در سال 1955، هنگامی که 21 سال داشت تحت تأثیر موعظه‌های الیجاه محمد و با هدایت مالکوم ایکس به ملت اسلام روی آورد. پس از آن و طی مدتی که در ملت اسلام بود و دوره‌های پرفراز و نشیبی را پشت سرگذاشت، الیجاه محمد او را عبدالفراخان نامید. سپس زیرنظر مالکوم ایکس، بعد از طی یک دوره‌ی آموزشی نه ماهه در عبادتگاه شماره‌ی 7 هارلم؛ به عنوان سرروحانی عبادتگاه شماره‌ی 11 در بوستون منصوب شد.
پس از الیجاه محمد، لوئیس فراخان جدی‌ترین مدعی رهبری جنبش ملت اسلام به شمار می‌رفت و در سال 1978 پس از وارث دین محمد، ملت اسلام قدیمی را دوباره احیا کرد. گفتنی است پایگاه اصلی ملت اسلام فراخان در شیکاگو قرار دارد، و این پایگاه عقاید جدایی‌طلبانه و ملی‌گرای سیاه‌پوست تعالیم الیجاه محمد را همچنان حفظ کرده است. او به شیوه‌ی مالکوم ایکس، ملت اسلام را اداره می‌کرد و پس از مالکوم به عنوان سر روحانی عبادتگاه شماره 7 و نماینده ملی وی در خدمت الیجاه محمد بود و حتی همچون مالکوم روزنامه‌ای برای جنبش‌های خود تأسیس کرد که دعوت نهایی نام دارد. (200)
او در دهه‌ی 1980 تعریف دوباره‌ای از اهداف و رسالت ملت اسلام آغاز کرد و در ضمن تبلیغ اصول اساسی و اعتقادی دیرین تشکیلات امت، می‌خواست امت اسلام را با اسلام سنتی هماهنگ و به آن نزدیک کند، بنابراین اعضای تشکیلات را به سوی نماز و روزه فراخواند. (201)
الیجاه محمد اجازه فعالیت سیاسی به اعضای ملت اسلام نمی‌داد چون معتقد بود ملت اسلام تعهدی به ایالات متحده ندارد. ولی لوئیس فراخان برای اعضای خود راه را برای شرکت در انتخابات بازگذاشت. همچنین اقداماتی در جهت تقویت بنیاد اقتصادی ملت اسلام انجام داد. و تلاش کرد اقدامات امنیتی با گشت‌های امنیتی را در واحدهای مسکونی فدرال ایجاد کند و نواحی آلوده به مواد مخدر را پاکسازی کند و برنامه‌های آگاهی از ایدز را نیز فراهم نماید. فراخان عبادتگاه شماره 2 ملت اسلام که ستادی قدیمی در شیکاگوست، را از وارث دین محمد خریداری و نام مسجد مریم که مرکزی ملی است را بر آن نهاد. (202)
از دیگر رهبران مهم جنبش‌های اسلامی در آمریکا که نقش بسیار تعیین کننده‌ای در ترویج و تبلیغ اسلام ایفا کرده‌اند می‌توان از این افراد نام برد: امام عبدالعلیم موسی، امام محمدالعاصی، امام الحنوطی، امام عبدالکریم حسن، دکتر محمد سلام عجوی، دکتر سید محمد سعید، امام جمیل الامین، دکتر عبدالرحمن العمودی.

جمع‌بندی

جنبش‌ها، سازمان‌ها، و تشکل‌های اسلامی متنوع و متعددی در ایالات متحده آمریکا وجود دارد که جایگاه و موقعیت اسلام و مسلمانان را در این کشور نشان می‌دهد. با وجود فضای سیاسی حاکم و اینکه دولت آمریکا به اسلام و مسلمانان چندان روی خوش نشان نمی‌دهد و به رغم اینکه پس از واقعه یازده سپتامبر پدیده‌ی اسلام‌هراسی در رأس سیاست‌های رسانه‌ای این کشور بوده است، مسلمانان از فرصت‌ها و امکانات موجود استفاده کرده و حضور فعال سیاسی اجتماعی خود را در قالب تشکل‌ها و جنبش‌ها حفظ کرده‌اند.
گسترش فعالیت‌های جنبش‌های اسلامی سیاه‌پوستان آمریکا، که در برخی موارد ناشی و متأثر از انقلاب اسلامی ایران بوده است، خود موجب رشد فزاینده‌ی گرایش به اسلام و تشویق مسلمانان در جهت احقاق حقوق خود بوده است، و به دنبال آن فعالیت‌ها و حرکت‌های اسلامی در بین سیاهان شدت یافته است. این فعالیت منجر به، پدیدآمدن تعداد زیادی از گروه‌ها، سازمان‌ها، مراکز و مؤسسات اسلامی و ایجاد مساجد گردید، به طوری که امروزه، چند هزار مسجد و مرکز اسلامی در این سرزمین وجود دارد. با این حال، مسلمانان آمریکا همچنان با مشکلات و مسائلی مواجه‌اند که علت اصلی این مشکلات، عدم وحدت و هماهنگی‌های موجود بین تشکل‌ها و فعالیت‌های اسلامی و مذهبی آنان است. ولی با تمام موانع و چالش‌های فراوانی که در سر راه فعالیت‌ها و خیزش‌های اسلامی مسلمانان این کشور وجود دارد، آینده جنبش‌های اسلامی مسلمانان آمریکا امیدبخش است و به نظر می‌رسد در آینده دین اسلام، به یکی از بانفوذترین ادیان در این کشور تبدیل گردد.

