در حالی که 3 سال و اندی از فعالیت دولت می‌گذرد، آمارها حاکی از این است که کارنامه اشتغال‌زایی دولت مثبت نبوده است و متأسفانه بیکاری روند صعودی داشته و بسیاری از کارشناسان دراین باره معتقد هستند که بیکاری نه تنها در میان قشر فارغ التحصیلان دانشگاهی افزایش یافته است، بلکه به دلیل رکود حاکم بر تولید، تعداد زیادی از شاغلان موجود شغل خود را از دست داده و در جامعه بیکاران قرار گرفته‌اند.

در چنین شرایطی، باز هم دولت مدعی ایجاد اشتغال در طول فعالیت خود است و در مواقعی که مورد نقد قرار می‌گیرد، بی‌برنامگی خود را به گردن دولت قبل می‌اندازد. این در حالی است که تعداد زیادی از کارشناسان بازار کار طی چند ماه گذشته در ارزیابی عملکرد اشتغالی دولت تنها دلیل افزایش نرخ بیکاری را عدم برنامه‌ریزی دقیق و سیاست های نامطلوب در حوزه بازار کار و بی توجهی به تولید می‌دانند.

البته بسته‌های متعددی مانند طرح تکاپو، طرح حرکت، شناسایی ظرفیت‌های استانی و توجه به مشاغل خرد و کوچک در این مدت طراحی شد، اما به موفقیت نرسید و بعضاً دولتی‌ها علت عدم موفقیت این طرح‌ها را در گرو تأمین منابع مالی اعلام کردند.

شاید بخشی از این معضلات و مشکلات به نبود منابع کافی بازگردد، اما سیاست‌گذاری‌های نادرست در نظام بانکی و عدم توجه به بنگاه‌های تولیدی منجر به تعمیق رکود در نظام تولیدی کشور شد و شاید دولت به اشتباه برای حل بحران‌های موجود دست به دامن تقویت بانک‌ها شد، در حالی که بانک‌ها به جای عمل به وظایف قانونی و شرعی خود در انجام امور بانکداری، تنها به فکر اقدامات تجاری و کسب سود از محل بنگاهداری و رقابت با بخش خصوصی پیشتاز بودند.

 وضعیت تولید طی دوران فعالیت دولت تدبیر و امید تا جایی به سمت رکود پیش رفت که مقام معظم رهبری طی سه سال متوالی (94 ، 95 و 96) نسبت به وضعیت تولید هشدار جدی دادند. سال 94 با شعار «دولت و ملّت، همدلی و هم‌زبانی» در فرمایشات خود 10 مورد را برای تحقق اهداف مطرح شده در شعار سال بیان کردند که متأسفانه بدون توجه کافی گذشت. محور اصلی تأکیدات ایشان برای برای پیشرفت اقتصاد کشور استفاده از ظرفیت‌های درون کشور و درون مردم بود. رهبر معظم انقلاب در همان بیانات تأکید بر اقتصاد مقاومتی را محور تمام امور دانستند اما تحقق مطلوبی در آن زمینه صورت نگرفت.

مقام معظم رهبری در سخنرانی آغاز سال 94 خود فرمودند: "‌باید نگاه کنیم به درون کشور، ظرفیت‌های درونی بسیار است. این اقتصاد مقاومتی‌ای که ما عنوان کردیم و مطرح کردیم و خوشبختانه مورد قبول و استقبال همه صاحب‌نظران قرار گرفت ــ یعنی من حتی یک نفر از صاحب‌نظران اقتصادی و اجتماعی را ندیدم که آنچه را به‌عنوان سیاست اقتصاد مقاومتی مطرح شده، او رد کند ــ ناظر به همین است؛ یعنی ناظر به امکانات درونی کشور. وقتی که اجازه نمی‌دهند که شما برای زمین خودت از بیرون آب بیاوری، باید چاه حفر کنی و از درون زمین خودت آب بیرون بیاوری تا محتاج ‌آب آن همسایه بخیل نباشی؛ باید از درون خود استمداد کنیم و بتوانیم کارها را پیش ببریم."

سال 94 با تمام کم و کاستی‌ها گذشت و رهبر معظم انقلاب در بهار 95 با شعار «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» بازهم به مسئله اقتصاد، رکود و بیکاری تأکید کردند. ایشان در فرمایشات خود فرمودند: "در مسئله‌ی اقتصاد، آن چیزی که مهم است و اصل است، مسئله‌ی تولید داخلی است؛ مسئله‌ی ایجاد اشتغال و رفع بیکاری است؛ مسئله‌ی تحرک و رونق اقتصادی و مقابله‌ی با رکود است؛ اینها مسائل مبتلابه مردم است؛ اینها چیزهایی است که مردم آنها را حس می‌کنند و مطالبه می‌کنند؛ و آمارها و اظهارات خود مسئولین هم نشان می‌دهد که این مطالبات مردم و این خواسته‌های مردم بجا و به‌مورد است.

