پاسدارى از پاسدارى

من از سپاه راضى هستم و به هيچ وجه نظرم از شما بر نمى‏گردد، اگر سپاه نبود كشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسيار عزير و گرامى مى‏دارم چشم من به شماست.
كوشش كنيد برادرها كه خودتان را اصلاح كنيد و پاسدارى از خودتان بكنيد پاسدارى از خودتان كه كرديد پاسداريتان از جمهورى اسلامى پيش خداى تبارك و تعالى مقبول است و ارزشمند.(صحيفه نور، ج 7، ص 200)
سپاه پاسداران را با همان عناصر ارزشمندى كه با آن به وجود آمد و با آن توانست در مقابل دشمنان قدرت‏نمايى كند و از امنيت مرزها و از استقلال ملّى دفاع كند با همان خصوصيات و با همان پايه‏هاى مستحكم، شما بايد آن را حفظ كنيد و قدر بدانيد و ارج بنهيد.(حديث ولايت، ج 7، ص 247، 29/11/1369)
توان ما به ميزانِ امكاناتِ در دست ما نيست، توان ما به ميزان اتصال ما به خدا است.

چكيده

سپاه پاسداران انقلاب اسلامى براى حفاظت و پاسدارى از انقلاب به وجود آمده و همواره در انجام اين مأموريت پيروز و موفق بوده است؛ لكن براى تداوم اين نقش مهم و تعيين كننده بايد آسيب‏ها و آفت‏هايى كه قدرت پاسدارى را تهديد مى‏كنند شناخته شوند و راهكارهاى عملى آن اجرايى گردد.
يكى از مهم‏ترين نقشه‏هاى دشمنان براى به تحليل‏برى بنيه جمهورى اسلامى و تضعيف و از كار انداختن توان نيروهاى سنگر نشين انقلاب، گرفتار كردن آنان در باتلاق تجملات و دنياگرايى است.
در اين مقاله پس از بيان فلسفه وجودى سپاه و رمز موفقيت آن و تبيين حقيقت تجمل گرايى، آفات و آثار تجمل گرايى، در دو بخش ارائه شده‏اند، يكى آثار فردى و ديگرى آثارى كه بر مديريت و فرماندهى دارد. و در پايان نيز راهكارهاى دينى مقابله با آثار تجمل گرايى به اجمال ارائه شده است.

مقدمه

يكى از لوازم مديريت و رهبرى، مجموعه‏هاى انسانى آن است كه مدير همواره بايد با اطلاع از زير مجموعه خويش، نبض و معاينه جامع و كاملى از نيروهاى خود داشته باشد و با بصيرت نسبت به آسيبها و آفتهاى احتمالى و خطراتى كه آنان را تهديد مى‏كند دو اقدام اساسى را برنامه ريزى و اجراء كند:
يك: با ايجاد آمادگى و آگاهى دادن و انجام اقدامات پيشگيرانه، مانع آسيب پذيرى نيروهاى تحت مديريت خود شود و با واكسيناسيون فكرى و عملى آنان، تأثير ويروس‏هاى خطرناك و توطئه‏هاى تهديد كننده دشمنان را مرتفع نمايد (عمليات پيشگيرانه و بهداشت محيط و مصون سازى نيروها).
دو: براى برطرف كردن ويروس‏هاى وارد شده و دفع تهاجمات تحقق يافته و درمان و معالجه بيمارى‏ها و انحرافات به وجود آمده، كم هزينه‏ترين راه درمان و بهترين نسخه و راهكار را طراحى و عملياتى سازد.
اين هشيارى و ويژگى طبيب بودن، براى همه مديران و مسئولان متناسب با حوزه مسئوليتى وتعداد و كيفيت نيروهاى تحت‏امرشان لازم است و براى سكان‏دار امت اسلامى و امام و رهبر جامعه دينى داراى اهميت و جايگاه اساسى‏تر و مهم‏ترى است. رهبرى در فرهنگ شيعه داراى شئون و ابعاد مختلف و مسئوليت‏هاى متنوعى است كه يكى از آن شئون اين است‏كه او طبيب توانمند ومتخصص ودلسوز مسلمانان وحافظ و پاسدارِ ارزشها و اصول فكرى و اعقتادى جامعه دينى است و با هدايتها، مديريتها، نسخه‏ها، هشدارها و اقدامات به موقع خود، اولاً بسيارى از توطئه‏ها و برنامه‏ريزى‏هاى دشمن را خنثى ساخته، سد محكمى در برابر آنان ايجاد مى‏كند و موجب يأس و نااميدى دشمنان مى‏گردد و ثانياً نسبت به آسيبها و ابتلاءات مردم و انحرافات شكل‏گرفته و پيش روى‏هاى دشمن، بهترين نسخه اصلاح كننده و راهكار عقب راندن نيروهاى دشمن و بى اثر كردن تهاجمات او را دراختيار پيروان خود قرار مى‏دهد و سلامت و سعادت را به جامعه دينى برمى‏گرداند.
لذا وجود امام و رهبرى هشيار و فرزانه كه از هر گونه انحراف علمى و عملى مصون باشد، يكى از بزرگ‏ترين لطفها و عنايات و نعمتهاى الهى است و در غياب او وجود جانشينان و نائب‏هاى دين شناس و تربيت يافته در مكتب امامان بهترين هديه الهى به مردم است.
امام خمينى فرمود: ولايت فقيه براى شما يك هديه الهى است.
لكن زمانى طبابت و برنامه‏هاى هدايت‏بخش رهبرى دينى تضمين‏كننده پويايى و رشد جامعه و خنثى سازنده توطئه‏هاى دشمنان است كه همه اقشار و بويژه نيروهاى ولايت محور و خواص، با بصيرت و قدرت گيرندگى و ادراك قوى، بخوبى و با هشيارى دستورات و هشدارها و نسخه‏هاى رهبرى را هم خوب دريافت كنند و آن را بفهمند و هم در عمل كاملاً بآن ملتزم بوده از هر امكانى براى اجرائى كردن تدابير وى كوتاه نيايند.
يكى از مهم‏ترين عوامل انحطاط مسلمانان و سلطه اجانب، فاصله گرفتن و بى توجهى آنان نسبت به مواضع و هشدارهايى است كه رهبرى ارائه مى‏كرده و اين فاصله گرفتن، غفلت از آسيبها و اسير توطئه دشمنان شدن را به دنبال داشته است. دور از واقع نيست اگر بگوييم اساس انحراف و لغزش خواص و به دنبال آن عموم مسلمانان يكى از دو عامل بوده است: يكى فقدان بصيرت و شبهه علمى و به ديگر سخن، درك‏نكردن عمق نسخه‏ها و مواضعى كه رهبرى ارائه مى‏كند، مانند آنچه ربيع بن خثيم و برخى از سپاهيان على(ع) در جنگ صفين به آن مبتلا بودند. عامل مهم‏تر، دنياطلبى و شهوت عملى و قدرت مقاومت نداشتن در برابر تجملات مادى و خودنمائى‏هاى مظاهر دنيوى و در نتيجه عدم استقامت و پايدارى در جهت استقرار عدالت و احكام الهى است، نظير آنچه مردم كوفه را از همراهى على(ع) بازداشت و عمر عالى‏ترين مصداق حكومت دينى و عدالت محور را كوتاه ساخت و بعد از آن هم با همان شيوه با فرزندان معصوم او عمل كردند.
اهميت سلامت اخلاقى و رهايى از شهوت عملى و استقامت در صراط مستقيم آن چنان است كه حتى در تحقق بصيرت و رهائى از شبهه علمى هم مؤثر است.
قرآن تقوا و خودسازى را راه تحصيل بصيرت و تشخيص حق و باطل و فريب نخوردن معرفى مى‏كند و مى‏فرمايد:
إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُم مُبْصِرُونَ(اعراف: 20)
همانا هرگاه وسوسه‏هاى شيطانى به سراغ اهل تقوا آيد، متوجه گشته، بصيرت و بينايى مى‏يابند.
و همين‏طور مى‏فرمايد:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَتَّقُوا اللّهَ يَجْعَل لَكُمْ فُرْقَان(انفال: 29)
اى اهل ايمان اگر تقواى الهى پيشه كنيد خدا به شما فرقان مى‏بخشد (بصيرت مى‏بخشد تا حق را از باطل فرق گذاريد و طريق سعادت و شقاوت را تشخيص دهيد).
و در مقابل در بسيارى از موارد، انحراف عملى وغرق شدن در لذت‏هاى دنيوى، موجب ابتلاء به انحراف علمى و سقوط فكرى مى‏گردد و سرانجامِ شهوت عملى، تن دادن به شبهه علمى مى‏باشد و گناه و لغزش انسان را وامى‏دارد براى توجيه عملكرد خويش از نظر فكرى هم موضعى انحرافى بپذيرد. قرآن اين مطلب را هم به صورت‏هاى مختلف بيان كرده كه به دو مورد اشاره مى‏كنيم.
ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوءى أَن كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ
(روم: 10)
سرانجام كار آنان كه به اعمال بد مرتكب شدند به جايى رسيد كه آيات خدا را تكذيب كردند و آنها را به مسخره گرفتند!

پاسدارى از انقلاب

بصيرت و بيدارى و استقامت بر مواضع رهبرى و عمل به نسخه و راه حل‏هايى كه طبيب جامعه دينى ارائه مى‏كند براى همه مردم و امت انقلابى ضرورى است، اما براى سنگرنشينان و مدافعان انقلاب داراى حساسيت و اهميت بيشترى است چرا كه دفاع از حق و تلاش براى اصلاح ديگران بدون اصلاح خود امكان‏ندارد وپيشتازى و سنگرنشينى اسلام و انقلاب، آمادگى و توانمندى فكرى و عملى افزون‏ترى را طلب مى‏كند. سپاه و بسيج، اين حافظان ومدافعان انقلاب ونظام، به‏دليل انجام رسالت و وظيفه‏اى كه پذيرفته‏اند بايد از بصيرت، قدرت تحليل و درك موقعيت و توطئه‏هاى دشمنان و از آن مهم‏تر، از قدرت پايدارى وتوانمندى روحى و جسمى ويژه و برجسته‏اى برخوردار باشند. پاسداران و مخصوصاً؛ فرماندهان و مديران سپاه بيش از همه نيروهاى دلسوز و وفادار انقلاب بايد به اقتضاء پاسدارى و آفات و آسيب‏هايى كه آن را تهديد مى‏كند عنايت و اهتمام داشته باشند و به قول حضرت امام «از پاسدارى، پاسدارى كنند». و اين همان مطلبى است كه حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبرى (دام‏ظله‏العالى) همواره نسبت‏به آن تأكيد و سفارش كرده و فرزندان انقلابى و سپاهى خود را به آن توجه و هشدار داده‏اند و مى‏دهند. دور از واقع نيست اگر بگوييم بيشترين سخنان رهبرى انقلاب و فرماندهى كل قوا در مواجهه و ديدار با اين عزيزان، بيدار باش و هشيارى در برابر آسيبهايى است كه ممكن است سپاه و بسيج و حاضران در اين نهاد را تهديد كند. يكى از مهم‏ترين آسيب‏ها و خطراتى كه هم امام وهم جانشين خلف او بارها آن را مطرح كرده‏اند و با بيانى پدرانه و هدايت‏گر عزيزان خود را متوجه آن نموده‏اند، گرفتار شدن در دام دنيا و تجملاتى است كه ممكن است اين نهاد مقدس را زمين‏گير و قدرت توانايى آن را كاهش دهد. يكى‏از برجسته‏ترين و شفاف‏ترين آنها، بيانات مهم مقام معظم رهبرى در مجمع بزرگ فرماندهان در سال 1383 در زنجان بود كه به‏بهانه آن اين مقاله تهيه وبه افتخارآفرينان انقلاب واميدان رهبرى تقديم مى‏گردد.
محور و سؤال اصلى كه ان شاء اللّه‏ به دنبال پاسخگويى آن هستيم اين است كه:
آفات و آثار تجمل گرايى كه سنگرنشينان انقلاب و بويژه فرماندهان عزيز را تهديد مى‏كند چيست و چگونه مى‏توان با آنها مقابله كرد؟
و در كنار آن به سؤال‏هاى فرعى ديگرى نيز پاسخ داده خواهد شد كه در واقع مقدمه پرداختن به سؤال اصلى و پاسخ آن مى‏باشد. مانند:
1) فلسفه وجودى سپاه چيست؟
2) عامل و رمز موفقيت پاسدارى از انقلاب و تداوم آن چيست؟
3) حقيقت تجمل گرايى چيست؟
4) آثار فردى و شخصى تجمل گرايى كدام است؟

