مسموميت درکودکان

مواد بسياري مي توانند موجب مسموم شدن کودک گردند، براي مثال انواع مختلف داروها، پاک کننده ها، مواد شيميايي، غذاهاي فاسد، گاز و تنباکوي موجود در سيگار را مي توان از جمله معروفترين آنها دانست.
مصرف اين مواد توسط کودکان را اصولاً مي توان در دو دسته زير طبقه بندي کرد:

1- مواد غير مسموميت زا:

- آنتي بيوتيک ها ( حتي اگر مقدار خورده شده 10 برابر دوز تجويز شده باشد).
- داروهاي ضد بارداري ( تا 30 الي 40 عدد قرص).
- آبرنگ (محتواي يک پماد کوچک).
- خميردندان (محتواي يک پماد).
- کودهاي مايع براي گياهان آپارتماني.
- مواد نوک چوب کبريت ( تا 12 عدد).
- جوهر يک عدد لوله خودکار
- انواع روغن ها و کرم هاي آرايشي معمولي ( به استثناء رنگ برها، کرم هاي ضدآفتاب، رنگ مو، استن و مومک ها که خطرناک مي باشند).
- صابون هاي کوچک ( خوردن نيمي ازصابون سبب اسهال و استفراغ مي شود.)
- شامپوي معمولي (خوردن سه الي چهار جرعه از آن هيچ اثري در پي نخواهد داشت.)
- ويتامين ها (حتي تا 20 الي 100 بار بيش از دوز معمولي مشکلي به وجود نخواهد آورد.)

2 - مواد مسموميت زا:

شربت ها و يا قرص هاي ضد سرفه و ضد آسم: اين داروها به ويژه آنهايي که حاوي آنتي استامين، آمينو فيلين، (کدئين) و داروهاي Anticolinergic
مي باشند، حتي درصورتي که دو يا سه برابر مقدار تجويز شده براي کودکان و يا يک قرص براي بزرگسالان توسط کودک خورده شوند، مي توانند موجب بروز حالت کما گردند.
داروهاي مخصوص حالات عصبي - روحي: داروهاي ضد افسردگي، اشتهاآور، آرام بخش هاي قوي، داروهاي بيماري Parkinson : در صورتي که 1 الي 5 عدد قرص از اين نوع داروها توسط کودک بلعيده شود، منجر به بروز کما سخت مي گردد.
اسيد بوريک: برخلاف تصور هيچگونه اثر ضد عفوني کننده نداشته و خوردن
نيم گرم از آن سبب وارد آمدن صدمات جبران ناپذيري به کليه ها مي گردد.
قطره چشم حاوي آتروپين: خوردن 4 تا 5 قطره آن سبب بروز تب شديد و تشنج مي شود.
قطره بيني حاوي مواد تنگ کننده عروق و شريان ها: حتي خوردن يک جرعه کوچک از آن موجب تحريک سيستم مرکزي اعصاب و اختلال در تنفس مي گردد.
قرص فلوئور : اين قرص ها که معمولاً در جلوگيري از کرم خوردگي دندان ها مؤثرند، اگر 50 عدد از آنها (0/5 ميلي گرمي) و يا 12 الي 15 عدد (1 ميلي گرمي) توسط کودک خورده شود، موجب استفراغ و اسپاسم ماهيچه اي و همچنين تنگي نفس مي شود.
مواد پاک کننده ماشين هاي ظرف شويي و کف پوش هاي سراميکي: خوردن چند قطره از اين مواد و يا مايعات غليظ براي سوزش شديد ناشي از جراحت و زخم مري و معده کافي است.
لک برها و محلولهاي نظير بنزين و بنزول : خوردن 1 ميلي ليتر در ازاي هر کيلو از وزن کودک و يا وارد شدن چند قطره از آنها به بيني او ( از طريق بوکشيدن از فاصله بسيار نزديک ) سبب کماي ( coma) طولاني و صدمه شديد کليه ها مي گردد.
آمونياک و اسيدهاي قوي: تنها خوردن 1 ميلي ليتر از اين نوع محلول هاي غليظ براي جراحت شديد مري و معده و صدمات جبران ناپذير به کليه ها کافي است.
ضد زنگ ها: 1-2 گرم ازآنها قادر به جرا حت شديد مري و معده و کليه ها است.
ضدعفوني کننده ها: خوردن مقدار بسيارکمي از اين مواد سبب بروز کما ( coma )، تشنج و فلج عضلاني مي شود.
نفتالين و کامفر : يک قرص گرد نفتالين مي تواند باعث تشنج، يرقان و صدمات کليه اي گردد.
پودر تالک: خوردن آن مشکلي ايجاد نمي کند، اما در صورتي که از طريق بوکشيدن وارد مجاري تنفسي گردد، حتي به مقدار بسيارکم، مي تواند سبب برونشيت، تنگي نفس و در برخي از موارد حتي مرگ گردد.
ضد يخ ماشين و انواع شيشه پاک کن ها: دو يا سه جرعه از آنها مي تواندحالت کما، تشنج و اختلال کليوي را باعث شود.
سم موش: در صورتي که در تهيه آن عنصر تاليوم ( TL ) به کار برده شده باشد، حتي مقدار بسيار کمي از آن مي تواند منجر به جراحت کبد و سيستم مرکزي اعصاب گردد.
الکل اتيليک: خوردن 1 تا2 استکان از آن مي توانديک بچه يک يا دو ساله را به حالت کما دچار نموده و در برخي از موارد سبب مرگ او گردد.
توجه داشته باشيد که محل تزريق آمپول و يا واکسن را نبايد براي چندين بار پشت سر هم الکل ( الکل اتيليک ) زد. زيرا اين عمل نيز مي تواند منجر به حالت تشنج و کما در نتيجه کاهش قندخون گردد.
هسته هلو، آلبالو و زردآلو: مغز 5 تا 25 دانه از هسته هاي اين ميوه ها مي تواند حالت کما، تشنج و قطع تنفس را به همراه داشته باشد.
گياه خرزهره: در دهان گذاشتن هر قسمتي از آن سبب استفراغ و به اختلال در کار قلب مي شود.
قارچ هاي سمي: حتي چند گرم از قارچ هاي متعلق به گروه آمانيتا فالوايد ( Amanita Falloide ) موجب اختلال شديد کبدي به همراه کما که تقريباً هميشه منجر به مرگ مي گردد، مي شود.

