انواع بيماريهاي اسهالي

درتابستان مواظب بيماريهاي اسهالي باشد

بيماري اسهال بنا به تعريف به دفع مدفوع شل وبه دفعات بيش از 3مرتبه در روز گفته مي شود ، با توجه به اين که در هر بار دفع مدفوع مقاديري آب واملاح بدن ازدست مي رود عمده علايم وعوارض بيماري اسهال به همين مساله بر مي گردد.اسهال رابراساس عامل ايجاد کننده آن مي توان به دو دسته اسهال هاي عفوني وغيرعفوني تقسيم کرد.اسهال هاي عفوني هنوز در بسياري از کشورهاي جهان عامل اصلي مرگ ومير کودکان زير 5سال هستند،ولي خوشبختانه در کشور ما با توجه به برنامه هاي اجرا شده براي کنترل بيماريهاي اسهالي (CDD)وبهبود دسترسي به آب آشاميدني سالم از ميزان بروز آنها بسيار کاسته شده است .بنابراعلام سازمان جهاني بهداشت درسال 2002تعداد1/6ميليون کودک زير 5سال جان خود را به علت بيماري هاي اسهالي از دست داده اند.
اسهال هاي عفوني علت هاي مختلف دارنداز جمله ويروس ها،باکتري ها،انگلها وتک ياخته ها که در خصوص برخي از مهمترين آنها توضيحاتي به شرح زير ارائه مي شود:
1-بيماري وبا:اين بيماري قابليت بسيار براي ايجاد اپيدمي هاي بزرگ داردودر صورت عدم تشخيص ودرمان مناسب مي تواند تا30درصد موارد،سبب مبتلايان شود.عامل بيماري يک باسيل گرم منفي خميده به نام «ويبريوکلرا»است که داراي انواع مختلفي است .برخي از انواع ويبريوکلراقابليت ايجاد اپيدمي را ندارند که اصطلاحا به آنها «ناگ»گفته مي شود.دوره نهفتگي بيماري وبااز چند ساعت تا5روزمتغير است.75درصد افرادي که مبتلا به عفونت مي شوندهيچ نشانه اي از بيماري ندارند ودر حدود 20درصد موارد هم اسهال خفيفي ايجاد مي شودکه قابل افتراق از علل ديگر اسهال نمي باشد.در حدود 5درصد موارد عفونت ،اسهال آبکي واستفراغ شديد رخ مي دهد ومنجر به کاهش آب بدن مي شود.بنا به تعريف کشوري در دو مورد بايد به بيماري وبا مشکوک شدواقدام به نمونه گيري (تهيه سواپ رکتال)کرد:
از آنجا که تشخيص سريع وبا براي اقدامات کنترلي ضروري است،لذا نمونه اي مدفوع تهيه شده بايد در اسرع وقت به آزمايشگاه ارسال شود وپيگيري جواب آزمايشگاه به عمل آيد.جهت درمان بيماري علاوه بر درمان کم آبي که طبق شدت کم آبي (خفيف ،متوسط وشديد)بايستي انجام شود،از آنتي بيوتيکهايي مانند تتراسيکلين ويا سيپروفلوکساسين هم استفاده مي شود.آموزش اطرافيان براي رعايت نکات بهداشت فردي وپيشگيري دارويي براي اطرافيان نيز ضروري است.
2-شيگلوزيس:عامل بيماري باسيل گرم منفي به نام «شيگلا»است که چهار نوع مختلف دارد،ولي شدت بيماري با نوع ديسانتري تيپ 1از بقيه انواع بيشتر است.به دليل اين که تعداد خيلي کم اين باکتري ،مي تواند سبب بيماري شود،لذا مي توان بالايي براي ايجاد اپيدمي اسهال خوني ومرگ ومير رادارد.اکثر موارد بيماري در کودکان رخ مي دهد،تنها مخزن بيماري انسان است وراه انتقال از طريق خوردن آب يا غذاي آلوده شده به مدفوع انسان مي باشد.دوره نهفتگي حدود 1تا 3روزدارد،مهمترين علايم بيماري ،اسهال همراه با تب،تهوع،استفراغ،دردهاي شکمي ودرد حين اجابت مزاج مي باشد.ممکن است درروزاول بيماري اسهال آبکي باشدوبعد خوني شود.دربچه هاي کوچک احتمال تشنج زياداست،تشخيص بيماري بابررسي آزمايشگاهي مدفوع وکشت مدفوع داده مي شود.براي درمان علاوه بر جبران آب واملاح استفاده از آنتي بيوتيک مانند سيپروفلوکساسين توصيه مي شود.
3-اسهال ويروسي :ازجمله شايع ترين علل اسهال بويژه در نزد کودکان ويروس ها هستند که انواع متعددي دارند؛يکي از مهمترين آنها«روتاويروس ها»هستند.سالانه نزديک به 600هزار کودک زير 5 سال جان خود را به علت ابتلا به اين ويروس ها از دست مي دهند وچهارمين عامل مرگ دربين بيماريهاي قابل پيشگيري با واکسن هستند.