ضمیمه: فهرست برخی دیگر از مراکز و سازمان‌ها اسلامی در آمریکا

1. آکادمی اسلامی سعودی (203)
2. آکادمی الفاتح (204)
3. آکادمی مسلمانان فلوریدای مرکزی (205)
4. اتحاد مسلمانان آمریکایی (206)
5. اتحادیه‌ی مسلمانان آمریکای لاتین (207)
6. اداره‌ی دعوت و ارشاد (208)
7. انجمن اسلامی اهل‌البیت (علیه‌السلام) (مرکز المهدی) (209)
8. انجمن اسلامی جعفریه میامی، فلوریدا (210)
9. انجمن اسلامی دیترویت بزرگ (211)
10. انجمن اسلامی رالی (212)
11. انجمن اسلامی ساوث بِی (213)
12. انجمن اسلامی کارول تون (214)
13. انجمن اسلامی کالین کانتی (215)
14. انجمن اسلامی ویر جینیای غربی (216)
15. انجمن جامعه‌ی مسلمانان بندرسان فرانسیسکو (217)
16. انجمن حسینی شیکاگوی بزرگ (مرکز آموزش‌های اسلامی) (218)
17. انجمن حقوق بشر وکلای زن مسلمان (کرامه) (219)
18. انجمن دانشجویان دانشگاه ایلینوی (220)
19. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه کلمبیا (221)
20. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه مینسوتا (222)
21. انجمن دانشجویان مسلمان آمریکا و کانادا (223)
22. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه اُلد دمینین (224)
23. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه ایالت فلوریدا (225)
24. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه ایلینوی جنوبی در کاربون دِیل (226)
25. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه بین‌المللی فلوریدا (227)
26. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه پنسیلوانیا (228)
27. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه تگزاس در آستین (229)
28. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه تمپل (230)
29. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه تولِین (231)
30. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه جورج واشنگتن (232)
31. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه دِلاور (233)
32. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه دوک (234)
33. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه دولتی اُرِگان (235)
34. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه دولتی کلورادو (236)
35. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه لویولا شیکاگو (237)
36. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه وست ویرجینیا (238)
37. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه ویرجینیا (239)
38. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه هیوستن (240)
39. انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه کالتِک (241)
40. انجمن دانشجویان مسلمان ویسکانسین مدیسن (242)
41. انجمن شیعیان میدوست (مسلمانان سازمان‌یافته) (243)
42. انجمن مسلمانان اثنی‌عشری نورث وست (ایمان) (244)
43. انجمن مسلمانان ایرانی آمریکای شمالی (ایمان) (245)
44. انجمن مسلمانان شیعه منطقه‌ی بِی‌ اریا (246)
45. انجمن مطالعات خاورمیانه‌ی آمریکای شمالی (247)
46. باشگاه اسلامی دِس پلینز (248)
47. باشگاه مسلمانان (249)
48. بنیاد آموزش بین‌المللی اقرأ (250)
49. بنیاد اسلامی سن لوئیز بزرگ (251)
50. بنیاد اسلامی ویلا پارک، ایلینوی آمریکا (252)
51. بنیاد السنه آمریکا (253)
52. بنیاد الهدی (254)
53. بنیاد تربیت اسلامی (255)
54. بنیاد علوی (256)
55. بنیاد مؤسسه‌ی بازار آزاد اسلامی (257)
56. بنیاد مسلمانان آمریکایی (258)
57. جامعه‌ی اسلامی بوستون (259)
58. جامعه‌ی علوم اسلامی و اجتماعی (260)
59. جامعه‌ی مسلمانان آمریکایی (شعبه‌ی نیویورک) (261)
60. جامعه‌ی مسلمانان منطقه‌ی آل‌دالس (262)
61. جامعه اسلامی دانشگاه هاروارد (263)
62. جامعه اسلامی فولسم (264)
63. جامعه اسلامی کالج میدل بری (265)
64. جامعه اسلامی کانزاس سیتی‌بزرگ (266)
65. جامعه مسلمانان آمریکایی (267)
66. جمعیت اسلامی دانشگاه بوستُن (268)
67. جمعیت اسلامی ریچموند بزرگ (269)
68. جمعیت اسلامی ورسیستر بزرگ (270)
69. جمعیت قرآن و سنت (271)
70. جمعیت اسلامی مونموث کانتی (272)
71. دفتر اطلاعات اسلامی هاوایی (273)
72. سازمان امامیه‌ی پیتسبرگ (مرکز اسلامی زینبیه) (274)
73. سازمان بین‌المللی زنان مهندس پاکستانی (275)
74. سازمان هنر و معماری اسلامی (276)
75. شرکت بین‌المللی فیلاکه (277)
76. شورای امور اجتماعی مسلمانان (278)
77. مرکز اسلامی اُلدبریج (279)
78. مرکز اسلامی کلمبیا (مسجد المسلمین) (280)
79. مرکز الحوار (281)

پی‌نوشت‌ها

1.استادیار دانشگاه تهران
2.پژوهشگر آزاد
3. Ali, Wajahat. Fear, Inc.: The Roots of the Islamophobia Network in America. Washington, DC: Center for American Progress, 2011.