مواد سمي ديگر

موادي مانند سيگار ( حتي يک دانه سيگار براي کودک يک ساله )، قرص آهن، قرص کينين و استرکينين، اسيد بوريک و قرص آسپيرين، هر چند ممکن است چندان خطرناک به نظر نيايند ولي در حقيقت جزء مواد مسموم کننده محسوب مي گردند. مسموميت در اثر خوردن قرص آسپيرين، خطرات دراز مدتي را متوجه کودک خواهد ساخت. بنابراين حتماً ضمن مراجعه فوري به پزشک، او را در جريان دقيق امر قرار دهيد.

توصيه هاي مفيد به هنگام مسموميت کودک

- در صورتي که ماده سمي از طريق تنفس وارد بدن شده است، مانند مسموميت در اثر استنشاق گاز اجاق، سريعاً کودک را ازمحيط آلوده دور کنيد و يا همه پنجره ها و درها را باز کنيد. ترجيحا ًراه اول را انتخاب کنيد.
- اگر مسموميت از طريق تماس با پوست بدن به وجود آمده، بايستي فوراً لباسها و کفشها و جوابهاي آلوده به سم را از تن کودک درآورده و با مقدار زيادي آب معمولي او را شستشو دهيد.
توجه داشته باشيد که اگر مي خواهيد از شلنگ استفاده کنيد، آب را با فشار برروي بدن کودک نپاشيد، زيرا امکان نفوذ مواد سمي به داخل سلولهاي پوست وجود دارد. در صورتي که چشمها نيزآلوده شده اند، بايد پلکها را بالا برده وحتي تا حدي برگرداند و چشمها را به آرامي براي مدت 20 الي 30 دقيقه با آب ولرم شستشو داد.
- در صورتي که کودک ماده سمي اي را بلعيده، وقت را تلف نکنيد و فوراً او را به نزديک ترين مرکز در ماني و يا اورژانس برسانيد. توجه داشته باشيد که دادن اطلاعات صحيح در مورد نام ماده سمي، مقدار ماده سمي بلعيده شده و نيز مدت زماني که از خوردن آن مي گذرد، مي تواند کمک مؤثري به فرزندتان و نيز پرسنل مرکز درماني باشد. اگر فاصله شما تا نزديک ترين مرکز درماني زياد بوده و يا در عرض مدت 10 دقيقه نمي توانيد کودک را به پزشک برسانيد، بدون تأمل، با اعتماد به نفس و حفظ خونسردي، خودتان وارد عمل شويد. ابتدا مقدار زيادي آب به کودک بدهيد و سپس با فرو بردن انگشت به راه گلوي او، سبب تحريک و تهوع طفل شويد.
اگر با اولين تحريک کودک بالا نياورد، مکث نکنيد، مجدداً انگشت خود را در حاليکه بيشتر وارد حلق او مي کنيد، کمي تکان نيز بدهيد. اين بار حتما موفق خواهيد شد، البته کودک ممکن است براي دفاع از خود بخواهد انگشت شما را گاز بگيرد، با کمي قلقلک از اين کار منصرف خواهد شد. در صورتي که کودک تازه غذا خورده و معده اش پر باشد، با خوردن يک ليوان آب يا شير و کمي تحريک به راحتي بالا خواهد آورد. اگر با اين تحريکات طفل بالا آورد، مجدداً مقدار ديگري آب به او بدهيد و دوباره با همان شيوه ذکر شده، او را وادار به بالا آوردن کنيد. سپس او را به پزشک و يا نزديک ترين بيمارستان برسانيد. اما اگر دومين تلاش شما براي تحريک مجدد لوله گوارشي کودک و استفراغ کردن مؤثر واقع نشد، ديگر وقت را تلف نکنيد، طفل را هر چه سريع تر به مرکز درماني برسانيد، وادار کردن کودک به استفراغ بهترين راه درمان فوري و اورژانسي براي مواد مسموم کننده است.
در موارد زير وادار کردن به استفراغ خطرآفرين مي باشد:
- موادي از قبيل پارافين، نفت، بنز ين، مواد پاک کننده و لکه برهاي ماشين، آمونياک، جلا دهنده هاي وسايل چوبي، انواع حشره کش ها، فنل، محلول هاي حشره کش، اسيد کلريدريک و مشتقات آن، انواع مايعات و پودرهاي پاک کننده لباسها، لکه برهاي لباس، اسيدهاي قوي ( اسيد سولفوريک، اسيدنيتريک، اسيدکلريدريک و... ) به دليل عبور مجدد اين مواد سمي از مجراي حلق و گلو در صورت تحريک جهت استفراغ، ممکن است به مجاري تنفسي و ريه ها وارد شده و بدين ترتيب خطرات بيشتري متوجه کودک خواهد گرديد.
در صورتي که کودک يا فرد مسموم، از نظر روحي خود را باخته و به شدت مضطرب و آشفته است و يا در حالت کما به سر مي برد، نبايد به هيچ وجه اقدام به تحريک لوله گوارشي او و بالا آوردن کرد.
منبع: کتاب کودک من