کمبود تحرک و فعالیت ورزشی، معضل امروز زنان

بنشین، پاشوهای والدین، وقتی که کوچک بودیم و سر ظهر، هوس بازی و ورزش و فعالیت به سرمان می زد، حالا دارد نتیجه می دهد!
قامت های خمیده و کج، بدن های حساس و خسته و استخوان هایی که بلد نیستند وزن بدن را تنظیم کنند، نتیجه همین سخت گیری های آپارتمان نشینی و زنگ های فوق برنامه مدارس است که همه مقدم بر دو دور چرخیدن دور حیاط محسوب می شدند. این ها متهمان ردیف اول نسل بدخلق و بدفرم امروزند! می گویند عقل سالم در بدن سالم است.
شما اما این جمله را به "روان سالم" تعمیم دهید تا مطابق تحقیقات علمی روز جلو رفته باشید. این روزها ارتباط مستقیم ذهن و جسم واقعیت انکار ناپذیری است که روان شناسان و پزشکان، هر دو بر آن تاکید دارند. با این حال، بدن های کم طاقت و رنجور نیمی از دنیای امروز، چشم انداز بدی را برای ساله های آینده ترسیم می کند. خمیدگی و خمودگی «فقر حرکتی» زنان و دختران همزاد تاریخی آن ها است! معضلی که در تمام مراحل رشدی دختران، از کودکی گرفته تا بلوغ و میانسالی پا به پای آن ها رشد می کند و مشکل می تراشد و حالا، رفته رفته دارد تبدیل می شود به بحران سلامتی زنان در دنیا. فقر حرکتی با بالا رفتن سن، چاقی، یائسگی تشدید می شود و روی عملکرد کلیه، قلب و دستگاه گوارش اثر می گذارد و زمینه مشکلاتی از قبیل پوکی استخوان را فراهم می آورد. افرادی که فقر حرکتی دارند، دچار چاقی می شوند. اما این فقط لیست صدماتی است که فقر حرکتی به بدن وارد می کند. اثرات روانی منفی، نتایج ثانویه فقر حرکتی هستند. کم تحرکی و چاقی، صرف نظر از مشکلات جسمانی که برای زنان به وجود می آورد، روی اعتماد به نفس آن ها هم اثر می گذارد و سلامت روان این افراد را به خطر می اندازد. دکتر الهام ریاضی، فیزیوتراپیست در این باره می گوید: "آپارتمان نشینی، از سال های اولیه زندگی، فضای حرکتی کودکان را محدود می کند. محدودیت امکانات ورزشی در مدارس و دانشگاه ها هم این معضل را دامنه دار می کند. به طوری که یک خانم جوان بسیاری از توانمندی های حرکتی سن خود را ندارد و این صرف نظر از نقص های فیزیکی او است.
" دکتر ریاضی ادامه می دهد: "مشاغل کم تحرک و پشت میزی هم در دنیای امروز به خودی خود فقر حرکتی به وجود می آورند و از نتایج دیگر آن، چاقی، به خصوص چاقی شکمی است که موجب می شود خانم ها از اندام خود ناراضی باشند و این روی اعتماد به نفس آن ها اثر می گذارد. علاوه بر این، چاقی شکمی از چاقی کلی خطرناک تر است و بیشتر موجب ناراحتی های قلبی می شود. حالا شما تصور کنید که همین مسئله، زمینه ساز رژیم های لاغری غیر اصولی هم می تواند باشد. بنابراین یک سیکل معیوب شکل می گیرد که فرد دائما در معرض آسیب های روحی و جسمی است." سید غلامرضا کمانه مدیرکل تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش هم در این باره می گوید: "بررسی ناهنجاری‌ قامتی دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که در مراکز سلامت ما انجام می‌شود. آخرین بررسی های انجام شده نشان می دهد که ۱۰ درصد از دانش‌آموزان کشور ناهنجاری قامتی دارند که شایع‌ترین این ناهنجاری‌ها «پشت گرد» است." او می افزاید: "ناهنجاری‌های قامتی از قبیل «سر به جلو»، «شانه نامتقارن»، «پشت کج»، «پشت گرد»، «پشت گود»، «پشت صاف»، «زانوی ضربدری»، «زانوی پرانتزی»، «کف پای صاف» و «شصت کج» هم در دانش آموزان دیده شده اند با این حال، شایع‌ترین نوع ناهنجاری در دانش‌آموزان، ناهنجاری «پشت گرد» است. وقتی دانش‌آموز یک‌جا نشسته است، شانه‌هایش داخل می‌رود و پشتش، گرد می‌شود که باید در این مرحله دانش‌آموز درمان شود." مدیرکل تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش، بد ورزش کردن را از موارد ابتلا به ناهنجاری قامتی ذکر کرده و می گوید: "در بررسی‌ها مشخص شده است که ابتلا به ناهنجاری‌های قامتی در دانش‌آموزان دختر، ۲ برابر پسران است و علت این امر، عدم فعالیت‌بدنی مناسب برای دختران دانش‌آموز و کمبود سالن‌‌های ورزشی سرپوشیده است." او ادامه می دهد: "اخیرا دبیران تربیت‌بدنی آموزش دیده اند و به محض آنکه با موارد ناهنجاری قامتی مواجه شوند، دانش‌آموزان را به مراکز تخصصی ارجاع می‌دهند.
