ماهی رمز سلامتی

همه ما تا به حال مقالاتی در مورد نقش خوردن ماهی برای سلامتی خوانده‌ایم یا در مورد منافع بهداشتی آن مطالبی شنیده‌ایم. یکی از جدیدترین پژوهش‌های انجام شده در آمریکا نشان می‌دهد چربی‌هائی که به نام اسیدهای چرب امگاـ۳ شناخته می‌شوند تأثیری قوی‌تر و گسترده‌تر بر روی سلامتی انسان به‌خصوص بانوان دارند و این اثرات بیشتر از آن چیزی است که قبلاً گفته می‌شد. اسیدهای چرب امگاـ۳ به‌دست آمده از ماهیان اعماق دریا ترکیبی از چربی‌های مختلف است که همگی اشباع نشده هستند و تأثیرات درمانی فراوانی برای مقابله با بیماری‌های قلبی دارند. در گذشته نیز چندین پژوهش در مورد نقش مثبت اسیدهای چرب امگاـ۳ به‌خصوص نقش مهمی که در بهداشت قلبی، عروقی زنان بازی نموده و این اسیدها در جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه و رحم نقش مؤثری را ایفا می‌کنند.
قدرت روغن ماهی در حفاظت از سلامت عروق قلبی ناشی از قدرت آن در کاهش سطح مولکول‌های چرب خون معروف به تری‌گلیسیرید است. در گذشته برای نقش تری‌گلیسیریدها در ابتلا به بیماری‌های قلبی ارزشی قائل نبودند، اما با پیشرفت علم پزشکان به این نتیجه رسیدند که تری‌گلیسیریدها از عوامل تعیین کننده در ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند. پژوهشگران هم‌چنین دریافتند هم‌زمان با بالا رفتن سطح تری‌گلیسیریدها خطر احتمال بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد و از سوی دیگر تأثیرات خطرناک این پدیده در زنان بیشتر از مردان است. به همین خاطر پزشکان معتقدند سطح بالای تری‌گلیسیرید در زنان به خودی خود عاملی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی است.
به‌عنوان مثال اگر سطح کلسترول در یک خانم مناسب باشد، اما تری‌گلیسیرید وی بالا باشد این امر ممکن است باعث ابتلاء این شخص به بیماری قلبی گردد.
هنوز معلوم نیست که سطح طبیعی تری‌گلیسیرید در خانم‌ها چه مقداری است زیرا اغلب مطالعاتی که در گذشته انجام شده است بر روی مردان بوده است. میزان ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر از خون ممکن است برای مردان خوب باشد، اما ممکن است برای زنان بسیار بالا باشد.
سطح مناسب هر چه‌قدر که باشد، در حال حاضر به خانم‌ها شدیداً توصیه می‌گردد که مراقب خود باشند و حتماً در رژیم غذائی خود از روغن ماهی استفاده کنند. یک چهارم قاشق غذاخوری (نزدیک به یک گرم در روز) از اسیدهای چرب امگاـ۳ می‌تواند تری‌گلیسیرید را کاهش دهد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که با افزودن روغن ماهی به رژیم غذایتان شما می‌توانید سطح کلسترول خون را نیز پائین آورید.
نتایج بلند مدت این آزمایش بسیار امیدوار کننده هستند. تحقیق هفت ساله‌ای که بر روی زنان و مردان انگلیسی انجام شد نشان داد که استفاده حدود ۲ گرم از روغن ماهی در روز تری‌گلیسیرید را کاهش داده و باعث کاهش فشار خون و بالا بردن HDL که کلسترول خوب است می‌شود. (Hay Denisty Lipoprotein)
به نظر می‌رسد اسیدهای چرب امگاـ۳ نقش به‌سزائی در جلوگیری از ابتلا به سرطان داشته باشند. ژورنال علمی سرطان انگلیس در گزارشی می‌نویسد کسانی که در وعده‌های غذائی پر گوشت و چربی‌های اشباع شده داشتند و در کنار آن از روغن ماهی استفاده می‌کردند، احتمال کمتری در ابتلا به سرطان پستان و مقعد دارند. یکی از مطالعات انجام شده در دانشگاه میشیگان نشان داده است که استفاده از رژیم غذائی روغن ماهی در کاهش رشد سلول‌های سرطانی سینه انسان که به موش پیوند زده شده‌اند مؤثر هستند. روغن ماهی هم‌چنین در ریشه‌کنی سرطان رحم در زنان نقش به‌سزائی دارد و می‌تواند باعث کاهش دردهای آرتریت روماتوئید و پسوریازین شود.
پس تا دیر نشده است از هم اکنون خود را با غنی‌ترین ثروت دریا یعنی ماهی سازگار کنید و در وعده‌های غذائی سفره خود را با ماهی تزئین کنید. هم‌زمان با آشکارتر شدن منافع بهداشتی استفاده از ماهیان دریائی ما نیز می‌توانیم سلیقه و ذائقه خود را با انواع گونه‌های ماهی که به اشکال مختلف در سوپر مارکت‌ها عرضه می‌شوند، عادت دهیم.
بهترین منبع تولید اسیدهای چرب امگاـ۳ گوشت سیاه یا صورتی بدن ماهی است که از گوشت سفید ماهی اسیدهای امگاـ۳ بیشتری دارد. یک قطعه سه اونسی از ماهی قباد، سالمون، تن می‌تواند یک گرم یا بیشتر ماده بهداشتی امگاـ۳ تولید کند. اگر شما فقط ۲ یا ۳ وعده غذائی ماهی در هر هفته مصرف کنید این مقدار موجب تضمین سلامتی بلند مدت شما خواهد شد.
۱) گوشت ماهی تازه هرگز بوی ماهی نمی‌دهد، گوشت تازه ماهی باید بوی دریا را بدهد.
۲) وقتی ماهی کامل را می‌خرید به چشم‌های آن دقت کنید، چشم‌ها باید تمیز، درخشان و برجسته باشند.
اگر چشم‌های ماهی تیره و تار باشد، بایستی به جای دیگر برای خرید ماهی مراجعه کنید. آبشش‌های ماهی باید قرمز یا صورتی روشن باشند و پولک‌ها بایستی مسطح، درخشان و نرم باشند.
۳) وقتی فیله ماهی می‌خرید، نگاه کنید که رطوبت گوشت ماهی از دست نرفته باشند. نباید هیچ شکاف یا فاصله‌ای بین عضلات در فیله باشد و نبایستی رنگ حاشیه فیله برگشته باشد.