فلسفه وجودى سپاه

انقلاب اسلامى به رهبرى حضرت امام خمينى (قدس سره) تولد جديد اسلام ناب و احياء تفكر دينى بود و سرآغاز شكل‏گيرى نظامى با ماهيت دينى و نفى سلطه و حاكميت مستكبرين و قدرت‏هاى انحصارگر و تماميت طلب بود. كاملا روشن است كه آنان نتوانند اين انقلاب و تحول عظيم و تهديد كننده موقعيت و منافعشان را تحمل كنند و از هيچ تلاشى براى سركوب، كنترل و آسيب رسانى به آن كوتاه نيايند. امام و پيشتازان انقلاب نيز اين واقعيت را بخوبى دانسته و انتظار هر گونه توطئه، تهاجم و مخالفت و مبارزه‏اى را از طرف دشمنان انقلاب داشتند. لذا براى حفظ انقلاب و تداوم آن و مقابله با نقشه‏هاى دشمنان برنامه‏ريزى‏ها و اقدامات مهمى را دنبال و اجرايى كردند كه يكى از مهم‏ترين آنها تشكيل نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامى و به دنبال آن نهاد بى‏نظير بسيج بود كه نيروهاى مؤمن، ايثارگر و وفادار به اسلام و انقلاب و امام را در درون خود انسجام و سازمان بخشيده، در همه سنگرها و جبهه‏ها با حضور خويش دشمنان را ناكام سازد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، نهادى جوشيده از متن جامعه مذهبى بود كه رسالت عظيم حفظ نظام و دست آوردهاى آن و استمرار انقلاب اسلامى را بر عهده گرفت و در بيش از ربع قرن گذشته بخوبى توانست رسالت خود را انجام دهد و از عهده وظيفه حفاظت و پاسدارى از انقلاب و دست آوردهاى آن و خنثى سازى توطئه‏ها و دفع تهاجمات دشمنان اسلام در جبهه‏هاى مختلف برآيد و حقيقتا قدرتهاى استكبارى را ناكام و مغلوب سازد. حضرت امام نگرش خود را به سپاه چنين بيان مى‏كند:
من از سپاه راضى هستم و به هيچ وجه نظرم بر نمى‏گردد. اگر سپاه نبود. كشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسيار عزير و گرامى مى‏دارم، چشم من به شماست. شما هيچ سابقه‏اى جز سابقه اسلامى نداريد. سلام مرا به همه برسانيد من از همه شما متشكرم من به همه دعا مى‏كنم.
بنابراين فلسفه وجودى سپاه و به‏تبع آن بسيج، حفاظت و پاسدارى از اسلام و انقلاب و مقابله با هرگونه تهديد و تهاجمى است كه متوجه انقلاب، نظام و اركان آن گردد. درواقع سپاه نه تنها خود سنگرنشين انقلاب و اسلام بلكه مظهر دفاع انقلابى مردم و سازمان دهنده بسيج و نيروى بى‏كران مردمى در پاسدارى از اسلام و اركان انقلاب است. حفاظت و پاسدارى كه بفرموده حضرت امام وظيفه همه مردم است.
«سپاه پاسداران و چه ساير قواى انتظامى و نظامى و غير انتظامى و چه ساير ملت، همه توجه داشته باشند كه ما وظيفه داريم كه اين اسلامى كه الآن به ما رسيده حفظش كنيم تا آن فرد آخرى هم كه خداى نخواسته كشته مى‏شود موظف است براى حفظ اسلام براى دفاع از ملت، دفاع از كيان اسلامى، دفاع از كشور اسلامى تا آن آخر زن و مرد، بچه و بزرگ مكلّف‏اند كه دفاع كنند».
مقام معظم رهبرى نيز با اصرار بر همان راه امام مى‏فرمايد:
«ما سپاه را با همان چشمى نگاه مى‏كنيم كه امام عزيزمان نگاه مى‏كرد. به عنوان بازوى قدرتمند نظام و به عنوان گام استوارى در مقابله با دشمنان انقلاب اسلامى. ما شما را به معناى حقيقى كلمه پاسدار انقلاب اسلامى مى‏دانيم. هميشه اينگونه بوده است و من هم اينطور فكر مى‏كنم. من معتقدم كه اگر ما امروز سپاه پاسداران انقلاب اسلامى را نمى‏داشتيم بايد آن را امروز به وجود مى‏آورديم.»
بسيج در واقع تكميل كننده و تضمين كننده نقش حفاظت و پاسدارى از انقلاب و نظام است و سازماندهى و مديريت آن از وظايف مهم سپاه است. مقام معظم رهبرى در اين باره مى‏فرمايد:
سپاه پاسداران انقلاب اسلامى يك نيروى نظامى است كه بقا و سلامت او با بقا و سلامت نظام ارتباط نزديكى دارد، يعنى اگر اين نيرو سالم و قوى باقى بماند به حسب موازين عادى، نگرانى در مورد انقلاب و سلامت و بقاى آن باقى نخواهد ماند. زيرا وقتى يك نيروى نظامى مؤمن و مخلص و فداكار و كاملا با ديد انقلابى و داراى نيروى عظيمى مانند بسيج در كشور وجود دارد ديگر تهديد از نوع تهديدهاى نظامى حقيقتا براى انقلاب نگران كننده نيست.

رمز موفقيت در پاسدارى از انقلاب و راه تداوم آن

چنان‏كه اشاره شد، عامل اصلى موفقيت همه نيروهاى انقلاب و بويژه سپاه و بسيج اين بود كه هم با بصيرت در هر زمان وظيفه و مأموريت را خوب تشخيص دادند و با تبعيت از رهبرى در سنگر مقدم انقلاب حضور يافتند و هم در دفاع از انقلاب و اسلام استقامت و پايمردى بى نظير و شگفت آورى انجام داده هرگز فشارها و سختى‏هاى مبارزه و وسوسه‏هاى دنيوى آنان را منفعل نگرداند؛ مانند رهبر و پيشواى خود هم داراى بصيرت و درك انقلابى بودند هم واجد صبر و استقامت. به فرموده امام على(ع):
وَ لا يَحْمِلُ هذَا الْعَلَمِ اِلاّ اَهْلُ الْبَصَرِ و الصَّبرِ والعِلْمِ بِمواضِعِ الحقّتنها اهل بصيرت و صبر و كسى كه مواضع و جايگاههاى حق را بداند مى‏تواند اين عَلَم و پرچم را بر دوش كشد.
حضرت امام خمينى پاسدارى از پاسدارى را يكى از عوامل مهم موفقيت و پاسدارى از اسلام و انقلاب دانسته و مى‏فرمايد:
شما آقايان كه الان پاسدار انقلاب هستيد يعنى انقلاب اسلامى، همان طورى كه از انقلاب پاسدارى مى‏كنيد تكليف بالاتر اين است كه از اسلام پاسدارى بكنيد و آن به اين است كه از خودتان پاسدارى كنيد. از هواى نفسانى خودتان، از شهوات خودتان، از ميل‏هايى كه ميل‏هايى است كه در هر انسان هست و ميل شيطانى است از اينها پاسدارى بكنيد.
پاسدارى از اسلام يك شغل بسيار شريف است و مسئوليتش هم زياد است. بايد حفظ كنيم اين حدود و ثغور اسلامى را. فقط اين نباشد كه ما پاسدار اسلام هستيم... بايد همان طورى كه مدعى هستيم ما كه پاسدار هستيم و پاسدار جمهورى اسلامى و پاسدار احكام هستيم، بايد خودمان ابتداء مرزبان همان مرز اسلام باشيم، راهمان همان راه مستقيم اسلام باشد تا اين ادعاى ما پيش خدا قبول بشود... .كسى كه خودش بر خلاف اسلام عمل مى‏كند نمى‏تواند بگويد من نگهبان هستم... پاسدار خداى نخواسته اگر بر خلاف موازين اسلام باشد پاسدار نيست اين يك آدمى است كه بر خلاف اسلام است.
در دهه دوم انقلاب كه دشمنان، تهاجم فرهنگى و جريان استحاله نظام را جايگزين جنگ و توطئه‏هاى ناكام قبلى قرار دادند، تأكيد و هشدارهاى جانشين شايسته حضرت امام و سكان‏دار انقلاب نسبت به ضرورت بصيرت و حفظ آمادگى فكرى و فرهنگى نيروهاى خودى و بيش از آن استقامت و استمرار خودسازى و مبارزه با طغيانگرى‏هاى نفسانى و جاذبه‏هاى دنيوى، بيشتر مطرح گرديد. فرماندهى كل قوا بارها و به صورت‏هاى متفاوت، دلسوزانه و با تحليل منحصر به فرد، توطئه‏هاى فرهنگى دشمن و برنامه‏هاى او براى شكستن مقاومت نيروهاى سپاه و بسيج را افشاء نموده و شرط پاسدارى و دفاع از انقلاب را حفظ اصول، انگيزه‏ها و ارزشهاى معنوى و اجتناب از تجمل و دنيا پرستى معرفى نمودند.
آنچه مقام معظم رهبرى دام ظله العالى در همايش بزرگ فرماندهان و مسئولين سپاه در زنجان 28/6/83 بيان فرمودند ادامه همان هشدارها و هدايت‏هاى دلسوزانه ايشان به فرزندان عزيز و اخص خواص امت اسلامى است و در عين حال جايگاه و نقش سپاه و بسيج را در حفظ و تداوم انقلاب و ناكام سازى دشمنان نهضت نشان مى‏دهد.
البته اين بيانات و تذكرات به اين معنى نيست كه غفلت و فقدان بصيرت و يا دنيازدگى و گرفتارى تجملات ديگران را تهديد نمى‏كند و يا خداى ناكرده اين نهاد مقدس از قافله انقلاب بازمانده و در مأموريت پاسدارى از نظام و دفاع از ارزش‏ها كوتاهى كرده است! الان هم هشيارترين و خردورزترين و در عين حال مقتدرترين و ايثارگرترين نيروها در سپاه و بسيج مى‏باشند. بلكه اين سفارشات و نصايح و دستورات نشان دهنده علاقه و توجه ويژه رهبرى و جايگاه ممتاز سپاه و بسيج در پاسدارى از انقلاب است و اينكه دشمنان براى خالى كردن سنگر مقدم نظام و انقلاب نسبت به پاسداران و بسيجيان سرمايه‏گذارى بيشترى كرده و توطئه‏هاى متعددى را در رابطه با آنها دنبال مى‏كنند و لغزش دادن آنها را لغزش همه نيروها و ضربه زدن به اصل انقلاب مى‏دانند. لذا رهبرى همواره اصرار دارند كه حافظان و سنگربانان خط مقدم انقلاب لوازم و شرائط پاسدارى را حفاظت كنند و به قول امام با پاسدارى از پاسدارى انقلاب را پاسدارى كنند.
فرماندهى معظم كل قوا بارها و در ديدارهاى خصوصى و عمومى پاسداران لوازم پاسدارى و مخصوصاً دورى از زخارف دنيوى را سفارش كرده‏اند و در مجمع ساليانه سپاه در زنجان بيانات مهمى را بيان كرده‏اند كه به بخش‏هائى از آن اشاره مى‏كنيم.
ايشان در ابتدا دليل استمرار شكست ناپذيرى نظام را «مردم‏سالارى دينى» دانسته مى‏فرمايد:
در نظام جمهورى اسلامى همين خصوصيت مردم‏سالارى دينى كه تعبير ديگرى از جمهورى اسلامى است تضمين كننده بقا و استمرار و قدرت و در نتيجه شكست ناپذيرى است.
سپس اساس تلاش دشمن را ضربه زدن به اركان و بنيه نظام دانسته، مى‏فرمايد:
احساس من اين است كه راهبرد اساسى دشمنان جمهورى اسلامى اين است كه كارى كنند تا بنيه جمهورى اسلامى تحليل برود، اساس كار اين است... راه منحصرشان اين است كه برنامه‏ريزى كنند تا اين بنيه‏تحليل‏برود.
و راهكار و تاكتيك‏هاى دشمن براى تضعيف و از بين بردن بنيه نظام جمهورى اسلامى را در چهار عنوان تبيين مى‏كنند: اول: انحلال فرهنگى، دوم: فشارهاى مستمر اقتصادى، سوم: ايجاد هسته‏هاى سياسى و اجتماعى كه در داخل كشور باشند و زير نفوذ دشمن، چهارم: از كار انداختن بازوهاى توانمند و فعال نظام.
ايشان با بيان اين مقدمه متناسب با مخاطبان، بحث خود را متمركز و متوجه بخش چهارم از برنامه‏هاى دشمن نموده مى‏فرمايد:
قسمت چهارم همان چيزى است‏كه پيش از هر چيز ديگرى به شما برادران وخواهران پاسدار ارتباط پيدا مى‏كند... آن چيزى كه مى‏خواهم اينجا به شما در جملات كوتاهى توصيه كنم اين است: شما نبايد بگذاريد اين سياست خبيث و شوم تحقق پيدا كند: نبايد بگذاريد سپاه پاسداران را كه يك بازوى توانا است از كار بيندازند... از كار افتادن سپاه به اين نيست كه سپاه را منحل كنند. كسى سپاه را نه منحل مى‏كند نه مى‏تواند بكند... از كار انداختن اين بازو به اين است كه آن عناصر مشخصه اصلى سپاه از آن گرفته شود يعنى اخلاص، پارسايى، تعبد، بى‏اعتنائى به زخارف دنيوى.
آنگاه معظم له با اشاره به برنامه‏ها، اهداف و طراحى قدرت‏هاى بزرگ و دشمنان انقلاب و لزوم هشيارى و بيدارى اسلامى، به اين مطلب مى‏پردازند كه انحراف خواص و سنگرنشينان انقلاب انحراف شخصى و فردى نبوده بلكه موجب آسيب و ضربه به دنياى اسلام است. سپس خطاب به فرماندهان و مسئولين هشدار مى‏دهد كه:
نگذاريد سپاه دچار بى انگيزگى شود، نگذاريد مجموعه سپاه از آن روحيات انقلابى و دينى كه مشخصه اصلى سپاه بود، دور شود! اين مهم‏ترين كارى است كه به نظر من بر عهده مسئولان سپاه است... در درون سازمان سپاه تجمل‏طلبى كاملاً نامطلوب است. در درون زندگى شخصى، سودطلبى (زندگى شخصى فرماندهان همين شماها) ونفع‏طلبى و تفكر سوداگرانه كاملاً نامطلوب است. مراقب باشيد دچار نشويد، آلوده نشويد.
از اين بيانات صريح و هشدار دهنده رهبر فرزانه استفاده مى‏شود كه دشمنان انقلاب براى ازكار انداختن بازوى توانمند و موثر نظام به دنبال شكستن انگيزه‏ها، قدرت ايمان و استقامت و متزلزل كردن روحيه ايثار و بى اعتنائى به زخارف دنيوى و گرفتار كردن پاسداران و بسيجيان در دام تجملات و ظواهر فريبنده دنيوى است تا از اين طريق بنيه و اركان انقلاب را گرفتار آسيب و تهديد كنند. و لذا بر همه پيروان ولايت محور و وارثان شهداء است كه هشيارانه اين رهنمودها را به عنوان تدابير و دستورات مُطاع فرماندهى خود در علم و عمل مبناى حركت و پاسدارى از انقلاب قرار دهند و آن را مصداق آيه شريفه «و اعدّوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخيل ترهبون به عدواللّه‏ و عدوكم» بدانند. بر همين اساس و به استناد بيانات حضرت امام و مقام معظم رهبرى و در راستاى پاسدارى از پاسدارى به برخى از ابعاد تجمل‏گرايى و آثار و آفات آن اشاره مى‏كنيم.

