فصل پیری

اما گاهی نیز آدمها زودتر از موعد پیر می‏شوند. این پیری زودرس ناشی از عوامل بیماری‏زا و شیوه نامناسب و غیرعادی زندگی می‏باشد. در پیری معمولی نیز هر چند گذشت زمان مؤثر است اما سرعت و شدت پیر شدن از فردی به فرد دیگر فرق می‏کند. هر چند هنوز «پیری» درمان‏ناپذیر است ولی تلاش برای افزایش عمر و بهبود کمّی و کیفی زندگی در سنین بالا ادامه دارد. برخی از پژوهشگران سالمندان را به دو گروه تقسیم می‏کنند؛ گروه اول پیران کم‏سن و سال هستند که در سنین بین 74 ـ 65 سالگی قرار دارند و گروه دوم پیران پیر هستند که در سنین بالاتر از 85 سالگی قرار گرفته‏اند. با به کارگیری تدابیر و اقدامات بهداشتی و درمانی گروه «پیران پیر» در حال افزایش جمعیت است.

در دوران پیری چه اتفاقاتی می‏افتد؟

در جریان پیر شدن در اعضای مختلف بدن تغییراتی به وقوع می‏پیوندد که مختصرا در مورد بعضی از آنها توضیح می‏دهیم: پوست شاید اولین عضو یا قسمت بدن است که با گذشت زمان دچار تغییراتی می‏شود و در دوران حوالی پیری، چربی زیر پوست کاهش پیدا کرده و به همین دلیل پوست دچار چین و چروکهای زیادی می‏شود. غدد عرق پوست کوچک شده و حتی از بین می‏روند. رگها و عروق نیز به دلیل کم شدن نسج چربی زیر جلدی برجسته و نمایان می‏شوند؛ در این مرحله جدار عروق سفت و شکننده می‏شود. در اینجا باید با استفاده از صابونهای مناسب و کِرمهای مرطوب‏کننده و نرم‏کننده از پوست سالمند محافظت شود.

چشم چه تغییری می‏کند؟

در جریان پیر شدن مردمک چشمها شروع به کوچک شدن می‏کنند. تطابق چشم به هم می‏خورد. در واقع انحنای عدسی چشم دچار تغییراتی می‏شود و فرد دچار پیرچشمی می‏شود. گاهی عدسی کدر می‏شود و ممکن است فرد آب مروارید یا «کاتاراکت» بگیرد. بهترین و مناسب‏ترین اقدام برای پیشگیری از آسیب چشمی معاینه متناسب چشم مثلاً هر 6 ماه یک بار است و در صورت عیب انکساری استفاده از عینک ضروری است. با توجه به نقش دیابت در کاتاراکت باید افراد را از این نظر مورد آزمایش قرار داد.
* گوشها و سیستم شنوایی بدن نیز دچار تغییراتی می‏شوند. پرده تمپان و اعضای گوش داخلی سفت و کم‏تحرک می‏شوند و فرد دچار کاهش شنوایی خواهد شد و یا نسبت به سر و صدای زیاد حساسیت نشان می‏دهد. در موارد زیادی با استفاده از سمعک کمک فراوانی به این افراد می‏شود و از خشم و عصبانیت آنها کاسته خواهد شد.
* حس بویایی افراد در سالمندی کاهش پیدا می‏کند.
* عضله قلب در سنین پیری شل می‏شود و حالت الاستیسیته قلب کاهش یافته و در نتیجه برون‏ده قلب کم می‏شود. پاسخ قلب (ضربانات قلب) نسبت به استرس کم می‏شود. دریچه‏های قلب بخصوص آئورت و میترال سفت و اسکلروزه و یا نارسا می‏شوند. انعطاف‏پذیری عروق نیز کاهش می‏یابد.