" ورزش درمانی طراوت و شادابی، اعتماد به نفس، احساس قدرت و تقویت اراده، تقویت تمرکز فکر و افزایش دقت عمل، افزایش قدرت خلاقیت همه از اثرات روانی مهم ترین زنگ تحصیلی دانش آموزان هستند که هیچ گاه به عنوان یک واحد درسی، جدی گرفته نمی شود. این در حالی است که روان شناسان معتقدند انجام حرکات ورزشی می‌تواند پس از دارو درمانی و روان درمانی، سومین راه درمان افسردگی به شمار آید. به اعتقاد روان شناسان، موثرترین و بهترین روش درمان افسردگی همراه کردن روان درمانی با ورزش است و بنابراین متخصصان، ورزش را به عنوان بخشی از برنامه درمان افسردگی به بیماران توصیه می‌کنند. دکتر طاها، روانشناس عمومی در این باره می گوید: "بازی های ورزش و گروهی، در رشد و شکوفایی خلاقیت، توانایی مدیریت در گروه و ایفای نقش موثر است. شادابی خاصل از ورزش هم خود عامل مهمی است که توانایی مدیریت مشکلات، تحمل، قدرت مواجهه با مسایل و حل مسئله را در فرد تقویت می کند." دکتر پروانه عارضی، کارشناس امور تربیت بدنی و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد زاهدان در ارتباط با فقر حرکتی زنان و مشکلات ناشی از آن در زنان می گوید:
«فقر حرکتی با بر هم زدن تعادل بیومکانیکی بدن و کاهش بازدهی مفید دستگاه اهرمی بدن، سلامت زنان را تهدید می کند. تا جایی که در برخی موارد، فقر حرکتی در دختران و زنان جوان باعث بروز اختلالات قلبی- عروقی و کاهش حجم تنفسی می شود، اختلالاتی در عملکرد اندام های داخلی ایجاد می کند و ناراحتی های کلیوی را به وجود می آورد.» او اثر فقر حرکتی بر دختران و زنان جوان را حادتر می داند و می گوید: «فقر حرکتی اختلالاتی در عملکرد اندام های داخلی ایجاد می کند و ناراحتی های کلیوی، کاهش آمادگی های حرکتی و روانی در یادگیری و انجام مهارت ها (از امور ساده گرفته تا مهارت های پیچیده ورزشی و شغلی) و بازدهی نامطلوب در انجام وظایف اجتماعی و امور روزانه را در پی دارد و نیز موجب دردهای عضلانی و مفصلی در آنان می شود.» بلوغ زودرس بلوغ زودرس، مهمان ناخوانده چاقی و کم تحرکی زنان است. اتفاقی که به گفته روان شناسان اگرچه در پسران پیامدهایی چون افزایش عزت نفس، محبوبیت در گروه همسالان، اعتبار اجتماعی و حس رهبری در گروه دوستان را در پی دارد، با این حال همین مسئله در دختران، می تواند زمینه ساز مشکلات روانی و اجتماعی باشد.
دکتر طاها در این باره می گوید: "بلوغ زودرس دختران، مسئولیت های اجتماعی تازه ای را به آن ها محول می کند که مغایر با رشد اجتماعی، تجربیات و آمادگی های ذهنی آن ها است. توقع از آن ها معمولا بیشتر می شود، از کسی که تا آن زمان کودک بوده، والدین و جامعه انتظارات بزرگسالانه دارند و همین امر، می تواند باعث سرخوردگی، سر در گمی و افسردگی دختران زود بالغ شود." او ادامه می دهد: "از سوی دیگر، تغییرات فیزیولوژیکی حین بلوغ، اندام و چهره تازه ای به دختر نوبالغ می ده که تفاوت عمده ای با همسالان او دارد. همین، باعث کاهش اعتماد به نفس، کناره گیری از جمع دوستان و بازی ها و فعالیت های آنان و باز هم افسردگی می شود." به گفته دکتر طاها، اگرچه یکی از نتایج فیزیولوژیکی فقر حرکتی، مستقیما بلوغ زودرس است، اما تبعات روانی این بلوغ زودرس، نتیجه غیر مستقیم همان فقر حرکتی محسوب می شود. به طور کلی، هنگامی که بلوغ در سنین پائین شروع شود، رشد قدی کودکان بیشتر می شود و به نسبت کودکان هم سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از ۳-۲ سال که بلوغ کامل شد، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان کوتاه قدی خواهند شد و این از نظر روانی نو بالغ را دچار مشکلات زیادی می کند. چرا که در مقایسه با سایر همسالان خود، به نوعی اضطراب شدید در مورد اندام خود دچار می شوند."