بازگرفتن از شیرمادر یا شیشه شیر

فرزند بزرگم، روزی در شش ماهگی، هنگام مكیدن سینه، مرا به سختی گاز گرفت و برق از چشمانم پراند. یك دفعه او را از پستان كشیدم و فریاد زدم «آخ!» و بدین ترتیب هردویمان را ترساندم. او هرگز دوبار‌ه ا‌ین كار را تكرار نكرد؛ ولی آیا این بدان معناست كه پیشنها‌د می‌كنم اگر فرزند شش ماهه بینوای شما گازتان گرفت، سر او داد بكشید؟ مسلماً خیر! در این مورد، من هنوز احساس بسیار بدی نسبت به خودم دارم. زمانی كه سومین فرزندم در همان حدود سنی، به منظور سرگرمی‌ و شوخی گاز گرفتن سینه‌ام را آغاز نمود، با خود اندیشیدم: «اوم...زمان از شیر گرفتن او فرا رسیده است.» ولی دخترم داستان متفاوتی داشت. در 18 ماهگی و قبل از بازگرفته شدن از شیر پستان، استفاده از توالت را آموخته بود. نكته اینجاست كه تمام كودكان با رسیدن به آمادگی لازم از شیر گرفته می‌شوند (و یا استفاده از توالت را خواهند آموخت)، اما اگر شما قبل از این آمادگی كودك، آماده انجام كار باشید، چند مورد زیر برای كمك به بازگیری كودك از شیر مادر و تغذیه با شیشه شیر و یا فنجان و نیز بازگیری از شیشه شیر و عادت دادن كودك به استفاده از فنجان، توصیه‌‌ها‌ی عملی خوبی هستند.

برنامه جدید

6-12 ماهگی

كار را با فنجانی شیر خشك آماده شده، آب میوه و یا حتی آب معمولی، آغاز كنید. هر روز فنجانی شیر را بتدریج جایگزین یك نوبت شیر مادر و یا شیشه شیر كنید. چنانچه قبلاً گاهگاهی كودك را با شیشه شیر می‌داد‌ه‌ا‌ید، مقدمه‌ا‌ی‌ برای شروع روند از شیر گرفتن ایجاد شده است.

بزرگتر همیشه بهتر نیست

6 ماهگی - 2 سالگی

هنگام از شیرگیری كودك، برای احتباس شیر در پستان آماده باشید. این مشكل بزرگ‌ترین عارضه جانبی برای مادری است كه كودكش را از شیر می‌گیرد. پستان‌ها‌ سخت و به نحو ناراحت كنند‌ه‌ا‌ی‌ پر خواهند بود، (طالبی‌‌ها‌ی بزرگ و سنگین!) و حتی وجود تب مختصری در مادر نیز محتمل است. بازگشت به شیردهی، برای ر‌ها‌یی از این وضعیت، راه حل مناسبی نیست؛ زیرا نه تنها‌ موجب سردرگمی‌ كودك می‌گردد، بلكه امر اجتناب ناپذیری را به تأخیر می‌اندازد. به جای این كار، سعی كنید با شیر دوش كمی ‌از شیر خود را بدوشید، البته بدون تحریك بیش از حد جریان تولید شیر. كاهش تدریجی دفعات شیردهی طی چند روز (البته نه به صورت ناگها‌نی و غیرمنتظره) نیز به ساده‌تر شدن این روند كمك خواهد كرد.

التیام و آرامش با سرما

برای التیام ورم سینه‌‌ها‌، یخ را آزمایش كنید. یخ می‌تواند به كاهش تورم پستان‌ها‌ و در ضمن دوره كاهش میزان شیر به آرام‌تر ماندن شما كمك كند. بست‌ها‌ی‌ نخود سبز منجمد برای سرد كردن هر یك از پستان‌ها‌، به خوبی مؤثر است (دو بسته نخود سبز را فقط برای این منظور در نظر بگیرید: این نخودسبز‌ها‌ به علت انجماد و ذوب مكرر، قابلیت مصرف خوراكی خود را از دست می‌دهند). حداقل چها‌ر بار در روز و هر بار به مدت 5 الی 20 دقیقه و یا به دفعات لازم، پستان‌ها‌ را با كیسه یخ سرد كنید.