4.سیدمحمد موسوی، گونه‌شناسی جنبش‌های اسلامی در قرن بیستم، تهران: دانشگاه پیام‌نور، 1390، ص‌ص 1، 3، 5 و 8
5.Indigence
6.Immigrant
7. از آنجا که براساس قوانین و مقررات آمریکا – دین و مذهب شهروندان در سرشماری ملی – که تقریباً هر ده سال یکبار انجام می‌شود – منظور نشده است. به همین جهت آمار مسلمانان در آمریکا تخمینی بوده و در جمع‌آوری اطلاعات پیرامون این موضوع از منابع دیگر استفاده می‌شود، از جمله اصلیت شهروندان و مهاجران و نوع ملیت‌ها که توسط مقامات رسمی سرشماری گردآوری شده است.
8.Takim, Liyakat Nathani. Shi’ism in America. New York: New York University Press, 2009.
9. حمید مولانا، آمریکاشناسی: فراز و فرود یک امپراطوری، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1389، ص ص 146، 148 و 149/ جین‌ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، اسلام در آمریکا، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1390، ص 129
10.Curtis, Edward E., IV, Islam in Black America: Identity, Liberation, and Difference in African-American Islamic Thought. New York: State University of New York Press, 2002.
11. حمید مولانا، پیشین، ص 148
12.http://fa.uscloseup.com/society/28471
13.Nation of Islam
14.The Lost-Found Nation of Islam in the Wilderness of North America
15.مفهوم دقیق واژه ملت در عنوان این گروه نشانه‌ی آرمانی بودن ماهیت سیاسی و نیز قومی و مذهبی آن است، گروهی که در ظاهر ریشه در دینی داشت که از جامعه‌ی نژادپرست آمریکا به دور است (جین ای. اسمیت، پیشین، ص 166)
16.Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960-1975. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2006.
17.حمید مولانا، پیشین، ص 148
18.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 191
19. Wallace D. Fard Muhammad
20.علی‌رغم پژوهش دقیق دبلیو. دی. فرد که کوشید لایه‌های اسطوره‌ای مربوط به پیدایش آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار را در دیترویت بازسازی کند، اما زمان دقیق آغاز فعالیت این جنبش مبهم باقی مانده است (جین ای. اسمیت، ص 166) و این تاریخ به نقل از الیجاه پول ارائه شده است.
21.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمدحسینی ابریشمی، پیشین، ص 166
22.خداقلی‌پور، محمود و فهیمه وزیری، اسلام و مسلمانان در آمریکا، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1379، چاپ اول، ص‌ص 47 – 46/ رامین جانبگی، پیشین، ص 104
Yvonne Yazbeck Haddad, The Muslims of America, Oxford University Press, 1991, Page 18
23. Elijah Pool
24. جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمود حسینی ابریشمی، پیشین، ص 168
25. Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960-1975.
26. حمید مولانا، پیشین، ص‌ص 149 – 148
27. Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960 – 1975.
28. همان.
29.حمید مولانا، پیشین، ص 149.
30. جین‌ ای. اسمیت، ترجمه‌ی سید محمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 177.
31. The American Bilalian Community
32.The Community of A- Islam in the WCIW
33.The American Muslim Mission
34. Sister Clara Muhammed Schools
35. جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 185
36.همان، ص 191
37.همان، ص 185
38.American Muslims Mission (AMM)
39.Curtis, Edward E., IV, Islam in Black America.
40.همان.
41.برای آگاهی بیشتر، نک:
CNN. “Million Man March” CNN. com Available online. URL: http://www. cnn.com/US/9510/megamarch/march.html.Accessed November 13, 2008. PBS Newshour. “Million Man March.” Online Newshour. Availableonline URL: http://www.pbs.org/newshour/bb/race_relations/race_relations_10-16a.html. Accessed November13, 2008.
42.حمید مولانا، پیشین، ص 149
43. Dannin, Robert. Black Pilgrimage to Islam. New York: Oxford University Press, 2000.
44.برای انجام مطالعات گسترده‌تر در زمینه ملت اسلام، نک:
Clegg, Claude Andrew, III. An Original Man: The Life and Times of Elijah Muhammad. New York: St. Martin’s Press, 1997.
Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960-1975. Chapel Hill: University of North Carolina
Press, 2006: Curtis, Edward E., IV, Islam in Black America: Identity, Liberation, and Difference in African-American Islamic Thought. New York: State University of New York Press, 2002; Dannin, Robert. Black Pilgrimage to Islam. New York: Oxford University Press, 2002; Essien-Udom, Essien Udosen. Black Nationalism: A Search for an Identity in America. Chicago: University of Chicago Press, 1962; Jackson, Sherman A. Islam and the Blackamerican: Looking toward the Third Resurrection. New York: Oxford University Press, 2005; Lee, Martha F. The Nation of Islam: An American Millenarian Movement. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1996; Lincoln, C. Eric. The Black Muslims in America. Boston: Bacon Press, 1961; Malcolm X, with Alex Haley. The Autobiography of Malcolm X. New York: Ballantine Books, 1999; Marsh, Clifton E. From Black Muslims to Muslims: The Transition from Separatism to Islam 1930 – 1980, Metuchen, N.J:. Scarecrow Press, 1984; McCloud, Aminah Beverly. African American Islam. New York: Routledge, 1995; Muhammad, Elijah. Message to the Blackman in America. Phoenix, Ariz.: Secretarius MEMPS Publications, 1965; Turner, Richard Brent. Islam in the African-American Experience. Bloomington: Indiana University Press, 1997.
45. جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 187
46.همان، ص 192
47. Keith M. Ellison
48. E. Curtis IV, Edward, Encyclopedia of Muslim – American History. Pp 168 – 169
برای مطالعه بیشتر، نک:
Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960-1975, Chapel Hill: University of North Caro-lina Press, 2006.
