پرسشهایی پیرامون ادعيه و زيارات مخصوص امام مهدی(علیه السلام)

پاسخ: مقدمه اول: از آيات و روايات به دست مي‌آيد كه ارواح مردگان پس از مرگ و خارج شدن جان‌ها از بدن‌ها، زنده‌اند و در حيات اخروي زندگي مي‌كنند (عالم برزخ) صاحبان ايمان و مؤمنين در عالم برزخ در عيش و رفاه و برخوردار از الطاف و نعم پروردگارند و كفار و منافقين در عذاب و شكنجه به سر مي‌برند.
مقدمه دوم: ياد كردن اموات به خصوص اقوام و دوستان بسيار مطلوب و جزء دستورات اكيد اسلام است. انجام دادن عمل خير به نيابت آنها از قبيل دعاها و زيارات و انفاقات و هديه كردن ثواب آن اعمال به آنها، بسيار سفارش شده است.
امام صادق(علیه السلام) فرمودنده‌اند: «همانا نماز و روزه و صدقه و حج و عمره و هر كار نيكي، مرده را سود مي‌رساند تا آنجا كه بسا ميتي در فشار است پس بر او توسعه مي‌دهند و به او گفته مي‌شود، اين در ازاي عمل فرزندت فلاني و عمل برادر دينيت فلاني است».(وسائل الشيعه، ج5، ص368).
پس شايسته است كه ثواب دعا و اعمال خير براي حضرت ولي عصر(علیه السلام) را به مردگان هديه كنيم، به اين صورت كه در دعاها و اعمال خيري كه براي حضرت انجام مي‌دهيم از طرف آنان انجام دهيم. مثلاً وقتي در حق مولايمان امام عصر(علیه السلام) دعا مي‌كنيم و از خداوند فرج و ظهورش را طلب مي‌كنيم. به قصد نيابت از پدر و مادر و سایر اموات انجام دهيم.
دعاي عهد هم يكي از همين دعاهاست كه ما مي‌توانيم بخوانيم و گذشتگان و امواتمان را در ثواب آن شريك كنيم.
نكته مهم اين است كه در خود دعاي عهد اين مطلب آمده است كه : ما از خداي سبحان مي‌خواهيم كه سلام و درود مخصوص خود را كه معادل عرش الهي است از طرف همه مؤمنين و مؤمنات در شرق و غرب عالم و از طرف خودم و پدرم و مادرم به خدمت امام عصر(علیه السلام) ابلاغ فرمايد: «اللهم بلغ مولانا الامام المهدي القائم بامرك صلوات الله عليه و علي آبائه الطاهرين عن جميع المؤمنين و المؤمنات في مشارق الارض و مغاربها سهلها و جبلها و برها و بحرها و عني و عن والدي من الصلوات زنة عرش الله و مداد كلماته و ما احصاه علمه و احاط به كتابه.
پس ما مي‌توانيم دعاي عهد را بخوانيم و ثواب آن را به ارواح مؤمنين و مؤمنات، پدر و مادر و بستگانمان هديه كنيم.
پاسخ: آنچه دقيق تر به نظر مي‌رسد اين است كه دعاي شريف عهد چهل صبح پشت سر هم، ما بين الطلوعين(از سپيده صبح كه اول وقت نماز صبح است تا طلوع آفتاب) خوانده شود. بنابراين لازم نيست در طول چهل روز در يك زمان خاص خوانده شود، بلكه از طلوع مخبر صادق(سپيده صبح) تا طلوع خورشيد، انسان مي‌تواند دعا را بخواند.
پاسخ: (زنده شدن مؤمنين بدون خواندن دعاي عهد) از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه فرمودندند: هر كس در چهل بامداد اين عهد به سوي پروردگار دعا كند، از ياران ما خواهد بود. و اگر قبل از ظهور حضرت مهدي(علیه السلام) بميرد، خداوند او را براي ياري آن حضرت زنده كند.
