زنان و بلای چاقی!

یکی از همین روزها که تصویر تمام‏قدتان را در آینه می‏بینید، از خود می‏پرسید: «چه شد که به این حال و روز افتادم؟!» فعالیت نامرتب و اشتهای زیادتان را مقصر نمی‏شمارید بلکه آن را به حساب افزایش سن می‏گذارید. گمان می‏کنید که در هر صورت پس از 30 سالگی سوخت و ساز بدن به شیوه شگفت‏آوری کاهش می‏یابد. ولی پژوهشها ثابت کرده‏اند که زنان در فاصله 30 تا 40 سالگی به طور متوسط نزدیک به نیم کیلوگرم به وزنشان افزوده می‏شود. لکن این مسأله به تقلیل سوخت و ساز بدن مربوط نیست. بی‏تردید امکان دارد که از میزان سوخت و ساز اندکی کاسته شود، لیکن بیشتر مربوط به پیامد یک زندگی بی‏تحرک و از کار افتادن بافتهای عضلانی است. دکتر جیمز رایپ، سرپرست مرکز درمانگاه تخصصی و پژوهشی پیرامون راه‏کار زندگی در شروزبری می‏گوید: «سی چهل سالگی، چیز ویژه‏ای را که به چاقی زنان بیانجامد، در پی ندارد. ولی جریاناتی هستند که به فربهی آنان در این فاصله زمانی منتهی می‏گردد.» در اینجا به بیشترین مواردی که سبب شناخت و پیشگیری از اسارت در دام چاقی می‏گردند، اشاره می‏کنیم:

دام یک

خوردن، فزون‏تر از اندازه ظرفیت یک زن
ممکن است پس از ازدواج، شما هم به همان اندازه و مقدار غذا بخورید که همسرتان می‏خورد. جان فوریت، سرپرست مرکز پژوهشهای تغذیه در دانشگاه پزشکی بیلور واقع در هوستون اظهار می‏دارد: «مردان به علت جثه بزرگتری که دارند، بیشتر غذا می‏خورند.» و طبعا زنان هم در همراهی با آنان پرخوری می‏کنند. زندگی مشترک، با مصرف متعادل مواد غذایی تناقضی ندارد. چنانچه زیاد می‏خورید، عوض یک وعده کامل و سنگین غذایی، تنها غذایی سبک و سالاد بخورید. مواقعی که در منزل غذا صرف می‏کنید، بشقابتان را به حدی که همسرتان کشیده است، پر نکنید و صرفا به علت اینکه وی دوباره بشقابش را پر می‏کند، شما دو بار نخورید! خانمی 36 ساله، در دو سال اولی که با شوهرش می‏زیست، با آنکه نسبت به قبل خوراک بیشتری می‏خورد، نزدیک به 4 کیلو از وزنش کاسته شد. وی خاطرنشان می‏سازد: «در دوره‏ای که تنها زندگی می‏کردم، اغلب اوقات از خوردن شام خودداری می‏ورزیدم و تنها ذرت بوداده می‏خوردم. لکن الان هر شب با همدیگر یک شام درست و حسابی می‏خوریم. موقعی که پخت و پز، نوبت اوست، خیلی مواظب سهم خودم هستم. چون وی ترجیح می‏دهد که با استفاده از گوشت و سیب‏زمینی، خوراکیهای سنگین و دیرهضم درست کند. اما وقتی نوبت من می‏شود، با پختن غذاهای حاوی سبزی تازه و سالاد، تلافی می‏کنم.»

دام دوم

نادیده گرفتن دمبلهای ورزشی!
اگر صرفا 20 دقیقه برای ورزش کردن فرصت داشته باشید، کدام را برمی‏گزینید؟ یک راهپیمایی تند، دوی استقامت، حرکات تقویتی ماهیچه‏ها، شنای قدرتی یا کار با دمبل؟ به قول وینی اسکات، سرپرست یک مرکز پژوهشی تناسب اندام در کوئینی مردم بدون استثناء، به علت مصرف فزون‏تر کالری، ورزشهای هوازی را بر ورزشهای سنگین و قدرتی ترجیح می‏دهند و حال آنکه این مسأله در مورد طول تمرین مصداق دارد. پرورش ماهیچه‏ها از طریق تمرینات قدرتی پیاپی سبب می‏گردد که شما در هر روز حتی هنگام استراحت، مقدار کالری فزون‏تری بسوزانید. چرا؟ 450 گرم ماهیچه در قیاس با دو کالری ناچیز از هر 450 گرم چربی، 35 تا 50 کالری روزانه به مصرف می‏رساند. در نتیجه قربانی ساختن عضله‏ها بدین شیوه به مفهوم کم کردن ماهیچه‏هاست، در حالی که شما همچنان وزن اضافه می‏کنید. در قیاس با این موضوع، کار با وزنه آن هم هفته‏ای سه دفعه و هر بار به مدت 20 دقیقه، سبب می‏گردد که سوخت و ساز بدن به نحو مؤثری فعال باقی بماند. دو سال پیش، پرستار سی و چهار ساله‏ای، یک برنامه ورزشی سنگین را آغاز کرد. برنامه 20 دقیقه‏ای او، مشتمل بر حرکات تقویتی پا، شنای قدرتی، در سرازیری رفتن و سرانجام نشستهای قدرتی بود. کولبای وزن 20 سالگی‏اش را حفظ کرده و چربی بدنش تقریبا 18 درصد تقلیل یافته است، (میانگین چربی برای زنی هم‏سن و سال وی 30 درصد می‏باشد). وی اظهار می‏دارد: «تمرینات دشوار و سنگین تا حدی به من آزادی عمل می‏بخشد: مواقعی که احساس می‏کنم مایلم بیشتر غذا بخورم، می‏توانم دست به این کار زنم. شکمم صاف و کمرم باریک‏تر شده است و بازوها، شانه‏ها و پاهایم متناسب‏تر گردیده‏اند.»