49.Ibid. p. 20
50. گروه مترجمان، زیرنظر دکتر رامین خانبگی (مرکز مطالعات فرهنگی – بین‌المللی با همکاری اداره کل اروپا – آمریکا)، اسلام در آمریکا، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، 1379 ص 128
51. جین ای. اسمیت، ص‌ص 195 – 194
Yvonne Yazbeck Haddad, Op. Cit, p. 20
52. H. Rap Brown
53.Student Nonviolent Coordinating Committee (SNCC)
54. دکتر رامین خانبگی، پیشین، ص 129. برای مطالعه بیشتر نک:
Brown, H. Rap. Die, Nigger, Die: A Political Autobiography of Jamil Abdullah Al-Amin. Chicago: Lawrence Hill Books, 2002; E. Curtis IV, Edward, Encyclopedia of Muslim – American History, 2010. Pp 54 – 55.
55. American Muslim Council
56. خداقلی‌پور، محمود و فهمیه وزیری، اسلام و مسلمانان در آمریکا، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص 64 – 63
57.همان، ص‌ص 65 – 64
58. همان، ص 71
59. National Advisory Board
60.Letter AMC Ne
61. همان، صص 65 – 64
62.Council on American – Islamic Relations (CAIR)
63. http://www.cair.com/about-us/cair-who-we-are.html
64.http://www.cair.com/about-us.html
65.International Institute of Islamic Thought
66.http://www.iiit.org/AboutUs/AboutIIIT/tabid/66/Default.aspx
67.Muslim Public Affairs Council
68.Salam Al-Marayati
69.http://www.mpac.org/about.php
70.Mosque of Islamic Brotherhood (MIB)
71.Shaykh Khalid Ahmad Tawfiq
72.Edward E. Curtis IV, Encyclopedia of Muslim-American, P14
73.Kepel, Gilles, Allah in the West: Islamic Movements in America and Europe, Polity Press, 1997
74.the Twelvers of Ithna Ashari Muslims
75.Muslim Congress
76.Edward E. Curtis IV, Encyclopedia of Muslim-American, p. 1.4
77.http://muslimcongress.org/contentmc/organization/about-us.aspx
78.Abdullah Igram
79. National Muslim Conference
80. International Muslim Society
81.Kambiz GhneaBassiri, Competing Vision of Islam in the United States: a Study of Los Angeles, Green wood Press: Unites States of America, 1st published in 1997, Pages 24, 25 and 26
اسدالله افشار، اسلام؛ پدیده آی درخشان در آمریکا: نگاهی به پدیده‌ی گسترش اسلام‌گرایی در ایالات متحده:
http://www.rohama.org/fa/content/459
82.Cedar Rapids, Iowa
83.Yvonne Yazbeck Haddad, OP. Cit, Page 12
84.Ibid, pp. 12, 13 and 14
85.محمود خداقلی‌پور و فهیمه وزیری، پیشین، ص‌ص 42 – 41 . همچنین:
Kambiz GhneaBassiri, Op. Cit, pp. 24, 25 and 26
86.Mohamad Jawad Chirri
87.E. Curtis IV, Edward, Encyclopedia of Muslim-American Histoyr, pp 113-114.
88.Muslim Student Assocition of the United States and Canada
89. رامین خانبگی، پیشین، ص 135
90. محمود خداقلی‌پور و فهیمه وزیری، پیشین، ص 43
91.Indiana
92.Plain Field Indiana
93. همان، ص 44
94.North American Islamic Trust (NAIT)
95.Persian Speaking Group
96.همان، ص 45
97.Islamic Circle of North America
98.E. Curtis IV, Edward, Encyclopedia of Muslim – American History, pp 288 – 289.
برای آگاهی بیشتر، نک:
Islamic Circle of North America. Available online. URL: http://www.icna.org/. accessed April 23, 2009.
99. Islamic Society of North America (ISNA)
100. رامین خانبگی، پیشین، ص 91
101.Plain Field Indiana
102.Umbrella Organization
103. محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص 45/ حمید مولانا، پیشین، ص 151
104.The Islamic Student Association
105.Association of Muslim Scientist and engineers (AMSE)
106. Association of Muslim Social Scientists (AMSS)
107.Islamic Medical Association (IMA)
108. رامین خانبگی، پیشین، ص 91
109. Consultative Council
110.The Executive Council
111.The Muslim Arab Youth Association
112.The Council of Islamic Schools of North America
113.The Muslim Chamber of Commerce and Industry
114.The Malaysian Islamic Study Group
115.همان، ص 93
Mohamed Nimer, The North American Muslim Resource Guide, Rout ledge press, 2002, Page 66
116.محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص 46 – 45
117. رامین خانبگی، پیشین، ص 93
118.محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص 46
119.رامین خانبگی؛ پیشین، ص 93
120.حمید مولانا، پیشین، ص 151/ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه
121.محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص 46 – 45
122.Fiqh Council of North America
123.E. Curtis IV, Edward, Encyclopedia of Muslim-American History, U.S.A.: Facts on File, Inc. An imprint of Info base Publishing, 2010. Pp200-201.
