تغذيه و پوسیدگی دندانها

تغذيه و اهميت آن:

تغذيه و رژيم غذايي نقش مهمي در رشد و نمو دندان، سلامت بافت لثه و دهان، استحكام استخوان، جلوگيري و كنترل بيماريهاي حفره دهان دارد . تغذيه در ۲ زمان بيشترين تأثير را بر رشد و معدني شدن دندان ايفا مي‌كند:
۱. زماني كه دندان در حال شكل گيري است (قبل از رويش دندان)
۲. پس از رويش دندان در دهان
نحوه تغذيه در دوران بارداري بر شكل گيري و تكامل صحيح دندان مؤثر است. بنابراين نياز به ويتامينهاي A، C و D، كلسيم و فسفر جهت شكل گيري دندانهاي مقاوم در اين دوران وجود دارد. بر طبق مطالعات بعمل آمده، بعضي از مواد غذايي نسبت به مواد ديگر خاصيت پوسيدگي زايي بيشتري دارند.
از جمله آنها دسته كربوهيدراتها (مواد نشاسته اي و قندي) مي‌باشند .
اين مواد وقتي با ميكروبهاي دهان در تماس باشند، مي‌توانند PH بزاق را تا حد ۵/۵ يا كمتر كاهش دهند و آنرا اسيدي كنند. ميكروبهايي هم كه در پلاك ميكروبي وجود دارند، از اين مواد تغذيه مي‌كنند.
در اثر فعاليت اين ميكروبها نيز اسيد توليد مي‌شود. توليد اسيد تقريباً ۲ تا ۵ دقيقه پس از خوردن مواد قندي شروع شده و تا حدود يك ساعت پس از آن، محيط دهان در حالت اسيدي باقي مي‌ماند تا به حالت عادي برگردد. اسيدي كه بعلت خوردن مواد قندي ايجاد مي‌گردد، رفته رفته ميناي دندان را حل كرده و سبب پوسيدگي دندان مي‌شود.
بطور كلي پوسيدگي زايي مواد غذايي تحت تأثير عوامل زير قرار مي‌گيرد:
۱. شكل ماده غذايي: شكل ماده غذايي (بصورت جامد يا مايع بودن) مدت زمان تماس دندان با ماده غذايي را مشخص مي‌كند. همين امر مدت اسيدي بودن محيط دهان را تحت تأثير قرار مي‌دهد.
مايعات معمولاً سريعاً از محيط دهان پاك مي‌شوند و قدرت چسبندگي كمتري به دندان دارند.
غذاهاي جامد مانند چيپسها و شيريني‌جات پس از جويدن، روي دندانها (بخصوص سطح دندانها) قرار مي‌گيرند و به آساني تميز نشده و مدت زمان بيشتري در دهان باقي مي‌مانند؛ لذا خاصيت پوسيدگي زايي بيشتري دارند.
۲. قوام ماده غذايي:غذاهايي كه قدرت چسبندگي بيشتري بر سطح دندانها دارند (مثل چيپس، انواع بيسكويت و شكلات) مدت زمان طولاني تري در تماس با دندان مي‌باشند. بنابراين ميزان پوسيدگي زايي آنها بيشتر خواهد بود.
۳. دفعات مصرف مواد غذايي: اگر مقدار زيادي شيريني در يك وعده خورده شود و پس از آن دهان با مسواك (در صورت عدم وجود، با آب خالي) شسته شود، در مقايسه با اينكه ميزان شيريني به ميزان كمتر و در وعده هاي بيشتر مصرف شود، احتمال ابتلا به پوسيدگي را پايين مي‌آورد.
۴. غذاها و مايعاتي كه همراه با هم مصرف مي‌شوند: بطور مثال، موز قدرت چسبندگي و تخمير بالايي دارد؛ ‌اما وقتي با شير خورده مي‌شود، از قدرت چسبندگي آن كاسته مي‌شود و بالعكس مصرف مايعات پوسيدگي زا از جمله انواع نوشابه ها بهمراه مواد غذايي ديگر، فرصت مناسب براي توليد اسيد را فراهم مي‌كنند
با وجود موارد بالا، جاي سؤال باقي مي‌ماند كه آيا مي‌توان مواد قندي را به كلي از غذاهاي روزانه خارج كنيم؟ پاسخ منفي است. يعني نمي‌شود مواد قندي و نشاسته دار را از رژيم غذايي حذف نمود؛‌ ولي مي‌توان با اقداماتي اثرات زيان آور استفاده از آنها را كاهش داد.

نكات قابل توجه:

• بين غذاهاي روزانه، بهتر است بجاي شيريني از ميوه هاي تازه و سبزيجات استفاده كنيد.
• مصرف مواد قندي را محدود به وعده هاي اصلي غذايي (صبحانه، نهار و شام) كنيد كه پس از آن شستشوي دهان انجام مي‌گيرد. در فاصله بين دو وعده غذايي اصلي، تا آنجا كه ممكن است، از خوردن مواد قندي پرهيز نماييد. زيرا همانطور كه بيان شد، هر قدر دفعات خوردن مواد قندي بيشتر باشد، خطر پوسيدگي دندانها هم بيشتر مي‌شود.
ميوه ها و سبزيجات تازه، از جمله مواد غذايي مجاز هستند كه خوردن آنها در بين وعده هاي غذايي اصلي توصيه مي‌شود.
• پس از مصرف هر نوع ماده قندي، لازم است بلافاصله دندانها را مسواك كنيد. در صورت عدم دسترسي، حتماً چند مرتبه دهان و دندان را با آب شستشو دهيد