برتری‌های گوشت ماهی و سایر آبزیان

گوشت ماهی و سایر آبزیان در مقایسه با گوشت قرمز و گوشت مرغ از ارزش غذائی برتری برخوردار است. تجارب و بررسی‌های متعدد در سراسر جهان نشان داده است، افرادی که در سواحل دریاها و حاشیه رودخانه‌ها زندگی می‌کنند، در مقایسه با سایر افراد از سلامت جسمی و روحی بهتری برخوردارند. بیماری گواترانرمیک که بر اثر کمبود ید به وجود می‌آید در نزد افرادی که در کنار دریا زندگی و از آبزیان تغذیه می‌کنند به‌ندرت دیده می‌شود. اگر ارزش غذائی ماهی و سایر آبزیان در مقایسه با گوشت‌های دیگر مورد توجه قرار بگیرد بدون شک علاقه بیشتری از سوی مصرف کنندگان برای تهیه و طبخ ماهی نشان داده خواهد شد. جالب این‌که ماهی نه تنها فاقد معایب و عواقب گوشت قرمز است بلکه دارای ارزش‌های ویژه‌ای است که گوشت قرمز فاقد آن است.
گوشت ماهی با کیفیت خوب به‌عنوان یک منبع آبی سرشار از پروتئین‌های قابل هضم است. پروتئین‌ ماهی واجد اسیدهای آمینه ضروری بدن به نسبتی بسیار مناسب با نیازهای انسان می‌باشد. اسیدهای آمینه عبارتند از: آرژینین، هستیدین، ایزولوسین، لیزین، میتونین، لستین، ترئونین، فنیل آلانین، تریپتوفان والین.
گوشت ماهی و دیگر آبزیان بیشتر ویتامین‌های مورد نیاز انسان را تأمین کرده و مجموعه‌ای از مواد معدنی لازم را در خود دارند. کسانی که از ماهی و آبزیان تغذیه می‌نمایند، رشد بیشتر، سلامت بهتر و هوشی سرشارتر از افراد دیگر دارند. گوشت ماهی سرشار از مواد معدنی به‌خصوص فلوئور است و از فساد و پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
بسیاری از بیماری‌های قلب و عروق ناشی از افزایش کلسترول موجود در سرم خون است. کلسترول عمدتاً از مصرف گوشت قرمز و برخی از فرآورده‌های حیوانی ایجاد می‌گردد. در صورتی‌که می‌توان گفت کلسترول حاصل از گوشت ماهی و سایر آبزیان به مراتب کمتر از سایر گوشت‌ها به ویژه گوشت قرمز است. چربی‌های اشباع نشده گوشت ماهی، میگو و سایر آبزیان از نظر سلامتی دارای ارزش خاصی برای انسان می‌باشند و از آنها می‌توان حتی برای مداوای بیماری‌های عروقی استفاده کرد. به همین دلیل است که به بیماران قلبی و عروقی همواره مصرف غذاهای دریائی به ویژه میگو، لابستر، صدف و ماهی توصیه می‌شود.
هضم گوشت ماهی در مقایسه با سایر گوشت‌ها به مراتب آسان‌تر و جذب آن به نسبت بیشتر است. به اکثر بیماران دستگاه گوارشی خوردن گوشت ماهی توصیه می‌شود. سرعت آماده کردن غذاهای طبخ شده از ماهی و سایر آبزیان در مقایسه با سایر انواع گوشت‌ها به مراتب بیشتر است. گاهی زمان لام برای طبخ ماهی یا میگو تنها چند دقیقه است، در حالی‌که پختن انواع گوشت‌های قرمز و نیز گوشت طیور گاهی ساعت‌ها وقت لازم است که بدون شک طولانی شدن زمان طبخ اثر سوئی در کاهش ارزش‌های غذائی دارد.