حقيقت تجمل و دنياگرايى

اولين نكته اساسى اين است كه آيا حد و ملاك تجمل‏گرايى و دنياطلبى چيست؟ آيا اساساً امكان دارد براى دنياطلبى و زندگى و رفتار تجملى و مرز آن از بهره مندى مشروع از دنيا، چهارچوب و معيارى ارائه كرد؟ آيا تلاش براى آبادانى هر چه بيشتر دنيا و توليد بيشتر و تأمين رفاه خانواده، دنياطلبى و مذموم و موجب هلاكت است؟ اگر چنين است چرا در روايات اين كار همانند جهاد در راه خدا معرفى شده است؟ الكادّ على عَيالِهِ كالمجاهد فى سبيل اللّه‏ آيا اقتضاء زهد اسلامى و دورى از زخارف دنيوى و به تعبير قرآن مريد آخرت بودن آن است‏كه انسان به دنيا و امكانات و لذت‏هاى مادى پشت كرده و حاضر نباشد وقت و فكر و عمل خود را براى آبادانى و ساختن دنيائى بهتر صرف‏كند؟ و اگر اين صحيح باشد پس اسلام طالب جامعه‏اى است غير پويا و در جا زننده كه تلاش براى توليد و بهره مندى از منابع طبيعى و تأمين رفاه بيشتر و زندگى بهتر را دنياطلبى و مذموم مى‏داند و كاملاً روشن است كه چنين جامعه و امتى محكوم به شكست و نابودى است.
خلاصه آيا ملاك دنياى مذموم از دنياى ممدوح چيست و معيار آراستگى مطلوب از تجمل گرائى نامطلوب و مهلك كدام است؟
در رابطه با دنيا و معناى دنياطلبى نبايد گرفتار افراط و تفريط شد كه هر دو مذموم و مهلك هستند و اسلام اعتدال مبتنى بر شناخت حقيقت دنيا و موقعيت انسان در دنيا و نسبت حيات دنيوى به آخرت را توصيه و سفارش مى‏كند.
الدُّنيا خُلِقَت لِغَيرِها وَ لَم تَخلُق لِنَفسِها
دنيا خلق شده براى غير خودش و خلق نشده براى خودش (هدف نيست وسيله است).
آنچه در معارف اسلامى مذمت گشته و اساس انحراف و لغزش‏هاى ديگرى معرفى شده، آن است كه انسان با غفلت از اينكه دنيا تنها يكى از مراحل حيات او مى‏باشد نه همه آن، دنيا را منزل، مقر، معبود، معشوق و فرمانده و جهت دهنده زندگى خود قرار دهد و عبد، اسير، مركب و نيروى تحت فرمان دنيا گردد و به گونه‏اى تعلق خاطر و وابستگى به دنيا پيدا كند كه ملاك و معيار او در همه صحنه‏هاى زندگى، منفعت دنيوى و مادى باشد. به ديگر سخن، دنيايى مذموم است كه مقابل آخرت و در تضاد با آن باشد و پرداختن به آن، غفلت يا تغافل از حيات ابدى را به دنبال داشته باشد. اما هرگاه دنيا تجارتخانه و بازار، مزرعه و محل كشت و كار، مَمَرّ و جاده‏اى به سوى ابديت انسان و فرصتى تلقى شود كه مى‏تواند حيات همراه با سعادت انسانى را تضمين كند، بهترين نعمت خدا است و اصلاً آخرت را در همين دنيا و به وسيله فرصت و امكانات موجود در آن مى‏توان ساخت. لذا پس از سپرى شدن دنيا و در صحنه قيامت و زمان برداشت حاصل و در يوم‏الحسرة، غالب انسانها حسرت و افسوس ازدست دادنِ دنيا را مى‏خورند كه چرا از اين فرصت و نعمت بزرگ استفاده و بهره بيشترى نبردند.
حاصل آنكه هشدار اسلام و بلكه همه اديان الهى آن بوده است كه «اى انسان دنيا براى تو است نه تو براى دنيا».
عن رسول اللّه‏:... فَاِنّ الدُّنيا خُلِقَتْ لَكُمْ وَ اَنْتُم خُلِقْتُم لِلاخِرة
معيار و ملاك دنياى مذموم از دنياى ممدوح همين است كه موقعيت انسان و دنيا چگونه باشد: انسان در خدمت و بندگى دنيا موجب هلاكت او مى‏گردد اما دنيايى كه در استخدام انسان و تعالى و رشد او باشد، بهترين نعمت خدا و دورانى است كه در آن آخرت و ابديت انسان آباد و ساخته مى‏شود و لذا طبق روايات ما دنياى واقعى و پسنديده در صورتى به دست مى‏آيد كه انسان دنيا را براى دنيا نخواهد و به استخدام دنيا در نيايد بلكه با خدا محورى دنيا را به استخدام خود در آورد. اين نكته را امام على(ع) و پيامبر گرامى اسلام چنين بيان كرده‏اند:
من خدم الدنيا استخدمته و من خدم اللّه‏ سبحانه خدمه
كسى‏كه به خدمت دنيا درآيد دنيا او را به استخدام (و بندگى) خود در مى‏آورد و كسى‏كه خدمت به خدا و بندگى او را برگزيند، خدا او را خدمت مى‏كند.
لَمّا خَلَقَ اللّه‏ُ الدُّنيا اَمَرَها بِطاعَتِهِ فَاَطاعَتْ رَبّها فَقَال لَها خالِفى مَنْ طَلَبَك. وَ وافِقِى مَنْ خالَفَك فَهِىَ عَلى ما عَهَد اِليها اللّه‏ُ و طَبَعَها عَليه.
از پيامبر نقل شده كه چون خدا دنيا را خلق كرد، به او امر كرد كه اطاعت خدا را بكند پس مطيع خدا گرديد. پس به او گفت مخالفت كن با كسى كه تو را طلب مى‏كند و همراهى كن با كسى‏كه با تو مخالفت مى‏كند. پس دنيا بر آنچه خدا با او عهد كرده است باقى است و طبيعت او بر همين اساس است.
بنابراين گرچه تجمل‏گرايى ودنياطلبى براى همه افراد وهمه زمانها، شرائط وموقعيت‏ها داراى يك حد معين و مشخصى نمى‏باشد و نمى‏توان يك معيار عينى و خارجى را ارائه كرد كه همگانى و هميشگى باشد و مثلاً گفت خانه و منزل اگر به اين اندازه بود مانعى ندارد و بيش آن تجمل و دنياگرايى است و همينطور در ساير موضوعات. بلكه افراد به لحاظ زمان و مكان و موقعيت‏ها و شرائط متفاوت اند و داراى شؤون مختلفى هستند. گاهى وضعيتى براى بعضى عين بندگى و آخرت محورى است و براى ديگران تجمل‏گرايى و مذموم. لكن مى‏توان گفت دنياگرايى و تجمل‏طلبى ابتداءاً داراى بُعد فكرى و اعتقادى است و مربوط به قلب و گرايشهاى انسان است. نگرش انسان به دنيا است كه رفتار و موضع‏گيريهاى او را جهت مى‏دهد و تعريف مى‏كند. اگر نگرش و نگاه به دنيا نگاه به ابزار و فرصتى شد كه به عنوان يك نعمت در اختيار انسان قرار گرفته است تا از آن در خدمت رشد و تعالى و كمال و صعود استفاده كند ولى اسير و ذليل آن نگردد، چنين دنيايى بهترين نعمت است و آخرت و دنيا را با هم آباد مى‏كند. اما اگر نگرش انسانى به دنيا نگرش به معبود و منتهى آرزوى انسانى و هدف او باشد سبب سقوط و نابودى و كورى او مى‏گردد. به فرموده امام على(ع):
اِنَّمَا الدُّنيا مُنْتَهى بَصَرُ الاَْعْمى لا يُبْصِرُ مِمّا وَراءَها شَيْئاً وَ البَصيرُ يَنفَذُها بَصَرُه وَ يَعْلَمُ اَنّ الدّارَ وَراءَها فَالبَصيرُ مِنها شاخِصٌ وَ الاَعمى اِليها شاخِصٌ وَالبَصيرُ مِنها مُتَزِوّد وَالاَعْمى لَها مَتزوّد
همانا دنيا انتهاى ديد، (و آرزوى) نابينايان است كه ماوراء دنيا هيچ چيز را نمى‏بيند ولى بصير ديد او نفوذ مى‏كند (در عمق) دنيا و مى‏داند كه خانه واقعى پشت دنيا است پس بينا از دنيا بر مى‏گيرد و نابينا به سوى دنيا توجه مى‏كند و بصير از دنيا بر مى‏گيرد و نابينا براى دنيا برمى‏گيرد.
هر انسانى نسبت به خود بصير و آگاه است و بخوبى مى‏تواند تشخيص دهد آيا او در خدمت دنيا است يا دنيا در خدمت او و آنگاه رفتار و اعمال خود را با همين ميزان اندازه‏گيرى كند كه جهت دهنده و هدف آنها بهره‏گيرى از دنيا است يا براى دنيا.
زهد اسلامى هم هرگز به‏معناى رهبانيت و ترك آبادانى دنيا و بى‏اعتنايى به‏نعمت‏هاى دنيوى نيست. زهد يعنى وابسته نبودن و اسير دنيا نگشتن و بر آنچه از دست مى‏دهد غصه نخوردن و محزون نگرديدن و بر آنچه به دست مى‏آورد آنچنان شادمان و از خود بى‏خود نگردد كه مست گرديده، فراموش كند كه دنيا جاودان و مقر نيست، بلكه گذرگاه و مزرعه است. بيان امام على(ع) چنين است:
الزُّهْدُ كُلُّه بَيْنَ كَلِمَتَينِ مِنَ القُرآنِ قالَ اللّه‏ سُبحانَه لِكَيْلا تَأْسَوا عَلى ما فاتَكُم وَ لا تَفْرَحُوا بِما اتاكم (حديد / 23) وَ مَنْ لم يَأسِ عَلَى الماضى وَ لَمْ يَفْرَح بِالاتى فَقَد اَخَذَ الزُهد بِطَرفيه
على(ع) فرمود: زهد بين دو كلمه از قرآن است. خداوند متعال مى‏فرمايد: اين، بدان دليل است كه براى آنچه از دست داده‏ايد تأسف نخوريد و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشد (حديد / 23) و هر كس به گذشته و آنچه از دست داده مأيوس نگردد و نسبت به آينده شادمان نباشد دو جانب زهد را گرفته است.
زهد در توليد نيست در مصرف فردى و شخصى است و على(ع) امام زاهدان بود و هرگز كسى مانند او به دنيا بى اعتنا نبوده است لكن در توليد و آبادانى دنيا از همه پيشتازتر و پرتلاش‏تر بود. ايشان اين توليد و آبادانى و ثروت را براى خود نمى‏خواست، بلكه آن را در خدمت به خلق قرار مى‏داد. على(ع) زهد را در فقر جست‏وجو نمى‏كرد، بلكه در عين توانمندى و غنا و دارائى، خود را اسير دنيا نمى‏كرد و از دنيا و ثروت براى رفع نياز بندگان خدا و محروميت زدائى بهره مى‏برد و اين را يكى از بهترين راههاى تقرب به خدا و عين خدا محورى و آخرت گرائى مى‏دانست. لذا در مقابل كسى كه دنيا را نكوهش مى‏كرد، پس از اينكه خودِ او را مغرور به دنيا و مجرم معرفى مى‏كند به توصيف دنيا در نظر بندگان خدا پرداخته و مى‏فرمايد:
همانا دنيا سراى راستى براى راست گويان و خانه تندرستى براى دنيا شناسان و خانه بى نيازى براى توشه گيران و خانه پند براى پندآموزان است. دنيا سجدگاه دوستان خدا، نمازگاه فرشتگان الهى، فرودگاه وحى خدا و جايگاه تجارت دوستان خداست كه در آن رحمت خدا را به دست آوردند و بهشتت را سود برند... .
اسلام دنيايى را مذمت مى‏كند كه انسان را مغرور و غافل سازد (فَلاَ تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلاَ يَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ) (لقمان: 33) اما از بهره مندى از امكانات و لذتهاى مشروع دنيا به شرط آنكه حقوق ديگران را از بين نبرد هرگز نهى نكرده است بلكه اگر مقدمه‏اى باشد براى توانمندى در دفاع از ارزش‏هاى انسانى مورد سفارش و تأكيد قرار داده است. و لذا بين دنيا و آخرت تضاد و تباين قائل نيست و به دنبال آبادانى هر دو است و هيچ كدام را فداى ديگرى نمى‏كند.
عَنِ الصّادِق(ع) لَيْسَ مِنّا مَنْ تَرَكَ دُنياهُ لاِخِرَتِه وَ لا اخِرَتَه لِدُنياهُ
از ما نيست كسى كه دنيا را براى آخرت ترك كند و نه كسى كه آخرت را براى دنيايش ترك كند.
البته توجه به اين مطلب مهم و اساسى لازم است كه بدانيم حساب خواص و مديران و آنان كه در نظام اسلامى مورد توجه مردم هستند از حساب ديگران جدا است. بسيارى و خيلى از امكانات دنيايى كه براى عموم مسلمانان مباح و جايز است براى اينان جايز نيست و زهد در زندگى فردى و اجتماعى افراد برجسته و مديران و جهت دهندگان و خواص، ضرورت و اهميت بيشترى دارد؛ چرا كه پذيرفتن موقعيت خاص و مسئوليت در نظام اسلامى به دست آوردن يك امتياز و برترى و بهره مندى از دنيا نيست، بلكه امانت و تكليفى است كه براى اداء آن بايد از محدوديت و خودسازى و ايثار بيشترى برخوردار بود. على (ع) وقتى با خبر شد كه عاصم به بهانه زهد، لذت‏هاى دنيوى را ترك و از معاشرت و تأمين نيازهاى مادى خانواده خويش دورى مى‏كند، او را احضار كرده و به او فرمود اى دشمن جان خود، مى‏بينم كه شيطان به درون تو راه يافته است. آيا به زن و فرزندانت ترحم نمى‏كنى؟ آيا مى‏پندارى خدايى كه خوشى‏ها را بر تو حلال كرده است بيزار است كه تو از آن بهره‏مند گردى؟ تو نزد خدا پست‏تر از اين امر باشى. عاصم با تعجب گفت اى اميرالمؤمنين، شما خود در پوشاك خشن و در خوراك سخت مى‏باشى (و من خواسته‏ام به تو اقتداء نمايم) حضرت در جوابش فرمود:
واى بر تو! من همانند تو نيستم، زيرا خداى بزرگ بر پيشوايان دادگستر واجب كرده است كه خود را با ضعيف‏ترين مردم بسنجند تا مبادا نيازمند از نيازمنديش به درد آمده و هلاك گردد!
بسيارى از امكانات و بهره مندى براى عموم مردم مذموم نيست لكن براى سنگرنشينان و بويژه فرماندهان و مديران آنها مذموم است. آنان بايد به گونه‏اى زندگى كنند كه نيروهاى تحت فرمانشان احساس فاصله گرفتن و جدايى ننموده و همواره آنان را اسوه و الگوى خويش بدانند.

