اولین خبرگان رهبری

در جمهوري اسلامي ايران، رهبري، ركن اساسي و محور اصلي نظام است و اين جايگاه رفيع، در قانون اساسي به عنوان ضامن عدم انحراف سازمانهاي مختلف از وظايف اصيل اسلامي خود شناخته شده است. حوزه وسيع و سنگين مسئوليتهاي رهبري و نقش بنيادين آن در سلامت نظام سياسي ايجاب مي‌كند كه شايسته‌ترين فرد، عهده ‌دار آن شده و شخص رهبر، داراي بالاترين صلاحيتهاي علمي، اخلاقي، سياسي و از برترين تواناييها برخوردار باشد.
از اين رو، براي آنكه انتخاب اين مقام بر طبق معيارهاي لازم صورت گيرد، انتخاب رهبر از سوي مردم، به وسيله نمايندگان خبره آنان صورت مي‌پذيرد، به اين ترتيب كه خبرگان، منتخب مردم هستند و رهبر، منتخب خبرگان. رهبر منتخب خبرگان، ولايت امر و همه مسئوليتهاي ناشي از آن را بر عهده خواهد داشت.
همچنين در صورتي كه رهبري از انجام وظايف قانوني خود كه در قانون اساسي مذكور است، ناتوان شود، از مقام خود بركنار خواهد شد كه تشخيص اين امر نيز برعهده خبرگان رهبري است و مجلس خبرگان يكى از نهادهاى عالى است كه در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران پيش بينى شده و سه وظيفه مهمِ شناسايى، انتخاب و نظارت بر رهبرى را عهده دار مى باشد که اعضاى اين نهاد عالمانى متعهدند كه از سوى مردم برگزيده مى شوند.
بر اين اساس اولين مجلس خبرگان رهبري در شرايطي كه كشور، در حال نبردي نابرابر با حكومت عراق و دنياي استكبار بود و متجاوزان عراقي براي شكست ملت قهرمان ايران، هر روز متوسل به شيوه‌اي جديد در جنگ مي‌شدند، تشكيل شد.
حضور گسترده مردم در صحنه‌هاي گوناگون انقلاب، از قبيل انتخابات مجلس خبرگان چون هميشه ارمغاني از يأس و نااميدي را براي دشمنان فراهم می آورد، در اين ميان انتخابات اولين دوره مجلس خبرگان رهبري، با شركت هجده ميليوني مردم شجاع و مقاوم ايران در 19 آذر 1361 برگزار گرديد و 75 نفر از نمايندگان مجلس خبرگان تعيين شدند.
در نهايت اولين نشست مجلس خبرگان رهبري كه در واقع نخستين مجلس خبرگان جامعه اسلامي پس از خبرگان قانون اساسي بود، در 23 تيرماه 1362 تشكيل گرديد و با پيام حضرت امام (ره)، افتتاح شد، مهم‌ترين اقدام در كارنامه مجلس اول خبرگان رهبري، تلاش به موقع آن، پس از ارتحال حضرت امام خميني (ره) در تعيين رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي مي‌ باشد. مدت هر دوره مجلس خبرگان، هشت سال و دوره سوم مجلس خبرگان از سال 1378 آغاز شد.
حضرت امام خمينى (ره) به عنوانِ معمار و باني انقلاب اسلامى از سال هاى نخستين شكل گيری اين نهاد، به تبيينِ جايگاه اين مجلس و تشويق و ترغيب مردم به حضور در انتخاب خبرگان پرداخت و نيز خبرگان منتخب مردم را به دقت در انجام وظيفه توصيه فرمود. امام در قسمتى از پيامى كه به هنگام گشايش اولين دوره مجلس خبرگان ارسال داشتند، فرمودند:
"… و اكنون شما اى فقهاى شوراى خبرگان و اى برگزيدگان ملت ستمديده در طول تاريخ شاهنشاهى و ستمشاهى, مسئوليتى را قبول فرموديد كه در رأس همه مسئوليت ها است و آغاز به كارى كرديد كه سرنوشت اسلام و ملتِ رنج ديده و شهيد داده و داغديده در گرو آن است."
اولين دوره انتخابات مجلس در تاريخ 19/9/ 1361 برگزار شد و شرايط مهم خبرگان اين مجلس بشرح ذيل می باشد :
الف- اشتهار به ديانت و وثوق و شايستگی اخلاقی
ب- اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعضی مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی فقيه واجد شرايط رهبری، را تشخيص دهد.
ج- بينش سياسی و اجتماعی و آشنايي با مسائل روز
د- معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ايران
ه- نداشتن سوابق سوء سياسی و اجتماعی
تشكيلات درونى و ساختار و سازمانِ مجلس خبرگان بدين صورت است که دارای يك هيئت رئيسه، دبيرخانه، چند كميسيون و يك هيئت تحقيق است. هيئت رئيسه در خود مجلس با اكثريت آرا انتخاب مى شوند و مركب از رئيس مجلس, نائب رئيس اول و دوم و منشى اول و دوم، مجلس خبرگان دارای يك نشست سالانه که بر اساس ماده 18 آيين نامه داخلى مجلس خبرگان؛ اين مجلس سالى يك بار, به مدت دو روز اجلاسيه رسمى دارد ،نشست ديگر نشست های فوق العاده است که در شرايط لازم و مقتضی برگزار می گردد. انتخاب بجا و شايسته مقام معظم رهبری، حضرت آيت الله خامنه ای از جمله نتايج نشست فوق العاده اين مجلس می باشد.

مهمترين ويژگی های اين ساختار

مهمترين ويژگی های اين ساختار از ديدگاه انديشمندان امور فرهنگی در دو مقوله زير قابل ارزيابی است:
1- زمينه سازی برای حضور مردم در صحنه های اجتماعی و اعطای حق انتخاب و تصميم گيری (در گسترده ترين شکل ممکن به مردم).
2- مرتبط ساختن زندگی اجتماعی مردم با اصول و ارزش های دينی و رنگ و بوی الهی بخشيدن به کليه رفتارها و عملکردهای اجتماعی.
خبرگان همانطور که بيان شد علاوه بر آنکه سطح اعتلای فرهنگی و آزادی انديشه مردم ما را برای جهانيان ترسيم می سازد، جهت گيری های اعتقادی و اخلاقی اين مردم را نيز که در اعتماد به عالمان راستين دين است .
منبع:سازمان تبلیغات
/خ