البته خواننده مي‌داند كه دستورات اسلام به هم پيوسته و يك پارچه است. كه از سه بخش عقائد، احكام و اخلاق تشكيل شده است. و عمل به همه آنها موجب نجات و رسيدن به پاداش الهي است.
لذا اگر مسلماني وظيفه الهي و شرعي و اخلاقي خود را انجام دهد و در عين حال منتظر ظهور حضرت ولي عصر(علیه السلام) باشد و در شوق ديدار آن بزرگوار و رسيدن به دولت و حكومت جهاني آن حضرت تضرع و زاري كند ـ اگر چه دعاي عهد را نخوانده باشد ـ اما اعتقاداً و عملاً خصوصيت ياران و منتظران حضرت را داشته باشد، اميد است كه چنين كسي در زمان ظهور امام زمان(علیه السلام) زنده گردد و آن حضرت را ياري كند.
علم دانايان عالم يك سخن از علم اوست
جود و بخشش‌هاي حاتم يك نم از درياي اوست
هر كه امروز از فراق روي او گريان بود
بي گمان فرداي رجعت موسم احياي اوست
پاسخ: اگر كسي بخواهد در گروه ياران امام زمان(علیه السلام) قرار بگيرد بايد صفات و شرايط يار بودن را در خود ايجاد كند.براي ياران امام زمان(علیه السلام) ويژگي‌هايي گفته شده است؛ از جمله:
الف. معرفت: آنان معرفت و شناخت عميقي از خداوند و امام دارند. امام علي(علیه السلام) درباره‌ آنان فرمودنده است: مرداني كه خدا را چنان كه شايسته است شناخته‌اند". (منتخب الاثر فصل 8، ب1، ح2). چنين معرفت همچنان امكان پذير است كه انسان، امام زمان خود را بشناسد. امام صادق(علیه السلام) به نقل از امام حسين(علیه السلام) فرمودندند: اي مردم! خدادوند خلق نكرد بندگان را مگر اين كه او را بشناسند. پس وقتي او را شناخته، عبادتش كنند. پس هنگامي كه او را عبادت كردند از عبادت(ذلت در برابر) غير او بي نياز مي‌شوند. مردي پرسيد: اي پسر رسول خدا، پدر و مادر فدايت باد معرفت خدا چيست؟ فرمودند: اين كه مردم هر زماني امام خود را كه اطاعتش بر آنان واجب است بشناسند".(بحار الانوار، ج 23، ص83، ح22).
پس معرفت امام راه شناخت خداست و ياران امام مهداي(عجل الله نعالی فرجه الشریف) شناخت عميقي از امام دارند. اين شناخت فراتر از دانستن نام و نشان و نسبت امام است؛ بلكه معرفت به حق ولايت امام و جايگاه بلند او در عالم هستي است.
ب. اطاعت: نتيجه معرفت درست از امام است؛ چرا كه اطاعت از او، اطاعت از خداست. پيامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در توصيف ياران حضرت مهدي(علیه السلام) فرمودند: "آنان در اطاعت از امام خود كوشا هستند"(بحار الانوار، ج 52، ص309، ح4).
ج. عبادت و صلابت: امام صادق(علیه السلام) در بياني فرمودند: شب‌ها را با عبادت به صبح مي‌رسانند و روزها را با روزه به پايان مي‌رسانند. و در فراز ديگر فرمودند: آنان مرداني هستند كه گويا دل‌هايشان پاره‌هاي آهن است(بحار الانوار، ج52، ص308).
د. شهادت طلبي: امام صادق(علیه السلام) فرمودند: "آنان آرزو مي‌كنند در راه خدا شهيد شوند".( همان)
ه. اتحاد و همدلي: امام علي(علیه السلام) فرمودند: "ايشان يكدل و هماهنگ هستند" (يوم‌الخلاص، 224).
