معماری اسلامی و معماری غربی





پیتر جی‌لو" دانشجوی دانشگاه هاروارد و "پل جی استاین هارد" فیزیكدان دانشگاه پرینستون، در پژوهش‌های خود به این نتیجه رسیدند كه معماری اسلامی به مراتب پیشرفته‌تر از غرب است .
این اندیشمندان با مطالعه بر روی طرح‌های هندسی پیچیده‌ای كه در تزیین بسیاری از بناها و مساجد خاورمیانه‌ای مانند درب مسجد امام در اصفهان به كاررفته، نتیجه‌گیری كردند كه هنرمندان خالق آنها در مورد مفهوم هندسه فضایی، اطلاعات و معلومات وافری داشته‌اند.
به نوشته منابع اینترنتی، پیتر جی‌لو معتقد است كه ابزار كار این هنرمندان قرون وسطی به آنها این امكان را می‌داد كه طرح‌های پر تعدادی را خلق كنند كه با خطاهای اندك دیوارهای بناهایی از بصره تا تركیه و آگرای هندوستان را منقوش می‌كردند...
پیتر جی‌لو" دانشجوی دانشگاه هاروارد و "پل جی استاین هارد" فیزیكدان دانشگاه پرینستون، در پژوهش‌های خود به این نتیجه رسیدند كه معماری اسلامی به مراتب پیشرفته‌تر از غرب است .
این اندیشمندان با مطالعه بر روی طرح‌های هندسی پیچیده‌ای كه در تزیین بسیاری از بناها و مساجد خاورمیانه‌ای مانند درب مسجد امام در اصفهان به كاررفته، نتیجه‌گیری كردند كه هنرمندان خالق آنها در مورد مفهوم هندسه فضایی، اطلاعات و معلومات وافری داشته‌اند.
به نوشته منابع اینترنتی، پیتر جی‌لو معتقد است كه ابزار كار این هنرمندان قرون وسطی به آنها این امكان را می‌داد كه طرح‌های پر تعدادی را خلق كنند كه با خطاهای اندك دیوارهای بناهایی از بصره تا تركیه و آگرای هندوستان را منقوش می‌كردند.
طرح‌های كاشی‌های هندسه فضایی برخلاف نوع ساده آنها، شامل كاشی‌های ‪ ۵‬و ‪ ۱۰‬ضلعی می‌باشد كه می‌تواند به دفعات بدون استفاده از طرح‌های تكراری، بسط و گسترش یابد.
پیش از این، تصور می‌شد پیشه‌وران اسلامی برای كشیدن طرح‌های شكل كثیرالاضلاع و ستاره‌ها، از لبه‌های مستقیم و پرگار استفاده می‌كردند ولی یافته‌های این دو محقق كه روز ‪ ۲۳‬فوریه (‪ ۴‬اسفند) در نشریه " علوم" انتشار یافت، حكایت از آن دارد كه این هنرمندان باید در آن زمان در مورد هندسه پیشرفته(فضایی) كه "راجر پنروس" آن را در دهه ‪ ۱۹۷۰‬كشف كرد، آگاه بودند.
هنرمندان مذكور با استفاده از كاشی‌های لوزی شكل- پنج ضلعی، شش ضلعی، ده ضلعی و یك كمان شش ضلعی به شكل خطوط رابط- كه لو و استاین هارد آنها را پنج "گیره" می‌نامند، دو طرح خلق می‌كردند.
یكی از طرح‌ها با كاشی‌های به‌هم پیوسته و دیگری با خطی كه بالای كاشی‌ها ایجاد می‌گردید، كشیده می‌شد.
پیتر جی‌لو و پل جی‌استاین هارد توانستند آثار این طرح‌ها را تا كاشی‌های كاخ "توپ قاپی" پیدا كنند. كاخی كه در قرن پانزدهم ساخته شده و اینك در استانبول به صورت موزه درآمده است.

لو، با بررسی درب امام كه در سال ‪ ۸۳۲) ۱۴۵۳‬خورشیدی) ساخته شده، در ‪ ۳۷۰۰‬كاشی منقش، تنها ‪ ۱۱‬مورد عدم تناسب و خطاهای كوچك یافته است. به گفته لو این خطاها ممكن است ناخود آگاه و در هنگام ساخت و یا مرمت یك طرح به وجود آمده باشند.
به گفته لو، این كارها نشانگر فرهنگی است كه با این كه "ما اغلب برای آن اعتبار زیادی قایل نیستیم، بسیار پیشرفته‌تر از آن بوده كه ما فكر می كردیم."
او معتقد است كه كاشی‌های گیره‌ای تا سال ‪ ۵۷۹) ۱۲۰۰‬خورشیدی) برای پیگیری طرح‌های تزیینی مورد استفاده قرار می‌گرفته و پس از این تاریخ به سرعت در جهان اسلام همه گیر شده است.
لو در ابتدا و در هنگامی كه در سفر ازبكستان به سر می‌برد، از این كاشیكاری اسلامی گیج شده بود چرا كه در آنجا متوجه طرح‌هایی شبیه كاشی‌های سه بعدی شده بود و بعدا برای بررسی این طرح ها، هزاران عكس از معماری اسلامی را با دقت از نظر گذراند.
او در این مورد به خبرگزاری رویترز گفت: می‌توان از طریق بررسی (این كاشی‌ها) تغییرات تدریجی پیچیدگی هندسی را مشاهده كرد و دید كه آنها چگونه از طرح‌های ساده آغاز و به مرور زمان پیچیده‌تر شدند.
"جاناتان بلوم" یكی از روسای برنامه "آسیا و دانشكده اسلامی بوستون" می گوید: از ریاضیات به كار رفته در این طرح‌ها شگفت زده شده، اما در عین حال فكر می‌كند این پژوهش یك گام مهم را برنداشته است چرا كه در حالی كه پژوهش لو بر طرح‌های ساخته شده از كاشی گیره‌دار تمركز دارد، او كاشی‌های واقعی با چنین طرح‌هایی را ندیده است.
بلوم می‌گوید : تا آنجا كه معلومات و ادراكات من اجازه می‌دهد، این روش (درست) در كنار هم گذاشتن چیزها نیست.
وی می‌افزاید : موزاییك‌ها به عنوان طرح‌های اولیه، از اشكال ساده‌تر و با كاشی‌های (طرح) گیره‌ای ساخته می‌شوند كه این به نوبه خود نشانگر آن است كه ریاضیدان‌ها معلومات سطح بالایی داشتند ولی احتمالا از بیان این معلومات برای پیشه‌وران عاجز بودند كه این عجز عمدتا به عدم پیوستگی بین كسانی كه مبتكر طرح‌ها بودند، و سازندگان و مجریان این طرح‌ها منجر می‌شد.
بنابراین گرچه ممكن است پشت این طرح ها، هندسه انقلابی (فضایی) نهفته باشد، اما اجرای عملی آنها، بیشتر سنتی بوده است.
منبع: باشگاه مهندسان ایرانی