1 اسفند 1387 / 23 صفر المظفر 1430 / 19 فوریه 2009

علامه علي اكبردهخدا با تلاش و جديّت فراوان جمعيت مبارزه با بيسوادي را تأسيس كرد. اين اديب فرزانه هدف ازتشكيل اين جمعيت را درسوادآموزي به بيسوادان جامعه ايراني خلاصه كرد؛ و ازهمه هموطنان ايراني براي دستيابي به اين هدف بزرگ فرهنگي ياري جست.
حضرت امام خميني (ره) پيام مهمي صادر فرمودند. با پيام امام بزرگوار مدارس ايران كه بحبوحه انقلاب اسلامي و اعتصابهاي سراسريِ قشر هاي مردم تعطيل شده بودند؛ بازگشايي شدند، و دانش پژوهان اولين بار پس از پيروزي انقلاب اسلامي در كلاس هاي درس حاضر شدند.
حضرت امام خميني (ره) فقهاي اولين دورهء شوراي نگهبان قانون اساسي را تعيين كردند. بر اساس قانون اساسي كشورمان؛ اعضاي اين شورا مركب از شش فقيه منتخب مقام رهبري، و شش حقوقدان است كه آنان را رئيس قوّهء قضائيه ابتدا به مجلس شوراي اسلامي معرفي مي كند و سپس نمايندگان مجلس اين شش حقوقدان را برمي گزينند. شوراي نگهبان نهادي است كه مهمترين وظيفه اش پاسداري احكام و قوانين اسلامي است از اين رو بر مصوبات مجلس شوراي اسلامي نظارت مستقيم دارد.
دو موشك هوا به زمين جنگنده هاي رژيم بعثي عراق، يك فروند هواپيماي متعلق به شركت هواپيمايي آسمان را بر فراز شهر اهواز هدف قرار دادند. در اين رويداد تلخ 40 تن از ياران متعهد و مؤمن انقلاب شهيد شدند كه از آن ميان شهيد گرانقدر حجت الاسلام محلاتي نخستين نماينده حضرت امام (ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را مي توان نام برد. از ديگر شخصيت هاي انقلابي كه در اين حادثه به شهادت رسيد حسن شاهچراغي است كه از دوره هاي اول و دوم مجلس شوراي اسلامي نماينده مردم دامغان بود و در كنار آن سرپرستي مؤسسه كيهان را نيز بعهده داشت.
حجت‌الاسلام شيخ فضل‌الله محلاتي در سال1309ش در محلات به دنيا آمد. پس از تحصيلات مقدماتي، از محضر استاداني همچون آيات عظام: محمدتقي خوانساري، علامه طباطبايي و امام خميني كسب فيض كرد. حجت‌الاسلام محلاتي از سال1326 فعاليت‌هاي سياسي و مبارزاتي خود را بر ضد رژيم شاه آغاز كرد و پس از كودتاي28 مرداد1332 دستگير و تبعيد شد. وي با آغاز نهضت اسلامي، فعاليت‌هاي خود را افزايش داد و تا پيروزي انقلاب در اين مسير ثابت قدم بود. پس از پيروزي انقلاب به نمايندگي از مردم محلات و دليجان به اولين دوره مجلس شوراي اسلامي راه يافت و در همان زمان به عنوان نماينده امام در سپاه پاسداران منصوب گرديد. وي سرانجام در اول اسفند1364، در حالي كه به همراه جمعي از فرماندهان نظامي جنگ، مسـؤولان كشـوري و نيــز تعـدادي از نمايندگان مجلس از تهران عازم اهواز بود، هواپيماي حامل آنها مورد تهاجم دو جنگنده عراقي قرار گرفت و در نزديكي اهواز سقوط كرد. پيكر پاك شهيد محلاتي پس از تشييعي باشكوه در حرم حضرت معصومه به خاك سپرده شد.
در اول اسفند1364، حجت‌الاسلام محلاتي نماينده امام در سپاه، به همراه8 تن از نمايندگان مجلس و مسؤولين ديگر عازم جبهه‌هاي جنگ بودند كه هواپيماي حامل آنها مورد حمله دو فروند جنگنده عراقي قرار گرفت و در نزديكي اهواز سقوط كرد و كليه سرنشينان آن كه نزديك به50 نفر بودند به شهادت رسيدند. از آنجا كه اين گروه عازم جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل بودند و در جمع آنان، تعداد زيادي از علما و روحانيان مبارز به درجه رفيع شهادت نائل آمدند، اين روز به روز روحانيت و دفاع مقدس نامگذاري گرديد تا همه ساله از مجاهدت اين پاسداران اسلام و انقلاب، قدرداني شود.
