بازتاب انقلاب اسلامی بر جهان اسلام (3)

برخی از جنبشها نیز به انگیزه های متفاوت و به درجات مختلفی ـ صرف نظر از تأثیرپذیری ـ راه دوری و واگرایی از تز انقلاب اسلامی را پیش گرفتند، برای مثال می توان از گروه طالبان در افغانستان نام برد. در دهه دوم انقلاب اسلامی، عمر البشیر در سودان به قدرت رسید و اقدامات و گرایشات اسلامی مشابه ایران از خود نشان داد. اخبار و اطلاعات، حكایت از ظرفیت و پذیرش بالای جامعه سودان نسبت به انقلاب اسلامی دارد.
همین امر دستاویزی برای كشورهایی مثل مصر و آمریكا شده است تا بتوانند همچنان از تداوم تهدید صدور انقلاب و به خطر افتادن منافع آنان سخن بگویند و تبلیغات و فشارهای خود بر ایران را توجیه نمایند. در حال حاضر، حزب اسلام گرای سودان دچار انشقاق شده و دكتر حسن الترابی ـ كه ریاست پارلمان را به عهده داشت[1]، منزوی شده است. كشور نیز درگیر فشار واقعیات و الزامات داخلی شده و میدان مانوری برای آرمان گرایی، اصول گرایی و انقلاب خواهی فراهم شده است.
نكته ای كه ضرورت دارد به عنوان استثنا در جوامع اهل سنت به آن پرداخته شود، مسئله بازتاب انقلاب اسلامی بر مسلمانان فلسطین اشغالی است. از آنجا كه حكام صهیونیستی غیر مسلمان اند و عنوان و اولی الامر، حتی طبق تعبیر اهل سنت، بر آنها اطلاق نمی گردد؛ بنابراین بازتاب انقلاب اسلامی بر مسلمانان آن سرزمین متفاوت بوده است؛ بدین معنا كه مسلمانان سرزمین فلسطین نه تنها شیوه های اصلاحی و رفورمیستی را اتخاذ نكرده اند؛ بلكه بر عكس از شیوه های اصلاحی و سازش كارانه دوری جسته اند و راه و روش انقلابی را در پیش گرفته اند.
اگر چه حماسه مردم فلسطین پدیده ای تصادفی نبود و سالهاست كه آنان با دست خالی برابر حملات وحشیانه صهیونیستها مقاومت می كنند؛ اما واقعیت این است كه پس از انقلاب اسلامی، حركت نوینی در مبارزات مردم فلسطین آغاز شد و جوانان بی شماری به اسلام روی آوردند و تعداد مساجد در كرانه باختری و نوار غزه افزایش یافت.[2] حزب اللّه فلسطین نیز كه از فرزندان انقلاب اسلامی اند، در زندان غزه به عنوان گروهی مبارز اعلام موجودیت كردند و دیری نگذشت كه تحت عنوان انتفاضه اسلامی مبارزه با اسرائیل را متحول ساختند. در حقیقت انتفاضه، با آموختن درسهای تاریخی از انقلاب اسلامی ایران بهترین راه حل را «در نجات ملت فلسطین با تكیه بر آرمان اسلامی» می دانند.
جهاد اسلامی، در فلسطین به عنوان فرزند انقلاب اسلامی ایران، به رهبری شیخ عبدالكریم عوده و با همكاری شهید دكتر فتحی شقاقی كه تا سال 1988 در سیاه چالهای اسرائیل زندانی بود ـ رهبر شاخه نظامی جهاد تأسیس شد. فتحی شقاقی در سال 1989 با تألیف كتابی با عنوان «خمینی راه حل اسلامی و بدیل» نظرات سیاسی و ایدئولوژی خود و جهاد اسلامی را بیان نمود.[3]
در زمان پیروزی انقلاب اسلامی ساف (سازمان آزادی بخش فلسطین) دچار انشعابات متعدد شد، به طوری كه موتور محركه قیام علیه موجودیت اسرائیل از كار افتاد و مقاومت اسلامی در ضعیف ترین حالت خود بود. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، صحنه عمل نیروها و گروه های مبارز و قیام در برابر تهاجم صهیونیزم سیاسی را به نفع نیروهای اسلامی تغییر داد و یأس مفرطی كه بر جهان عرب در زمینه مبارزه با اسرائیل مستولی شده بود، با ظهور انقلاب تبدیل به امید و پایداری شد.[4]
گروه دیگری كه در جریان قیام در سرزمین های اشغالی اعلام موجودیت كردند و در حال حاضر طرفداران زیادی نیز دارند، جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حركه المقاومه الاسلامیه فی فلسطین) ملقب به حماس است. جالب اینكه آنان به همان روش مبارزه با استفاده از عملیات استشهادی ـ كه شیعیان جنوب لبنان عرصه را بر دولت صهیونیستی تنگ كردند و موفق به اخراج صهیونیست ها شدند، عمل می كنند و به چیزی كمتر از آزادی سرزمینهای خود رضا نمی دهند و دست از مبارزه انقلابی به همان شیوه برنمی دارند.
1 ـ بیداری و احیاگری اسلامی: اگرچه بیداری و احیاگری اسلامی میان علما و اندیشمندان اسلامی اهل سنت به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برمی گردد، گسترش آن مرهون پیروزی انقلاب اسلامی است. امروز موضوع جدایی دین از سیاست برای همه مسلمانان امری غیر قابل قبول شناخته شده و بازگشت به اسلام به عنوان یك اصل پذیرفته شده. نه تنها در زندگی فردی و اجتماعی بلكه در زندگی سیاسی همه مسلمان ـ تقویت و تثبیت شده است.