آفات و آثار تجمل گرايى

مريدى دنيا و اسير تجملات شدن، هم فرد و شخص انسان مؤمن را تهديد مى‏كند و او را تدريجاً به هلاكت مى‏رساند هم مديريت و فرماندهى و بويژه پاسدارى را گرفتار آثار تخريبى و فساد مى‏گرداند كه به برخى از آفات هر كدام اشاره مى‏كنيم.
الف ـ آفات و آثار تجمل گرايى در زندگى فردى و شخصى

1) سرچشمه و اساس گناهان و انحرافات ديگر:

عَنْ رَسولِ اللّه‏(ص) حُبّ الدُّنيا اَصْلُ كُلّ مَعْصيَةٍ وَ اَوّلُ كُلّ ذَنْبٍ
يعنى: حبّ و وابستگى به دنيا، اصل و ريشه هر معصيت و اول هر گناهى است.
هرگاه دل تعلق مفرط به دنيا پيدا كرد، انسان را مجبور مى‏كند كه تن به هر ذلت و گناه و معصيتى بدهد و مجوزى خواهد بود براى ارتكاب هر عمل ناپسندى و به تدريج قبح و زشتى گناه را از نظر انسان ريخته احساس درد را از او مى‏گيرد و كاملاً روشن است كه انسان بى‏درد و بى‏احساس هرگز به‏فكر درمان و معالجه بيمارى بر نمى‏آيد.

2) از بين رفتن بصيرت:

تعلق خاطر به تجملات و ظواهر، انحراف فكرى و اعتقادى و غفلت از عمق‏نگرى را به دنبال دارد و راههاى درك حقيقت و فهم واقعيت را مسدود مى‏سازد:
لَعْبُ الدُّنيا صَمَتَ الاَْسْماع عَنِ سِماعِ الحِكْمَه وَ عَمِيَت القُلوبَ عَن نُور البصيره
بازى دنيا گوش‏ها را كر مى‏كند از اينكه حكمت (و سخن حق) را بشنوند و (چشم) قلوب را از نور بصيرت كور مى‏كند.
انّ الدُّنيا مُفسِدةَ الدّين ومُسْلِبَةَ الْيَقين وَاِنّها رَأْسُ الفِتَن وَاَصْلُ الِمحَن
همانا دنيا دين را فاسد و يقين را سلب مى‏كند و همانا دنيا ريشه و اساس هر فتنه است.
از قرآن نيز مى‏توان استفاده كرد كه يكى از اصلى‏ترين عوامل غفلت و بى توجهى به آيات الهى، حب دنيا و تكيه به آن است.
إِنَّ الَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ أُولئِكَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ
آنها كه ايمان به ملاقات ما (و بروز رستاخيز) ندارند و به زندگى دنيا خشنود شدند و بر آن تكيه كردند و آنها كه از آيات ما غافل‏اند (همه) آنها جايگاهشان آتش است به‏خاطر كارهايى كه انجام مى‏دادند.

3) مانع سير و سلوك و تعالى و رشد انسان:

تجمل و دل بستن به ظواهر دنيوى به تدريج انسان را اسير و مريد دنيا و زمين گير خاك كرده و مانع رشد و فلاح انسان مى‏گردد و او را از حيوان پست‏تر مى‏سازد. چرا كه به جز دنيا و امور دنيوى نبيند و نخواهد و شبكه‏هاى ديد و فهم و عقل خود را متمركز بر دنيا مى‏سازد و قدرت تصميم‏گيرى و انتخاب خرد ورزانه را از انسان سلب و آزادى و سلطه بر دنيا را از او مى‏گيرد و حتى انسان را به بندگى و ذلت در برابر طاغوت‏ها و صاحبان مكنت وادار مى‏كند.

4) شكننده قدرت مقاومت:

يكى از عوامل پيروزى نفس اماره و طغيانگرى هواهاى نفسانى، دلبستگى و گرفتار شدن در دام دنياگرايى است، همان‏طوركه دنياطلبى آسيب‏پذيرى در صحنه مبارزه و جهاد و استقامت را بالا مى‏برد.
در برخى ادعيه امام سجّاد(ع) مى‏خوانيم كه خدايا ياد دنيا را از دل رزمندگان خارج كن، چرا كه توجه به دنيا و دنياگرايى قدرت مقاومت و صبر و استقامت را كاهش مى‏دهد. حال اگر ياد دنيا به صورت اسارت و بندگىِ تجملات درآيد، آيا به انسان فرصت پاسدارى از انقلاب را مى‏دهد؟!

