مقدمه‌ای بر بیوفیدبک

مجموعه فعالیت‌هایی که ما انجام می‌دهیم به دو گروه ارادی و غیر ارادی طبقه‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال هنگامی‌که شما دستتان را برای سلام کردن به یک دوست بلند می‌کنید یا زانوی خود را برای رفتن به پله دیگر بلند می‌کنید، مشغول انجام فعالیت‌های ارادی هستید.
حال آن که سایر عملکردهای بدن، مانند تنظیم ضربان قلب، درجه حرارت پوست و فشارخون به طور غیرارادی و توسط سیستم اعصاب کنترل می‌شوند. شما در مورد افزایش تعداد ضربان قلبتان فکر نمی‌کنید بلکه این اتفاق در مواجهه با محیط اطراف رخ می‌دهد (مانند زمانی که عصبی می‌شوید، هیجان زده شده‌اید و یا ورزش کرده‌اید).
روشی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر این عملکردهای غیرارادی معمول داشته باشید. این تکنیک بیوفیدبک نام دارد و از آن برای کمک به پیشگیری یا درمان بیماری‌ها (شامل سردرد میگرنی، دردهای مزمن، بی‌اختیاری ادراری و فشارخون بالا) استفاده می‌شود.
به کمک بیوفیدبک شما می‌توانید با بهره گیری از قدرت ذهنتان و آگاه شدن از اینکه داخل بدنتان چه خبر است، کنترل بیشتری بر سلامت خود داشته باشید.

روش درمانی بیوفیدبک چگونه عمل می‌کند؟

محققان در مورد اینکه بیوفیدبک چطور عمل می‌کند، اطمینان دقیقی ندارند. آن‌ها متوجه شده‌اند که بیوفیدبک سبب افزایش آرامش می‌شود که این اثر می‌تواند در تسکین برخی از شرایط استرس‌زا کمک کننده باشد.
در طول یک جلسه بیوفیدبک، الکترودها به پوست متصل می‌شوند. ممکن است از سنسورهای انگشتی نیز استفاده شود. این الکترودها یا سنسورها، سیگنال‌ها را به مانیتوری می‌فرستند که یک صدا، نور یا تصویر را نمایش می‌دهد. این علائم نشان دهنده میزان ضربان قلب، تعداد تنفس، فشارخون، حرارت پوست، میزان تعریق یا فعالیت عضله می‌باشد.
حال اگر تحت استرس باشید، این عملکرد تغییر می‌کند. سرعت ضربان قلب و فشارخون بالا می‌رود، عضلات منقبض شده و تنفس تندتر می‌شود و میزان تعریق افزایش می‌یابد. شما می‌توانید این پاسخ‌های استرسی را که بر مانیتور اتفاق می‌افتد، مشاهده نمایید. به محض توقف این علائم، نتایج روی مانیتور نیز تغییر می‌کند.
جلسات بیوفیدبک معمولاً در مطب یک درمانگر تشکیل می‌شود، اما برنامه‌های کامپیوتری نیز وجود دارند که سنسورهای بیوفیدبک را به کامپیوتر شخصی شما متصل می‌کنند.
درمانگر به شما کمک می‌کند تا با انجام تمرین‌های آرام سازی، عملکردهای مختلف بدن را کنترل کنید. به عنوان نمونه، شما ممکن است برای برگرداندن امواج مغزی که به دنبال یک سردرد فعال شده‌اند، از یک تکنیک آرامش‌سازی استفاده نمایید.
در این قسمت یک تمرین برای آرام سازی در روش بیوفیدبک به شما معرفی می‌شود:
تنفس عمیق
1. آرام سازی تدریجی عضلات
2. سفت و سپس شل کردن متناوب عضلات
3. تصویرسازی هدایت شده
4. تمرکز کردن بر یک تصویر خاص (مانند رنگ و بافت یک پرتغال) برای متمرکز کردن فکرتان و آرام کردن احساستان
5. مدیتیشن آگاهانه
6. متمرکز کردن فکرتان و رهاکردن احساسات منفی
زمانی که سرعت ضربان قلب شما کم می‌شود، فشارخونتان پایین می‌آید، گرفتگی عضلاتتان کمتر می‌شود، بر روی صفحه مانیتور فیدبک (بازخورد) دریافت می‌کنید. در نهایت شما به تدریج یاد خواهید گرفت که بدون تجهیزات بیوفیدبک این عملکردها را کنترل کنید.

