تغذیه با شیشه شیر

 0 تا 12 ماهگی

نوزاد شما

می‌دانیم بهترین نوع تغذیه نوزاد، تغذیه با شیر مادر است، اما گاهی شرایط و یا حتی گرایش و خواست مادر، ملاك قرار نخواهد گرفت؛ زیرا مزایای واضح و مشخصی بر تغذیه از طریق شیشه حاوی شیر مادر نیز مترتب است! یكی از مهم‌ترین این امتیازها، كمك بیشتر پدر به این امر است! چنانچه بر اساس یك برنامه ریزی همیشگی، نوزادتان تحت مراقبت فرد دیگری قرار خواهد گرفت، چگونگی تغذیه كودك از شیشه را به او بیاموزید. شیشه حاوی شیر خودتان و یا شیر خشك، زندگی را برای تمام افراد مرتبط در این زمینه، بسیار آسان‌تر می‌كند. سایر مزایای تغذیه با شیشه شیر، شامل نگران نبودن مادر از نوع و نحوه تغذیه‌اش، امكان پذیر بودن اندازه گیری مقدار شیر مصرف شده توسط نوزاد و احتمالاً (اما نه حتماً) شروع خواب كامل نوزاد در طول شب است، زیرا هضم شیر خشك، زمان بیشتری به طول می‌انجامد.

گرم نگهداشتن شیر

گاهی گرم كردن شیشه شیر كودك مشكل ‌است، بخصوص اگر به كارهای منزل مشغول و یا در سفر باشید. اما در اینجا، چند توصیه مناسب برای شما داریم. در تمام طول روز، كتری پر از آب را روی حرارت ملایم اجاق نگهدارید تا برای گرم كردن شیشه شیر، آب گرم همیشه در دسترس باشد. در سفر، فلاسك پر از آب جوش همراه داشته باشید؛ برای گرم كردن شیشه شیر، مقداری آب جوش در بشقاب گودی بریزید و شیشه شیر را در آن قرار دهید. در هیچ شرایطی شیشه شیر را در مایكروفر قرار ندهید، زیرا شیر آن به صورت غیر یكنواخت گرم شده و درون آن قطرات داغی ایجاد می‌شود كه ممكن است موجب سوختن دهان نوزاد گردند.

وسایل مورد نیاز در شب

یخدان كوچكی با چند عدد شیشه با شیر آماده مصرف را در صدر اقلام مورد نیاز نوزاد، كنار تختخواب خود قرار دهید. بدین ترتیب، شب هنگام، تنها كاری كه باید انجام دهید، دراز كردن دست و برداشتن یكی از شیشه‌های شیر برای تغذیه نوزاد است. تنها مشكل این است كه كودك باید به آشامیدن شیر گرم نشده عادت كند. تغذیه نوزاد با شیر گرم نشده، روند نادرستی نیست و بسیاری از والدین در نهایت به این نقطه خواهند رسید. این امر موجب سهولت كارها می‌شود و در نهایت استفاده از شیر عادی را آسان‌تر نیز می‌كند.

سرپستانك‎های بد طعم

سر پستانك لاستیكی؟ آخ. بعضی نوزادان اصلا نمی‌توانند مزه آن‌ها را بپذیرند. سرپستانك‌های ساخته شده با سایر مواد نیز در دسترس است. اما بدون در نظر گرفتن ماده سازنده آن‌ها، باز هم ممكن است طعم ناخوشایندی داشته باشند. سعی كنید قبل از اولین استفاده، آن را بجوشانید. چنانچه باز هم نوزاد با در هم كشیدن چهره، بی‌علاقگی‌اش را ابراز كند، نوك سر پستانك را ابتدا در فنجانی حاوی شیر خشك آماده شده فرو كنید و سپس در دهان نوزاد قرار دهید، تا او بتواند دركی از محتویات شیشه شیر به دست آورد. این روش، توصیه‌ای بسیار عالی برای نوزادان شیر مادرخواری است كه برای اولین بار از شیشه شیر تغذیه می‌شوند.