5) بحران معنويت:

انسان فقط شهوت و شكم نيست و لذت و آرامش او تنها منحصر به هوسهاى حيوانى نيست اما تجمل گرايى و وابستگى به زرق و برق دنيوى مانع بهره مندى و درك لذت‏هاى معنوى و بندگى خدا مى‏گردد.
مرحوم مجلسى نقل مى‏كند كه خدا به حضرت داود فرمود:
ما لاَِولِيائى وَ الهَمّ بِالدّنيا اِنّ الهَمَّ يُذْهِبْ حَلاوَة مُناجاتى مِنْ قُلوبِهم...
نرسد دوستان مرا همّ و اعتماد به دنيا. همانا همّ به دنيا شرينى مناجات مرا از قلوب آنها مى‏برد.
در يك دل دو عشق و محبت نمى‏گنجد. اگر محبت خدا آمد دنيا نمايى ندارد و اگر عشق به دنيا آمد، محبت خدا مى‏رود.
عن على(ع): اِنْ كُنْتُم تُحِبّونَ اللّه‏ فَاخْرِجُوا مِنْ قُلوبِكُم حُبّ الدّنيا
اگر شما خدا را دوست داريد حب دنيا را از قلوب خود بيرون كنيد.

6) تخريب آخرت و ابديت:

جمع بين تجملات دنيوى و بندگى دنيا با آبادانى آخرت امكان ندارد و اگر كسى هم و غم و تلاش و فعاليتش را به دنيا مشغول كرد، از آخرت مى‏ماند، بلكه دشمن آخرت مى‏گردد.
عن على(ع): اِنّ الدُّنيا وَالاْخِرَة عَدُوّ ان مُتَفاوِتان وَ سَبيلانِ مُخْتَلِفانِ فَمَنْ اَحَبَّ الدّنيا وَ تَوَلاّها اَبْغَضَ الاخره وَ عاداها وَ هُما بِمَنْزِلَةِ المَشْرِق وَالْمَغْرِبِ وَ ماشٍ بَيْنَهُما كُلّما قَرُبَ مِنْ واحِدٍ بَعْدَ مِنَ الاخَر وَ هُما بَعْدُ ضَرَّتان
همانا دنيا و آخرت دو دشمنى هستند كه متفاوت اند و راه آنها مختلف است. پس هر كس دنيا را دوست داشته باشد و آن‏را مولى قرار دهد همانا آخرت را مبغوض و دشمن قرار داده است. آن دو به منزله مشرق و مغرب‏اند هر كس به هر كدام نزديك شود، از ديگرى دور شده و دنيا و آخرت هووى يكديگرند.
و لذا قرآن در چند مورد مردم را به دو گروه تقسيم كرده است: مريدان دنيا و مريدان آخرت:
منكم مَن يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنكُم مَن يُرِيدُ الآخِرَةَ(ال عمران: 152)
برخى از شما دنيا را و برخى از شما آخرت را اراده كرده.
و البته نتيجه هر كدام را هم ذكر مى‏كند
مَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الاْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُوْتِهِ مِنْهَا وَ مَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِن نَصِيبٍ(شورى: 20)
كسى‏كه زراعت آخرت را بخواهد به كشت او بركت و افزايش مى‏دهيم و بر محصولش مى‏افزاييم و كسى‏كه فقط كشت دنيا را بطلبد، كمى از آن به او مى‏دهيم اما در آخرت هيچ بهره‏اى ندارد.

7) ترس از مرگ:

دل بستگى به دنيا پذيرش مرگ قطعى و انتقال به جهان اخروى را دشوار و سخت مى‏سازد و ترس از مرگ همواره او را رنج مى‏دهد و روحيه شهادت‏طلبى و ايثارگرى را تضعيف مى‏سازد.
قال على(ع): مَنْ كانَتْ الدُّنيا هِمَّتُهُ اِشْتَدّتْ حَسْرَتُه عِنْدَ فِراقها
كسى‏كه دنيا همت او باشد، زمان جدا شدن از دنيا(مرگ)، غصه و حسرت دنيا بر او سخت خواهد بود.
دو گروه از مرگ و انتقال از اين عالم به عالم ابديت هراسناك هستند؛ يكى كسانى‏كه مرگ را فنا و نابودى دانسته و حيات را منحصر به دنيا مى‏كنند و ديگرى كسانى‏كه با دلبستگى به دنيا و زخارف آن نگران آن هستند كه با مرگ از آنچه در دنيا تهيه كرده‏اند جدا شوند و در واقع دنيا را آباد و آخرت را خراب كرده‏اند و نمى‏خواهند از آبادانى به خرابه بروند!

8) حرص و ولع بيشتر:

انسان موجود نامتناهى است كه در هر وادى و جهتى كه قرار گرفت هرگز سير نگشته بلكه همواره مى‏خواهد جلوتر برود. حال اگر جهت‏گيرى انسان دنيا و تجملات آن بود، هرگز به جائى نمى‏رسد كه راضى باشد و حدّ يَقِف او باشد بلكه حرص و طمع او بيشتر مى‏گردد. امام على (ع) منشأ طمع را دوستى دنيا مى‏داند:
حُبُّ الدُّنيا يُوجِبُ الطَّمَع
و لذا هر چه هم داشته باشد باز احساس فقر و نگرانى دارد.
عن رسول اللّه‏(ص) مَنْ اَصْبَحَ وَ اَمْسى وَالدُّنيا اَكْبَرُ هَمِّهِ جَعَلُ اللّه‏ُ الفَقْرَ بَيْنَ عَينَيهِ و شَتَّتَ عَلَيْهِ اَمْرُهُ وَ لَمْ يَنِل مِنَ الدُّنيا اِلاّ ما قسِّم لَه
آن كه شبانه روزى بر او بگذرد در حالى‏كه دنيا بزرگ‏ترين همّ او باشد، خدا فقر را بين چشمان او قرار مى‏دهد و امور او را پراكنده مى‏كند و از دنيا به او نمى‏رسد مگر آنچه براى او مقدّر شده است.

9) پيروزى هوا بر عقل:

وابستگى و اسارت دنيا سبب آن مى‏شود كه قوه عاقله انسان مغلوب هواهاى نفسانى گشته و نفس به تصرف جنود شيطانى درآيد.
عَنْ علىٍ(ع) حُبّ الدّنيا يُفْسِدُ العَقْل
دوستى دنيا عقل را فاسد مى‏كند.
به همين دليل دنيا سم كشنده است و افرادى كه به دنيا معرفت ندارند، از آن سم مى‏خورند:
عن على(ع) و انما الدُّنيا كالسّم يَاْكُلُه مَنْ لا يَعرِفُه

10) دشوار شدن زندگى:

يكى از عوامل ازدواج گريزى و سخت شدن زندگى براى جوانان و در نتيجه مختل شدن آرامش و زندگى خانوادگى و روى آوردن به فساد، تجملات و اهتمام به امورى است كه از ضروريات زندگى نمى‏باشند. چنان‏كه هرگاه محيط خانواده به تجملات آلوده شده روابط اهل منزل تنها بر اين محور تعريف شده و محبت و پيوند قلبى تضعيف مى‏گردد.
ب: آثار تجمل گرايى در فرماندهى و پاسدارى
مقام معظم رهبرى مى‏فرمايند:
امروز يكايك ما بايد اين مطلب را احساس كنيم و بدانيم تسليم شدنمان در مقابل خواهش‏هاى نفسانى، در مقابل دنيا خواهى، در مقابل تجمل خواهى، در مقابل لذات دستمالى شده بى ارزش و حقير بشرى، معنى‏اش فقط از دست دادن هويت يك شخص نيست، بلكه به قدر تأثير هركداممان در جهت دهى و پيشرفت نظام اسلامى موجب باخت دنياى اسلام، موجب باخت منطقه عظيم اين بخش از عالم و در نتيجه موجب باخت تاريخ اسلام خواهيم شد. بايد به اين موضوع توجه كنيم.
با توجه به اهميت آفتها و ضررهاى گرايش و وابستگى مسئولان و مديران به دنيا، برخى از آنها را به اجمال بيان مى‏كنيم:

1) در پى داشتن انحراف ديگران:

انحراف خواص و لغزش مديران تنها فساد نيست افساد است. غرق شدنِ فقط نيست، غرق كردن است و يك گروه و يك سيستم را خراب مى‏كند نه اينكه تنها خود را هلاك نمايد؛ چنان‏كه اصلاح جهت‏گيرى‏هاى جامعه با اصلاح مديران امكان دارد.
امام خمينى:
ما خودمان را اگر توانستيم اصلاح كنيم، كنترل كنيم و تربيت كنيم خودمان را، مراقبت كنيم از خودمان، در همه امور موفق خواهيم شد.
در جامعه اسلامى و بويژه در نهادهاى مقدسى مانند سپاه و بسيج، اصلاح دو گروه، اصلاح همگانى و سامان يافتن جهت‏گيرى‏هاى كلى را به دنبال دارد؛ همان طور كه لغزش آنان، لغزش و انحراف ديگران را به دنبال خواهد داشت يكى روحانيون و هاديان فكرى و ديگرى مديران و مسئولان و فرماندهان.
عَنْ رَسُولِ اللّه‏(ص): صِنْفانِ مِنْ اُمَّتى اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى وَ اِذا فَسَدا فَسَدَتْ اُمّتى قيل: يا رَسُولِ اللّه‏ وَ مَنْ هُما؟ قالَ: الفُقَهاء و الاُمَراء
دو گروه از امت من هستند كه هرگاه آنها اصلاح شوند امت من اصلاح مى‏شود و هر گاه آنها فاسد شوند امّت من (و جهت‏گيرى كلى جامعه) فاسد مى‏شود. گفته شد آن دو گروه كيانند؟ فرمود: فقها و حاكمان.
و لذا در معارف دينى سفارش شده است كه نسبت به افراد فاسد و منحرف، موضع هدايت و جذب داشته باشيد در حاليكه نسبت به مفسدان و آنان كه به دنبال انحراف و لغزاندن ديگران هستند برخورد قاطع و بازدارنده و شديد را برگزينيد. خشونت و قاطعيت در برخورد با كسانى كه ديگران را مى‏خواهند غرق سازند، موجب حيات و پويائى كليت جامعه معرفى شده است، چرا كه ترحم بر پلنگ تيز دندان، خيانت بود بر گوسفندان.

2) تضعيف قدرت مديريت و نفوذكلام:

اعمال مديريت و نفوذكلام بين مؤمنين نيازمند تصرف قلوب و مقبوليت معنوى و فكرى است و اين با تجمل گرايى و وابستگى به ظواهر مادى هرگز حاصل نمى‏شود.
به‏ديگر سخن درفرهنگ دينى تبعيت از مديران و رهبران و فرماندهان مبناى اعتقادى و فكرى دارد و مدير دنيا گرا و خود محور، مورد پذيرش قرار نگرفته و مطاع نمى‏باشد.
مرحوم شهيد محلاتى وقتى مى‏خواستند مسئوليتى فرهنگى در سپاه را به فردى واگذار كنند، ضمن نصيحت به خود سازى فرمودند: (نقل به مضمون) «در سپاه، امر مى‏كنم، دستور مى‏دهم و ازموضع بالا برخورد كردن، كارساز نيست(حتى از من محلاتى كه نماينده حضرت امام هستم) اما اگر برادران سپاه به كارى و مسئوليتى خوب توجيه شدند و به آن اعتقاد پيدا كردند براى آن جان هم مى‏دهند.»
يكى از عوامل اطاعتِ همراه با عشق و باور امت اسلامى از رهبرى خود همين بود كه زندگى شخصى و معاشرت او را همانند و هم رنگ زندگى خود و منزه از منش تجملاتى يافته بودند.