124.محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص‌ص 111 – 110/ حمید مولانا، پیشین، ص 150
125.همان، ص 125
126.محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص 125/ جین‌ای اسمیت، ترجمه‌ی سید محمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 133
Asma Gull Hasan, American Muslims: The New Generation, U.S.A, The Continuum International Publishing Group L.T.D, 2nd edition, 2002, Pages 24 - 26
127.محمود خداقلی پور، پیشین، ص‌ص 112 – 111
Joseph R. Haiek, Arab-American Almanac 5th edition, U.S.A: The News Circle Publishing House, 2003, Pages 241 – 242
128.Muslem Sunrise
129.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص‌ص 154 – 152
Richard Brent Turner, Islam In the African-American Experience, 2nd Edition, Indiana University Press, 1997, Pages 114 - 121
130.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص‌ص 154 – 152
131.Moorish Science Temple
132. محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص 114
133. Moorish Science Temple of America
134. جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 161
135.رامین جانبگی، پیشین، ص 119
James A. Beverley, ISLAMIC Faith in America, Printed in United States of America, 2003, Page 23
136.محمد خداقلی‌پور، پیشین، ص 114
Glifton E. Marsh, The Lost-Found Nation of Islam in America, U.S.A: Scarecrow Press, 1996, Page 90
137.جین ا. اسمیت، ترجمه‌ی سید محمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 161
138.محمود خداقلی‌پور، پیشین، ص‌ص 115 – 114
139.Newark
140.Holy Moabite Temple
141.W.D. Fard & Elijah Muhammad, Nation of Islam – NOI
142. جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سید محمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 163
143. همان، ص 198
144.همان، ص 198؛ رامین خانبگی، پیشین، ص 111
Yvonne Yazbeck Haddad, Op. Cit, page 21
145.امام عیسی اصلاً خود را فرزند امام‌الهادی سودانی می‌دانست و مدعی بود که امام سودانی مدتها پیش به آمریکا آمده و با مادر او ازدواج کرده و پس از تولد وی، خاک این کشور را ترک کرده است. خانواده‌ی امام‌الهادی با شنیدن این خبر، تصمیم به شکایت قانونی گرفتند؛ ولی بعدها صادق‌ المهدی رهبر سیاسی خاندان المهدی آنان را متصرف کرد و استدلال کرد که داشتن چنین فردی برای تبلیغ در آمریکا، ضربه‌ای به خاندان المهدی نمی‌زند. محمود خداقلی‌پور، ص 62/ جین ای اسمیت ص 198
146.چلیپایی که روی آن حلقه‌ای قرار دارد.
147. همان، ص 199
148.God
149. فرقه انصارالله بر مبنای مذهب مالکی، وبلاگ صاحب زمان؛ قابل دسترسی در:
http://sahebazaman.blogfa.com/post-81.aspx
150.Holy Tabernacle Ministries
151.Dr. Malachi Z. York
152. همان، ص 201/ رامین خانبگی، پیشین، ص 112
153. جین‌ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص‌ص 151 – 143
154.رامین خانبگی، پیشین، ص 112
155.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 150
156.رامین خانبگی، پیشین، ص 112. برای مطالعات بیشتر در رابطه با صوفیه در آمریکا، نک:
Hermansen, Marcia K. “Hybrid Identity Formations in Muslim America: The Case of American Sufi Movements.” Muslim World 90, nos. 1&2 (Spring 2000): 158-197; Hermansen, Marcia K.. In the Garden of American Sufi Movements: Hybrids and Perennials.” In New Trends and Developments in the World of Islam, edited by Peter B. Clarke, 155-178. London Luzac Oriental, 1997; Jervis, James. “The Sufi Order in the West and Pir Vilayat Inayat Khan.” In New Trends and Developments in the World of Islam, edited by Peter B. Clarke. London: Luzac Oriental, 1997; Rawlinson, Andrew. The Book of Enlightened Masters:
Western Teachers in Eastern Traditions. Chicago: Open Court, 1997; Webb, Gisela. “Sufism in America.” In America’s Alternative Religions, edited by Timothy Miller and Harold Coward Albany: State
University of New York Press, 1995; Webb, Gisela, Tradition and Innovation in Contemporary American Islamic Spirituality: The Bawa Muhaiyadeen Fellowship.” In Muslim Communities in North America, edited by Yvonne Y. Haddad and Jane I. Smith. Albany: State University of New York Press, 1994.
4. Paradise Valley
157. Paradise Valley
158.رامین خانبگی، پیشین، ص 148
159.Teaching for the Lost-Found Nation of Islam in a Mathematical Way
160. همان
161. Fruit of Islam
162. جین‌ ای اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسین ابریشمی، پیشین، ص 167؛ همچنین، رک:
Glifton E. Marsh, Op. Cit, Pages 67 - 77
163.Robert, Elijah Poole
164.Sandersville
165. همان، ص 165
166.Chief Minister of Islam
167. رامین خانبگی، پیشین، ص 149
168.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 173
169.Message to the Blackman in America
170.رامین خانبگی، پیشین، ص 151
171.همان، ص 150
172.جین ای. اسمیت، پیشین، ص 172
173.رامین خانبگی، پیشین، ص 150
174.جین ای. اسمیت، پیشین، ص 172
175.همان، ص 154. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با الیجاه محمد، نک:
Berg, Herbert. Elijah Muhammad and Islam. New York: New York University Press, 2009.
Clegg, Claude Andrew, IQ. An Original Man: The Life and Times, of Elijah Muhammad. New York:
St Martin’s Press, 1997.
Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960-1975. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2006.
Jackson, Sherman A. Islam and the Blackamerican: Looking toward the Third Resurrection. Oxford: Oxford University Press, 2005.
Lincoln, C. Eric. The Black Muslims in America. 3d edition. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans, 1994 (1961).
Malcolm X and Alex Haley. The Autobiography of Malcolm X. New York: Ballantine Books, 1965. Muhammad, Elijah. Message to the Blackman in America. Newport News, Va.: United Brothers Communications Systems, 1992 (1965).