2 ـ تقویت روحیه ضد استكباری و ضد سلطه بیگانه: با مقاومت و رویارویی موفقیت آمیزی كه انقلاب اسلامی در برابر قدرتهای بزرگ به ویژه آمریكا نشان داد، در همه جوامع اسلامی كه طعم حقارت و سلطه استعمار و استكبار را چشیده بودند، اثرات خود را برجای گذاشت و امروزه روحیه ضداستكباری به ویژه ضدآمریكایی در جهان اسلام گستردگی كافی پیدا كرده است. این امر نیز مرهون بازتاب انقلاب اسلامی است
3- انقلاب اسلامی موجب شد احساس حقارت و خودكم بینی از بین برود و مسلمانان به طور اعم به گذشته و به هویت اسلامی خود افتخار كنند و در پی بازگشت به ارزشهای اسلامی باشند. به همین دلیل بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مسلمانان، به ویژه جوانان، به حضور در مساجد و مجامع مذهبی رغبت فزاینده ای پیدا كرده اند، حتی پوشش و ظاهر خود را نیز به شكل و شمایل اسلامی درآورده اند. استفاده از حجاب اسلامی میان زنها یك افتخار و سمبل مقاومت دانسته می شود. این امر تا آنجا پیش رفته است كه زنان متعهد، حتی به قیمت محرومیت از تحصیل و از دست دادن شغل خود، از پوشش اسلامی دست برنمی دارند.
4 ـ ظهور مساجد به عنوان كانون فعالیتهای سیاسی : مساجد به عنوان كانون اصلی مبارزات و فعالیتهای سیاسی عمومیت یافته است و هر زمان كه مسلمانان با مشكل سیاسی روبه رو می شوند، به مساجد روی می آوردند و فعالیتهای خود را در این مكان مقدس برنامه ریزی می كنند و شكل می دهند. به همین دلیل نه تنها مساجد موجود در جهان اسلام بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رونق فوق العاده ای یافته است؛ روز به روز بر تعدادشان افزوده می شود و مساجد نه تنها محلی برای انجام فرایض عبادی، بلكه به عنوان مركزی برای فعالیتهای سیاسی و اجتماعی، تثبیت شده است.
5-گسترش نهضت های رهای بخش : بحث از انقلاب اسلامی و ارتباط آن با نهضتهای رهایی بخش، از آنجا ناشی می شود كه ملتهای جهان سوم و زیر سلطه استعماری، با مشاهده وقوع این انقلاب، بسیار كنجكاو شدند تا انقلاب اسلامی را بشناسند. ویژگی «معنویت محوری» انقلاب اسلامی نیز آنان را با این واقعیت مواجه ساخت كه می توان بدون كمك از ایدئولوژیهای غیراصیل، در صدد ایجاد یك نظام مردمی برآمد. بنابراین، خودباوری و بیگانه ستیزی، بزرگ ترین تأثیر انقلاب اسلامی بر شكل گرفتن جنبشها یا فعال تر شدن نهضتهایی بود كه از قبل وجود داشتند.
6 ـ رفتار مذهبی: گرایش بیشتر زنان به حفظ حجاب، افزایش استقبال عمومی در انجام فرایض دینی (مثل برگزاری نمازهای جمعه و جماعت، گسترش جلسات آموزشهای دینی او جمله آموزش قرائت و تفسیر قرآن و حضور گسترده تر در مجالس و محافل مذهبی) از مواردی است كه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسعه بیشتری یافته است.
7 ـ حساسیت اسلامی: گرایش به استفاده از نامها و عناوین اسلامی برای اشخاص و مؤسسات، و دوری از به كاربردن عناوین و نامهای غربی از آثار انقلاب اسلامی بعد از پیروزی انقلاب است، به طوری كه حتی رژیم بعثی عراق، تحت تأثیر این حساسیت، شعار اللّه اكبر را زیب پرچم كشور عراق كرد.
8 ـ حمایت از مقدسات دینی: پس از صدور فتوای امام خمینی - رحمه الله علیه - در مورد سلمان رشدی، انتشار كتاب مزبور در تمامی كشورهای اسلامی ممنوع اعلام شد و تقریبا در تمامی كشورهای اسلامی، تظاهراتی بزرگ علیه سلمان رشدی و حامیانش بر پا شد؛ از جمله در كشورهایی چون هند، پاكستان و...، حتی این عكس العملها در پاكستان منجر به كشته و زخمی شدن تعدادی از مسلمانان گردید.
ورود شارون به مسجدالاقصی نیز چنان احساسات مسلمانان فلسطینی را بر انگیخت كه موجب آغاز انتفاضه قدس شد كه هنوز هم ادامه دارد.
9 ـ مطالبات سیاسی: افزایش تقاضا برای اسلامی تر شدن قوانین و شئون جامعه و وادار نمودن دولت به واكنشهای مثبت و اقناعی در اغلب كشورهای اسلامی، به عنوان خواست عمومی، مطرح است و این امر نظامهای لائیك را به چالش كشانده است.
10 ـ مشاركت بین المللی: (تقویت احساس تعلق به امت اسلامی و ابراز حساسیت نسبت به تحولات جهان اسلام)

