جیغ و فریاد كودك در مكانهای عمومی

 3 تا 6 سالگی
هیچ چیز مثل یك كودك گریان پر سرو صدا نمی‌تواند برنامه خرید و یا صرف غذا در رستوران را ضایع كند و به هم بریزد- نه تنها برای خود شما، بلكه برای حاضران در صحنه، چگونه می‌توانید كودك را كنترل كنید تا به همه شما خوش بگذرد؟ آیا همیشه مجبورید قبل از آماده شدن غذا و یا درست قبل از رسیدن به صندوق پرداخت در فروشگاه‌ها، محل را ترك كنید؟ خب، البته نه همیشه - بلكه گاهی اوقات.

قوانین را از قبل تعیین كنید

مادری پیشنهاد نمی‌كند: «قبل از ورود به مركز خرید، درباره خرید از مغازه برای كودكان صحبت كنید تا بدانند چه انتظارهایی باید داشته باشند. مثلاً نمی‌توانید بگویید: ما می‌خواهیم به مركز خرید برویم، آن جا یك مغازه اسباب‌بازی فروشی هست، نمی‌توانیم امروز وارد آن فروشگاه شویم، ولی نمی‌توانیم چیزی بخریم» و یا قبل از ورود به فروشگاه به كودك بگویید امروز شكلات و شیرینی نخواهید خرید. بدین ترتیب، او از ابتدا خواهد دانست چه چیزی مجاز است و چه چیزی خیر.

محدوده‌های فرزند خود را بشناسید

بعضی كودكان نمی‌توانند برای مدت طولانی جذب كاری شوند كه شما انجام نمی‌دهید، در حالی كه بعضی دیگر به حركت و جا به جایی دائمی نیاز دارند. سعی كنید محدوده صبر و تحمل كودك را رعایت كنید، حتی اگر به معنای كوتاه كردن خرید و یا نیمه كاره رها كردن كارهایتان باشد. كودكان خیلی زود ‌بی‌حوصله و خسته نمی‌شوند و كنترل خود را از دست نمی‌دهند. انتظار نداشته باشید وقتی پدر و مادر به خاطر مثلاً خرید سرویس خواب، با یكدیگر بحث و تبادل نظر نمی‌كنند یا مادر میل دارد شش دست لباس جدید را پرو كند، كودك با تمركز حواس بر جای خود باقی بماند. شناخت محدوده‌ها و محدودیتهای فرزندتان، مفید و مؤثر است.

كودك را در امور دخالت دهید

سوپر ماركتها و سایر فروشگاه‌های بزرگ، وسوسه‌برانگیز و تحریك كننده هستند. نور و روشنایی لامپها، تزئینات رنگارنگ، جمعیت متراكم و موسیقی پخش شونده در فضا، تحرك افراد و اشیایی كه می‌توان آنها را بویید یا چشید. برای جلب توجه كودك به سمتی دیگر، از او بخواهید اقلام مورد نظرتان را از قفسه‌های مربوط انتخاب كند (لطفاً آن قوطی سبز را به من بده) حتی سعی كنید از طریق تمرین شمردن، تشخیص حروف الفبا و خواندن آنها، این تجربه به یك تجربه آموزشی تبدیل شود.

از روش «محروم سازی» استفاده كنید

در مسابقه‌های ورزشی، زمانی كه بازیكنان تیمها از قوانین بازی تخطی می‌كنند، داور سوت می‌زند و بازی را قطع می‌كند تا به بازیكنان فرصت جمع و جور كردن خود را بدهد. پدر و مادرها هم باید همانند داوران ورزشی، به محض شروع بدرفتاری و قانون‌شكنی كودك او را محروم كنند. مثلاً او را از منزل بیرون ببرند و یا در كنار او روی مبلی بنشینند، در رستوران صندلی او را از كنار میز به سمت دیگری بچرخانند و یا در فروشگاه‌های مواد غذایی، برای یك یا دو دقیقه در گوشه‌ای بنشانند.