و. بصيرت و نورانيت: آنان كساني اند كه دله‌هاي نوراني داشه و چشم حقيقت بين قلببي آنان باز شده است و ديگران را نيز به راه راست هدايت مي‌كنند. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: "آنان مانند چراغند گويا قلب‌هايشان مانند قنديل مي‌درخشد".(بحار الانوار، ج52 ص308).،
دعاي عهد يكي از ابزار و وسايلي است كه انسان با خواندن آن سعي مي‌كند نام و ياد حضرت را هر روز در زندگي خود جاري كند و بيعتش را با امام تجديد نمايد. انسان با خواندن دعاي عهد از خداوند مدد مي‌جويد تا لياقت سربازي در ركاب امام مهدي(علیه السلام) را پيدا كند، و از خداوند مي‌خواهد اگر چنين لياقتي پيدا كرد ولي قبل از ظهور از دنيا رفت امكان بازگشت مجدد به دنيا(رجعت) را براي او فراهم كند.بنابراين دعاي عهد مانند هر دعاي ديگر زماني اثر خود را خواهد داشت كه انسان با گناه و آلودگي قابليت عنايت‌هاي الهي را از دست ندهد.
پاسخ: دعاي ندبه به دو شكل نقل شده است. مشهدي در مزار كبير و سيدبن طاووس در اقبال بعد از دعاي ندبه، نماز را نقل نكرده‌اند، اما سيد بن طاووس در مصباح الزائر بعد از دعاي ندبه، نماز را نقل مي‌كند. علامه مجلسي نيز در بحار الانوار نماز را آورده است. بنابراين مي‌توان به دوگونه نيز عمل كرد(هم نماز خواند و هم آن را ترك كرد).
پاسخ: در مورد زيارت عاشورا و زيارت جامعه كبيره گفتني است كه امام زمان(علیه السلام)، توصيه اكيد به خواندن آنها كرده است و از حكايت سيد رشتي به دست مي‌آيد كه مورد رضايت و پسند وافر امام زمان(علیه السلام) است. بنابراين خواندن اين دعاها ان شاء الله موجب جلب توجهات حضرت مي‌شود و ارتباط روحي ميان ما و آن حضرت را برقرار مي‌كند.
پاسخ: مقدمه اول: از آيات و روايات به دست مي‌آيد كه ارواح مردگان پس از مرگ و خارج شدن جان‌ها از بدن‌ها، زنده‌اند و در حيات آخروي زندگي مي‌كنند (عالم برزخ) صاحبان ايمان و مؤمنين در عالم برزخ در عيش و رفاه و برخوردار از الطاف و نعم پروردگارند و كفار و منافقين در عذاب و شكنجه به سر مي‌برند.
مقدمه دوم: ياد كردن اموات به خصوص اقوام و دوستان بسيار مطلوب و جزء دستورات اكيد اسلام است. انجام دادن عمل خير به نيابت آنها از قبيل دعاها و زيارات و انفآقات و هديه كردن ثواب آن اعمال به انها، بسيار سفارش شده است.
امام صادق(علیه السلام) فرمودنده‌اند: «همانا نماز و روزه و صدقه و حج و عمره و هر كار نيكي، مرده را سود مي‌رساند تا آنجا كه بسا ميتي در فشار است پس بر او توسعه مي‌دهند و به او گفته مي‌شود، اين در ازاي عمل فرزندت و عمل برادر دينيت است».(وسائل الشيعه، ج5، ص368).
پس شايسته است كه ثواب دعا و اعمال خير براي حضرت ولي عصر(علیه السلام) را به مردگان هديه كنيم، به اين صورت كه در دعاها و اعمال خيري كه براي حضرت انجام مي‌دهيم از طرف آنان انجام دهيم. مثلاً وقتي در حق مولايمان امام عصر(علیه السلام) دعا مي‌كنيم و از خداوند فرج و ظهورش را طلب مي‌كنيم. به قصد نيابت از پدر و مادر و سائر اموات انجام دهيم.
دعاي عهد هم يكي از همين دعاهاست كه ما مي‌توانيم بخوانيم و گذشتگان و امواتمان را در ثواب آن شريك كنيم.