به خوبی غذای واقعی

چنانچه غذای نوزاد را از شیر مادر به شیر خشك تغییر می‌دهید، سرپستانك‌هایی تهیه كنید كه تا حد امكان به شكل ناحیه قهوه‌ای رنگ انتهایی پستان و نوك آن شبیه باشد. نوع دارای پایه پهن كه بتدریج به سمت نوك باریك می‌شود؛ درست همان گونه كه در حالت طبیعی ناحیه قهوه‌ای رنگ به سمت نوك سینه تغییر شكل می‌دهد را انتخاب كنید. از استفاده از سرپستانك‌های دارای تنها یك سانتی متر طول نوك برای مكیدن نوزاد، حتماً اجتناب نمایید.

شروع كردن

به جای قرار دادن پستانك در دهان نوزاد، آن را نزدیك لب‌های او قرار داده، همانند گرفتن سینه مادر، نوزاد را به باز كردن دهان و گرفتن سرپستانك تشویق كنید. دقت كنید نوزاد پایه پهن سر پستانك را به دهان بگیرد و نه تنها نوك آن را. این امر، چنانچه مرتباً تغذیه نوزاد را از سینه به پستانك و از پستانك به سینه تغییر می‌دهید، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا اگر كودك به استفاده از روش‌های سهل انگارانه استفاده از شیشه شیر عادت كند، نصیب مادر نوك سینه دردناك خواهد بود.

آموزش استفاده از فنجان

میل دارید از مشكلات پیچیده استفاده از سر پستانك اجتناب كنید؟ خوب، حتی نوزادان، هنگامی ‌كه قدرت نگهداشتن سر خود را به دست آورده‌اند، قادر به آشامیدن شیر از فنجان خواهند بود. بدین منظور، فنجان كوچكی را كه تنها ظرفیت یك یا دو اونس (1) شیرمادر یا شیر خشك را داشته باشد انتخاب و آن را تقریباً تا نیمه پر كنید (چندین فنجان شیر تهیه كنید تا برای پر كردن فنجان مجبور به قطع روند تغذیه نباشید). برای جذب و جمع آوری قطره‌های ریخته شده شیر، پارچه یا حوله كوچكی زیر چانه نوزاد قرار دهید. شاید بد نباشد برای كنار نگهداشتن دست‌های نوزاد، او را قنداق كنید. هنگام شیر دادن، در حالی كه نوزاد را در دامان خود مستقیم و تكیه داده شده نگهداشته‌اید، فنجان را به لب‌های كودك بیاورید و زاویه مناسب ایجاد كنید تا شیر به لب‌های او برسد. حوصله به خرج دهید. اجازه دهید نوزاد با سرعت خود، شیر را با زبان بلیسد و قورت دهد. شیر را در دهان او نریزید؛ ممكن است آن را بیرون تف كند و خفه شود. پایان یافتن تغذیه را نیز به تصمیم او واگذار كنید.

جریان نیافتن شیر

آیا به نظر می‌رسد با تمام تلاشی كه نوزاد هنگام مكیدن به خرج می‌دهد، شیری از سر شیشه عایدش نمی‌شود؟ خوب، قبل از اینكه چشمان نوزاد بر اثر آن همه تلاش از حدقه بیرون بجهد، شیشه شیر را از نظر وجود حباب هوا در آن، بررسی كنید. چنانچه تبادل هوا در آن صورت نمی‌گیرد، یعنی سوراخ سر پستانك بسیار ریز است و یا اصلا وجود ندارد. با استریل كردن یك سوزن كوچك (به وسیله الكل و یا آب جوش) و بزرگ‌تر كردن سوراخ و یا ایجاد سوراخ جدید، این مشكل حل می‌شود. این روش در مورد سر پستانك‌های لاستیكی مؤثرتر است؛ سوراخ سر پستانك‌های سیلیوكونی با گاز گرفتن‌های كوچك اطراف منفذ، باز می‌شود.