دام سوم

اضافه وزن در دوران بارداری
هرچند قدری اضافه وزن در دوره حاملگی امری طبیعی است، ولی توجه داشته باشید که زیاده از حد فربه نشوید. گفتنی است که کارشناسان، برنامه غذایی را تأکید نمی‏کنند، اما اکثر خانمها پس از سه ماه صرفا به مصرف روزانه 300 کالری نیاز دارند. در خلال 19 هفته نخست بارداری، یک آدم معمولی نباید بیش از 3 تا 5 / 4 کیلوگرم اضافه وزن داشته باشد. متخصصان بر این باورند که بعد از آن هم این شخص به طور طبیعی نباید افزون بر هفته‏ای 450 گرم، وزن اضافه بیابد. در باره اینکه چه چیزی برایتان مناسب است، با پزشک متخصص خود به رایزنی بپردازید. به دنبال تولد یک بچه، خانمها غالبا به سختی می‏توانند به وزن اولشان برگردند. جهت رویارویی با این معضل، ورزش راهکاری درخور است. همان طوری که در مورد خستگی که معمولاً به غذاهای مفید و ساده و فراز و فرودهای احساسی خاتمه می‏یابند، می‏توان گفت که ورزش هم از این لحاظ کاربرد نیکویی را داراست. در وضعیت اضطراری، چنانچه در دوران بارداری و بعد از آن تحرک داشته باشید، به سوخت و ساز (متابولیسم) بدن و همین طور مهار غذایی که می‏خورید، یاری کرده‏اید. چندین جلسه شرکت در کلاسهای ورزشی در سراسر هفته، به اسیتسی روبرتز سی و چهار ساله، مادر دو بچه، مدد کرد که 5/13 کیلوگرم اضافه وزنی را که در پی دومین زایمانش ایجاد شده بود، کم کند. وی می‏گوید: «بهتر می‏دانم ورزش کنم تا بتوانم هرچه مایلم، بخورم.»زمانی که او داشت چاق می‏شد، از ترازو خودداری می‏ورزید. او در این باره می‏گوید: «به جای آن مدام خودم را وزن می‏کردم، به این ترتیب انگیزه‏ام نیز بالا می‏رفت.»

دام چهارم

تنگی مجال و کمی وقت!
در مواقعی که تلاشهای مثبت دیگری همانند ازدواجی سرورانگیز، به دنیا آمدن کودک، ارتباطات صمیمانه و شاید پیشه‏ای ممتاز، جای سایر فعالیتها را در زندگی می‏گیرند. فربهی به سهولت انجام می‏یابد. چه کسی فرصت می‏یابد هم رضایت رییسش را جلب کند، هم ورزش کند و هم یک زندگی خصوصی داشته باشد؟ رایپ بر این باور است: «مشکل اینجاست که چنانچه شما به همان اندازه‏ای که کالری مصرف می‏کنید، فعالیت نداشته باشید، چاق می‏شوید. اگر حتی روزانه صد کالری کمتر بسوزانید، در یک سال، 5/4 کیلوگرم به وزنتان اضافه می‏گردد.». گنا دورنمن، عکاسی 34 ساله، ورزش را به زور در برنامه روزانه‏اش گنجانده است، وی عوض دعوت از دوستان برای صرف ناهار، ترجیح می‏داد با آنها قدم بزند یا دوچرخه‏سواری کند. او معتقد است: «در روز برای ورزش و در کنار آن فعالیتهای اجتماعی، فرصت بسنده ندارم.
منبع: ماهنامه پیام زن