آیا از اندام‌های سیستم گوارش و نحوه‌ی کار آن ها اطلاعاتی دارید؟

آیا فرایند هضم قبل از این که شما شروع خوردن غذا کنید، رخ می‌دهد؟ هنگامی‌که اندام‌های اصلی ما مانند چشم‌ها، بینی و گوش‌ها حضور مواد غذایی را حس می‌کنند، و اندام‌های دیگر را به منظور شروع تولید بزاق و عصاره‌های مختلف هضم که برای فرایند هضم ضروری می‌باشند، آگاه می‌سازند. هضم، فرایند تجزیه‌ی مواد غذایی به مولکول‌های کوچکتر بوده که این مولکول‌ها می‌تواند با استفاده از انرژی جهت ساخت و پرورش سلول‌ها به راحتی توسط بدن جذب می‌گردند. سیستم گوارش انسان همه‌ی کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها، چربی‌ها و آمینو اسیدهای ضروری بدن را فراهم آورده که بروارد شده که باعث عملکرد 50 تا 75 تریلیون سلول می‌گردند. همچنین همه‌ی محصولات زائد را نیز از بدن حذف می‌کند.
در طول این فرایند، اندام‌های بسیاری وجود دارند که به تجزیه‌ی مواد غذایی کمک می‌کنند. در این‌جا همه‌ی اندام‌هایی که در فرایند هضم نقش دارند، همراه با عملکرد آن‌ها را به طور خلاصه شرح می‌دهیم.

اندام‌های مختلف سیستم گوارش و عملکرد آن‌ها

سیستم گوارش انسان می‌تواند به دو بخش دستگاه گوارش فوقانی و دستگاه گوارش تحتانی طبقه بندی شود.

دستگاه گوارش فوقانی

فرایند هضم در دستگاه گوارش فوقانی شروع شده که شامل دهان، دندان، زبان، مری، حنجره و معده می‌باشد.

دهان

اولین اندامی که فرایند هضم را شروع می‌کند دندان می‌باشد، و در این بخش فرایند شکستن مواد غذایی رخ می‌دهد. دهان حاوی سه اندام اصلی به نام غده‌های بزاقی، زبان و دندان می‌باشد.

غده‌های بزاقی

هنگامی که غذا به دهان می‌رسد، سه جفت غده‌ی بزاقی برون ریز شروع به ترشح بزاق کرده که این بزاق‌ها به عنوان یک عامل روان کننده جهت مرطوب سازی غذا عمل می‌کنند. بزاق آنزیمی به نام آمیلاز را نیز تولید کرده که به تجزیه‌ی نشاسته‌ی موجود در غذاهای حاوی نشاسته‌ی بالا به قند و یا مالتوز کمک می‌کند. بزاق حاوی برخی خواص ضد باکتریایی و یا ضد عفونی کننده بوده که برخی از باکتری‌ها و قارچ‌ها را در طول فرایند جویدن از بین می‌برد.

زبان

طول این اندام چشایی بسیار بیشتر از طول جوانه‌های چشایی می‌باشد. این اندام به فرایند جویدن و بلع کمک می‌کند. زبان مواد غذایی را نیز هدایت کرده و آن‌ها را بین دندان‌های بالایی و پایینی نگه می‌دارد. غذاهای جویده شده به قطعات کوچکی تقسیم شده و سپس هضم می‌گردد.

دندان

درست مانند زبان، دندان‌ها نیز نقش مهمی در آماده سازی مواد غذایی جهت هضم ایفاء می‌کنند. از آن‌جا که زبان در برابر دندان‌ها قرار می‌گیرد، شروع به جویدن و شکستن آن‌ها به قطعات کوچکتر می‌کند. اگرچه دندان نقش مهمی در ساده سازی شیمیایی غذاها ندارد، اما جویدن مواد غذایی توسط دندان‌ها باعث سهولت کار اندام‌های دیگر جهت تجزیه‌ی مواد غذایی و جذب آن‌ها می‌گردد.

گلو

گلو پشت دندان و یا حفره‌ی دهانی قرار دارد. نقش اصلی گلو جلوگیری از ورود غذا به جعبه ی صدا و یا حنجره می‌باشد.

مری

مری یک لوله‌ی عضلانی بوده که دهان را به معده متصل می‌کند. این اندام حدود 10 اینچ طول و 1 اینچ عرض دارد. هنگامی‌که غذا جویده و نرم شد، از طریق مری که دارای دو ماهیچه می‌باشد، عبور می‌کند.
با این‌حال، گلو و مری به طور مستقیم مرتبط با ساده سازی غذا نیستند، عملکرد آن‌ها انتقال مواد غذایی به معده می‌باشد.

