شرق آلمان و اتحاديه

در اين روز، رهبران آلمان شرقى پس از ماه ها مقاومت در برابر راهپيمايى هاى اعتراض آميز، دستور گسترده شدن دروازه هاى ميان دو برلين را صادر كردند. لحظاتى بعد، تظاهر كنندگان در قسمت شرقى شهر باحمله به سوى ديوار برلين، در برابر ديدگان حيرت زده جهانيان، بخشهايى از آن را تخريب كردند و ساكنان شهر تقسيم شده، پس از سال ها، همديگر را در آغوش گرفتند.
ديوار برلين، به طول ۴۵ كيلومتر و ارتفاع ۳‎/۵ متر به مدت ۲۸ سال ساكنان شرق و غرب اين شهر بزرگ را از هم جدا كرد ( طول ديوارى كه به دور برلين غربى كشيده شده بود، ۱۵۵ كيلومتر بود كه ۴۵ كيلومتر آن از وسط شهر مى گذشت.) اين حصار بتنى در سال ۱۹۶۱ به دستور سران آلمان شرقى و براى جلوگيرى از فرار اتباع آن به غرب ساخته شد. در اين مدت، حداقل ۲۵۰ نفر جان خود را به خاطر سعى در پشت سر گذاشتن اين ديوار از دست دادند.
فروپاشى ديوار برلين و در پى آن اتحاد دو آلمان در سوم اكتبر در ۱۹۹۰ نويد بخش آغاز دوران جديدى براى آلمانى ها بود. اما اين خوشحالى زودگذر بود. ناكاميهاى اجتماعى و اقتصادى اتحاد دو آلمان به حدى است كه هلموت كهل صدراعظم سابق و معمار اين اتحاد پس از ۱۴ سال، سپتامبر امسال اعلام كرد كه اين روند با اشتباهات زيادى همراه بوده است. به گفته كهل سياستمداران در زمان اتحاد با غفلت از اختلاف هاى فاحش بين دو قسمت كشور، وعده هاى زيادى به مردم دادند كه اكثر آنها عملى نشد.
در حقيقت، آلمان سعى دارد به زحمت بخش شرقى فقير خود را در كنار بخش غربى ثروتمند خود نگه دارد. امروزه ساكنان هر دو بخش از تبعات اتحاد ناراضى هستند. بخش بزرگى از هزينه يك تريليون و ۲۵۰ ميليارد يورويى اتحاد از ماليات هاى ساكنان آلمان غربى تأمين شده است. ساكنان آلمان شرقى سابق هم كه امروزه از همه مزاياى زندگى در يك دموكراسى غربى برخوردار هستند و ديگر زير سايه مخوف استاسى، سازمان امنيت سابق خود زندگى نمى كنند از افزايش فقر، بيكارى و نگريسته شدن به عنوان شهروندان درجه دو گله مند هستند. ميزان بيكارى در ۵ ايالت شرقى آلمان ۱۸ درصد است كه بسيار بيشتر از ميزان بيكارى ۱۱ درصدى در ساير بخش هاى اين كشور است. مردم شرق آلمان در حالى دچار مشكلات اقتصادى هستند كه دولت اين كشور ساليانه ۴ درصد توليد ناخالص ملى خود را براى پرداخت يارانه به آنها هزينه مى كند. فشار اقتصادى حاصل به حدى است كه كسرى بودجه برلين در ۳ سال گذشته از حد تعيين شده پيمان ثبات پولى و مالى اتحاديه اروپايى فراتر رفته و آن را در معرض جريمه هاى بروكسل قرار داده است.
«استفن آليش» از استادان دانشگاه آزاد «برلين» يأس ، امروز مردم بخش شرقى آلمان را حاصل وعده هاى غير واقع بينانه زمان اتحاد مى داند. به گفته او امروزه ديوارى بسيار بزرگتر از ديوار برلين در ذهن هاى آلمانى ها نقش بسته است. وى مى گويد سياستمداران هيچگاه از هزينه ها و دشوارى هاى اتحاد براى ما صحبت نكردند و همين به عميق شدن بى اعتمادى شرقى هاى كمك كرده است.