نكته مهم اين است كه در خود دعاي عهد اين مطلب آمده است كه : ما از خداي سبحان مي‌خواهيم كه سلام و درود مخصوص خود را كه معادل عرش الهي است از طرف همه مؤمنين و مؤمنات در شرق و غرب عالم و از طرف خودم و پدرم و مادرم به خدمت امام عصر(علیه السلام) ابلاغ فرمايد: «اللهم بلغ مولانا الامام المهدي القائم بامرك صلوات الله عليه و علي آبائه الطاهرين عن جميع المؤمنين و المؤمنات في مشارق الارض و مغاربها سهلها و جبلها و برها و بحرها و عني و عن والدي من الصلوات زنة عرش الله و مداد كلماته و ما احصاه علمه و احاط به كتابه.
پس ما مي‌توانيم دعاي عهد را بخوانيم و ثواب آن را به ارواح مؤمنين و مؤمنات، پدر و مادر و بستگانمان هديه كنيم.
اما قسمت دوم سؤال: (زنده شدن مؤمنين بدون خواندن دعاي عهد) از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه فرمودند: هر كس در چهل بامدادبا خواندن دعای عهد به سوي پروردگار دعا كند، از ياران ما خواهد بود. و اگر قبل از ظهور حضرت مهدي(علیه السلام) بميرد، خداوند او را براي ياري آن حضرت زنده كند.
البته خواننده مي‌داند كه دستورات اسلام به هم پيوسته و ي كپارچه است. كه از سه بخش عقائد، احكام و اخلاق تشكيل شده است. و عمل به همه آنها موجب نجات و رسيدن به پاداش الهي است.
لذا اگر مسلماني وظيفه الهي و شرعي و اخلاقي خود را انجام دهد و در عين حال منتظر ظهور حضرت ولي عصر(علیه السلام) باشد و در شوق ديدار آن بزرگوار و رسيدن به دولت و حكومت جهاني آن حضرت تضرع و زاري كند ـ اگر چه دعاي عهد را نخوانده باشد ـ اما اعتقاداً و عملاً خصوصيت ياران و منتظران حضرت را داشته باشد، اميد است كه چنين كسي در زمان ظهور امام زمان(علیه السلام) زنده گردد و آن حضرت را ياري كند.
علم دانايان عالم يك سخن از علم اوست
جود و بخشش‌هاي حاتم يك نم از درياي اوست
هر كه امروز از فراق روي او گريان بود
بي گمان فرداي رجعت موسم احياي اوست
پاسخ: نگاهي به دعاي "اللهم کن لوليک ..."
اين دعا به غلط به دعاي فرج معروف شده است. دعاي فرج " الهي عظم البلاء ..." است. ما در دعاي "اللهم کن لوليک ..." به صورت کلي، از خداوند مي خواهيم که امام زمان(علیه السلام) را تحت حمايت کامل خود بگيرد و او را تا رسيدن به هدف نهايياش (استقرار عدل در سراسر زمين) از هر جهت ياري کند.
به عنوان مقدمه بايد ياد آور شويم که جهان هستي، بر پايه اسباب و مسببات پايه ريزي شده است؛ به گونهاي که براي تحقق هر امري بايد زمينه ها و شرايط آن فراهم شده باشد. دعا کردن نيز در اين نظام، جايگاه خاص خود قرار دارد و در کنار ساير شرايط و يکي از آنها شمرده ميشود. از اين رو، وظيفه هر انسان دعا کردن است؛ همان گونه که بايد تلاش و کوشش نيز داشته باشد.
حقيقت دعا، اظهار عجز و فقر و نياز به درگاه پروردگار عالم وخالق جهان است. انسان هنگام دعا، با حضرت حق ارتباط ويژه برقرار کرده و ضمن اعتراف به حقارت و کوچکي خود، عظمت باري تعالي را زنده ميکند. او خود را مالک چيزي نمي داند، و در برابر خداوند، خويش را هيچ به حساب مي آورد و عبوديت و بندگي اش را اظهار مي دارد.