راه انتقال اين ويروس ها نيز از طريق خوردن آب يا غذاي آلوده يا به عبارت ديگر مدفوعي -دهاني است .بيماري مذکور عمدتا در گروه سني زير 2سال رخ مي دهد،ولي ممکن است بزرگسالان را هم مبتلا نمايد.در فصل زمستان شايع تر است ولي در همه اوقات سال امکان بروز دارند.ويروس ها اسهال آبکي ايجاد مي کنند که ممکن است همراه با تب هم باشد.تشخيص بيماري بر اساس معاينات باليني و آزمايشگاهي ميسراست،ولي درمان فقط شامل جبران آب واملاح است .نياز به آنتي بيوتيک ندارد.
4-اسهال مسافرين :شايع ترين بيماري است که مسافرين راتهديد مي کند.عامل بيماري از انواع باکتري به نامE.Coliاست-که قابليت ايجاد توکسيني را دارد-وبه سبب عملکرد آن اسهال ايجاد مي شود.علايم بيماري بيشتر به صورت بي حالي ،بي اشتهايي ،دردشکم واسهال آبکي است.تهوع واستفراغ وتب خفيف هم ممکن است وجود داشته باشد .معمولاً علايم بيماري بعد از 1-5روز از بين مي رود ونيازي به درمان آنتي بيوتيکي ندارد.
5-سالمونلوزيس:يکي از علل بسيار شايع اسهال هاي عفوني است که علاوه بر انسان مخازن حيواني وسيع از جمله در پرندگان وپستانداران دارد.عامل بيماري باکتري گرم منفي به نام «سالمونلا»است که گونه هاي بسيار متعدد دارد.يک نوع از سالمونلا ها قابليت ايجاد بيماري حصبه يا تب تيفوئيد رادارد که بيماري خاص با علايم باليني متفاوت مي باشد.بعد از خوردن غذاي آلوده بعد از حدود8-48ساعت علايم بيماري به صورت تب،دردهاي شکمي واسهال مي باشدکه حدود 3تا5روز طول مي کشد .تشخيص بيماري با بررسي وکشت مدفوع ميسر است.براي درمان نياز به تجويز آنتي بيوتيک نيست.
6-آميبيازيس:عامل آن يک تک ياخته است که مي تواند بيماري اسهالي حاد ومزمن ايجاد کند علاوه بر آن مي تواند در ساير احشا از جمله کبد وريه ها بيماري ايجاد کند.آميب داراي دو شکل کيست و تروفوزوئيت است وانسان بعد از خوردن کيست همراه با غذا وبندرت آب،مبتلا به بيماري مي شود.کيست فرم مقاوم آميب است و مي تواندتا چندين هفته در محيط خارج بدن انسان زنده بماند.کيست نسبت به اسيد معده مقاوم است ودر روده تبديل به تروفوزوئيت مي شودوسپس با تهاجم به جدار روده بزرگ سبب بروز علايم بيماري به صورت اسهال خوني همراه با تب ودرد شکمي مي شود.گاهي فقط دفن خون از مقعد بدون وجود اسهال ايجاد مي نمايد،طيف علايم عفونت از اسهال خفيف غير خوني تا فرم شديد ومرگ آور متفاوت مي باشد.تشخيص با آزمايش مدفوع وديدن کيست يا تروفوروئيت داده مي شود.درمان نياز به تجويز داروي مناسب (مترونيد ازول)دارد.
پيشگيري :با توجه به مطالبي که در خصوص بيماريهاي فوق ارايه گرديدوبادوجود طيف وسيع علايم باليني ظاهر شده در اين بيماري ها اقدامات لازم براي پيشگيري از بروز ويا کنترل همه گيري اين بيماريها از اصول وقواعد مشابهي تبعيت مي نمايند که به شرح زير هستند:
1-آموزش عمومي براي ارتقاي فرهنگ بهداشت فردي و اجتماعي در خصوص شستن دست ها با آب وصابون بعد از اجابت مزاج وقبل از خوردن غذا،سالم سازي سبزيجات قبل از مصرف ،دفع صحيح زباله وفاضلاب ،دقت در سلامت آب آشاميدني مصرفي ،عدم خريد مواد غذايي فسادپذير از فروشندگان دوره گرد ودستفروش ،شيوه صحيح طبخ ونگهداري مواد غذايي وعدم انجام خوددرماني.
2-تامين سلامت محيط از نظر دفع صحيح زباله وفاضلاب ،جلوگيري از آبياري مزارع با فاضلاب خام،ضدعفوني کردن البسه ووسايل بيمار به شيوه صحيح ،تامين آب آشاميدني سالم ،نظارت بر بهداشت محيط رستوران ها واغذيه فروشي ها .
3-شناسايي به موقع موارد بروز بيماريها وگزارش دهي به سطوح بالاتر براي ممانعت از گسترش بيماري در سطح جامعه .
درپايان لازم است از زحمات تمامي پرسنل بهداشتي درماني در مراکز بهداشتي درماني شهري وروستايي وبوِيژه از تمامي بهورزان عزيز که با تلاش بي وقفه خود سبب کاهش شديد بار اين بيماريها وارتقاي سطح سلامت جامعه شده اند تقدير وتشکر نموده ،از خداوند منان توفيق بيشتر اين عزيزان را مسالت نمايم.