ارزش غذایی ماهی

ارزش غذایی ماهی و اهمیت طبی آن سالهاست که مورد توجه است . گوشت ماهی تازه منبع غنی از پروتئین در رژیم غذایی انسان است که قابلیت هضم بالا و ارزش زیستی و رشدی زیادی برای انسان دارد ، زیرا ترشحات دستگاه گوارش را بیشتر می کند . آزمایش های انجام شده نشان می دهد که میزان هضم پذیری گوشت ماهی بین ۸۹ –۹۶ درصد است در حالی که این میزان برای گوشت گاو و مرغ بین ۸۷-۹۰ درصد می باشد . ماهی خوراکی انواع مختلفی دارد که از جمله آنها می توان به ماهی سفید ، قزل آلا ، ماهیان خاویاری ، آزاد ، سوف و ماهی حلوا اشاره کرد . البته از نظر غذایی با ارزش ترین ماهیان ، تاس ماهیان هستند که از لحاظ کمیت صید و کیفیت ماهیان دریای مازندران ، در جهان در درجه اول اهمیت قرار دارند .
گوشت ماهی به آسانی پخته می شود و خوش مزه و لذیذ است و گوشت ماهی نسبت به سایر گوشت ها ( گوشت قرمز و گوشت طیور ) دارای آب بیشتر و چربی کمتری است و۲۰ درصد آن را پروتئین تشکیل می دهد . پروتئین ماهی دارای ده اسید امینه ضروری با مقدار مطلوب برای مصرف انسان است که انسان خود قادر به سنتز آنها نبوده و حتما باید از طریق مواد غذایی تامین شوند . همچنین گوشت ماهی دارای مواد معدنی ، ید ، ویتامین ، کربوهیدرات ها ست که البته کربوهیدرات ها ، جز به صورت گلگیوژن کبدی به صورت دیگری یافت نمی شوند . بنابراین با توجه به ترکیبات موجود در بدن آبزیان ، می توان آنها را جزء غذاهای پر ارزش محسوب کرد ، زیرا علاوه بر داشتن پروتئین ضروری و کافی دارای انواع متعدد و مقادیر مناسبی از ویتامین ها و مواد معدنی و در عین حال مقادیر کم چربی و کلسترول هستند .
ماهی از نظر مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، ید و کلر غنی و سرشار از ویتامین هاست. فسفر گوشت ماهی برای ساختمان استخوان و دندان بسیار مفید است. در گوشت ماهی مقدار زیادی ید وجود دارد که خاص گوشت ماهی و سایر آبزیان است. سایر مواد غذایی حیوانی و گیاهی از نظر ید فقیر هستند. از آن جا که یک رژیم غذایی خوب باید روزانه ۲۰۰-۱۰۰ میلی گرم ید برای افراد بالغ و ۵۰ میلی گرم ید برای کودکان داشته باشد. براحتی می توان ید مورد نیاز بدن را از طریق خوردن ماهی برطرف کرد.
ویتامین D موجود در ماهی در عمل استخوان سازی بدن نقش مهمی را ایفا می کند و نیز این ویتامین باعث افزایش جذب کلسیم و فسفر در روده می شود. ماهی دارای ویتامین A است که این ویتامین از ویتامین های مهم بوده، کمبود آن باعث سخت شدن پوست و شکنندگی موها و شب کوری می شود.
مصرف گوشت ماهی برای رشد و پیشگیری از بیماری ها اهمیت دارد. در سراسر دنیا افرادی که ماهی مصرف می کنند کمتر دچار سرطان و بیماری قلبی می شوند و نسبت به سایر افراد عمر طولانی تری دارند. محققین چربی مفید و بی نظیر ماهی را دلیل اصلی این مسأله می دانند. روغن ماهی برخلاف چربی گوشت قرمز سرشار از نوعی اسید چرب به نام امگا - ۳ است این اسید با رقیق کردن خون شریان ها را حفظ و باعث کاهش فشار خون، افزایش کلسترول تنظیم ضربان قلب و افزایش انعطاف پذیری شریان های تیر و صفر می شود. ماهی از نظر دارا بودن آنتی اکسیدان های قوی مانند ملونییوم کوآنزیم Q۱۰. (ضد پیری و بیماری) غنی است.
▪ پیشگیری از سرطان پستان
▪ جلوگیری از سکته مغزی
▪ حفاظت از ریه افراد سیگاری
▪ دفاع از بدن در مقابل بیماری دیابت
▪ متوقف کردن حملات قلبی
▪ حفظ خاصیت انعطاف پذیری شریان ها
ماهي و محصولات دريايي با وجود آن كه جزو مواد غذايي حيواني هستند، ولي از نظر تركيب چربي با ساير مواد حيواني متفاوت‌اند. چربي موجود در مواد غذايي حيواني به طور عمده حاوي تركيباتي به نام اسيدهاي چرب اشباع شده هستند كه اين تركيبات موجب بالا بردن كلسترول و ساير چربي‌هاي نامطلوب خون مي‌شوند.
بنابراين افراط در مصرف چربي‌هاي حيواني، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهايت منجر به سكته‌هاي قلبي و مغزي مي‌شود. ولي ماهي و آبزيان با وجود آن كه از دسته مواد غذايي حيواني هستند با اين حال نوع چربي موجود در آنها مشابه مواد گياهي است و از اسيدهاي چرب اشباع نشده به نام امگا 3 در آبزيان وجود دارد كه اثرات بسيار مهمي‌در سلامت انسان به عهده دارد و در پيش‌گيري از بسياري از بيماريها و كنترل و كمك به بهبود اختلالات و عوارض مختلف نقش مهم و سازنده‌اي به عهده دارد.
جالب است بدانيم كه چربي موجود در بافت‌هاي ماهي و آبزيان تنها موجب افزايش كلسترول و ساير چربي‌هاي نامطلوب خون و عوارض قلبي و عروق كمك مؤثري نيز مي‌كند. ماهي از منابع بسيار خوب پروتئين محسوب مي‌شود. پروتئين موجود در ماهي از نظر كميت و كيفيت قابل توجه است، بدين معني كه پروتئين موجود در ماهي به شكلي است كه به آساني در دستگاه گوارش هضم و جذب مي‌شود و به طور تقريبا كامل در بدن به مصرف مي‌رسد.
ماهي يكي از منابع خوب آهن است و آهن در خونسازي و همچنين در حفظ مقاومت بدن در برابر ميكروب‌ها نقش مهمي‌به عهده دارد. آهن موجود در ماهي به گونه‌اي است كه جذب آن در دستگاه گوارش آسان بوده و به خوبي در بدن به مصرف مي‌رسد. علاوه بر آن آهن موجود در ماهي، جذب آهن منابع گياهي را هم افزايش مي‌دهد بنابراين نقش مهمي‌در پيشگيري از كم خوني ناشي (لينك)از فقر آهن به عهده دارد.
ماهي حاوي مقدار قابل توجهي ويتامين‌هاي گروه "B" در تنظيم فعاليت سلول هاي عصبي و در نتيجه در سلامت سيستم عصبي و نيز در سلامت پوست تاثير دارند. همچنين بعضي از انواع ويتامين‌هاي گروه "B"در خون سازي نيز مؤثرند. بنابراين با مصرف ماهي مي‌توانيم به سلامت اعصاب، شادابي، طراوت پوست و پيشگيري از كم خوني كمك كنيم .
ماده مغذي ديگري كه در ماهي به مقدار كافي وجود دارد روي(لينك) مي‌باشد. روي يك ماده مغذي است كه در رشد كودكان و نوجوانان و نيز در بلوغ جنسي نوجوانان تاثير مهمي‌دارد. كمبود اين ماده مغذي در دوران رشد موجب كوتاهي قد و در صورت كمبود شديد باعث كوتولگي مي‌شود. همچنين در دوران بلوغ منجر به تاخير در بلوغ جنسي مي‌شود. ماهي اين ماده غذايي مفيد با دارا بودن روي به ميزان كافي مي‌تواند به رشد و تنظيم بلوغ جنسي كمك كند.
ماهي از منابع غني فلوئور در سلامت و استحكام دندان‌ها و در پيشگيري و پوسيدگي دندان تاثير مهمي‌دارد. پس با مصرف ماهي مي‌توانيم به سلامت و استحكام دندان‌هاي خود كمك كنيم فلوئور همچنين در پيشگيري از استئوپروز يا پوكي استخوان(لينك) مؤثر است.
ماهي دريا از بهترين منابع يد به حساب مي‌آيد. يد يكي از مواد مغذي است كه تاثير مهمي‌در سلامت انسان دارد. يد در رشد اثرات قابل توجهي دارد و كمبود آن موجب اختلال در رشد و كوتاهي قد مي‌شود. بنابراين مصرف ماهي به مقدار كافي در دوران رشد ضروري است. يد همچنين در تكامل سيستم عصبي نقش مهمي‌دارد و چنانچه خانم‌ها در دوران بارداري مبتلا به كمبود شديد يد باشند، كودكانشان علاوه بر اختلال در رشد جسمي‌دچار عقب افتادگي ذهني نيز مي‌شوند و اين مشكل تا آخر عمر گريبان‌گير آنان خواهد شد. همچنين كمبود يد در شير مادر مي‌تواند منجر به اختلال در رشد جسمي‌ و ذهني كودك شيرخوار بشود.
مصرف ماهي "2" تا"3" بار در هفته در برنامه غذايي مادران باردار و شيرده مي‌تواند اثرات مثبتي در رشد جسمي‌و ذهني جنين و نوزاد داشته باشد. نقش ديگري كه يد در سلامت انسان به عهده دارد تاثير آن در متابوليسم مواد انرژي‌زا است. كمبود يد موجب كاهش متابوليسم مواد انرژي‌زا در بدن
شده و در نتيجه منجر به افزايش وزن و چاقي مي‌شود. يد در توليد مثل نيز مؤثر است و افراد مبتلا به گواتر ناشي از كمبود يد دچار اختلال در توليد مثل خواهند شد. مصرف ماهي و آبزيان مي‌تواند نياز انسان را به يد تامين كرده و از بروز عوارض ناشي از كمبود يد پيش‌گيري كند.
ماهي از منابع خوب فسفر محسوب مي‌شود. فسفر ماده اي است كه همراه كلسيم در سلامت و استحكام استخوان ها تاثير مهمي‌دارد. ماهي‌هايي كه با استخوان مصرف مي‌شوند مانند ماهي كيلكا و ساردين علاوه بر خواصي كه براي انواع ماهي‌ها ذكر شد حاوي مقدار قابل توجهي كلسيم نيز مي‌باشند. بنابراين در رشد، استحكام و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها مؤثرند.
ماهي و آبزيان با داشتن خواص تغذيه‌اي بسيار خوب مي‌توانند قسمت اعظم نيازمندي‌هاي تغذيه‌اي ما را تامين كنند. علاوه بر آن به علت داشتن تركيبات خاصي كه در چربي بدن آنها وجود دارد در پيشگيري از بسياري امراض و كنترل و درمان بيماري‌هاي مختلف نقش مهمي‌به عهده دارند.