انفجار نور

در رابطه با پیروزی انقلاب اسلامی و آثار جهانی آن، تعابیر مختلفی چون آتشفشان، زلزله، طوفان و سیل، توسط دوستان، دشمنان یا ناظران حیرت زده انقلاب به كار برده شده است كه عموما گویای قدرت تخریبی انقلاب است، ولی هیچ تعبیری زیباتر، مناسب تر و واقع بینانه تر از آنچه را رهبر انقلاب، امام خمینی - رحمه الله علیه - به كار برده نیست؛ آنجا كه فرمود: انقلاب ما انفجار نور بودو تا زمانی كه این كانون نور فعال باشد و از خود انرژی ساطع كند، تابش نور ادامه می یابد، تأثیر آن قوی تر می شود، بر سرعت آن می افزاید

پی نوشت:

[1] . فصل‏نامه خاورمیانه، س هفتم، ش 4، زمستان 1379، ص 303 ـ 304.
[2] . فصل‏نامه مطالعات آسیای مركزی و قفقاز، س 5، ش 13، بهار 1375، ص 284.
[3] . هفته‏نامه بعثت، ش 23، ص 5.
[4] . اسماعیل‏نیا، محمود، مسلمانان جنوب شرقی آسیا و انقلاب اسلامی (مقاله)، اطلاعات، 14/4/1377.