مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
 

گیاه ریحان به دلیل خواص دارویی خود شناخته شده است. این مقاله در خصوص فوائد برگ این گیاه در سلامت توضیحاتی را ارائه خواهد کرد.
ریحان یک گیاه آشپزخانه‌ای است که به خانواده نعناع تعلق دارد. نام علمی ریحان، Ocimum basilicum می‌باشد. این گیاه بومی مناطق گرم و مرطوب آسیا بوده و در سطح گسترده در ایران، هند، بخشهای جنوبی آسیا و غیره رشد می‌کند. برگ ریحان به رنگ سبز روشن با بافتی لطیف و عطری قوی و خوشایند است. این گیاه در بسیاری موارد جهت مزه دار کردن غذا به ویژه در آشپزی هندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در غذاهای تایلندی، ویتنامی، تایوانی و کامبوجی اثری از آن را می‌توان یافت.
ویژگی‌ها
برگهای ریحان تازه منبعی غنی از فولیک اسید بوده که نقش اصلی را در فرایندهای مختلف متابولیک ایفاء می‌کند. همچنین حاوی مقدار نسبتاً زیادی از ویتامینهای ضروری مانند ویتامین C و ویتامین K و مواد معدنی مهمی مانند منیزیم، کلسیم، آهن و پتاسیم می‌باشند. این برگها دارای ترکیبی تحت عنوان بتا ـ کاروتن بوده که خواص آنتی اکسیدانی شگفت انگیزی از خود نشان می‌دهد. این آنتی اکسیدان از سلولهای بدن در برابر آسیب وارده توسط رادیکالهای آزاد محافظت می‌کند. در نتیجه، از پیری زودرس سلولها جلوگیری کرده و خطر بروز بیماریهای مختلفی مانند سرطان و آرتریت یا ورم مفاصل را کاهش می‌دهد.
گونه‌های بسیار متفاوتی از ریحان وجود داشته که از میان آنها به ریحان لیمویی، ریحان بنفش، ریحان دارچینی (cinnamon basil) و غیره می‌توان اشاره کرد. برگهای تمام این گونه‌ها حاوی روغن‌های عصاره‌ای به نسبتهای متفاوت می‌باشند. روغن عصاره‌ای ریحان دارای ترکیبی تحت عنوان اوژنول (eugenol) است که به عنوان عاملی ضد التهابی عمل می‌کند. تورم و یا التهاب در بدن انسان به وسیله نوعی آنزیم بنام «سیکلواکسیژناز (cyclooxygenase)» ایجاد می‌شود. اوژنول به سرکوب فعالیت این آنزیم کمک کرده و در نتیجه التهاب کاهش می‌یابد.
فوائد سلامتی بخش
برگ ریحان اغلب به عنوان گیاهی دارویی مورد استفاده قرار گرفته و دارای اثری شگفت انگیز بر مشکلات مختلف سلامتی است. برخی از فوائد مهم این برگ به قرار ذیل می‌باشد:
• برگهای آن به طور معمول، جهت درمان علائم سرماخوردگی و آنفولانزا مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها را می‌توان بدون ترس از بروز هرگونه عارضه جانبی به خردسالان داد. جویدن برگهای ریحان تازه به سادگی می‌تواند موجبات تسکین از سرفه را فراهم سازد. به منظور درمان گلودرد، مقداری برگ ریحان را در آب جوشانده و سپس جهت غرغره کردن از آن استفاده کنید. آب ریحان تازه که از برگهای آن بدست آمده است می‌تواند تب را پایین آورد. برای این منظور، 6 تا 7 برگ از این گیاه را با مقداری میخک و یک سر انگشت نمک در یک لیوان آب بجوشانید و این جوشانده را به فواصل 2 تا 3 ساعته بنوشید.
• برگهای آن در رفع اختلالات مزمن دستگاه تنفسی فوقانی مانند آسم، برونشیت و عفونت سینوس بسیار مؤثر می‌باشند. مقداری برگ ریحان را همراه با تکه کوچکی زنجبیل بجوشانید. مقداری عسل به این جوشانده افزوده و آن را بنوشید. به منظور کسب بهترین نتایج، آن را بایستی به طور روزانه مصرف کنید.