خواص ماهی و امگا 3 موجود در آن

غذاهای دریایی دارای پروتئین بالا، چربی کم، کلسترول کم و همین طور دارای ویتامین ها و املاح می باشند. توجه داشته باشید که میگو دارای کلسترول زیادی می باشد، اما با این حال مقدار کلسترول در میگو کمتر از مقدار آن در گوشت قرمز است.
به طور کلی 84 گرم ماهی دارای 120 کالری می باشد.
گوشت ماهی دارای ویتامین های B، A و D ، کلسیم و فسفر و دارای مقدار کمی آهن، مس و سلنیوم می باشد. ماهی هایی که در آب های شور زندگی می کنند، دارای مقدار زیادی یُد می باشند. لازم به ذکر است که ماهی دارای مقدار بسیار کمی سدیم می باشد و به همین خاطر برای رژیم های کم نمک توصیه می شود.
متخصصان تغذیه برای همه افراد به خصوص بیماران قلبی، مصرف دو بار ماهی در هفته(هر بار 90 گرم) را سفارش می کنند.
چربی ماهی مفید است و چربی گوشت قرمز مضر، زیرا چربی گوشت قرمز از نوع چربی های اشباع می باشد، اما چربی ماهی از 2 نوع اسید چرب غیر اشباع امگا 3 به نام های EPA و DHA است.

خواص ماهی و روغن ماهی یا امگا 3

روغن ماهی بیماری های قلبی را به صفر می رساند. لازم به توصیح است که اثر روغن ماهی بر سلامت قلب بیشتر از اثر مصرف سویا است.

مقدار تری گلیسیرید خون را کم می کند.

تجمع پلاکت های خونی را کم می کند.

عملکرد سلول های خون رسان را زیاد می کند.

ضربان قلب را تنظیم می کند.

فشار خون را پایین می آورد.

کلسترول خوب ( HDL ) را بالا می برد. این نکته برای بیماران دیابتی بسیار مفید می باشد.

سلامت مغز را تامین می کند و برای بیماران مبتلا به MS مفید می باشد. مشاهده شده که افراد MS با مصرف ماهی، علائم و نشانه های این بیماری را کمتر بروز می دهند.

درمان کننده دردهای کمر و گردن می باشد.

اسید چرب امگا 3 از دیابت نوع 1 در کودکان جلوگیری می کند.

مصرف امگا 3 توسط مادران باردار، موجب افزایش قدرت ذهنی و IQ (ضریب هوشی) نوزادشان می گردد.