معده

معده اندامی بوده که عمل تجزیه‌ی مواد غذایی را بر عهده دارد. این اندام مواد غذایی قورت داده شده در مری را دریافت کرده و به منظور تجزیه‌ی بیشتر آن‌ها، با عصاره‌ی گاستریک ترکیب می‌سازد. معده به چهار بخش تقسیم می‌گردد.
قسمت کاردیا قطعات کوچک غذا را از مری دریافت می‌کنند. سپس آن‌ها را وارد بخش بالایی معده می‌سازند. معده می‌تواند به منظور تطبیق دادن خود حدود یک چهارم غذا و مایعات بدون اعمال فشار بر روی این اندام، گشاد شود.
سپس قطعات غذایی به بزرگترین بخش معده انتقال داده می‌شود، در این قسمت قطعات غذایی به کیموس تبدیل می‌شوند. کیموس ماده‌ی غذایی تا حدی هضم شده‌ی نیمه مایع بوده که با عصاره‌ی گاستریک مخلوط شده است. کیموس در نهایت به آنتروم که پایین‌ترین بخش معده است، وارد می‌شود. این بخش قیفی شکل بوده و معده را به دوازدهه متصل می‌سازد.

قسمت پایینی دستگاه گوارش

قسمت پایینی دستگاه گوارش از روده‌ی کوچک، روده‌ی بزرگ و مقعد تشکیل شده است. در حین فرایند هضم، بخش پایینی دستگاه گوارش به یکسان سازی همه‌ی مواد غذایی که توسط بخش بالایی دستگاه گوارش ساده سازی شده‌اند، کمک می‌کند.

روده‌ی کوچک

روده‌ی کوچک طویل‌ترین بخش دستگاه گوارش به شمار می‌رود. با این‌حال، به این دلیل که دارای قطر کوچک‌تری نسبت به روده‌ی بزرگ است، به این نام خوانده می‌شود. هدف اصلی روده‌ی کوچک جذب مواد مغذی از غذا در حین فرایند هضم می‌باشد. این اندام دارای سه بخش دوازدهه، ژژونوم‌ و روده‌ی دراز می‌باشد.

دوازدهه

دوازدهه کوتاه‌ترین بخش روده‌ی کوچک بوده و به بخش پایینی معده متصل می‌باشد. عملکرد اصلی دوازدهه تجزیه‌ی مواد غذایی با استفاده از آنزیم‌های ترشح شده از پانکراس و صفرای ترشح شده توسط کبد می‌باشد.

ژژونوم‌

ژژونوم‌ بخش میانی روده‌ی کوچک می‌باشد. مهم‌ترین وظیفه‌ی این اندام، جذب کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها می‌باشد. این اندام دارای برامدگی‌های کرک مانند به نام ویلی می‌باشد. ویلی مساحت سطح جذب داخلی را افزایش داده که این امر به نوبه‌ی خود به جذب مواد غذایی بیشتر کمک می‌کند. ویلی به رگ‌های خونی متصل می‌باشد، به طوری‌که گردش خون می‌تواند مواد مغذی را به بخش‌های مختلف بدن حمل کند.

روده‌ی دراز

روده‌ی دراز بخش انتهایی روده‌ی کوچک می‌باشد. عملکرد اصلی این اندام جذب ویتامین‌ها و دیگر مواد تغذیه‌ای بوده که توسط ژژونوم‌ از دست رفته است. غذاهای هضم نشده نیز توسط این اندام به درون روده‌ی بزرگ انتقال داده می‌شود.
متوسط طول روده‌ی کوچک در مرد بالغ حدود 9/6 متر می‌باشد. با این‌حال، طول این اندام بین افراد مختلف، متفاوت می‌باشد. این اندام حتی ممکن است به بزرگی 8/9 متر نیز برسد.

روده‌ی بزرگ

روده‌ی بزرگ اندامی بسیار اختصاصی از سیستم گوارش می‌باشد. عملکرد اصلی این اندام جذب آب باقی مانده از مواد غذایی غیر قابل هضم و دفع مواد زائد ناخواسته از بدن می‌باشد. روده‌ی بزرگ به سه بخش روده‌ی کور، کولون و راست روده تقسیم می‌شود.

روده‌ی کور

روده‌ی کور در ابتدای روده‌ی بزرگ قرار داشته و کیسه‌ی متصل بین روده‌ی بزرگ و کوچک می‌باشد. این اندام ماده‌ی مدفوع را از روده‌ی دراز دریافت کرده و آن را به کولون می‌فرستند. روده‌ی کور به آپاندیس نیز متصل می‌باشد.

کولون

عملکرد اصلی این اندام استخراج همه‌ی آب و نمک‌های موجود در مواد زائد قبل از حذف آن‌ها از بدن می‌باشد.

راست روده

راست روده یک اتاقک 8 اینچی بوده که کولون را به کانال مقعد متصل می‌سازد. عملکرد اصلی راست روده دریافت مدفوع و یا مواد زائد از کولون بوده و به عنوان یک محل موقت ذخیره سازی مدفوع تا زمان تخلیه، عمل می‌کنند. این اندام سیگنال‌هایی را به مغز فرستاده که مشخص می‌شود چه موقع مدفوع دفع گردد.

کانال مقعد

کانال مقعد آخرین بخش دستگاه گوارش می‌باشد. این اندام بین راست روده و مقعد قرار دارد. عملکرد اصلی مقعد دفع مواد زائد از بدن می‌باشد.