يك نظرسنجى جديد نشان مى دهد كه ۸۵ درصد ساكنان آلمان شرقى سابق و ۷۴ درصد غرب نشينان معتقدند آلمان ها يك ملت واحد نيستند. به گزارش اداره حمل و نقل عمومى برلين، شرق نشين هاى اين شهر ترجيح مى دهند براى تفريح در بخش شرقى بمانند و به سينماها، بوستان ها و غذاخورى هاى بخش غربى نروند. ساكنان بخش غربى شهر نيز چنين هستند. در حالى كه آلمانى ها به خاطر علاقه شان به جهانگردى معروف هستند، فقط ۴۰ درصد از آنها از ۵ ايالت شرقى كشور خود ديدار كرده اند. جالب توجه اين كه ۲۴ درصد شرقى ها و ۱۲ درصد غربى ها خواستار برپايى مجدد ديوار برلين هستند. در اين ميان ۴۰ درصد ساكنان شرق آلمان از زندگى سابق خود راضى تر هستند. اما هانريش سوبودا كه يك معلم بازنشسته است از احساس امنيت بيشتر در زمان آلمان شرقى صحبت مى كند. به گفته او در دوره كمونيست ها همه چيز در جاى خود قرار داشت و كسى نگران مسكن و مشكلات معيشتى در دوران بازنشستگى نبود. وى گفت: مردم شرق آلمان مدت هاست كه سخنان كليشه اى سياستمداران درباره مزاياى اتحاد را جدى نمى گيرند.
نارضايتى مردم در انتخابات محلى ماه سپتامبر تجلى پيدا كرد. در اين انتخابات، حزب سوسياليسم دموكراتيك (حزب سوسياليست متحده آلمان شرقى سابق) علاوه بر كسب اكثريت در ايالت هاى براندنبورگ و ساكسونى، ۴۰ درصد آراى برلين را نيز به دست آوردند.
نارضايتى مردم، تبعات اجتماعى بسيارى داشته است. فرار مغزها و مهاجرت نيروهاى فعال و جوان بخش شرقى آلمان به ساير قسمت هاى كشور يكى از اين مشكلات است. ميزان بالاى بيكارى و مشكلات متعدد باعث شده است تا بسيارى از نيروهاى ماهر و جوان با مهاجرت به بخش هاى غربى كشور، سطح زندگى خود را افزايش دهند. اين موضوع كارآيى صنايع شرق آلمان را كاهش و تبعاتى را به همراه داده است. از سوى ديگر، مشكلات اجتماعى افزايش تفكرات نژاد پرستانه و رونق احزاب تندروى دست راستى را به همراه داشته است. مهاجران خارجى ساكن در ۵ ايالت شرقى آلمان بارها مورد هجوم گروه هاى موسوم به كله پوستى قرار گرفته اند كه در مواردى منجر به قتل آنها شده است. كله پوستى ها مى گويند در حالى كه با مشكلات مالى دست و پنجه نرم مى كنند دولت حق ندارد به پناهندگان خارجى كمك مالى بدهد. به طور كلى، با اين كه تنها ۲۰ درصد جمعيت آلمان در شرق اين كشور زندگى مى كنند، نيمى از جنايت هاى نژادپرستانه در اين بخش از كشور رخ مى دهد.
در اين حال سياستمداران آلمانى كماكان نسبت به آينده خوشبين هستند. به گفته آنها رشد اقتصادى اين كشور امسال افزايش يافته و شكاف اقتصادى بين شرق و غرب كشور در حال كاهش است. آنها همچنين از عملكرد مثبت اقتصاد شرق آلمان نسبت به ساير كشورهاى بلوك شرق سابق سخن مى گويند. به گزارش يكى از بانك هاى آلمان، اقتصاد شرق اين كشور از ۱۹۹۱ ، ۵۴ درصد افزايش داشته است كه اين رقم در مجارستان و جمهورى چك به ترتيب ۳۴ و ۲۴ درصد بوده است.