مادران باردار با مصرف روغن ماهی از زود متولد شدن نوزاد جلوگیری می کنند.

روغن ماهی موجب افزایش متابولیسم بدن و به دنبال آن موجب کاهش وزن می گردد.

روغن ماهی درمان کننده بیماری های تنفسی می باشد.

اسید چرب امگا 3 بر سلامتی پوست اثر مثبتی دارد. این اسید چرب از خشک شدن و پوسته پوسته شدن، اگزما، جوش و دیگر بیماری های پوستی جلوگیری می کند. علاوه بر آن موجب تسریع در بهبود پوست بیمار می گردد.

موجب سلامت و افزایش قدرت بینایی می گردد.

از افسردگی و پریشانی جلوگیری می کند.

باعث تقویت سیستم ایمنی می شود. لوپوس که یک بیماری سیستم ایمنی می باشد و می تواند منجر به مرگ شود، توسط کمبود امگا 3 رخ می دهد.

منابع اسید چرب امگا 3

ماهی های سالمون و ساردین و همچنین گردو بیشترین مقدار امگا 3 را دارا می باشند، یعنی در هر واحد از این ماهی ها حدود 15/1 گرم امگا 3 می باشد. بقیه ماهی ها در هر واحد، 45/0گرم اسید چرب امگا 3 دارند. میگو در هر واحد حدود 32/0 گرم اسید چرب امگا 3 دارد.
منابع دیگر اسید چرب امگا 3، عبارت است از: دانه سویا، کدو و کلم.
تحقیقات نشان داده است که دریافت امگا 3 از طریق مواد غذایی، بهتر از دریافت آن از طریق مکمل هاست.
به طور کلی، 84 گرم میگو دارای 29 گرم اسید چرب امگا 3 است.
84 گرم سالمون 9/1 - 1/1 گرم اسید چرب امگا 3 دارد.
در 84 گرم ماهی تن کنسرو شده حدود 24/0 - 17/0 گرم اسید چرب امگا 3 وجود دارد.
لازم به ذکر است، که در بدن ما باید به مقدار کافی ویتامین های B6، B3 و C و همچنین املاح منیزیم و روی وجود داشته باشد، تا امگا 3 اعمال خود را بهتر انجام دهد.
ویتامین E که خود یک آنتی اکسیدان می باشد، امگا 3 را در برابر اکسیده شدن محافظت می کند.
علائمی که نشان می دهند باید امگا 3 بیشتری مصرف کنیم عبارتند از:
خستگی، درد عضلانی، خشکی و خارش پوست صورت، جوش صورت، زخم دهان ، سردرد ، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی، شکننده بودن موها و ناخن ها و عدم تمرکز.
مصرف امگا 3 باعث دور شدن بسیاری از بیماری ها می گردد، از جمله:

آلزایمر و فراموشی

آسم

بیش فعالی(پرتحرکی و کاهش توجه)

سرطان

سردردهای میگرنی

MS

چاقی و افزایش وزن

پسوریازیس(وجود لکه های قرمز رنگ در بدن)