« ابن شعار» اديب و مورخ قرن هفتم هجري قمري ديده به جهان گشود. ازسالهاي نخستين زندگي ابن اشعاراطلاعي دردست نيست اما مسلّم است كه درسال628هجري قمري دراَربِل منصبي ديواني داشته است. به گفته ابن فوطي وي مدت 50 سال درسفرو حضربه گردآوري گزيده اشعارشاعران عصرخود و شرح حال آنان ازجمله آثاراين اديب مسلمان« تُحفَةُ الوزَرا و ذيلي برمُعجَمُ الشُّعراء مرزباني» را مي توان نام برد. ابن شعاربركتاب معجم الشّعراء مرزباني ذيلي درباره شرح حال شاعران تا سال600هجري قمري نوشته است. ديگراثراو« عُقودُ الجُمان» درشرح حال شاعران ايراني و گزيده اشعارآنان تا قرن7هجري قمري است.
درپي حركت قواي روس به طرف تهران عده اي ازنمايندگان مجلس شوراي ملي و رجال سياسي به قم و سپس اصفهان رفتند و كميته مهاجرت را تشكيل دادند. اين كميته ازنمايندگان استقلال طلب مجلس شوراي ملي همچون آيت الله مدس، علي اكبردهخدا و صوراسرافيل تشكيل شده بود. اين عده چون مخالف همكاري با روسها و انگليسي ها بودند و انديشه آزادي و استقلال كشوررا درسرداشتند. اقدام به ترك مجلس و مهاجرت كردند. همين امرسبب شد كه مجلس اكثريت خود را ازدست دهد و تعطيل شود. درمقابل دولت وقت درتلگرافي ازنمايندگان مجلس خواست كه به تهران بازگردند. سخنگوي كميته مهاجرت درپاسخ به دولت تأكيد كرد «مادام كه قشون روس خاك ايران را ترك نكند نمي توان درتهران انجام وظيفه كرد و بازگشت بيهوده است». كميته مهاجرت پس ازعزيمت به كرمانشاه دولتي موقت به رياست نظام السّلطنه ماني تشكيل داد ولي بعد ازمدتي برخي ازاعضاي آن بتدريج ازايران به خارج ازكشورمهاجرت كردند.
شيخ محمدباقر آقانجفي اصفهاني در سال 1234 ق متولد شد و پس از تحصيل در رشته‏هاي مختلف علوم ديني در اصفهان براي تكميل تحصيلات به نجف رفت. آقا نجفي پس از بازگشت از نجف، در اصفهان ساكن شد و به تعليم و تربيت شاگردان و نگارش كتاب پرداخت. وي داراي نفوذ فراوان اجتماعي بود. به امر به معروف و نهي از منكر و اجراي حدود الهي اهميّت زيادي مي‏داد و با منحرفان مقابله مي‏كرد. به همين دليل، آقانجفي در ميان مردم از محبوبيت بسيار برخوردار بود. لَبُّ الفقه و لُبُّ الاصول از كتاب‏هاي ايشان است.
كميته‏ي دفاع ملي در قم از سران دموكرات مانند سليمان ميرزا، ميرزا سليمان خان ميكده، ميرزا محمدعلي خان كلوپ، وحيد الملك و عده‏ي ديگري تشكيل شد كه با مأمور دولت آلمان به نام شونمان همكاري مي‏كرد. اعضاي اين كميته با حمله‏ي قواي روس به قم، از آنجا بيرون رفته و عده‏ي زيادي از مجاهدين نيز با آنان همراه شدند. اين گروه كه افرادي مانند سيدحسن مدرس و علي اكبر دهخدا نيز در آن شركت داشتند به اصفهان و سپس به سوي كرمانشاه رفتند. در آن شهر نظام السلطنه‏ي مافي نيز به آنان پيوست و يك دولت ملي به رياست نظام السلطنه تشكيل شد و مدرس نيز وزير عدليه‏ي اين دولت گرديد. سرانجام نيروهاي روسيه‏ي تزاري در خانقين عراق، نيروهاي دولت ملي را شكست دادند.