Malcolm X and Alex Haley. The Supreme Wisdom: The Solution to the So-Called Negroes’ Problem. Newport News, Va.: National Newport News and Commentator, 1957.
176.مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن، صفحات فرهنگی، تاریخی و هنری، اسلام در آمریکا:
http://iec-md.org/farhangi/islam_aamrikaa.html
177.همان، ص 152
178. جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 174
179.Cassius Clay
180.Sonny Liston
181. همان، ص‌ص 176 – 175
182.Muhammad Speaks
183.رامین خانبگی، پیشین، ص‌ص 153 – 152
184.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 178
185. The Organization of Afro – American Unity (OAAU)
186.El-Hajj Malik el-Shabazz
187.همان
188.جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، پیشین، ص 179
189.مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن، همان. برای مطالعات بیشتر راجع به مالکوم ایکس، نک:
Carson. Clayborne. Malcolm X: The FBI File. New York: Carroll & Graf, 1999; Curtis, E., IV. Islam in Black America: Identity, Liberation, and Difference in African – American Islamic Thought. Albany: State University of New York Press, 2002; DeCaro, Louis A., Jr. On the Side of Me People: A Religious Life of Malcolm X. New York University Press, 1996; Malcolm X, with Alex Haley, The Autobiography of Malcolm X. New York: Ballantine Books, 1987.
190.Imam Warith Deen Muhammad
191.Wallace Deen Muhammad
192.رامین خانبگی، پیشین، ص 182
193.جین ای. اسمیت، پیشین، ص‌ص 182 – 181
194.رامین خانبگی، پیشین، ص 154
195. Fruit of Islam (FOI)
196. جین ای‌اسمیت، پیشین، ص 182، 183 و 185
197.Bronx
198.Louis Eugene Wolcott
199. نوعی موسیقی افریقایی – کارائیبی.
200.رامین خانبگی، پیشین، ص 156.در رابطه با زندگی و فعالیت‌های لوئیس فراخان، همچنین نک:
Alexander, Amy, ed. The Farrakhan Factor: African-American Writers on Leadership, Nationhood, and Minister Louis Farrakhan. New York: Grove Press, 1998; Gardell, Mattias, In the Name of Elijah Muhammad: Louis Farrakhan and the Nation of Islam. Durham, N.C.: Duck University Press, 1996; Mamiya, Lawrence H. “Minister Louis Farrakhan and the Final Call: Schism in the Muslim Movement,” In The Muslim Community in North America, edited by Earle H. Waugh, Baha Abu-Laban, and Regula Querishi, 234-258. Alberta, Canada: University of Alberta Press, 1983.
201.جین ای. اسمیت، پیشین، ص‌ص 191 – 190؛ همچنین رک:
Glifton E. Marsh, Op. Cit, Pages 69 – 80
202.رامین خانبگی، پیشین، ص 157
203.The Islamic Saudi Academy
204.Al-Fatih Academy
205.Muslim Academy of Central Florida
206.American Muslim Alliance
207.Latin American Muslim Unity (LAMU)
208.Idara Dawat-o-Irshad
209.(IABA) Islamic Ahlul Bayt Association (Al-Mahdi Center)
210.Islamic Jaffaria Association, Miami, Florida
211.Islamic Association of Greater Detroit
212.Islamic Center of Raleigh
213.South Bay Islamic Association
214.Islamic Association of Carrollton
215.Islamic Association of Collin County
216.Islamic Association of West Virginia
217.Muslim Community Association of the San Francisco Bay Area
218.Husaini Association of Greater Chicago (Islamic Education Center)
219.Karamah – Muslim Women Lawyers for Human Richts
220.Muslim Student Association at Illinois University
221.Muslim Students Association, Columbia University
222.Muslim Student Association- University of Minnesota
223.Muslim Students Association of the US and Canada
224.Muslim Student Association at Old Dominion Uni
225.Muslim Student Association Florida State University
226.Muslim Student Association of Southern Illinoise University at Carbondale (Islamic Center Carbondale ICC)
227.Muslim Studentc Association of Florida International University
228. University of Pennsylvania Muslim Students Association
229.Muslim Students Association, University of Texas at Austin
230. Temple University Muslim Student Association)
231.Muslim Student Association at Tulane University
232.The Muslim Students Association, The George Washington University
233.The Muslim Students Association of University of Delaware
234.Muslim Students Association at Duke University
235.Muslim Students Association Oregon State University
236.Muslim Students Association Colorado University
237.Muslim Students Association , Loyola University Chicago
238.Muslim Students Association at WVU
239. Muslim Students Association, at The University of Virginia
240.MSA at University of Houston
241.Caltech Muslim Students Association
242.Muslim Students Association at UW Madison
243.Midwest Association of Shia Orgonized Muslim
244.Ithnasheri Muslim Association of the Northwest (IMAN)
245.Iranian Muslim Association of North America (IMAN)
246.Shia Maslim Association of Bay Area
247.Middle East Studies Association of North America (MESA)
248.Islamic Community Center of Des Plaines
249.Muslim Community Center
250.IQRA International Educational foundation
251.Islamic foundation of Greater St. Louis
252.Islamic Foundation, Villa Park, IL, USA
253.The As – Sunnah Foundation of America (ASFA)
254.AL – Huda Foundation
255.Islamic Training Foundation
256.The Alavi Foundation
257. Islamic Free Market Institute Foundation