نرمی استخوان

ورم مفاصل

افزایش فشار خون

دیابت

افسردگی

ناراحتی های پوستی

روماتیسم

مصرف ماهی و افسردگی

یكی از محققان در یكی از مقالات خود چنین اظهار می كند كه به ارتباط متقاعدكننده ای میان مصرف ماهی و بروز افسردگی حاد دست یافته است. وی بر روی بروز سالیانه افسردگی حاد در بین 100 نفر در 9 كشور و ارتباط آن با مصرف ماهی مطالعه كرد و طبق تحقیقات خود متوجه شد ، بروز افسردگی در كشورهایی كه میزان مصرف ماهی در آن ها كم است، بالا می باشد. در نیوزیلند با مصرف تنها 20 كیلوگرم ماهی در سال، میزان بروز افسردگی 8/5 درصد بود، در حالی كه این میزان در كشور كره با مصرف سالانه بیش از 50 كیلوگرم ماهی تنها 3/2 درصد بود و در نهایت ژاپن با مصرف سالانه تقریباً 75 كیلوگرم ماهی دارای پایین ترین میزان( 12/0 درصد) بروز افسردگی می باشد.
این محقق خاطرنشان كرد كه ممكن است عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دیگر عوامل بر نتایج به دست آمده از تحقیقات او تأثیرگذار بوده باشد، اما به این مطلب نیز اشاره كرد كه تراكم بالای اسید دكوزاهگزانوئیك ( یك اسید چرب مهم و اساسی موجود در ماهی) در پلاسمای خون، موجب افزایش سروتونین و در نهایت كاهش بروز افسردگی و خودكشی شده است.
روغن ماهی موجب تخفیف علایم بیماری شیزوفرنی می شود.
شیزوفرنی یك بیماری حاد روحی است كه علائم آن شامل هذیان گویی، نابهنجاری های روانی و روگردانی ازاجتماع می باشد. شواهد بسیار زیادی نشان می دهند كه غیرطبیعی بودن تركیبات اسید چرب درغشای سلولی با بروز این بیماری درارتباط است.
پژوهشگران در یكی از مطالعات خود به ارزیابی تأثیر مصرف روغن ماهی بر شدت یا كاهش علایم بیماری شیزوفرنی در یك گروه 24 نفره از بیماران شیزوفرنیك پرداختند. آن ها در یك دوره 6 ماهه، روزانه 10 گرم كنسانتره روغن ماهی برای این بیماران تجویز كردند كه به میزان زیادی از شدت علایم این بیماری در طول این دوره كاسته شد. نكته جالب توجه اینجاست كه هیچ یك از این بیماران در زمان قبل از این دوره درمان، دچار نقص در جذب اسیدهای چرب نبودند.
محققان به این نتیجه رسیده اند كه بیماری شیزوفرنی به طریقی با یك متابولیسم غیرطبیعی اسید چرب در ارتباط می باشد و همواره بر روی آزمایش های كلینیكی برای شناسایی فواید نهفته در تجویز اسید چرب امگا-3 به منظور درمان این ناهنجاری، تأكید فراوان دارند.
مغز انسان به اسید دكوزاهگزانوئیك (DHA) نیاز دارد. DHA ( اسید دكوزاهگزانوئیك) یكی از اركان اساسی بافت مغزی انسان را تشكیل می دهد و به ویژه در قشر خاكستری مغز و شبكیه چشم به میزان زیاد یافت می شود. اخیراً دانشمندان به ارتباط كمبود این اسید چرب مهم با افسردگی، از دست دادن حافظه، جنون و مشكلات بینایی پی برده اند. این اسید چرب برای جنین و نوزاد انسان، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. محتوایDHA در مغز نوزاد انسان در طول سه ماهه اول زندگی سه برابر می شود. از این رو، دریافت آن به میزان كافی برای مادر در زمان بارداری وشیردهی الزامی است. متأسفانه، میانگین محتوایDHA در شیرمادران در كشور آمریكا دارای كمترین میزان در سراسر جهان می باشد. احتمالاً دلیل آن این است كه آمریكایی ها، ماهی كم مصرف می كنند.
برخی از پزشكان معتقد هستند كه بیماری هایی نظیر افسردگی پس از زایمان و ضریب هوشی پایین همه ناشی از جذب ناقص DHA است كه به وفور در كشورهای آمریكایی دیده می شود. این پزشكان همچنین اظهار می كنند كه مقادیر پایینDHA مربوط به میزان اندك سروتونین در مغز می باشد كه باز هم موجب افزایش گرایش به افسردگی، خودكشی و ستیزه جویی می شود.DHA به میزان زیاد در فیتوپلانكتون ها و ماهی های آب های سرد یافت می شود. كارشناسان تغذیه توصیه می كنند كه جهت تامینDHA كافی دو تا سه وعده در هفته ماهی مصرف شود و اگر هم امكان آن نباشد، حداقل روزانه 100 میلی گرمDHA مصرف كنند.
بسیار دیده شده است كه برای پایین آوردن كلسترول ، كاهش وزن بدن و نیز جهت جلوگیری از انواع حاد سرطان ، رژیم هایی با محتوای چربی بسیار پایین تجویز می شود ، اما اگرچه كاهش كلسترول، احتمال خطر مرگ از بیماری قلبی را كم می كند ، در مقابل ، می تواند موجب افزایش احتمال بروز مرگ و میرهای غیر طبیعی ، خودكشی و افسردگی شود.
همچنین دارو های كنترل چربی و كاهنده ی كلسترول ممكن است منجر به كاهش تراكم اسیدهای چرب غیر اشباع در بافت عصبی شوند. رژیم های مهار چربی عموماً منجر به افزایش جذب اسیدهای چرب غیر اشباع امگا-6 و كاهش جذب اسیدهای چرب امگا-3 می شود. اسیدهای چرب امگا-3 موجود در روغن ماهی برای فعالیت درست سیستم عصبی، مهم و حیاتی هستند و در رژیم هایی كه جهت كاهش كلسترول ، كاهش وزن و جلوگیری از سرطان تجویز می شوند، باید حتماً اهمیت جذب كافی اسیدهای چرب امگا-3 را در نظر باید گرفت.
ماهیان شامل دو رده ماهیهای غضروفی و ماهیهای استخوانی هستند.

ماهیان غضروفی

در سرتاسر دریاها کوسه ماهیان و سفره‌ ماهیان که از 30 سانتیمتر تا 17 متر اندازه بدنشان متغیر است زیست می‌کنند. این ماهیان یا گوشتخوارند یا لاشه‌خوارند. بدن ماهیان غضروفی سنگین‌تر از آب است. جسم مهره از لایه‌های غضروف پیرامون نوتوکورد یا درون آن تشکیل می‌شود و باله دمی دارای دو شاخه نابرابر هتروسرکال است. اکثر ماهیان دارای پولک هستند بعضی ماهیها فاقد پولک هستند.
این ماهیان دارای جمجمه غضروفی هستند هفت کمان یا قوس غضروفی در این ماهیان موجود است. اولین قوس تغییر شکل یافته و آرواره فوقانی یا پلاتوکوردرات و آرواره پایین مکمل را تشکیل می‌دهد. علاوه بر ستون مهره‌ها که غضروفی است کمربند سینه‌ای و کمربند لگنی وجود دارد. سیستم عضلانی در ماهیان غضروفی ساده بوده و عضلات محوری توسط یک لایه جدا کننده به عضلات پشتی و شکمی تقسیم می‌شود.
در اغلب ماهیان غضروفی تعدادی دندانهای تیز و برنده وجود دارد. روده ماهیان غضروفی معمولا به دو بخش تقسیم می‌شود. در بخش کوچکتر دیواره یا دریچه‌ای مارپیچی جهت افزایش سطح جذب غذا وجود دارد و در بخش انتهایی روده ، غده‌ای به نام غده روده‌ای به روده متصل می‌گردد. نقش این غده دفع نمک در ماهیان غضروفی است.

قلب ماهیان غضروفی

قلب دارای چهار بخش است اما فقط دو قسمت به نام دهلیز و بطن مشابه دو دهلیز و دو بطن موجود در مهره‌داران عالی است. چندین سیاهرگ عمده در میان ماهیان غضروفی موجود است از جمله سیاهرگ کاردینال.

ساختمان آبشش

تنفس ماهیان غضروفی

 

وسیله تنفس آبشش است. هر آبشش به دو بخش تقسیم می‌شود به هر یک از بخشها ، همی‌برانش و به هر آبشش هولوبرانش گفته می‌شود. ماهیان غضروفی از 5 تا 7 جفت آبشش دارند. یک جفت سوراخ را که در تنفس نقش ندارد و در قسمت قدامی چشم اسپیراکل است نیز ضمیمه دستگاه گوارش است. در برخی کوسه ماهیان بخش کوچک از آبشش به نام شبه آبشش درون اسپیراکل قرار می‌گیرد.