اوربن لووِيه ستاره شناس فرانسوي درشهرسَن لو متولد شد. لووريه بعد از مطالعه كتابي درباره نجوم به اين علم علاقه مند شد و از جواني به مطالعه و تحقيق درباره نجوم پرداخت. لووريه ساليان بعد ضمن تحقيقات و مطالعات خويش سياره جديدي را كشف كرد كه به نپتون معروف است.
آندره ژيد نويسنده فرانسوي در 82 سالگي درگذشت. ژيد بيشتر عمر خود را در شمال قاره اِفريقا سپري كرد و داستانهايش را بر اساس زندگي مردم شمال اِفريقا نوشت. از معروف ترين آثار آندره ژيد «مائده هاي زميني، سكه سازان تقلبي» را مي توان نام برد.
نيكلا كوپرنيك منجم شهير لهستاني در 19 فوريه سال 1473م در شهر تورِن لهستان به دنيا آمد. وي در دانشگاه‏هاي ايتاليا به فراگيري پزشكي و نجوم پرداخت و پس از چندي به تدريس رياضي روي آورد. كوپرنيك در طي سال‏هاي بعد و پس از انجام مطالعات نجومي، اعلام كرد كه با حركت چرخشي زمين طي 24 ساعت به دور خود موافق است. او با اين عمل، مطلبي را كه از قرن‏هاي گذشته مطرح شده بود زنده كرد و باز همان مخالفت‏ها و مشكلات به وجود آمد. ولي كوپرنيك براي اين كه به زندگي آرام خود ضربه‏اي وارد نشود، چهل سال تمام از انتشار افكار و عقايد خود صرف نظر كرد. در نهايت در اواخر عمر، كتاب بزرگ خود به نام درباره اجسام آسماني را چاپ و منتشر كرد. اين كتاب كه عقايد بطليموس و ستاره شناسان پيشين را رد مي‏كرد، انقلابي در جهان دانش پديد آورد. كوپرنيك با محاسبات دامنه‏دار خود، مسير حركت برخي ستارگان و سيارات را مشخص كرد و كروي بودن زمين را به اثبات رساند. وي هم‏چنين در كتاب خود تصوير كاملي از گيتي را نشان مي‏دهد كه خورشيد در مركز و زمين مانند سياره‏اي به دور آن در گردش است. به دليل همين محاسبات علمي و نجومي است كه كوپرنيك را پدر نجوم جديد به شمار مي‏آورند؛ چرا كه براي نخستين بارْ به گردش زمين پي برد و بررسي‏هاي پرارزشي را در اين زمينه انجام داد. البته چندين قرن قبل از وي، ابوريحان بيروني دانشمند مسلمان و منجم ايراني، ضمن كشف اين مسئله، در آثار خود نيز به آن اشاره نموده بود. هم‏چنين كشف اين كه زمين در هر 24 ساعت يك‏بار به دور خود مي‏چرخد توسط ابوريحان صورت گرفته است. نيكلا كوپرنيك سرانجام در 24 مه 1543م در هفتاد سالگي درگذشت.
جورج سفريس، نويسنده و شاعر يوناني كه نام اصليش، گيورگس استيلْيانوس سفريادس است، در نوزدهم فوريه 1900م در خانواده‏اي مرفه در يونان به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در رشته حقوق در پاريس به پايان رساند و پس از بازگشت به كشور خود، به فعاليت‏هاي ادبي روي آورد. نخستين مقاله سِفريس، تلاش وي براي ارائه انديشه‏اي متمركز بود كه بر اساس فرهنگ يوناني و سنّت غربي در عام‏ترين معناي آن گسترش يافته است. اين انديشه در مجموعه شعر وي از جمله مخزن و اساطير جلوه نموده است. در اين آثار، مضاميني هم‏چون دوري از وطن و جستجوي سرسختانه خويشتن با الهام از تاريخ قديم و جديد يونان و اساطير و نمادهاي آن، به صورت برجسته‏اي نمايان شده است. هم‏چنين كتاب تتبعات او شامل هر چيزي است كه امكان آفريدنش را داشته است. اين كتاب حول محورهاي اخلاقي نظم يافته و به هِلِنيسم، كه شادي دنيوي و آزادي و عشق به زندگي از ديدگاه يونانيان است، مربوط مي‏شود. سفريس در آثار خود همواره سنت عاميانه و عالمانه را به طوري موازي بررسي كرده است. وي در سال 1963م برنده جايزه نوبل در ادبيات گرديد و سرانجام در سال 1971م در سن 71 سالگي درگذشت.