زجر نكشید

اگر پستان‌ها‌ واقعاً دردناك هستند، زجر كشیدن لزومی ‌ندارد. داروی مسكنی كه تداخلی با شیر و شیردهی ندارد و اشكالی ایجاد نمی‌كند، مصرف كنید. چنانچه به استفاده از درمان‌ها‌ و دارو‌ها‌ی طبیعی مفید برای درمان احتباس شیر و یا ورم پستان‌ها‌ تمایل دارید، چندین قاشق دانه شنبیله در لیوانی از آب خیس كنید. اجازه دهید به دمای متعادل برسند. آن‌ها‌ را له و نرم كنید، روی پارچه تمیزی قرار دهید، كمی ‌گرم كنید و به صورت ضماد یا لایه‌ا‌ی‌، روی پستان‌ها‌ی انباشته از سیر و یا متورم قرار دهید تا به التیام نقاط دردناك و جریان ترشح شیر كمك شود. این نوع درمان نه تن‌ها‌ برای التیام عفونت و كمك به جریان شیر مؤثر واقع می‌شود، بلكه در مواردی كه نوزاد در گرفتن پستان مشكل دارد، به بیرون آمدن نوك پستان‌ها‌ كمك می‌كند.

خواص كلم برای مادر شیرده

برای التیام درد و سوزش نوك سینه، از كمپرس كلم سرد استفاده كنید. كمپرس كلم سرد یعنی قرار دادن برگ‌ها‌ی بزرگ و سرد شد كلم در سوتین. این درمان ارزان است، طبیعی است و شما می‌توانید برگ‌ها‌ی كوچك‌تر مركزی كلم را در وعده‌‌ها‌ی غذایی مصرف كنید. برگ‌ها‌ی سرد شده كلم را درون سوتین بگذارید، هر دو ساعت یك بار در یخچال سرد كنید و دوباره مورد استفاده قرار دهید، تا جایی كه پلاسیده شوند. درمان را تا مرحله كاهش تولید شیر و احساس راحتی بیشتر ادامه دهید. این درمان برای رفع احتباس شدید شیر مفید است و در اغلب مادران تن‌ها‌ دو ساعت پس از شروع كمپرس، احساس آرامش و راحتی ایجاد می‌گردد.

كنار گذاشتن شیردوش

اگر هنوز به منظور تغذیه نوزاد شیرتان را می‌دوشید، زمان آن فرارسیده است كه هر سه الی چها‌ر روز یك نوبت شیردوشی را حذف كنید. به میزان لازم برای احساس راحتی و آرامش، شیر بدوشید. این حذف تدریجی شیردوش، امكان هماهنگی با كاهش تحریك جریان تولید شیر را برای بدن مادر فراهم می‌آورد. هر نوع تغییر در عادت‌ها‌ و جایگزینی روند تغذیه كودك، اغلب اوقات هنگامی ‌كه به تدریج عملی شود، بهترین نتیجه را به دست می‌دهد.

بدون بستن سفت و سخت

این روش را مادربزرگ و مادر شما به كار برده‌اند، ولی این بدان معنا نیست كه شما نیز مجبور به پیروی هستید. پستان‌ها‌ را محكم نبندید. شاید باور نكردنی باشد ولی در «گذشته» (در حقیقت تا دهه 1970) بعضی پزشكان و پرستار‌ها‌ برای كاهش میزان شیر، محكم بستن سینه‌‌ها‌ را توصیه می‌كردند. لازمه‌ ا‌ین امر، بستن پستان‌ها‌ به وسیله كش و یا نوعی پارچه و محكم كردن آن‌ها‌ (شبیه به پوشیدن یك تاپ بسیار تنگ) بود. امروز‌ه ا‌ین توصیه از رده خارج شده است، زیرا بسیار ناراحت كننده بوده و ممكن است به انسداد مجاری شیر و یا حتی عفونت پستان منجر گردد. به منظور اجتناب از این مشكلات، سوتین تمام نخی كه جریان گردش خون را مختل نسازد، بپوشید. سوتین‌ها‌ی ورزشی ممكن است در این موقعیت مناسب‌ترین باشند، ولی دقت كنید به گونه ناراحت كنند‌ه‌ا‌ی‌ تنگ و چسبان نباشند.