تولید مثل ماهیان غضروفی

اکثر گونه‌های ماهیان غضروفی زنده‌زا هستند اما برخی از کوسه ماهیان و سپر ماهیان تخم گذار هستند گونه‌های زنده‌زا بزرگتر بوده و در آبهای عمیق زیست می‌کنند. باله شکمی نرها دارای اندامی به نام کلاسپر است که به هنگام جفتگیری به اندرون کلوآک ماهی ماده و از آنجا به درون اویداکت رانده می‌شود.

ماهیان استخوانی

این بزرگترین رده مهره‌داران دارای دو زیر رده است. در ماهیهای باله گوشتی اولیه باله‌های سینه‌ای و شکمی محتوی استخوانهای درونی هستند که شباهت زیادی به استخوانهای اندامهای حرکتی مهره‌داران خاکزی دارند. همچنین کیسه‌های هوایی حلقی به جای شش عمل می‌کنند. امروزه فقط 4 گروه از این ماهیها باقی مانده است که عبارتند از سلاکانتها و سه گروه از ریه‌دارها. در عوض در زیر رده باله شعاعیها ، باله‌های زوجی را اشعه سوزن مانند نگهداری می‌کنند و کیسه هوایی نیز معمولا به مثانه شنا مبدل شده است.

قسمتهای مختلف ماهیان استخوانی

باله دمی: باله دمی ماهیان را عمدتا به دو گروه اصلی هتروسرکال و هوموسرکال تقسیم می‌کنند. نقش باله‌های فرد و زوج در ماهیان تشخیص وضعیت و موقعیت ماهی درون آب است.
پولکها: پولکهای متنوعی در ماهیان وجود دارد. پولک گانوئیدی که حاوی گانوئین است در ماهیان خاویاری دیده می‌شود. پولک مدور در اغلب ماهیهای استخوانی مانند کپور و ماهی سفید یافت می‌شود. پولک شانه‌ای در اغلب سوف ماهیان دیده می‌شود. پولکهای مدور یا شانه‌ای ممکن است در برخی ماهیها باهم دیده شود. هر دو نوع پولک جز پولکهای درخشان است و منشا پولک پوست ماهی است.
خط جانبی: به صورت خطی واضح و مشخص در بسیاری از ماهیان دیده می‌شود خط مستقیم یا منحنی. در بعضی این خط تمام طول بدن را نمی‌پوشاند چه ماهیانی که دارای خط جانبی مشخص و چه نامشخص ، خط جانبی دارای سلولهای حسی به نام نوروماست است. که این سلولها در تشخیص وضعیت و سنجش تلاطم و حکت ماهی کمک می‌کند.
گوش ماهیان: در ماهیان فقط گوش داخلی وجود دارد. از ویژگیهای گوش ماهیان وجود سنگریزه‌هایی به تعداد 3 تا 4 عدد است که اتولیت نامیده می‌شود. به این سنگریزه‌ها ، سنگریزه شنوایی هم می‌گویند که در سیستماتیک و تعیین سن ماهیان اهمیت دارند و سلولهای حسی گوش داخلی که در شنوایی و تعادل نقش دارند ماکولا نام دارند. در ماهیانی که قدرت شنوایی خوبی دارند ارتباطی بین گوش داخلی و کیسه هوایی ایجاد شده است.

ساختمان چشم ماهیان استخوانی

صلبیه با چند صفحه غضروفی یا استخوانی سفت و سخت می‌شود.

قرنیه مسطح

سلولهای مخروطی که در تشخیص رنگ بکار می‌رود.
ماهیچه مسئول حرکت دادن عدسی
مشیمیه (تغذیه کننده چشم)
در ماهیانی که در اعماق زیاد زیست می‌کنند عدسی بسیار بزرگ و شبکیه کوچک است و شکل عدسی کروی است.

کیسه شنا

کیسه شنا یا کیسه هوایی فقط در ماهیان استخوانی وجود دارد. به آن کیسه گازدار هم می‌گویند. در قسمت فوقانی حفره بدن بالاتر از مرکز توده ماهی قرار می‌گیرد و به ماهی این امکان را می‌دهد که بدون صرف انرژی وضعیت و موقعیت طبیعی خود را درون آب حفظ کند. یکی از ماهیان (یک نوع گربه ماهی) به طریق جالبی توانسته است نداشتن کیسه شنا را جبران کرده و موقعیت خود را درون آب حفظ کند و انرژی کمی بکار گیرد.

ماهیان هوازی

ماهیان بسیاری وجود دارند که از هوا تنفس می‌کنند این ماهیان حدود 23 جنس از ماهیان استخوانی را دربرمی‌گیرند و دارای آبششهایی هستند که سطح کوچک و محدودی دارند. این ماهیان به جز ماهیان دودمی هستند. بسیاری از ماهیان که ساکن آبهای راکد هستند در هوای گرم و زمانی که اکسیژن محلول در آب کاهش می‌یابد به سطح آمده و هوا را می‌بلعند. پس هوا بوسیله حلق که عمل پمپاژ را انجام می‌دهد از طریق کانال هوایی به کیسه هوایی تغییر شکل یافته انتقال می‌یابد. در ماهیان هوازی که دوره‌های خشکسالی را معمولا درون گودالهایی می‌گذرانند تنفس هوازی وجود دارد اما به هر حال جهت دفع گاز کربنیک به آبشش وابسته‌اند.

تولید مثل ماهیان

اکثر آنها دارای دو جنس نر و ماده هستند. برخی خود باور و برخی هرمافرودیت هستند.
برخی ماهیان لقاح داخلی دارند که تعدادشان محدود است.
جفتگیری یا پیدا کردن جفت از طریق مختلف مانند تغییرات رنگ بدن ، تولید صدا و تولید مواد محرک فرمون.
پس از رها شدن تخمها ، تخمها یا شناورند یا به درون آب فرو می‌روند.
ماهی زنده‌زا مانند گاپی (Gupy) حدود 50 عدد نوزاد تولید می‌کند.
رها سازی تخمک از تخمدان یا از طریق پاره شدن دیواره و رها شدن تخمک درون شکم مانند قزل آلا و یا تخمک از مجرای تخمک‌بر به بیرون رانده می‌شود.
برخی از ماهیان درون دهان و یا بعضی درون روده و یا درون کیسه‌های شکمی تکوین تخم را انجام می‌دهند.