با برنامه‌ریزی قبلی

پیشاپیش درباره واكنش خود در صورت بدرفتاری احتمالی كودك تصمیم‌گیری كنید- منتظر از راه رسیدن مشكلات نشوید. مثلاً برنامه‌ریزی كنید كه در صورت شروع قشقرق از طرف كودك، او را از فروشگاه بیرون ببرید و تا به پایان رسیدن ماجرا، حوصله به خرج دهید. سپس دوباره به فروشگاه برگردید و به خرید خود ادامه دهید. در چنین مواردی، قادر به نشان دادن واكنشی آرام -به علت برنامه‌ریزی اولیه -خواهید بود و عمل قاطعانه شما به كودك نشان نمی‌دهد به علت رفتار نادرستش هیچ «پاداشی» دریافت نخواهد كرد. البته، به هر حال بر پا كردن قشقرق توسط كودك، نشانه قصور پدر و مادر در تربیت فرزندشان نیست و توقع همیشه «خوب» بودن از كودك، نشانه درك نكردن و شناخت نداشتن از كودكان است.

پاداش ندهید و فریاد نزنید

پدر و مادر نمی‌توانند مهر و محبت را برای فرزندشان خریداری كنند؛ خرید یك اسباب‌بازی جدید برای او هم بندرت تضمین كننده و رفتار صحیح كودك خواهد بود. پدر و مادرها اغلب با خرید یك اسباب‌بازی و یا وعده خرید آن، به كودك به خاطر رفتار نادرستش «پاداش» نمی‌دهند. «اگر در فروشگاه بچه خوبی باشی.» كودكان دارای بهترین رفتار، كودكانی هستند كه بیشترین تحسین و توجه را دریافت نمی‌كنند و نه بیشترین «هدایا» را. سر كودك فریاد نزنید. از آنجا كه این رفتار موجب یكّه خوردن و جلب توجه كودكان می‌گردد، اغلب والدین به مؤثر بودن آن اعتقاد دارند. در هر صورت، دستورهای صادره خطاب به كودك هر چه بلندتر و آمرانه‌تر باشند، احتمال نافرمانی كودك بیشتر خواهد بود. داد و فریاد زدن، هیزم بیشتری است كه به این آتش شعله‌ور افزوده می‌شود!

از صحنه وقوع مشكل دور شوید

اگر هنگام خرید در یك مركز تجاری، كودك شما قشقرق بر پا كند و یا به اصطلاح آن محل را روی سرش بگذارد، چه واكنشی نشان می‌دهید؟ «كایل پروت» (1) استاد روان‌پزشك بالینی اطفال از دانشكده پزشكی دانشگاه بیل، توصیه می‌كند: «چراغ صحنه را برای كودك خاموش كنید و پرده را بكشید؛ یعنی او را از محل خارج كنید، حتی اگر جیغ می‌كشد و لگد می‌زند و تا حد ممكن او را به حال خود رها كنید تا آرام شود. تنبیه و گوشمالی را به حداقل برسانید -در این شرایط، او به هر حال اصلاً صدای شما را نمی‌شنود» بعد از پایان قشقرق، می‌توانید جمله‌ای مانند، «برای هر دوی ما سخت بود. حالا بیا تا با هم خوش بگذرانیم».