قاشق و قطره چكان

مكمل‎های تغذیه‌‎ای كودك را می‌توانید با قاشق به او بخورانید. برای این كار، همان گونه كه در مورد فنجان عمل می‌كردید، او را مستقیم در دامان خود نگهدارید و قاشق كوچكی شیر به او بدهید، بدین ترتیب كه نوك قاشق را روی لب پایین نوزاد قرار داده، اجازه بدهید كودك شیر را با سرعت خود بنوشد و قورت دهد. در صورت موفق نبودن در این روش، قطره چكان و یا سرنگ تغذیه را آزمایش كنید. برای وارد كردن شیر به دهان نوزاد، در حالی كه او را مستقیم در دامان خود نگهداشته‌اید، قطره چكان پلاستیكی را مورد استفاده قرار دهید. سرنگ تغذیه نیز مشابه قطره چكان، ولی دارای ظرفیت بیشتر است. برای تكمیل تغذیه، هنگام شیردهی از پستان نیز می‌توانید از سرنگ استفاده كنید. بدین منظور، هنگامی ‌كه پستان در دهان نوزاد است، نوك سرنگ را در دهان او قرار دهید و موقع مكیدن، برای پاداش دادن به نوزاد، پیستون آن را فشار دهید تا شیر وارد دهانش گردد.

بسه یعنی بسه!

بدانید چه موقعی شیر دادن را متوقف كنید. نوزادان سیر شدن را در ك می‌كنند. از تلاش برای خالی شدن شیشه شیر در هر نوبت شیر دادن اجتناب كنید. چنانچه كودك در حوالی پایان شیر شیشه، ولی قبل از تخلیه كامل آن به خواب عمیق فرو رود، بدون نگرانی روند تغذیه را متوقف كنید. اغلب نوزادان در این زمان، در حالی كه به نوعی مكیدن سبك ادامه می‌دهند، به خواب سبكی فرو می‌روند. این نوزادان شیر كافی خورده‌اند، اما با كمی ‌مكیدن سبك، از «سر» لذت می‌برند. شیشه شیر را از دهان خارج كنید و اجازه دهید كودك چند دقیقه به جای آن نوك انگشت شما را بمكد.

واگذاری مسئوولیت (گذر و انتقال)

به كار برمی‌گردید؟ دو هفته قبل از شروع كار، كودك را با شیشه شیر آشنا كنید. چنانچه كودك قبلاً با آن آشنا شده است، استفاده از آن را به صورت عادت روزانه در نیاورید. نوزاد برای حفظ مهارت‌های خود، به استفاده روزانه از شیشه شیر نیاز ندارند - دو هفته تمرین برای او كافی است. همچنین، می‌توانید تغذیه نوزاد با شیشه شیر را فرد دیگری از افراد خانواده واگذار كنید تا كودك دریابد حتی در زمان غیبت مامان، فرد دیگری نیازهای او را برطرف خواهد كرد.

تغییر قوانین

جایگزینی شیر مادر با شیشه شیر می‌تواند برای كودك یك تغییر ذائقه مشكل باشد. برای آسان كردن این روند، هنگام تغذیه با شیشه شیر، كودك را كنار پستان خود نخوابانید. او از اینكه باید سر پستانك لاستیكی را بمكد در حالی كه شیراصل مادر در فاصله كمی ‌قرار دارد، ناراحت خواهد شد و حتی خود شما در همدلی با نوزاد ممكن است ترشح شیر داشته باشید. برای در آغوش گرفتن نوزاد، بالشی روی دامان خود قرار دهید، ولی روش بهتر برای انجام كار، ترك محل و واگذاردن كار به پدر یا مادربزرگ است. تا یكی دو شیشه شیر به كودك بدهند تا وی به این امر عادت كند.

پی‌نوشت‌:

1. هر اونس حدود 30 گرم است. (م).

منبع مقاله :
كندی، میشل؛ (1389)، تغذیه كودك، زهرا جعفری، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.