الگو‌ها‌ی جدید

كار‌ها‌ی عادی زمان خواب را تغییر دهید. به جای شیر دادن قبل از خواب، برای كودك قصه‌ا‌ی‌ بخوانید. سپس به كودك كمی ‌شیر بدهید. به وسیله شیشه شیر یا فنجان - و او را در رختخواب بخوابانید. عادت به ا‌ین روند جدید برای كودك مدتی طول می‌كشد، ولی سرانجام پذیرفته خواهد شد.

آرامش تدریجی

برای پدر و مادر و همچنین خود كودك، ساعات شب ممكن است ساعات سختی باشند. گاهی شما باید بگویید مامان دیگر شیر ندارد و یا برای چند شب اجازه بدهید پدر كودك را بخواباند و یا شب‌ها‌ به سراغ كودك بروید و كنار او باشید، تا زمانی كه دیگر مشكلی وجود نداشته باشد. مادری كه دخترش را كمی ‌قبل از دو سالگی از شیر گرفته بود، اظها‌ر می‌دارد هنوز هم در صورت بیدار شدن كودك در نیمه‌‌ها‌ی شب، او را در اغوش گرفته، آرام می‌كند تا به خواب برود، اما به او می‌فهماند كه از شیر خبری نیست. ولی در هر حال، فنجانی شیر را آماده و در دسترس قرار می‌دهد كه به محض بیدار شدن كودك در صبح، به او خورانده شود. در مرحله بعد، كتابخوانی و بعد هم در آغوش گرفتن و ناز و نوازش در هماهنگ شدن و عادت كردن به ا‌ین تغییر، به كودك كمك می‌كند.

حذف تدریجی

تغذیه كودك با شیر را بتدریج كاهش دهید. این كار احتمالاً هفته‌‌ها‌ و شاید هم ماه‌‌ها‌ طول بكشد. (چنانچه به علت بازگشت به كار و یا مدتی دور بودن از كودك، با محدودیت زمانی روبه رو هستید، شاید تسریع این روند لازم باشد.) ولی به هر حال، آسایش و آرامش مادر و كودك باید در نظر گرفته شود. برای اطمینان از عبور راحت از این مرحله، هر سه یا چهار روز یك وعده شیردهی را حذف كنید. مثلاً، كار را با حذف نوبت ظهر شروع و شیشه شیر یا فنجان را جایگزین كنید. سه یا چهار روز بعد، یك وعده دیگر را حذف كنید. اعمال سرعت عمل ممكن است باعث عدم پذیرش كودك و نیز ناراحت شدن و دردكشیدن خود شما به علت دردناك شدن پستان‌ها‌ گردد. این امر بخصوص در صورت بارداری مجدد مادر اهمیت خاصی دارد، زیرا احتمال حساس شدن پستان‌ها‌ وجود خواهد داشت.

منتظر بمانید

حوصله داشته باشید. بعضی نوزادان به دلایلی چند از شیر خوردن از شیشه شیر خودداری می‌كنند. ممكن است شكل سر پستانك را دوست نداشته باشند و یا «دروغین» بودن نوك آن را احساس كنند. شاید هم از طعم شیر خشك خوششان نیاید. تسلیم نشوید. بازگرفتن كودك از شیر، ممك است مدتی طول بكشد. سعی كنید طی این دوره برای خود یا كودكتان فشار و استرس به وجود نیاورید.
منبع مقاله :
كندی، میشل؛ (1389)، تغذیه كودك، زهرا جعفری، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.