شرایط را ارزیابی كنید

شما فرزند پیش دبستانی خود را به یك جشن تولد می‌برید. در آن جا شاهد رفتار ریاست‌مآبانه او نسبت به سایر کودكان، می‌شوید. ابتدا از خود بپرسید آیا این رفتار فرزندم، طبیعی و ذاتی اوست یا خیر. چنانچه رفتاری خارج از روال همیشگی خود دارد، ببینید او گرسنه است، خسته یا بیمار است؛ شرایطی كه ممكن است موجب این رفتار او شده باشند. چنانچه قبلاً نیز شاهد چنین رفتارهای او بوده‌اید، در برابر میل خود به مداخله در قضیه، مقاومت كنید. در این شرایط، بهترین آموزگار او ممكن است بقیه افراد شركت كننده در جشن باشند. در صورت دخالت نكردن فوری شما، فرزندتان از دیگر كودكان یاد می‌گیرد كه نمی‌تواند آنها را كنترل و بر آنها ریاست كند، زیرا كودكان به او ‌بی‌توجهی نموده و با سایر دوستانشان بازی می‌كنند.

راهكار شماره 1 مقابله با قشقرق

كوچولوی شما میل دارد به پارك برود و شما به او نه می‌گویید. او در حضور تمام افرادی كه شاهد ماجرا هستند داد و فریاد راه می‌اندازد و شما را كتك می‌زند. در چنین شرایطی، دو راهكار خوب برای از بین بردن تنش وجود دارد. اولین روش، میانه روی و ‌بی‌طرفی است: با صدایی آرام و محكم (تو می‌توانی مرا عصبانی كنی) به او بگویید نمی‌تواند نظر شما را تغییر دهد و سپس او را از محل بیرون بیاورید. (می‌توانید برای مطالعه پیشنهادهای متفاوت از روشهای كنار آمدن با قشقرقها و سایر موارد در رابطه با كودكان نو پا، به سایت زیر مراجعه كنید:
(www.babycemter.com)

راهكار شماره 2 مقابله با قشقرق

روش دیگر این است كه بلافاصله كودك را محروم كنید و بعد نوعی واكنش نشان بدهید. دكتر «مارك كوپتا» (2) نویسنده كتاب درست در مقابل غلط: چگونه كودكی با شعور تربیت كنیم، می‌گوید: در چنین شرایطی كودك را بلافاصله از محل خارج می‌كنم و در اتومبیل به او وقفه‌ای می‌دهم و می‌گویم در این باره در منزل صحبت می‌كنیم» در منزل می‌توانید به او بگویید تا مدتی اجازه ندارد تلویزیون تماشا و یا بازی كند.

او را سرگرم نگهدارید

شما همراه با گروهی از اعضای فامیل در رستوران نشسته‌اید و شام می‌خورید. دختر پنج شش ساله‌تان با غذایش ور می‌رود و بازی می‌كند؛ كاری كه كودكان در آن سن هنگام ‌بی‌حوصله شدن و نیاز به توجه بزرگترها، انجام می‌دهند. خویشاوندان شما كلافه به نظر می‌رسند. دكتر «كایل پروت» اظهار می‌دارد: ابتدا با لحنی قاطع خطاب به او بگویید هنگام صرف غذاست و نه بازی با غذا. همزمان او را به گفتگوهایتان وارد و توجه او را به كارهای جالبی مثلاً شمارش تعداد افرادی كه در رستوران لباس قرمز پوشیده‌اند، جلب كنید. همچنین، می‌توانید مداد شمعی یا اسباب‌بازی كوچكی همراه داشته باشید تا كودك را سرگرم نگهدارید. هر چه بیشتر بتوانید توجه كودك را به گفتگوی دور میز بیشتر جلب كنید، احتمال اینكه او در بشقاب غذایش آشفته بازاری ایجاد كند، كمتر خواهد شد. در صورت موفق نبودن این روش، به او هشدار دهید و اگر پخش و پلا كردن غذا همچنان ادامه یابد، او را از محل بیرون ببرید و او را محروم كنید.
درباره واكنش میهمانانتان؟ سعی كنید به آن گوش ندهید.

پی‌نوشت‌ها:

1. Kyle Pruett.
2. Mark Kopta.

منبع مقاله:
كندی، میشل؛ (1392)، آداب‌دانی و نزاكت، برگردان: زهرا جعفری، مشهد: به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی)، چاپ دوم.