258.American Moslem Foundation
259.Islamic Society of Boston
260.Graduate School of Islamic and Social Sciences
261.Muslim American Society (MAS – NY = MAS Chapter in New York)
262.All Dulles Area Muslim Society (ADAMS)
263.Harvard Islamic Society
264.Islamic Society of Folsom
265.Islamic society of Middlebury College
266.Islamic Society of Greater Kansas City
267.Muslim American Society
268.The Islamic Society of Boston University
269. Islamic Society of Greater Richmond (ISGR)
270.Islamic Society of Greater Worcester
271.The Quran and Sunnah Society
272.Islamic Society of Monmouth County
273.Islamic Information Office of Hawaii
274.Imamia Organization of Pittsburgh (Zainabia Islamic Center)
275.The International Organization of Pakistani Women Engineers (IOPWE)
276.Islamic Arts and Architecture
277.Failaka International, Inc
278.Muslim Public Affairs Council
279.(The Islamic Center of Old Bridge)
280.Islamic Center of Colombia (Masjid al – Muslimin)
281.Al-Hewar Center

منابع تحقیق :
اسدالله افشار، اسلام؛ پدیده آی درخشان در آمریکا: نگاهی به پدیده‌ی گسترش اسلام‌گرایی در ایالات متحده؛ قابل دسترسی در:
http://www.rohama.ort/fa/content/459
جین ای. اسمیت، ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی ابریشمی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ص 129
خانبگی، رامین (مرکز مطالعات فرهنگی – بین‌المللی با همکاری اداره کل اروپا – آمریکا)، اسلام در آمریکا، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی
خداقلی‌پور، محمود و فهیمه وزیری، اسلام و مسلمانان در آمریکا، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1379
مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن، صفحات فرهنگی، تاریخی و هنری، اسلام در آمریکا؛ قابل دسترسی در:
http://iec-md.org/farhangi/islam_aamrikaa.html
م. ن. نگاهی به سیر تاریخی مهاجرت مسلمانان به آمریکا/ نقض حقوق مسلمانان در ینگه دنیا؛ وبگاه آمریکا: نگاهی از درون. قابل دسترسی در:
http://fa.uscloseup.com/society/28471
موسوی، سیدمحمد، گونه‌شناسی جنبش‌های اسلامی در قرن بیستم، تهران: دانشگاه پیام‌نور، 1390
مولانا، حمید، آمریکاشناسی: فراز یک امپراطوری، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1389
وبلاگ صاحب زمان: فرقه انصارالله بر مبنای مذهب مالکی؛ قابل دسترسی در:
http://sahebazaman.blogfa.com/post-81.aspx
Abdo, Geneive. Mecca and Main Street: Muslim Life in%^merica after 9/11. New York: Oxford University Press, 2006.
Alexander, Amy, ed. The Farrakhan Factor: African-American Writers on Leadership, Nationhood, and Minister Louis Farrakhan. New York: Grove Press, 1998.
Ali, Wajahat. Fear, Inc.: The Roots of the Islamophobia Network in America. Washington, DC: Center for American Progress, 2011.
Asma Gull Hasan, American Muslims: The New Generation, U.S.A, The Continuum International Publishing Group L.T.D, 2nd edition, 2002 Berg, Herbert. Elijah Muhammad and Islam. New York: New York University Press, 2009. Beverley, James A., ISLAMIC Faith in America, Printed in united States of America, 2003 Brent Turner, Richard, Islam In the African- American Experience, 2nd Edition, Indiana University Press, 1997 *
Brown, H. Rap. Die, Nigger, Die: A Political Autobiography of Jamil Abdullah Al-Amin. Chicago: Lawrence Hill Books, 2002
Bukhari, Zahid, Sulayman S. Nyang, Mumtaz Ahmad, and John L. Esposito, eds. Muslims’ Place in the American Public Square: Hope, Fears, and Aspirations. Walnut Creek, Calif.: AltaMira Press, 2004.
Carson, Claybome. Malcolm X: The FBI File. New York: Carroll & Graf, 1991.
Clegg, Claude Andrew, III. An Original Man: The Life and Times of Elijah Muhammad.
New York: St. Martin’s Press, 1997.
CNN.“Million Man March.” CNN.com. Available online. URL:http://www.cnn.com /US/9510/megamarch/march.html.Accessed November 13,2008.
Curtis, Edward E., IV, Encyclopedia of Muslim- American History, U.S.A.: Facts on File, Inc. An imprint of Info base publishing, 2010.
Curtis, Edward E., IV, Islam in Black America: Identity, Liberation, and Difference in African- American Islamic Thought. New York: State University of New York Press, 2002.
Curtis, Edward E., IV. Black Muslim Religion in the Nation of Islam, 1960-1975. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2006.
Dannin, Robert. Black Pilgrimage to Islam. New York: Oxford University Press, 2002.
DeCaro, Louis A., Jr. On the Side of My People: A Religious Life of Malcolm X. New York: New York University Press, 1996.
Denny, Frederick. “Church/SeCt Theory and, Emerging North American Muslim Communities: Issues and Trends.” In The Shaping of an American Islamic Discourse: A Memorial to Fazlur Rahman, edited by Earle Waugh and Frederick Denny. Atlanta, Ga.: Scholars Press, 1998.
Essien-Udorn, Essien Udosen. Black Nationalism: A Search for an Identity in America. Chicago: University of Chicago Press, 1962.
GhneaBassiri, Kambiz, Competing Vision of Islam in the United States: a Study of Los Angeles, Green wood Press: Unites States of America, 1st published in 1997 Haddad, Yvonne, ed. Muslims in the West: From Sojourners to Citizens. New York: Oxford University Press, 2002.