3) سلبِ قاطعيت:

تجمل گرايى يك مدير را از موضع‏گيرى صريح و قاطعانه در برابر انحراف‏ها و دنيازدگى ديگران باز مى‏دارد زيرا خود داراى نقطه ضعف است و عملاً ناچار است به ديگران باج بدهد.
اگر على(ع) آنچنان قاطعانه با استاندار خود عثمان بن حنيف برخورد مى‏كند و حضور او را در مهمانى‏اى كه اغنياء حضور داشته و فقرا غايب‏اند به باد انتقاد مى‏گيرد بدان سبب است كه خود آن حضرت امام زاهدان مى‏باشد، همينطور انتقاد و تذكر مقام معظم رهبرى به مسئولين نظام با قاطعيت كامل مبتنى بر اين اصل است كه معظم له سطح زندگى خويش را از همه مسئولين ساده‏تر گرفته است.

4) ترويج رويه چاپلوسى:

با تجمل گرائى و دنيا محورى مديران به تدريج روحيه انتقادگرى تضعيف و ميدان براى افراد متملق و چاپلوس و دو رُو باز مى‏گردد و در نتيجه شايسته سالارى جاى خود را به منفعت سالارى و دنيا سالارى مى‏دهد.

5) غفلت از توطئه‏ها و توطئه‏گران:

مشغول شدن به ظواهر و اهتمام به ماديات، موجب غفلت از مأموريت و از بين برنده هوشيارى است و در نتيجه سبب فرصت پيدا كردن دشمن براى نفوذ و ضربه زدن مى‏گردد و آسيبها و نقشه‏هاى توطئه‏گران كارساز مى‏گردد، درحاليكه مديرانى كه اسير بازى‏هاى دنيوى و ظواهر فريبنده آن نگرديده باشند به دشمن و دشمنى‏ها فرصت نفوذ و عمليات نمى‏دهند.
امام خمينى:
با زندگانى اشرافى و مصرفى نمى‏توان ارزشهاى انسانى، اسلامى را حفظ كرد.
يكى از روش‏هاى نفوذ و بهره بردارى جريان‏هاى انحرافى و احزابِ انحصار طلب گرفتار كردن مديران نظام به دنيا و سوء استفاده از اقدامات آنان است.

6) آسيب پذيرى بيت‏المال:

هزينه تجمل گرايى مديران به ويژه در محيط كارى بر بيت‏المال تحميل مى‏شود و پزدادن با اموال عمومى و به‏دنبال كسب موقعيت كاذب بودن با اسراف و تبذير ازبيت‏المال از بدترين فسادها است.
عن على(ع) اِنَّ اَعْلَم الخيانة خيانة الامة و اقطع الغش غش الائمه
همانا بزرگ‏ترين خيانت، خيانت به امت و جامعه است و رسواترين دغلكارى، دغلبازى رهبران جامعه است.

7) بدبينى به نظام و نهادهاى آن:

مردم عملكرد مديران مخصوصاً رهبران و سنگرنشينان و مدافعان انقلاب را به حساب كلّيت نظام گذاشته و سودجويى و دنياطلبى آنها مردم را نسبت به اسلام و انقلاب بدبين و مأيوس مى‏گرداند و انگيزه و روحيه انقلابى و پويائى را از بين مى‏برد.
مقام معظم رهبرى خطاب به مسئولين وفرماندهان باهشدار از تجمل‏گرايى مى‏فرمايد:
نگذاريد سپاه دچار بى انگيزگى شود، نگذاريد مجموعه سپاه از آن روحيات انقلابى و دينى كه مشخصه اصلى سپاه بود دور شود. اين مهم‏ترين كارى است كه به نظر من بر عهده مسئولان سپاه است.»

8) متزلزل شدن اقتدار ملى:

يكى از اولين عوامل موفقيت نيروهاى انقلابى و به ويژه سپاهيان و بسيجيان در ربع قرن گذشته، استقامت و پايمردى شجاعانه و قاطعيت نشأت گرفته از بصيرت و هشيارى آنان بوده است و يكى از زمينه‏هاى متزلزل كننده اركان انقلاب و تضعيف كننده تداوم انقلاب تجمل گرايى و شكسته شدن قدرت مقاومت و استقامت سنگربانان اسلام و نظام است. امام خمينى:
اگر بخواهيد بى خوف و هراس در مقابل باطل بايستيد و از حق دفاع كنيد و ابرقدرتان و سلاح پيشرفته آنان و شياطين و توطئه‏هاى آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را از ميدان به در نكند، خود را به ساده زيستن عادت دهيد و از تعلق قلب بر مال و منال و جاه و مقام بپرهيزيد.

9) تبعيض و اختلافات طبقاتى:

هرگاه مسئوليت‏ها و مديريت‏ها به جاى اينكه امانت و فرصت خدمت تلقى شود، ميدان تاخت و تاز و مسابقه دنيوى گردد، فساد مالى و اقتصادى محيط كارى را فرا گرفته و زمينه براى تبعيض و اختلافات طبقاتى مهيا مى‏گردد و محيط صفا و صميميت و خدمت رسانى به محيط گناه و بى اعتمادى تبديل مى‏گردد.

10) تضعيف پشتوانه مردمى:

گرفتار شدن خواص و مدعيان اصلاحات دينى در دام دنيا گرايى به تدريج مردم و اقشار مختلف جامعه را بى انگيزه و حضور آنها را در صحنه‏هاى مهم تضعيف و مشاركت عمومى را متزلزل مى‏سازد و پشتوانه مردمى گرفتار آفت و آسيب مى‏گردد.
اگر باور داريم كه اركان انقلاب عبارتند از ماهيت دينى، رهبرى الهى و حضور و مشاركت مردمى، بايد نسبت به تقويت و حفظ اين سه ركن اساسى (كه هم عوامل اساسى مُوجِده انقلاب‏اند هم عوامل مُبقيه و تداوم‏بخش آن) تمام هم و غم خود را به كار گرفته، جلوى آسيب‏ها و ويروس‏هايى كه آنها را تهديد مى‏كند بگيريم. يكى از قوى‏ترين آسيب‏ها و ويروس‏ها كه همه اركان بويژه مشاركت عمومى را تهديد مى‏كند، فاصله‏گرفتن مديران از مردم و گرفتار شدن به تجملات و مسائل شخصى و دنيوى است.

11) بازماندن از اهداف بزرگ:

مشغول شدن به اهداف جزئى و مقاصد مجازى و مادى موجب غفلت و فراموش كردن اهداف عاليه و حقيقى مى‏گردد و ممرّ و جاده جانشين مقصد و مقرّ مى‏شود. مقام معظم رهبرى:
براى انسانى كه داراى ايده عالى، آرزوهاى بزرگ الهى و اسلامى و مفتخر به مجاهدت در راه خدا و مفتخر به اين است كه در راه مهم‏ترين دوران، با پرچم اسلام حضور دارد، ننگ است كه بعد از گذشت سال‏ها دنبال همان كوره‏راهى كه دنياطلبان عالم و شكم‏بارگان و هوس‏پيشه‏گان عالَم قبلاً رفته‏اند راه‏بيفتد.

12) توقف خدمت رسانى به مردم:

يكى از شرايط توفيق براى خدمت رسانى به مردم و سامان دهى نهادهاى حكومتى و ساختارهاى اجرائى در جهت حل مشكلات و نيازهاى عمومى آن است‏كه منافع شخصى و تجملات مادى مديران ومسئولين را زمين‏گير نسازد. آنان كه به خود پرداختند نمى‏توانند انديشه و عمل خدمت رسانى را دنبال كنند. امام خمينى:
مردان بزرگ كه خدمت‏هاى بزرگ براى ملت‏هاى خود كرده‏اند اكثراً ساده زيست و بى علاقه به زخارف دنيا بوده‏اند. آنها كه اسير هواهاى پست نفسانى و حيوانى بوده و هستند براى حفظ يا رسيدن به آن، تن به هر ذلت و خوارى و در مقابل زور و قدرت‏هاى شيطانى، خاضع و نسبت به توده‏هاى ضعيف، ستمكار و زور گو هستند ولى وارستگان به خلاف آنان‏اند.
و چه زيبا بنيانگذار انقلاب اسلامى هشدار داد كه:
آن روزى كه دولت ما توجه به كاخ پيدا كرد، آن روز است كه بايد فاتحه دولت و ملت را بخوانيم.

راهكارهاى مبارزه با دنياگرايى و تجمل‏طلبى

قران و سنت، پشتوانه و هادى جنود رحمانى و قوه عاقله هستند، در مقابل هواهاى نفسانى كه به وسيله شياطين و ابليس پشتيبانى و حمايت مى‏گردند و شخصيت و جايگاه انسان در اين ميدان جنگ و جهاد اكبر تعيين مى‏گردد و لذا اگر نفس انسانى به تصرف جنود رحمانى درآمد، نفس مطمئنه و اگر به تصرف سپاهيان شيطانى درآمد، نفس «اماره» و اگر ميدان تك و پاتك بود «لوامه» مى‏باشد.
عن على(ع) اَلْعَقْلُ صاحِبُ جِيْشِ الرَّحْمان وَالهَوى قائِدُ جِيْشِ الشَّيطان والنَّفْسُ مُتجاذِبَةْ بَيْنَهُما فَاَيُّهُما غَلَبَ كانَتْ فى حَيّزِهِ
يعنى: عقل فرمانده سپاهِ رحمان، و هوى فرمانده سپاه شيطان است و نفس مورد طمع و درگيرى آن دو است پس هر كدام پيروز شود نفس در تصرف او مى‏باشد.
براى مبارزه فكرى و عملى با تهاجمات و توطئه‏هاى جنود شيطانى دو دسته راهكار و ابزار به وسيله انبياء و كتب آسمانى در اختيار انسان و قوه عاقله او قرار گرفته است: يك دسته عوامل عمومى كه در مقابل همه وسوسه‏ها و هجمه‏ها كاربرد دارند و يك دسته عوامل اختصاصى و متناسب با هر تهاجم و توطئه خاصى كه تفصيل آنها را در كتاب‏هاى اخلاقى و اعتقادى و بويژه تفسيرى و روايى بايد دنبال كرد و ما متناسب با موضوع بحث به‏برخى‏از مهم‏ترين راهكارهاى اعتقادى و عملى مقابله با دنياگرايى و هجمه تجمل‏پرستى اشاره مى‏كنيم:

1) تدبّر در حقيقت دنيا:

هرگاه حقيقت دنيا و ناپايدارى آن باور گردد و انسانى به حقيقت بداند كه تجملات و امكانات دنيوى قابل گذر دادن از گمرك مرگ نيست و بلكه موجب ابتلاء و شقاوت و تخريب ابديت انسان مى‏گردد، حاضر نمى‏شود سعادت جاودان خود را به ظواهر فانى بفروشد.

حقيقت دنيا از نظر قرآن:

اِعلَموُا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلاَدِ
يعنى: بدانيد زندگى دنيا تنها بازى و سرگرمى و تجمل پرستى و فخر فروشى در ميان شما و افزون‏طلبى در اموال و فرزندان است.
مرحوم شيخ بهائى پنج خصلت ياد شده در آيه فوق را مترتب بر سنين عمر انسان دانسته است كه دركودكى از بازى شروع مى‏شود و در نوجوانى به سرگرمى و لهو علاقمند مى‏گردد و در جوانى به آرايش و تجمل مى‏گرايد و سپس نوبت‏به افتخار به حسب و نسب مى‏رسد و سرانجام در پيرى به جمع اولاد و اموال مى‏پردازد.
هميشه بايد به اين حقيقت متذكر بود و آن را به رخ نفس كشيد كه دنيا گذرگاه و ممر و جاده پايان‏پذير است نه مقر و محل استقرار و اقامت.
قال على(ع) اَيُّها النّاس اِنّ الدُّنيا دارُ فَناءٍ وَالاخِرَةُ دارُ بَقاءٍ فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُم لِمَقرِّكُم
يعنى: اى مردم همانا دنيا خانه از بين رفتنى و آخرت خانه جاويدان و باقى است پس از گذرگاه براى محل استقرار توشه برداريد.
عن الصادق(ع) اِنْ كانَتِ الدُّنيا فانية فَالْطَمأنينَةُ اِلَيها لِماذا
يعنى: اگر دنيا فانى است پس طمأنيه و تكيه بر آن براى چيست؟
عن رسول اللّه‏(ص) كُنْ فِى الدُّنيا كَانَّكَ غَريبَ اَو كَاَنَّكَ عابِرٌ سَبيلَ رُعُدّ نَفسَك فى اصحاب القبور
يعنى: در دنيا به گونه‏اى باش كه گويا تو در آن غريبى يا اينكه تو عبور كننده راهى هستى و نفس خود را در جمع اهل قبور بشمار.