انواع ماهي هاي خوراكي

ماهي آزاد: مرغوب‌ترين ماهي جهان به حساب مي‌آيد. دوكي شكل و كشيده است. فيله‌ماهي آزاد را به صورت دودي هم مصرف مي‌كنند.
ماهي سفيد: دوكي شكل و با گوشت سفيد و لطيف است. البته جنس نر اين ماهي روي سرش خال‌هاي درشت و سفيد دارد، كشيده ‌تر است و گوشت بيشتري دارد. نوع دريايي‌اش هم، قطعا از نوع پرورشي مرغوب‌تراست.
ماهي سفيد را مي توان سرخ كرده، كبابي، بخارپز يا به شكل دودي‌ مصرف كرد كه بستگي به ذائقه و سليقه افراد دارد.
اردك ماهي: گوشت لذيذي دارد؛ چه آن را سرخ يا كبابي كنيد.
ماهي كفال: اين ماهي دوكي شكل، گوشت سفيد اما سفتي دارد و اصالتا روسي است. شمالي‌ها اغلب نوع "دودي" و "شور" آن را مصرف مي‌كنند. سرخ شده و كبابي كفال را هم با نارنج و ليمو ميل مي‌كنند.

ماهي‌هاي جنوب

ماهي حلوا سفيد: فلس دارد، اما با يك دست كشيدن، تميز مي‌شود. جنوبي‌ها به‌ آن "زبيده" به معناي برگزيده مي‌گويند. "حلوا" را اغلب به صورت شكم خالي در روغن سرخ مي‌كنند و سر سفره مي‌آورند. ماهي حلوا سياه، گوشت سفت‌تري دارد، اما مزه‌اش همان است.
ماهي سنگسر: از نظر شكلي، كتابي است. استخوان زيادي دارد. معمولا آن را كباب يا سرخ كرده يا در قليه‌ماهي استفاده مي‌كنند.
ماهي شوريده: ماهي شوريده، دوكي شكل و ظريف است. گوشت سفيد و كم‌تيغ‌اش هم بعد از پخت،نرم و لذيذ مي شود. اين ماهي را درسته و البته با شكم خالي، مي‌توان سرخ كرد.
ماهي شير: تقريبا بدون تيغ و بي‌آزار است؛ با گوشتي صورتي كه ضايعات كمي دارد. همه‌جوره‌اش را هم درست مي‌كنند: سرخ كرده، بخارپز و كبابي.
ماهي سرخو: شبيه سنگسر است، ولي با گوشت سفيد و لطيف. سرخ شده‌اش را مي‌خورند يا در قليه ماهي استفاده مي‌كنند.
ماهي هامور: هامور اسم خانوادگي تعداد زيادي ماهي خليج فارس و درياي عمان است. در اين ميان، هامور قهوه‌اي را مي‌شود براي مهماني، درسته كباب كرد. گوشتش بعد از پختن، سفيد و البته سفت مي‌شود. وقت پختن قليه‌ماهي با ماهي هامور، پوستش را نمي‌كنند، چون حسابي لعاب مي‌اندازد.
ماهي راشكو: ماهي مرغوب جنوب است كه گوشت سفيد و نرم، و ضايعات كمي دارد و به هر روشي مي توان آن را پخت. راشكو را براي قليه‌ماهي هم استفاده مي‌كنند.

ماهي هاي پرورشي:

ماهي‌هاي پرورشي كمي لاغرتر و كم‌بنيه ‌تر از انواع دريايي شان‌اند، اما اغلب اين شانس را داريد كه آنها را زنده تهيه كنيد.
فعلا اين ماهي‌ها را پرورش مي‌دهند:
كپور معمولي، كپور آيينه، كپور چرمي، آمور، كپور نقره‌اي، سرگنده و قزل‌آلاي رنگين‌كمان.

ماهي هاي رودخانه‌اي:

اين ماهي ها كوچك‌اند و البته ارزان‌تر از انواع دريايي و اگر طريقه پخت آنها را بدانيد، بسيار خوش‌خوراك هستند كه شامل سوف، لاي ماهي، اردك‌ماهي، اسبله، سس ماهي، سياه‌ماهي، قزل‌آلاي خال قرمز و... هستند.

ماهي هاي سرد يا يخ‌زده:

وقتي ماهي را از آب‌هاي دور مي‌آورند يا پيش‌بيني مي‌كنند زمان فروش و مصرفش خيلي طولاني باشد (به‌ ويژه براي ماهي‌هاي بزرگ)، آن را فريز مي‌كنند؛ اتفاقا با اين كار به سالم ماندن ماهي بيشتر مي‌توان اعتماد كرد، اما گاهي فروشنده‌ها تقلب مي‌كنند و ماهي‌هاي خراب شده و مانده را با ظاهر يخ‌زده به مردم قالب مي‌كنند تا عيبش معلوم نشود.
براي رو شدن دست اين فروشنده هاي متقلب، به مردمك چشم ماهي دقت كنيد.
اگر ماهي سالم باشد،‌ يك نقطه سفيدرنگ در مردمك آن ديده مي‌شود، ولي اگر ماهي قبل از يخ‌زدن خيلي سالم نباشد، چشم يخ‌زده‌اش كاملا كدر يا شيري‌ رنگ است.

منابع :

ماهی http://daneshnameh.roshd.ir
خواص ماهی http://www.iranmania.com
خواص ماهی و امگا 3 موجود در آن http://forum.persiandown.com
ارزش غذایی ماهی http://aftab.ir
ماهی رمز سلامتی http://www.refah.ir
انواع ماهي هاي خوراكي ما http://iran-world.com
خواص ماهی http://aftab.ir