• منیزیم موجود در برگ ریحان موجب شل شدن عضلات و رگهای خونی شده و جریان خون را بهبود می‌بخشد. در نتیجه مصرف روزانه برگهای آن می‌تواند به کاهش احتمال بروز بیماریهای مختلف قلبی عروقی کمک نماید.
• برگ ریحان به بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کند. افرادی که مبتلا به سنگ کلیه می‌باشند بایستی آب تاز گرفته شده از برگ ریحان را با مقدار مساوی عسل مخلوط کرده و هر روز به مدت 6 ماه مصرف کنند. این کار دفع سنگهای کلیه از طریق مجاری ادراری را تسهیل می‌بخشد.
• برگ ریحان برای دستگاه گوارش مفید است. آب بدست آمده از برگهای آن می‌تواند جهت درمان معده درد و دل پیچه مورد استفاده قرار گیرد. یک قاشق چایخوری آب ریحان را با مقدار مساوی آب زنجبیل مخلوط کرده و میل کنید. این نوشیدنی تقریباً بلافاصله درد را از بین خواهد برد. چای ریحان برای مشکلات متداول معده مانند یبوست، سوء هاضمه، ترش کردگی و غیره مفید است.
• این گیاه درمانی عالی برای مشکلات مختلف پوستی مانند آکنه، عفونت قارچی (کچلی حلقه‌ای)، پسوریازیس، و گزیدگی توسط حشرات را فراهم می‌سازد. هنگامی که آب تازه ریحان بر روی پوست استفاده شود، خواص ضد التهابی آن به کاهش التهاب پوست کمک کرده و موجبات تسکین را فراهم می‌سازد. علاوه بر آن، می‌تواند اثری هیدارته (حفظ آب) بر روی پوست خشک و کدر داشته و آن را نرم، انعطاف پذیر و سلامت سازد. این امر به دلیل وجود ویتامین C، بتا کاروتن و مواد معدنی مختلف موجود در آن امکان پذیر است.
• برگ ریحان همچنین برای سلامت دهان و دندان مفید است. مقداری برگ آن را خشک کرده و آن را پودر کنید. از این پودر با مخلوط کردن مقداری روغن خردل با آن به عنوان خمیر دندان استفاده کنید. این ترکیب می‌تواند بوی بد دهان و سایر بیماریهای لثوی را از بین ببرد.
• عطر قوی روغن عصاره‌ای ریحان اثری آرام بخش بر حواس ما دارد. مصرف برگهای آن اثری شگفت انگیز بر روی مشکلات مختلف مرتبط با استرس مانند سردرد، افسردگی و غیره خواهد داشت. افرادی که مبتلا به مشکلات میگرن می‌باشند، می‌توانند خمیر ضخیمی از برگهای ریحان و پودر صندل را بر روی پیشانی قرار داده تا تسکین سریع حاصل شود.
تازه نگاه داشتن برگهای ریحان با نگهداری آن در یخچال کار دشواری است. بنابراین، بایستی آنها را پیش از گذاشتن در یخچال، درون دستمال کاغذی پیچیده و درون کیسه فریزر قرار دهید. برگ خشک شده ریحان را با قرار دادن آن در ظرفی در بسته و بدون نفوذ هوا نگهداری کنید. حتماً حداکثر تا یک سال آن را استفاده کنید. جهت کسب حداکثر فوائد سلامتی بخش ریحان، می‌توانید برگها را به غذاهای روزانه خود بیافزایید. با این حال، اطمینان حاصل کنید که تنها پس از برداشتن غذا از روی اجاق گاز برگهای ریحان را به آن اضافه نمایید. به این دلیل که گرما ویتامینها و مواد معدنی موجود در برگها را از بین می‌برد.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های متخصص این شاخه‌ی علمی در نظر گرفته شود.