بنده هستي خود را از آن خدا و خود را محتاج درگاه او مي داند و لذا سر به آستان او مي گذارد. و اين نمايش ارتباطي زيبا بين خدا و بنده است. در اين حال، بنده نزد خدا عزت مي يابد، به او نزديک تر مي شود و عنايت ويژه حق را شامل حال خود ميکند. نيازش پذيرفته، حاجتش روا، و دعايش مستجاب مي شود.
در اين ميان دعا به ساحت مقدس امام که ولي نعمت ما و واسطه فيض الهي است ـ جايگاه ويژهاي دارد و وظيفه انسان دعا براي او است بايد دانست ترديدي نيست كه دعا، از عبادت‌هاي بزرگ است و آثار فراواني دارد و دعا كردن براي سلامتي امام عصر(علیه السلام) از بهترين اقسام دعا است. درباره تاثير دعا، از دو زاويه مي‌توان نگاه كرد:
الف. تاثير دعا نسبت به امام؛ ب. تأثير دعا براي دعا كننده؛
از نگاه اول، دعا در سلامتي حضرت، مؤثر است؛ زيرا ايشان به اين جهت كه انسان است و در همين عالم زندگي مي‌كند، در معرض آفات و بلايا هست و دعا مي‌تواند در دور كردن بلاها و مرض‌ها از وجود عزيزش مؤثر باشد. اين، با اراده‌ي خدا مبني بر حيات و سلامتي امام، منافاتي ندارد؛ زيرا كه اراده‌ي خدا از طريق اسباب اعمال مي‌شود و دعا از مهمترين وسيله‌ها و سبب‌ها براي جريان اراده خدا در زندگي است.
از نگاه دوم، آثار دعا كردن فراوان است از جمله:
دعا كردن راهي است براي اين كه امام عصر را ياد كنيم و به اين وسيله با آن عزيز ارتباط روحي و معنوي پيدا كنيم و اين ارتباط ثمرات بسياري براي رشد و كمال روحي ما دارد.
دعا كردن براي امام، نوعي عرض ارادت و محبت نسبت به او است كه قطعاً از سوي آن منبع كرم بي پاسخ نخواهد ماند و دعا كننده را مورد لطف و عنايت خاص خود قرار خواهد داد.
دعا كردن براي امام، يعني آن وجود عزيز را بر بسياري از موجودات و پديده‌ها مقدم دانستن و وجود و نقش او را مد نظر قرار دادن. اين موضوع، سبب زياد شدن محبت آن عزيز در دل‌ها و جان‌ها مي‌گردد؛ زيرا ذكر محبوب سبب فراواني محبت نسبت به او است.
با توجه به اين كه ايشان، واسطه‌ي فيض الهي در عالم هستي‌اند، صلوات و صدقه به نيت ايشان خود نوعي وسيله براي كسب فيوضات بيشتر است.
اما ترجمهاي از اين دعاي شريف:
در ابتداي دعا از لفظ "الله" مدد مي گيريم . "الله" لفظ خاص خدا و ندا است و همه صفات کمالي او را در بر مي گيرد. استفاده از اين لفظ، نشانه آن است که مطلبي بزرگ، مهم و فراگير از خداوند مسئلت مي کنيم.
سپس اراده خداوند را خواستارم: "کن" اراده خداوند دو گونه است: تکويني(مربوط به خلق و عالم هستي) تشريعي(مربوط به قوانين) ما در اين دعا، اراده از نوع اول را ـ که حتميت دارد و تخلف از آن معنا ندارد ـ را خواستاريم.
در ادامه دعا لفظ "ولي" را براي امام عصر(علیه السلام) به کار مي گيريم. ولي خدا، يعني کسي که قرين خداست و بين او و خدا مانع و فاصله نيست. بر اين اساس او برترين مخلوق خداوند است و از او کسي به خدا نزديک تر نيست. در معناي ولي، سرپرستي نيز نهفته است. پس او از طرف خدا سرپرست امور عالم هستي است و تصرف در امور مي کند. اين بالاترين مقامي است که يک مخلوق مي تواند داشته باشد و لذا اطاعت مطلق از او واجب است. " أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ"(نساء/59) آنگاه ولي را معرفي مي کنيم: "الحجة بن الحسن" هر کس بايد امام و رهبر و راهبر خود را بشناسد. بداند هادي او چه کسي است. پيامبر فرمودنده است: "من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة جاهلية"؛"کسي که بميرد و امام زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلي از دنيا رفته است". بايد انسان بداند رهرو چه کسي است و به پيروي از او به کجا مي رود. ما در اين فراز، امام خود را معرفي مي کنيم و او همان امام مهدي(علیه السلام) فرزند امام حسن عسکري(علیه السلام) است.