دِنْگْ شيائو پينْگْ سياست‏مدار برجسته و رهبر پيشين چين در روز بيست و سوم سال 1904م در اين كشور به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات مقدماتي، در 16 سالگي براي ادامه تحصيل راهي فرانسه شد و با گرايش به افكار كمونيستي، به حزب كمونيست فرانسه پيوست. پينگ پس از پنج سال به مسكو رفت و با مراجعت به چين، در شمار هواداران مائوتسه تونگ رهبر كمونيست‏هاي چين قرار گرفت. وي در راهپيمايى بزرگ مائو از جنوب تا شمال چين در سال 1934م شركت كرد و بيش از پيش به مائو، نزديكي يافت. پينگ پس از حمله ژاپن به چين، مائو را به مشاركت در جنگ بر ضد ژاپن تشويق كرد. او هم‏چنين در جريان جنگ‏هاي داخلي چين نيز كه به بيرون راندن قواي دولتي و استقرار حكومت كمونيستي در اين كشور انجاميد نقش موثري ايفا نمود و پس از استقرار رژيم كمونيستي در چين نيز، نزديك به سه سال وظيفه گسترش حاكميت رژيم جديد را در جنوب چين بر عهده داشت. دنگ شيائوپينگ در سال 1952م به معاونت نخست وزيري چين و سپس به عضويت دفتر سياسي حزب كمونيست انتخاب شد. او در سال 1956م، مائو را به انعطاف و تساهل بيشتري در برابر مخالفان و ديگرانديشان تشويق كرد كه مورد قبول مائو واقع شد، ولي اين سياست با مخالفت عده‏اي از عناصر راديكال حزب كه همسر مائو در رأس آنها قرار داشت روبرو گرديد. اين گروه، در نهايت، مائو را نسبت به دنگ شيائو پينگ بدبين كردند و مقدمات انقلاب فرهنگي چين را در سال 1966م فراهم ساختند. پينگ در آغاز انقلاب فرهنگي چين، دبير اول حزب كمونيست اين كشور بود و يكي از پنج رهبر اصلي چين به شمار مي‏آمد. اما رهبران انقلاب فرهنگي، در ابتدا دنگ شيائو را از مقامش معزول كردند و پس از دستگيري، او را با كلاه بوقي در خيابان‏ها گرداندند. وي چند سال در يكي از روستاها به حالت تبعيد به كار پرداخت و پس از آن، خدمتكار يك رستوران شد. با اين حال، دوستان وي تلاش زيادي براي اعاده حيثيت او به عمل آوردند تا اين كه در سال 1973م، به عنوان نخست وزير چين معرفي شد. با مرگ مائو، دنگ شيائو پينگ از سال 1978م به مدت 12 سال عملاً رهبر بلامنازع چين بود و با اين كه مقام و عنوان رسمي نداشت، تمام مقامات رهبري در چين با تصويب و صلاحديد او تعيين مي‏شدند. در دوره پينگ، كشور چين، تحولات زيادي را در زمينه‏هاي اقتصادي و سياسي پشت سر گذاشت. گرايش چين به سوي اقتصاد آزاد و گسترش رابطه با غرب نيز از انديشه‏هاي دنگ شيائو پينگ است. ولي پينگْ مرتكب اشتباهات زمام‏داران مسكو نشد و ضمن انجام اصلاحات اقتصادي در چين، مهار قدرت را محكم در دست گرفت. وي نظام اقتصادي كاملاً بسته و سوسياليستي اين كشور را با برخي اصلاحات اساسي تا حدودي به سوي اقتصاد باز هدايت كرد. در اين سال‏ها، چين، در عرصه‏هاي بين‏المللي، حضور بيشتري يافت و در مناسباتش با كشورهاي مختلف، سياست تشنج زدايى را در پيش گرفت. دنگ از سال 1990م به علت كهولت سن و بيماري، از كليه مقام‏هاي خود استعفا داد اما تا زمان مرگ، برجسته‏ترين شخصيت چين محسوب مي‏شد. سرانجام دنگ شيائو پينگ، رهبر چين و معمار اصلاحات اقتصادي و سياسي اين كشور در نوزدهم فوريه 1997م، در حالي كه بيش از هفتاد سال سابقه فعاليت‏هاي سياسي در رده‏هاي مختلف حكومتي چين داشت، در سن 94 سالگي درگذشت.