Haddad, Yvonne. “The Impact of the Islamic Revolution in Iran on the Syrian Muslims of Montreal.” In The Muslim Community in North America, edited by Earle Waugh, Baha Abu-Laban, and Regula Qureshi. Edmonton: University of Alberta, 1987.
Haddad, Yvonne.The Muslims of America. New York: Oxford University Press, 1991. Hermansen, Marcia K. “Hybrid Identity Formations in Muslim America: The Case of American Sufi Movements.” Muslim Hermansen, Marcia K.. In the Garden of American Sufi Movements: Hybrids and Perennials.” In New Trends and Developments in the World of Islam, edited by Peter B. Clarke, 155-178. London: Luzac Oriental, 1997.
Islamic Circle of North America, ’’about”, http://www.icna.org/about-icna/
Jackson, Sherman A. Islam and the Blackamerican: Looking toward the Third Resurrection. New York: Oxford University Press, 2005.
Jervis, James. “The Sufi Order in the West and Pir Vilayat Inayat Khan.” In New Trends and Developments in the World of Islam, edited by Peter B. Clarke. London: Luzac Oriental, 1997.
Kepel, Gilles, Allah in the West: Islamic Movements in America and Europe, Polity Press, 1997
Lee, Martha F. The Nation of Islam: An American Millenarian Movement. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, pfe
Lincoln, C. Eric. The Black Muslims in America. 3d edition. Grand Rapids: Wm. B.
Eerdmans, 1994 (1961).
Lincoln, C. Eric. The Black Muslims in America. Boston: Bacon Press, 1961.
Malcolm X and Alex Haley. The Autobiography of Malcolm X. New York: Ballantine Books, 1965.
Malcolm X and Alex Haley. The Supreme Wisdom: The Solution to the So-Called Negroes’ Problem. Newport News, Va.: National Newport News and Commentator, 1957,
Malcolm X, with Alex Haley. The Autobiography of Malcolm X. New York: Ballantine Books, 1999.
Malcolm X, with Alex Haley. The Autobiography of Malcolm X, New York: Ballantine Books, 1987.
Mamiya, Lawrence H. “Minister Louis Farrakhan and the Final Call: Schism in the Muslim Movement.” In The Muslim Community in North America, edited by Earle H. Waugh,
Baha Abu-Laban, and Regula Querishi, 234-258. Alberta, Canada: University of
Alberta Press, 1983.
Marsh, Clifton E. From Black Muslims to Muslims: The Transition from Separatism to Islam 1930-1980. Metuchen, NJ:. Scarecrow Press, 1984.
Marsh, Glifton E., The Lost- Found Nation of Islam in America., U.S.A: Scarecrow Press, 1996.
McCloud, Aminah Beverly. African American Islam. New York: Routledge, 1995.
Muhammad, Elijah. Message to the Blackman in America. Newport News, Va.: United Brothers Communications Systems, 1992 (1965),
Muhammad, Elijah. Message to the Blackman in America. Phoenix, Ariz.: Secretarius
MEMPS Publications, 1965.
New York: Grove Press, 1998. Gardell, Mattias. In die Name of Elijah Muhammad: Louis
Farrakhan and the Nation of Islam. Durham, N.C. : Duke University Press, 1996.
Nimer, Mohamed, The North American Muslim Resource Guide, Rout ledge press, 2002 PBS Newshour. “Million Man March.” Online Newshour. Availableonline. URL:" http://wwvv.pbs.org/newshour/bb/race_relatioris/race_felations_10-16a.html. Accessed Novemberl3,2008.
R. Haiek, Joseph, Arab - American Almanak, 5th edition, U.S.A: The News Circle Publishing House, 2003
Rawlinson, Andrew. The Book of Enlightened Masters: Western Teachers in Eastern Traditions. Chicago: Open Court, 1997.
Sachedina, Abdulaziz. “A Minority within a Minority: The Case of the Shi‘a in North America.” In Muslim Communities in North America, edited by Yvonne Yazbeck Haddad and Jane Idleman Smith. New York: Oxford University Press, 1991.
Schubel, Vernon. Religious Performance, in Contemporary Islam: Shi’i Devotional Rituals in South Asia. Columbia: University of South Carolina Press, 1993.
Smith, Jane I. Islam in America. New York: Columbia University Press, 1999.
Takim, Liyakat Nathani. Shi"ism in America. New York: New York University Press, 2009.
Turner, Richard Brent. Islam in the African-American Experience. Bloomington: Indiana
University Press, 1997.
Walbridge, Linda. Without. Forgetting the Imam: Lebanese Shi"ism in an American Community. Detroit: Wayne State University Press, 1997.
Webb, Gisela, Tradition and Innovation in Contemporary American Islamic Spirituality: The Bawa Muhaiyadeen Fellowship.” In Muslim Communities in North America, edited by Yvonne Y. Haddad and Jane I. Smith. Albany: State University of New York Press, 1994.
Webb, Gisela. “Sufism in America.” In America’s Alternative Religions, edited by Timothy Miller and Harold Coward. Albany: State University of New York Press, 1995.
Webb, Gisela. “Sufism in America.” In America’s Alternative World 90, nos. 1&2 (Spring 2000): 158-197.
Yazbeck Haddad, Yvonne, The Muslims of America, Oxford University Press, 1991.
منبع مقاله :
جلیلی، سید هدایت؛ (1389)، مجموعه مقالات غزالی پژوهی، تهران: خانه کتاب، چاپ اول