در ادامه دعا، نيازهاي خودا را مي خواهيم. خدايا! براي مهدي: ولي، حافظ، قائد، ناصر، دليل و عين باش.
"ولي" يعني سرپرستي امور مهدي(علیه السلام) را خود به عهده بگيرد و لحظهاي از او غافل نشو. پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مکرر مي فرمودند: "رب لا تکلني الي نفسي طرفة عين ابدا"؛"پروردگارا! به اندازه چشم به هم زدني مرا به خود واگذار مکن". از پيامبر در اين زمينه پرسيدند. فرمودند: برادرم يونس لحظه اي به حال خود رها شد، سرانجامش گرفتاري در شکم ماهي بود. همه نيازمند عنايت خداييم، و ولي خدا به خاطر مقام بلندش، دستگيري بيشتر را مي طبد.
"حافظ" ؛ يعني، خدايا، تو او را از گزند حوادث و کيدها حفظ کن و نقشههاي دشمنان و شياطين را در مورد او نقش بر آب کن. خدايا او را از بلاها و بيماري ها محافظت کن، تا بتواند به خوبي ولايت خود را اعمال کند.
"قائد"؛ يعني: رهبر و راهنماي او، تو باش و مديريت برنامه هاي او را به عهده بگيرد. اين انقلاب بزرگ جهاني نيازمند به راهبري ها و هدايت هاي ويژه خداوند است.
"ناصر"؛ يعني، خدايا! ياور و مددکار او باش. هر حرکتي که بخواهد به سر انجام برسد، بايد مورد حمايت و ياري قرار گيرد تا نتيجه مطلوب از آن حاصل آيد. و چه کسي بهتر از خداوند که قدرت مطلق بوده، و بهترين در تحقق برنامهها است.
"دليل" ؛ يعني، خدايا! راهنما و دليل او باش. اگر آدمي وارد جادهاي شود که تا به حال در آن گام ننهاده متحير مي ماند؛ زيرا نمي داند راه چگونه است. او نياز به دليل و راهنما دارد که او را همراهي کرده و راه را براي او توضيح دهد و به مقصدش برساند. کاروان ها در زمان گذشته، براي رسيدن به مقصد از دليل و بلد راه سود مي جستند. ما از خداوند مي خواهيم که خودش دليل و راهنماي امام باشد تا زمينه هاي ظهور او فراهم گردد، و با قيام زيبايش عدالت را در جهان حاکم گرداند.
"عين"؛ ، اصلي ترين عضو شناخت، چشم است. آدمي با چشم، کران تا کران جهان را ميبيند و محيط خود را درک مي کند. خطاي ديد باعث خسارت جبران ناپذيري ميشود. ما از خدا مي خواهيم خودش عين باشد و امام از طريق او، جهان و حرکت خود را ببيند. ديد خدايي ديگر خطا ندارد و بدون نقص و انحراف است. سر انجام اين اراده و عنايت هاي ويژه حضرت حق آن است که زمين از آلودگي ها و نافرماني ها به دست امام مهدي(علیه السلام) و با قيام آسماني اش پاک مي شود و عبادت الهي بدون شرک محقق گردد:" يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً"(نور،55) و هدف از خلقت تحقق مي يابد. " وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ"(ذاريات،56) ما از خداوند مي خواهيم اين نعمت ارزشمند، پس از پديد آمدن مدتهاي طولاني ادامه يابد تا انسانهاي زيادي در سايه اين حکومت به سر انجام نيک نايل شوند.
منبع: www.imammahdi-s.com