كنوت پِدِرسون معروف به هامسون نويسنده برجسته و معروف نروژي در چهارم اوت 1859م در شمال نروژ به دنيا آمد. تحصيلات اوليه‏اش چندان استحكامي نداشت زيرا به هر كاري دست مي‏زد به زودي آن را رها مي‏كرد و اعمالش به صورتي در آمده بود كه همه فكر مي‏كردند او شخصيت مهمي در زندگي خويش ندارد. با اين حال، هامسون ازابتداي جواني مي‏دانست كه صاحب قريحه است. وي گاهگاه ذوق خويش را در ادبيات آزمايش مي‏كرد تا آن كه از بيست‏وچهار سالگي، حرفه اصلي خود را نويسندگي قرار داد و به تدريج آثاري را منتشر كرد كه او را در جهان ادب ممتاز نمود. هامسون طي دو سفر به امريكا، نظري انتقادي و تحقيرآميز به آن پيدا كرد كه در كتابش با عنوان زندگي معنوي عصرِ جديد امريكايي آن را مطرح ساخت. اين اثر از يك سو مورد توجه محافل ادبي و از سوي ديگر باعث بحث‏هاي فراوان گرديد. با اين حال، دوران اوج كاري و شهرت هامسون، انتشار كتاب گرسنه بود كه نقطه عطفي در ادبيات جهان به شمار مي‏آيد. اين رمان، بدون توجه به محلي خاص، به فرد گرسنه‏اي مي‏پردازد كه به وضعيت موجود تعلق يافته و در پي اصلاح جامعه نيست. در اين داستان، علل گرسنگي تبيين نمي‏شود بلكه به نوعي با پذيرش آن چه كه هست، به ادبيات پوچي شكل مي‏دهد و با مكتب رئاليسم و واقع‏گرايانه مقابله مي‏نمايد. هامسون پس از آن بيش از بيست رمان منتشر ساخت كه بسياري از آنها مورد استقبال وسيع بين‏المللي قرار گرفت و حتي در سال 1920م موفق به اخذ جايزه ادبيات نوبل شد. هامسون در سال‏هاي جنگ جهاني دوم از نويسندگان ضددموكراسي و از مبلغان افكار هيتلري و در عين وطن‏پرستي، طرفدار تسليم نروژ به آلمان بود. به همين دليل بعد از جنگ محاكمه شد و به پرداخت غرامتي سنگين، معادل همه ثروتش محكوم گشت اما به علت پيري، از زندان معاف شد. وي نويسنده‏اي زبردست و شاعري شگفت‏انگيز و از بزرگ‏ترين نويسندگان و چهره‏هاي ادبي قرن بيستم به ويژه در ناحيه اسكانديناوي به شمار مي‏رود. هامسون نه تنها نمونه‏اي از عصيان بر ضد تمدن عصر جديد به شمار آمده، بلكه بزرگ‏ترين نويسنده‏اي است كه با شيفتگي و مستي، عالم طبيعت، جنگل و كوه و عشق رمانيتك و عشق جسماني را توصيف كرده است. وي در ارتباط با طبيعت، كمتر به دنبال حال مبهم روحي به شيوه رومانتيسم كه زاييده تمدن صنعتي و پيشرفت طبقه متوسط در قرن نوزدهم بود، مي‏رود، بلكه بيشتر در قعر وجود آدمي نفوذ مي‏كند و موجب تلطيف احساس و پيوند بشر بدوي و غيرمتمدن مي‏گردد كه از نظر او تنها كسي است كه رازهاي زندگي را مي‏شناسد. علاوه بر گرسنه، آثاري از وي به جاي مانده كه تمناي زمين، حلقه بسته، رشد خاك، بازي حيات و شفق سرخ از آن جمله است. كنوت هامسون سرانجام در نوزدهم فوريه 1952م در نودوسه سالگي درگذشت.