2) ذكر الموت (ياد مرگ):

اگر در معارف دينى ما اين همه نسبت به مرگ و حوادث بعد از آن تذكر و هشدار داده شده، يكى از علل آن بعد تربيتى و سازندگى آن است. شعار دين اين است مرگ، همگانى، همه جايى و ناگهانى است و اَحدى را از آن گريزى نيست و توجه به اين مطلب از دلبستگى و خود را خرج دنيا كردن جلوگيرى مى‏كند.
عَنْ رَسُولِ اللّه‏(ص) اَفْضَلُ الزُّهْدِ فِى الدُّنيا ذِكْرُ المَوت وَ اَفْضَلُ العِبادةَ ذِكْرُ المَوتِ وَاَفْضَلُ التَّفَكُر ذِكْرُ المَوتِ
يعنى: بهترين زهد در دنيا ياد مرگ است و بهترين عبادات ياد مرگ است و شايسته‏ترين تفكر ياد مرگ است.
عَنِ الصادق(ع) ذِكرُ المَوتِ يُميتُ الشَّهواتِ فِى النَّفْسِ وَ يَقْلَعُ مَنابِتَ الغِفْلَةِ وَ يُقوِّى القَلْبَ بِمَواعِد اللّه‏ِ و يُرَقَّ الطَبْعَ وَ يَكْسُر اَعْلام الهَوى وَيطْفِى‏ءُ نارَ الحِرْصِ وَ يُحَقِّرَ الدُّنيا وَ هُوَ مَعْنى ما قالَ‏النَّبِى(ص)فِكْرُساعَةٍ‏خَيْرٌمِنْ‏عِبادَةٍ‏سَنَةٍ
يعنى:ياد مرگ شهوات نفسانى را مى‏ميراند و ريشه‏هاى غفلت را از دل برمى‏كند وقلب را به وعده‏هاى الهى قوى و طبع را رقيق مى‏كند و پرچم هوا و هوس را درهم مى‏شكند و آتش حرص و طمع را خاموش مى‏كند و دنيا را كوچك مى‏گرداند و همين معناى سخن پيامبر است كه فرمود: يك ساعت فكر كردن بهتر است از عبادت يك سال.

3) ذكر اللّه‏ و ياد خدا:

انسانى كه خود را تحت احاطه و كنترل و نظارت خدايى بداند كه همه اعمال و افكار او را ضبط و ثبت مى‏نمايد و سرانجام و پايان همه افراد به سوى او است، قدرت كنترل طغيانگرى نفس و مهار كردن دنياطلبى را پيدا مى‏كند و در محضر خدا حيا كرده تن به بندگى غير او نمى‏دهد.
أَلَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرَى (علق: 14)
آيا او ندانست كه خداوند (همه اعمالش را) مى‏بيند؟
عَنِ النّبىِ(ص): لَيْسَ عَمَل اَحَبَّ اِلَى اللّه‏ِ وَ لا اَنْجى لِعَبدٍ مِنْ كُلّ سَيِّئَةِ فِى الدُّنيا وَالاْخِرَةِ مِنْ ذِكْرِ اللّه‏ قيلَ وَ لاَ القِتالُ فِى سَبِيل اللّه‏ قال(ص) لَولا ذِكرُ اللّه‏ لَمْ يُؤمَر بِالقِتالِ
يعنى: هيچ عملى نزد خدا محبوب‏تر و براى بنده نجات‏دهنده‏تر از گناه دنيوى و اخروى مانند ياد و ذكر خدا وجود ندارد. گفته شد حتى جهاد در جنگ در راه خدا؟ پيامبر فرمود اگر به خاطر ياد خدا نبود به جهاد و جنگ امر نمى‏شد.
در فرهنگ قرآن، انسان اگر همه دنيا و امكانات دنيوى را داشته باشد، اما خدا را نداشته باشد حتى در همين زندگى دنيوى به آرامش و طمأنينه نرسيده و از زندگى خود لذت نمى‏برد و تصور مى‏كند با افزون‏طلبى دنيوى، گم شده خود را مى‏يابد.
وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكاً وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى (طه: 124)
و هر كس از ياد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت، و روز قيامت او را نابينا محشور مى‏كنيم.
و در مقابل در پرتو ياد خدا و متصل شدن به سرچشمه همه كمالات، درياى متلاطم دنيا نمى‏تواند آرامش و اطمينان خاطر و طمأنينه قلبى را از انسان بگيرد.
أَلاَ بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (رعد:28)
آگاه باشيد تنها با ياد خدا دلها آرامش مى‏يابد.

4) مصاحبت با ابرار:

هم‏نشينى و همراهى بندگان رَسته از اسارت دنيا و پيوسته به ارزشهاى معنوى و والا يكى از بهترين راههاى مقابله با طغيانگرى نفس فزون طلب و دنياى فريبنده است، چنان كه مجالست با مريدان دنيا موجب زمين‏گيرى انسان مى‏گردد.
قرآن از يك طرف سفارش مى‏كند كه:
وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلاَ تَعْدُ عَيْنَاكَ(كهف: 28)
با كسانى باش كه پروردگار خود را صبح و عصر مى‏خوانند، و تنها رضاى او را مى‏طلبند و چشمان خود را از آنها بر مگير!
و از طرف ديگر مى‏فرمايد:
فَأَعْرِضْ عَن مَن تَوَلَّى عَن ذِكْرِنَا وَلَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا (نجم:29)
از كسى كه از ياد ما روى مى‏گرداند و جز زندگى مادى دنيا را نمى‏طلبد، اعراض كن.!
و در حديث قدسى خطاب به حضرت داود مى‏خوانيم:
يا داوُد اِحْذَرِ القُلوبَ المُعَلَقَةِ بِشَهواتِ الدُّنيا فَاِنّ عُقُولَها مَعْجُوبَةٌ عَنّى
يعنى: اى داود بپرهيز و دورى كن از دلهايى كه به شهوات دنيوى گره خورده؛ همانا عقلهاى آنان از من محجوب و پوشيده است.
عن على(ع): خَيْرُ مَنْ صَحِبْتَ مَنْ وَلَّهَكَ بِالاُْخْرى وَ زَهَّدَكَ فِى الدُّنيا وَ اَعانَكَ عَلى طاعَةِ المَولى
بهترين هم سخن تو كسى است كه تو را متوجه آخرت و زاهد در دنيا كند و تو را بر اطاعت مولايت (خدا) يارى نمايد.

5) تعقل و عاقبت انديشى:

گرفتار بازيچه‏هاى دنيا شدن و ترجيح ظواهر دنيوى بر سعادت اخروى از نظر قرآن معلول عدم تعقل و به كار نگرفتن تفكر و خردورزى است. لذا با انتقاد مى‏فرمايد افلا تعقلون يعنى چرا تعقل نمى‏كنيد كه اگر چنين مى‏كرديد گرفتار دنيا و زينتهاى ظاهرى آن نمى‏شديد.
وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ
(انعام: 32)
زندگى دنيا چيز جز بازى و سرگرمى نيست! و سراى آخرت، براى آنها كه پرهيزگارند، بهتر است! آيا نمى‏انديشيد؟!
وَمَا أُوتِيتُم مِن شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى أَفَلاَ تَعْقِلُونَ(قصص: 60)
يعنى: آنچه به شما داده شده، متاع زندگى دنيا و زينت آن است و آنچه نزد خداست بهتر و پايدارتر است؟ آيا انديشه نمى‏كنيد؟!
اگر بپذيريم كه مهم‏ترين عامل گرفتارى در دام دنيا غفلت است، در خواهيم يافت كه بهترين دارو و وسيله معالجه آن تفكر و خلوت با خود مى‏باشد. با تعقل و تفكر اراده اخلاقى تقويت گشته و اعمال و رفتار اصلاح مى‏گردد و خودنمايى دنيا و زينت و آرايشى كه شيطان به آن مى‏دهد دل انسانى را نمى‏برد و او را مالك نمى‏گردد.
بزرگ معلم اخلاق حضرت امام خمينى قدس سره مى‏فرمايد:
بدانكه اول شرط مجاهده با نفس و حركت به جانب حق تعالى، تفكر است.... انسان لااقل در هر شب و روز مقدارى ـ ولو كم هم باشد ـ فكر كند در اين كه آيا مولاى او كه او را دراين دنيا آورده و تمام اسباب آسايش را براى او فراهم كرده و بدن سالم و قواى صحيحه كه هر يك داراى منافعى است كه عقل هر كس را حيران مى‏كند، به او عنايت كرده و اين همه بسط بساط نعمت و رحمت كرده و از طرفى هم اين همه انبياء را فرستاده و كتاب نازل كرده و راهنمايى‏ها نموده و دعوت‏ها كرده است، آيا وظيفه ما با اين مولاى مالك الملوك چيست؟ آيا تمام اين بساط فقط براى همين حيات حيوانى و اداره كردن شهوت است كه با تمام حيوانات شريك هستيم يا مقصود ديگرى در كار است... ؟
منابع تفكر هر چيزى مى‏تواند باشد و قرآن به برخى از آنها سفارش كرده مانند تفكر در طبيعت و آفرينش، تفكر درباره انسان و توانمندى‏هاى او، تدبر و خردورزى در تاريخ و داستان امتهاى گذشته، تعقل در وحى و بالاخره تفكر و تأمل درباره دنيا و آخرت.
كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمُ الآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ فِي الدُّنْيَا وَالاْآخِرَةِ
(سوره بقره: 219 و 220)
اين چنين خداوند آيات را براى شما روشن مى‏سازد؛ شايد درباره دنيا و آخرت انديشه كنيد.

6) عبرت‏گرفتن از گذشته:

يكى از روشهاى تربيتى كه قرآن نسبت به آن توجه زيادى نموده، تأمل و تدبر در سرنوشت انسانهاى ديگر و امت‏هاى گذشته است.
اگر ثروتها و تجمل‏گرايى‏ها، سلاطين، مترفين و دنيا طلبان گذشته را سودى بخشيد، شما را هم مى‏بخشد اما اگر سرانجامِ آن همه دنياطلبى نتيجه‏اى نداد جز عذاب دردناكى كه راه خلاصى ندارد، پس دل بستن به آن چرا؟ قبل از آنكه تو عبرت ديگران باشى از ديگران عبرت بگير!
قرآن با انتقاد از بى توجهى به سرانجام همه انسان‏ها مى‏فرمايد:
أَوَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَاراً فِي الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَمَا كَانَ لَهُم مِنَ اللَّهِ مِن وَاقٍ(غافر: 21)
يعنى: آيا آنها روى زمين سير نكردند تا ببينند عاقبت كسانى كه پيش از آنان بودند چگونه بود؟! آنها در قدرت و ايجاد آثار مهم در زمين از اينها برتر بودند؛ ولى خداوند ايشان را به گناهانشان گرفت، و در برابر عذاب او مدافعى نداشتند!
على(ع) پس از مراجعت از صفين در نامه‏اى خطاب به امام حسن(ع) نوشت:
... وَ اَعْرِضْ عَلَيهِ اِخْبارَ الماضين وَ ذَكّرهُ بِما اَصابَ مَنْ كانَ قَبْلَكَ مِنَ الاَوّلين و يسرْ فى ديارِهِم وَ آثارِهِم فَانْظُر فيما فَعَلُوا وَ عَمّا اَنْتقَلُوا وَ اَيْنَ حَلُّوا و نَزَلُوا فَاِنَّكَ تَجِدُهُم قَدِ انْتَقَلُوا عَنِ الاحبَّةِ وَ حَلّوا دارَ الغُربَةِ وَ كَانّكَ عَنْ قَليلٍ قَدْ صِرتَ كَاَحَدِهم فَاَصْلِح مثواكَ وَ لا تَبِعْ اخِرَتِكَ بِدُنياكَ...
تاريخ گذشتگان را بر او (قلب خود) بنما و آنچه كه بر سر پيشينيان آمده است به يادش آور. در ديار و آثار ويران رفتگان گردش كن، و بينديش كه آنها چه كردند از كجا كوچ كرده و در كجا فرود آمدند؟ از جمع دوستان جدا شده و به ديار غربت سفر كردند، گويا زمانى نمى‏گذرد كه تو هم يكى از آنانى. پس جايگاه آينده را آباد كن و آخرت را به دنيا مفروش!
قالَ الصادق(ع): اِعْتَبِروا بِما مَضى مِنَ الدُّنيا هَلْ بَقِىَ عَلى اَحدٍ؟ اَوْ هَل فيها باقٍ مِنَ الشّريفِ وَالوَضيعِ وَالغنِىِ وَالفَقيرِ وَالولىّ وَالعدوّ؟ فَلِذلِكَ ما لَمْ يَأتِ مِنْها بِما مَضى اَشْبَه مِنَ الماءِ بِالماء.
از گذشته دنيا عبرت بگيريد. آيا براى كسى جاودانه بود يا آيا هيچ انسان شريف و پستى و ثروتمند و فقيرى و دوست و دشمنى در آن باقى ماند؟ (همه دنيا را ترك كردند). پس آينده دنيا شباهتش با گذشته، از شباهت آب به آب بيشتر است.
على(ع) پس از سفارش به دورى از چراگاه دنيا و اينكه زيور دنيا موجب كور دلى مى‏گردد، در توصيف مؤمن واقعى مى‏فرمايد:
اِنّما يَنْظُرُ المؤمِنُ اِلى الدّنيا بِعَينِ الاعتبار وَ يَقْتَاتَ مِنْها بِبَطنِ الاضْطِرارِ وَ يَسْمَعُ فيها بِاُذُن المَقْت...
اما مؤمن با چشم عبرت به دنيا مى‏نگرد و از دنيا به اندازه ضرورت بر مى‏دارد و سخن دنيا را از روى دشمنى مى‏شنود.
قرآن نقل مى‏كند كه (روزى قارون) با زيور بسيار به ميان قومش آمد و دنيا طلبان گفتند اى كاش همانند آنچه به قارون داده‏اند ما هم داشتيم. همانا او داراى بهره بزرگى است. اما بعد از آنكه ديدند قارون با خانه‏اش به زمين فرو برده شد، متوجه اشتباه خود شدند و شاكران منت الهى بودند كه آنها را به زمين فرو نبرد.

7) استمداد از خدا:

براى آزادى از دامهاى شيطانى و خود آرائى‏هاى دنيوى بايد با دعا و نيايش از خدا كمك گرفت و با اتصال به او و بهره‏گيرى از سلاح مؤمنين، اولاً يارى و توفيق الهى را جلب و جذب كرد و ثانياً با نورانيت دل و درك لذت واقعى، از لذت‏هاى مجازى و دروغين دنيايى رها گرديد و شيرينى ذكر و خلوت با خدا را جايگزين شيرينى فريبنده؟ غفلت نمود.
على(ع) زياد دعا كردن را سفارش كرده و آن را موجب سالم ماندن از حملات و تجاوزات و بيدادگرى شيطان مى‏داند:
وَ اَكْثِرُ الدُّعا تَسْلِمْ مِنْ سُورَةِ الشَيطان
فراوان دعا كنيد تا از نقشه‏ها و تهاجمات شيطان سالم بمانى.
يكى از ابعاد مهم دعاهاى منثور و وارده از معصومين، استمداد گرفتن از خدا در برابر طغيانگرى نفس و غرق شدن در درياى عميق دنيا است.
سَيّدى اَخْرِجِ حبَّ الدّنيا مِنْ قَلبى
آقاى من حبّ دنيا را از دل و قلب من بيرون كن.
الهى تُحَبِّبْ اِلَىّ عِبادَتَك وَ تُبَغِّض اِلَىّ مَعاصيك
مبعودم عبادت خود را نزد من محبوب و دوست داشتنى كن و معصيت و نافرمانى خودت را نزد من مبغوض گردان.
اللّهم وَ هَبْ لَنا مِنْ خَشْيَتِكَ ما يَحُولُ بَينَنا وَ بَيْنَ مَعصيَتِكَ وَ مِنْ طاعَتِكَ ما يُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَكَ وَ مِنَ الْيَقينِ ما يَهُونُ بِهِ مُصيباتِ الدُّنيا وَ لا تَجْعَلِ الدُّنيا اَكْبَر هَمِّنا وَ لا مُبْلَغَ عِلْمِنا يا اَرْحَمَ الرّاحمين.
خدايا به ما خشيت و خوفى از خودت را به ما بده كه بين ما و معصيت تو فاصله كند و طاعتى به ما عنايت كن كه ما را به رضوان و خشنودى تو برساند و يقينى عنايت فرما كه تحمل مصائب دنيا را آسان مى‏كند و دنيا را بزرگ‏ترين همت و بالاترين علم ما قرار نده، اى بهترين رحم كنندگان.
و در بعد مديريتى شايسته است اين دعاى زيباى منسوب به امام حسين(ع) در عرفه را همواره مورد توجه و زمزمه قلبى و لسانى داشته باشيم كه:
اِلهى اَغنِنى بِتَدبيرِكَ لى عَنْ تَدبيرى و بِاختيارِكَ عن اختيارى و اَوْقفنى عَلى مراكز اِضطرارى اِلهى اَخْرِجنى مِن ذلّ نَفسى وَ طهّرنى مِنْ شَكّى و شِرْكى قَبْلَ حُلولُ رَمَسى.
يعنى: خدايا با تدبير خودت براى من، مرا از تدبير خودم بى نياز كن، و با اختيارت مرا از انتخاب خودم بى نياز كن. مرا واقف و آگاه گردان در موارد اضطرار و ناچارى و پريشان خواهى. پروردگارم، مرا از ذلت و خوارى نفس بيرون آر و مرا از شك و شركم پاك ساز پيش از ورود مرگم...
پس اى عزيز برادر، شبى در بزمگاه عشق در فكر نعمت نباش، به فكر صاحب خانه باش كه با وجود او ديگر هيچ نخواهى كه: ماذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَك وَ مَا الَّذى فَقَدَ مَنْ وَجَدَك... لَقَد خابَ مَنْ رَضِىَ دُونَكَ بَدَلاً وَ لَقَدْ خَسِرَ مَنْ بَغىَ عَلَيْكَ مَنْحَوَلاً يعنى: آن كس كه ترا گم كرد چه يافت؟ و چه گم كرده آنكه تو را يافت؟ و به تحقيق زيان كرد كسى كه جز تو به ديگرى راضى شد و به تحقيق زيان كرد كسى كه روى طلب از تو برگرداند.
با دعا و نيايش بايد عشق و حب خدا و لذّت خلوت با او را كسب كرد تا سرابها انسان را نفريبند.
اَسْئَلُكَ حُبَّكَ وَ حُبَّ مَنْ اَحَبَّكَ وَ حُبَّ كُلّ عِلمٍ يُقَرِّبُنى اِلَيْكَ
آنچه ذكر شد تنها برخى‏از راههاى خودسازى و ابزارهاى خلاصى از فريب و نيرنگ تجملات دنيوى است و طالب سعادت را شايسته است كه تفصيل اين موارد و ساير مواردى را كه ذكر نكرديم مانند انس با قرآن، توسل به اهل بيت، در خدمت اساتيد اخلاق بودن، توبه و پاكسازى از گذشته، محاسبه نفس و... را در كتابهاى اخلاقى مطالعه كند. البته فراموش نكنيم كه مطالعه و درك و فهم اين گونه امور بايد به قصد عمل باشد و اّلا خود حجابى خواهد بود بر حجابهاى قبلى.

جمع‏بندى

1 ـ انقلاب اسلامى با ماهيت كاملا دينى و اصرار بر نفى سلطه و حاكميت قدرت‏هاى تماميت خواه و انحصارگر بدون وجود نيروهايى هشيار و بصير و مقاوم و جهادگر تداوم نمى‏يافت. يكى از مهم‏ترين عوامل ايجاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامى و به دنبال آن بسيج، حفاظت و پاسدارى از اركان انقلاب و مقابله با توطئه و نقشه‏هاى دشمنان آن مى‏باشد.
2 ـ در بيش از ربع قرن گذشته سپاه و بسيج همواره در خط مقدم پاسدارى از انقلاب حضور داشته و در ناكام ساختن دشمنان و استقرار و استمرار حكومت دينى توفيق كامل داشته است و رمز اين موفقيت دوعامل بوده‏است. يكى بصيرت ودرك صحيح و عميق از شرايط، تهديدات،دشمنان، انحرافات ولوازم پاسدارى از انقلاب وديگرى پايمردى برصراط مستقيمى كه در پرتو پايبندى به دين و اطاعت و خط‏گيرى از رهبرى دريافت كرده است.
3 ـ دشمنان ناكام در همه صحنه‏هاى مقابله با انقلاب اسلامى، براى استحاله انقلاب تلاش خود را متمركز كرده‏اند بر اينكه بنيه و توان نظام را به تحليل برده تضعيف كنند. در اين راستا يكى از مهم‏ترين تاكتيك‏هاى آنان به تعبير مقام معظم رهبرى عبارت است از: «از كار انداختن بازوهاى توانمند و فعال نظام». در اين برنامه سپاه و بسيج پيش از همه نهادها مورد هجوم دشمنانى بوده است كه بارها توسط اين نهاد مقدس مغلوب شده‏اند.
4ـ يكى‏از راهكارهايى‏كه انگيزه والا، بصيرت عميق وبويژه استقامت شگرف سپاه را تهديد مى‏كند و قدرت پاسدارى و مقاومت را از آن مى‏گيرد، گرفتار شدن در دام تجملات، دنيا گرايى و فاصله گرفتن از ارزش‏هاى اخلاص، و بى اعتنايى به زخارف دنيوى است.
5 ـ تجمل گرايى و دنياطلبى مذموم به معناى وابستگى و اسير دنيا شدن است. اما هر گاه آبادانى دنيا و كسب امكانات مادى در راستاى اهداف متعالى و ارزشى باشد نه تنها مذموم نيستند بلكه بسيار مطلوب و ممدوح مى‏باشد.
به بيان ديگر دنيا و امكانات مادى اگر معبود، هدف، فرمانده و سوار بر انسان شدند او را به زمين مى‏زنند. اما اگر مركب، مزرعه، تجارتخانه، ممرّ و گذرگاه، مركب و در اختيار انسان مؤمن بودند، بهترين نعمت و ابزار تعالى و رشد مى‏باشند. دنيا براى انسان است نه انسان براى دنيا.
6 ـ تجمل گرايى و وابستگى به زخارف دنيوى داراى آثار ويرانگرى در زندگى فردى هستند، لكن دنيا خواهى و تجمل‏طلبى در نظام مديريتى و پاسدارى از انقلاب آثار خطرناك‏تر و ضربات جبران‏ناپذيرترى دارند و به تعبير مقام معظم رهبرى، موجب باخت دنياى اسلام مى‏گردد.
7 ـ اسلام براى حفاظت نيروهاى سنگرنشين اسلام ناب و مبارزه با خطر بزرگ دنياگرايى و تجمل‏طلبى راهكارهايى را ارائه كرده است كه مديران اجرايى و هاديان فكرى و فرهنگى سپاه بايد ابتدائا خود آنها را بخوبى شناخته و عملا ملتزم گردند و هم جهت‏گيرى سپاه و بسيج را در اين راستا قرار دهند و بدين‏صورت از پاسدارى، پاسدارى كنند. اعوذ باللّه‏ من شرور انفسنا و سيئات اعمالنا
منبع:سایت حوزه
/خ