تغییرات تنفسی

دستگاه تنفس یعنی نسج ریه‏ها خاصیت الاستیسیته خود را از دست می‏دهد و یا خیلی کم می‏شود.
فعالیت مژه‏های سلولی کم می‏شود. رفلکس دفاعی سرفه کاهش می‏یابد و بالاخره ظرفیت کامل ریه‏ها کم می‏شود.
* در سیستم گوارش فرد سالمند نیز تغییراتی رخ می‏دهد. ترشحات بزاق و دستگاه گوارش و اسید معده کاهش پیدا می‏کند. تحرک کولون «روده بزرگ» کم شده و جذب کلسیم نیز کم می‏شود. با کاهش ترشحات بزاقی و صفراوی و گوارشی هضم و جذب غذا نیز با مشکلاتی مواجه می‏شود.
مخاط دستگاه ادراری و تناسلی بخصوص در بین خانمها خشک و آتروفی می‏شود و در نتیجه واکنشها و عکس‏العملهای مقاربتی ناخوشایند اتفاق می‏افتد. در مردان پیر پروستات بزرگ می‏شود. کلاف گلومرولی کلیه کاهش پیدا می‏کند و جریان خون کلیوی نیز کم می‏شود. در افراد پیر دفع مواد زاید از طریق کلیه‏ها با اختلال بیشتری همراه می‏شود.
* در سیستم عصبی و روانی، افراد سالمند معمولاً در اعمال و حرکات فیزیکی و روانی دچار کندی و کم‏فعالیتی یا هیپواکتیویتی می‏شوند. البته گاهی نیز تحریک‏پذیر و پرخاشگر می‏شوند و نسبت به عکس‏العمل و حرکات اطرافیان بسیار حساس می‏شوند. تمرکز حواس دچار مشکلاتی خواهد شد و اغلب میزان فراموشی افزایش پیدا می‏کند. ساعات خواب شبانه افراد پیر کاهش پیدا می‏کند که یکی از دلایلش عدم تحرک در طول روز است.
* نکته جالب توجه در سنین پیری و سالمندی تغییراتی است که در سیستم عضلانی و اسکلتی فرد به وقوع می‏پیوندد. حجم توده عضلانی و استخوانی سالمندان روز به روز کاهش پیدا می‏کند. این موضوع به این مفهوم است که روند تخریب در بدن نسبت به ترمیم و سازندگی در سالمندی از سرعت بیشتری برخوردار است. واضح است که برای جلوگیری از تحلیل عضلات و استخوانها، افراد سالمند باید از رژیم غذایی مناسبی بهره‏مند باشند. مواد پروتئینی بخصوص از منابع دریایی و فرآورده‏های شیر، سبزیجات و میوه‏جات مهمترین عناصر رژیم غذایی افراد پیر را تشکیل می‏دهد. استفاده از شیر و سایر فرآورده‏های لبنی تا حدود زیادی قدرت استخوان‏سازی را بیشتر می‏کند و روند تخریب و تحلیل استخوانها را کند و یا جبران می‏کند. در سنین پیری بخصوص در زنان اگر از شیر و ترکیباتش استفاده نشود احتمال شکستگی‏های خود به خودی و یا با ضربه بسیار کوچک در استخوانها وجود دارد. بنابراین مقایسه ظریفی است اگر بگوییم رشد و نمو اولیه انسان در دوران نوزادی و کودکی ارتباط مهم و مستقیمی با مصرف شیر مادر دارد و در قطب دیگر زندگی یعنی پیری و سالمندی نیز این ارتباط اهمیت بیشتری پیدا می‏کند.
* دستگاههای مولد انواع هورمونها و واسطه‏های شیمیایی و عصبی در دوران پیری و سالمندی دچار تغییرات زیادی می‏شوند. در سالمندی یک نوع عدم تحمل به گلوکز (قند خون) پیدا می‏شود. مکانیسم سوخت و ساز چربیها با اختلال مواجه می‏شود و هورمونهای جنسی کاهش پیدا می‏کند.
* و بالاخره در دوران سالمندی میزان کلی آب بدن کاهش پیدا می‏کند. وزن انسان کم می‏شود و از اندازه قد نیز کاسته می‏شود و اغلب قد خمیده شده و آدم دوباره حالت جنینی به خودش می‏گیرد. مطمئنا این هم آغاز تولدی دیگر است ...ا
منبع: پیام زن