اگر ما بخواهیم مشکل رکود را حل کنیم، مشکل تولید داخلی را حل کنیم، بخواهیم مسئله‌ی بیکاری را حل کنیم، بخواهیم گرانی را مهار کنیم، علاج همه‌ی اینها در مجموعه‌ی مقاومت اقتصادی و اقتصاد مقاومتی گنجانده شده است. اقتصاد مقاومتی شامل همه‌ی اینها است. می‌شود با اقتصاد مقاومتی به جنگ بیکاری رفت؛ می‌شود به جنگ رکود رفت؛ می‌شود گرانی را مهار کرد؛ می‌شود در مقابل تهدیدهای دشمنان ایستادگی کرد؛ می‌شود فرصت‌های بسیاری را برای کشور ایجاد کرد و از فرصت‌ها استفاده کرد؛ شرطش این است که برای اقتصاد مقاومتی کار و تلاش انجام بگیرد."


مطالبه از مسئولان تمرکز بر تولید و اشتغال است

وضعیت بیکاری تا جایی روند رو به رشد داشته است که حتی چند ماه گذشته نیز مقام معظم رهبری در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس دهم به موضوع اولویت‌های کاری مجلس دهم پرداختند و با تأکید بر اینکه «اقتصاد»، یک موضوع اصلی است، تاکید کردند: "نمایندگان مجلس، در خصوص عملی شدن اقتصاد مقاومتی بسیار تأثیرگذار هستند، زیرا می‌توانند مسیر اقدامات اقتصادی دولت را در مسیر اقتصاد مقاومتی قرار دهند و همچنین این موضوع را از دولت مطالبه کنند."

رهبر فرزانه انقلاب با تاکید بر لزوم حل مشکل رکود و اشتغال و بیان اینکه خجالت نظام از بیکاری جوان از شرمندگی وی در خانواده‌اش بیشتر است، خطاب به دولت و مجلس فرمودند درباره حل این مشکلات اقدام کنند.

ایشان با توجه به شرایط دشوار اقتصادی و روند رو به رشد بیکاری، سال 96 را سال «اقتصاد مقاومتی: تولید ــ اشتغال» نامیدند و فرمودند: "مطالبه از مسئولان تمرکز بر تولید و اشتغال است." همچنین معظم له تأکید کردند: "مسئولان در سال قبل کارهای خوبی انجام دادند، اما فاصله زیادی با انتظارات وجود دارد."

ایشان، توجه به نام «اقتصاد مقاومتی» را به‌تنهایی برای حل معضل اقتصادی مؤثر ندانستند و در خصوص راه‌حل و علاج وضع کنونی اقتصاد، افزودند: "علاج، در تقسیم کردن اقتصاد مقاومتی به نقاط کلیدی و مهم و تمرکز همه همت مسئولین و مردم بر آن نقاط است و این نقاط کلیدی عبارت است از تولید داخلی و اشتغال به‌ویژه اشتغال جوانان."

رهبر معظم انقلاب، بر اساس همین ضرورت، گفتند: "تمرکز و برنامه‌ریزی بر روی این نقاط کلیدی مطالبه رهبری و مردم از مسئولین و موجب پدید آمدن موفقیت‌های چشمگیر و محسوس است و مسئولین باید نتایج را در پایان سال به مردم گزارش کنند."

به اعتقاد کارشناسان بازار کار اولین گام اساسی این است که برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران بدانند راهکار تحقق شعار سال 96 چیست. اینکه دانشگاه‌ها به راه خود برای تربیت فارغ التحصیلان بیکار ادامه دهند و در صدور هزاران مدرک دانشگاهی با یکدیگر رقابت کنند و دولت نیز به بیان برخی مباحث کلی درباره بیکاری و اشتغال بپردازد و هر ساله نیز اندکی اشتغال ایجاد شود، گِرِهی از بیکاری میلیونی اقتصاد ایران باز نخواهد کرد.

حمایت از بنگاه‌های تولیدی متوسط و کوچک، تقویت فعالیت‌های بنگاه‌های دانش‌بنیان، نهضت کاهش خام‌فروشی، تسهیل سرمایه‌گذاری، کاهش واردات کالاهای مصرفی، مبارزه با قاچاق، حمایت از کارگر ایرانی و مصرف کالای داخلی، پرهیز از اسراف و صحت عمل در تجارت خارجی برای حفظ آبروی ملت ایران، 10 راهکاری است که در فرمایشات قبلی رهبر معظم انقلاب به آنها تأکید شده بود. می‌طلبد که در شرایط فعلی مسئولان با تکیه بر این سیاست‌ها مطالبه رهبری را اجابت کنند.

منبع: تسنیم