روش‌های مختلف بیوفیدبک که برای کنترل عملکردهای مختلف بدن استفاده می‌شود:
الکترومایوگرام: این دستگاه فعالیت وگرفتگی عضلانی را اندازه گیری می‌کند و می‌تواند برای کمردرد، سردرد، اختلالات اضطرابی، بازسازی عضلات بعد از آسیب و بی اختیاری ادراری استفاده شود.
حرارتی: این نوع، درجه حرارت پوست را اندازه‌گیری می‌کند که می‌تواند برای سردرد و بیماری رینود استفاده شود.
نوروفیدبک یا الکتروآنسفالوگرافی: این دستگاه امواج مغزی را ثبت می‌کند. این نوع می‌تواند برای اختلال بیش فعالی وکمبود توجه و تمرکز، صرع و سایراختلالات تشنجی مفید باشد.
فعالیت الکترودرمال: این روش میزان تعریق را اندازه گیری می‌کند و می‌تواند برای درد و اضطراب مناسب باشد.
نوسان ضربان قلب: این روش، میزان ضربان قلب را اندازه گیری می‌کند که می‌تواند برای اضطراب، آسم، بیماری مزمن انسداد ریه و بی نظمی‌ضربان قلب مفید باشد.
هرجلسه درمانی بیوفیدبک حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. معمولاً شما می‌توانید شروع اثرات مثبت بیوفیدبک را در 10 جلسه یا کمتر مشاهده کنید. بعضی موارد مانند فشارخون بالا، ممکن است برای بهبودی، 20 جلسه یا بیشتر نیاز داشته باشد.

موارد استفاده بیوفیدبک

بیوفیدبک می‌تواند در شرایط مختلف کمک کننده باشد. در اینجا مواردی از فواید بیوفیدبک معرفی می‌شود:
درد مزمن: با کمک به شناسایی عضلات سفت شده و سپس یادگیری برای شل کردن آن عضلات، بیوفیوبک می‌تواند در تسکین شرایط ناراحت کننده‌ای مانند کمر درد، درد شکمی، اختلالات مفصل گیجگاهی_فکی و فیبرومیالژیا کمک کننده باشد.
بیوفیدبک می‌تواند برای سنین مختلف، ازکودک تا بزرگسال مفید باشد.
سردردها: یکی از بهترین موارد استفاده از بیوفیدبک در سردردهاست. سفتی عضلات و استرس می‌تواند شروع کننده میگرن و سایر انواع سردرد بوده و علائم سردرد را تشدید کند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد روش درمانی بیوفیدبک با شل کردن عضلات و کاهش استرس می‌تواند تکرار و شدت سردرد را کم کند. به نظر می‌رسد بیوفیدبک همراه با درمان دارویی برای کاهش سردرد بسیار مفید است.
اضطراب: تسکین اضطراب یکی از رایج‌ترین استفاده‌های بیوفیدبک است. بیوفیدبک به شما اجازه می‌دهد زمانی که مضطرب و تحت استرس هستید، بیشتر به پاسخ‌های بدنتان آگاه شوید. در این شرایط شما یاد می‌گیرید چگونه آن پاسخ‌ها را کنترل کنید.
بی اختیاری ادراری: روش درمانی بیوفیدبک می‌تواند به افرادی که مشکل کنترل ادرار دارند، کمک کند. همچنین با تقویت عضلات کف لگن که در کنترل دفع ادرار نقش دارند، به خانم‌هایی که مشکل کنترل ادرار دارند، کمک می‌کند. بیوفیدبک همچنین به بچه‌هایی که مشکل شب ادراری دارند یا افرادی که بی اختیاری دفع مدفوع دارند، کمک می‌کند. برخلاف داروهای مورد استفاده در بی اختیاری دفع، بیوفیدبک عوارض جانبی ندارد.
فشارخون بالا: شواهد استفاده از بیوفیدبک در فشارخون بالا متفاوت است. اگر چه این روش در درمان فشارخون مینیمم بالا کمی‌موثر است اما به اندازه درمان دارویی در کنترل فشارخون موثر نیست.
سایر کاربردهای بیوفیدبک شامل موارد زیر است:
1. اختلال بیش فعا لی و کمبود توجه (ADHD)
2. بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)
3. بیماری رینود
4. آسیب‌ها
5. آسم
6. یبوست
7. بیماری صرع
8. بیماری آرتریت روماتوئید
شروع روش بیوفیدبک
بسیاری از ارائه دهندگان مراقبت‌های سلامتی، شامل روانپزشکان، روانشناسان و پزشکان عمومی، روش درمانی بیوفیدبک را پیشنهاد می‌کنند. برای یافتن مرکز ارائه دهنده بیوفیدبک با کیفیت مناسب، با سازمانی مانند "ا نجمن بیوفیدبک و روانشناسی کاربردی" در منطقه خود تماس بگیرید.