چند نکتۀ مهم دربارۀ توت فرنگی

همچون مرواریدی سرخ‌فام بر بستر سبز برگ‌ها می‌درخشد و با رایحه و طعم دلپذیرش، همگان را به صید خود فرا می‌خواند. این مروارید، چیزی جز توت فرنگی نیست. میوه‌ای که عرضۀ آن در این روزها، رنگ و بوی دیگری به بازار میوه‌ها بخشیده است.
در جنگل‌ها که توت فرنگی به حالت وحشی می‌روید، آن را "چیالک جنگلی" نیز می‌نامند. چیلک، چلم، وشاکله از دیگر نام‌های این میوۀ بهاری است.
توت فرنگی، گیاهی نهاندانه و از تیرۀ گل سرخ است که نژادها و گونه‌های متفاوتی دارد. گونۀ جنگلی دامنۀ شمالی در سیستم نام‌ گذاری علمی گیاهان که کار لینه – گیاه‌شناس سوئدی- بنیان گذاشته است، fragaria vesca نام دارد.
توت فرنگی در آب وهوای معتدل گرم به خوبی رشد می‌کند و گل‌هایش نسبت به سرمازدگی حساس هستند. در فرآیند رشد گیاه، نهنج که به وسیلۀ کاسبرگ‌ها احاطه شده است، به تدریج گوشت‌دار می‌شود و در حقیقت، همین قسمت است که خورده می‌شود. میوه‌های حقیقی گیاه، دانه‌های کوچک تیره رنگی هستند که در روی این قسمت خوراکی جای دارند.
رشد مطلوب توت فرنگی در خاک‌هایی غنی از گیاخاک انجام می‌شود. از این رو، بوته زارها و جنگل‌هایی که به‌تازگی از بین رفته‌اند، برای کشت، بسیار مناسب هستند. دلیل دیگر رشد توت فرنگی در خاک‌های غنی از گیاخاک، اسیدی بودن آن‌هاست که یکی از شرایط مهم رشد این گیاه است.
توت فرنگی از دو ویژگی بارز برخوردار است که بر نحوۀ کاشت و مصرف آن تاثیر می‌گذارد. اول این‌که، عطر و طعم میوه بر اثر انجماد از بین نمی‌رود. این قابلیت به همراه ابداع روش‌های نوین نگهداری مواد غذایی به معنی استقبال مصرف کننده از عرضۀ این میوه در سرتا سر طول سال است. این موضوع، به نوبۀ خود باعث می‌شود، دست اندرکاران بخش کشاورزی برای دست‌یابی به محصول بیش‌تر ومرغوب‌تر، به کود شیمیایی اکتفا نکنند و کودهای حیوانی هم به خاک بیفزایند. به عبارت دیگر از ویژگی دوم توت فرنگی یعنی زودرس بودن آن حداکثر استفاده را ببرند. استفاده از کود، علاوه بر این‌که زمان رسیدن میوه را کوتاه‌تر می‌کند، موجب می‌شود میوه‌ها به علت درشتی و سنگینی با زمین تماس پیدا کنند. بنابراین، احتمال آلودگی مدفوعی میوه زیاد است. به همین دلیل کارشناسان بهداشت مردم را از مصرف میوه‌های له شده برحذر می‌دارند وتوصیه می‌کنند قبل از خوردن محلول ضدعفونی کننده‌ای به نسبت 5گرم پرکلرین در 10 لیتر آب تهیه کنند و میوه را به مدت10 تا 15 دقیقه در آن قرار دهند .
توت فرنگی از جنبه‌های تغذیه‌ای نیز مورد توجه است. نخست باید گفت که توت فرنگی، منبع با ارزشی از آهن قابل جذب است، زیرا جذب آهن از مجرای گوارش به خوبی انجام نم‌شود و عوارض ناشی از فقر آهن، یکی از عمده‌ترین مشکلات تغذیه‌ای، به‌ویژه در گروه‌های آسیب گذیر جامعه است. به همین دلیل کارشناسان تغذیه فقط به مقدار آهن موجود در منابع غذایی توجه نمی‌کنند و عوامل تسهیل کننده یا باز دارنده جذب آهن را در ارزش یابی مواد غذایی دخالت می‌دهند. یکی از عوامل تسهیل کننده جذب آهن، ویتامین ث است. همان‌طور که جدول ترکیبات مواد غذایی نشان می‌دهد، مقدار ویتامین ث توت فرنگی بالاست. ویتامین موجود در توت فرنگی هم به جذب آهن خود توت فرنگی کمک می‌کند و هم در جذب آهن غذاهای دیگر که همراه با آن خورده شده‌اند، تاثیر مثبت دارد. به این ترتیب، توت فرنگی برای رفع کمبودها و عوارض کم‌خونی مفید است.
توت فرنگی با داشتن مقدار قابل توجهی آب و پتاسیم، اندکی ملین است. برخی نیز با اشاره به وجود مقداری اسید سالیسیلیک در توت فرنگی معتقد به خاصیت ضد التهاب و ضد رماتیسمی این میوه هستند.
توت فرنگی برای افراد مبتلا به گاستریت و آنتریت (التهاب روده) مناسب نیست. چون هم پرزهای سطح میوه، مخاط مجرای گوارش را آزار می‌کند و هم مقداری اسیدهای آزاد مانند اسید سیتریک و اسید مالیک در توت فرنگی وجود دارد. در صورت تمایل به مصرف این میوه برای پنین افرادی، می‌توان به صورت کمپوت از آن استفاده کرد.
بعضی افراد نیز نسبت به توت فرنگی حساسیت نشان می‌دهند که البته هنوز ماهیت شیمیایی ماده یا مواد حساسیت‌زای آن به‌طور کامل مشخض نشده‌است. با وجود این، بهتر است، افرا مبتلا به بیماری‌های پوستی مانند اگزما وکهیر برای جلوگیری از تشدید ناراحتی، از مصرفدآن خودداری کنند.
توت فرنگی به‌دلیل داشتن ترکیبات پیچیده و فراوان رنگی وعطری از مزارع به آزمایشگاه‌های مجهز و مدرن راه یافته است. پژوهشگران تاکنون توانسته‌اند رنگدانه‌های "پلارگونیدین" و "سیانیدین" (از دسته آنتوسیانین‌ها) را در این میوه شناسایی کنند. شیمی‌دانان نیز از میان مواد طعم دهنده، استات‌ اتیل (C2H5CH3COO) را برای تولید مشابه توت فرنگی معرفی کرده اند.