مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
 

سوء تغذیه وضعیتی است که به هنگام عدم مصرف غذای کافی و یا در صورت فراهم نشدن مقادیر کافی مواد مغذی ضروری جهت انجام مناسب عملکردهای بدن انسان از رژیم غذایی رخ می‌دهد. این مقاله اطلاعاتی را در خصوص علائم سوء تغذیه فراهم ساخته است.
سوء تغذیه عدم تعادل در مواد مغذی ضروری بدن است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که فرد از یک رژیم غذایی متعادل پیروی نکرده و یا رژیم غذایی او فاقد مقادیر کافی مواد مغذی باشد. این امر می‌تواند به کمبود مواد مغذی (undernutrition) و یا فزونی مواد مغذی (overnutrition) بیانجامد. گرسنگی شکل شدید کمبود تغذیه‌ای است که به احتمال زیاد مردم کشورهای توسعه نیافته را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چنانچه رژیم غذایی حاوی مقادیر صحیح پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین و مواد معدنی نباشد، مشکلات مختلفی برای سلامتی به وجود می‌آید. گاهی اوقات، سوء تغذیه ممکن است به دلیل بروز مشکلاتی مرتبط با هضم و جذب مواد مغذی رخ دهد. علائم سوء تغذیه می‌تواند در هر سنی مشاهده شود. در ادامه فهرستی از برخی این علائم را در اختیارتان قرار می‌دهیم.

علائم مشاهده شده در کودکان مبتلا به سوء تغذیه

نوزادان و کودکان رو به رشد اغلب تحت تأثیر سوء تغذیه قرار دارند. علائمی که ممکن است یک کودک مبتلا به سوء تغذیه تجربه نماید به قرار ذیل می‌باشند:
• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست همراه با کبره
• تورم و درد مفاصل
• ضعف در ماهیچه و لرزش یا رعشه
• پوکی استخوان (نوعی بیماری که در آن استخوانها ممکن است به راحتی دچار شکستگی شوند)
• سرگیجه و آهسته شدن رفلکس یا حرکات غیر ارادی
• خستگی و افت انرژی
• کاهش وزن
• به تأخیر افتادن رشد
• مشکلات مرتبط با عملکرد اندامها
• خونریزی لثه و پوسیدگی دندان
• ضعیف شدن سیستم ایمنی
• ضعف حافظه
• کمبود ویتامین A که می‌تواند موجب افت بینایی شود.
• بیماری سرخک
• بیماری اوریون
• بیماری کواشیورکور (Kwashiorkar)
• بیماری ماراسموس (Marasmus)
کواشیورکور و ماراسموس به دلیل از دست رفتن متابولیسم پروتئین انرژی رخ می‌دهند. این دو بیماری اغلب نشان دهنده‌ی وجود سوء تغذیه می‌باشند.

علائم مشاهده شده در بزرگسالان مبتلا به سوء تغذیه

سوء تغذیه می‌تواند موجب بروز مشکلاتی جدی در سلامت مانند دیابت، چاقی، فشار خون بالا و غیره شده و ممکن است علائم ذیل را به همراه داشته باشد:
• اِدم
• کم خونی
• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
• شکنندگی موی دچار کمبود تغذیه و رنگدانه شده
• شکنندگی ناخن
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ضعف عضلانی
• درد مفاصل
• ضعیف شدن سیستم ایمنی
• اسهال مزمن
• بیماری گواتر
• کمبود شدید پروتئین انرژی
• بدخلقی و زودخشمی مداوم
• خستگی

علائم سوء تغذیه مشاهده شده در سالمندان

هنگامی که یک فرد سالخورده دچار سوء تغذیه یا کم آبی بدن می‌شود، به احتمال زیاد علائمی که در ادامه آورده شده‌اند را تجربه می‌کند:
• سردرگمی و گیجی
• زود خشمی و عصبانیت کنترل نشده
• تپش قلب یا تاکی‌کاردی یعنی وضعیتی که در آن ضربان قلب سریع خواهد بود.
• کم شدن دفع ادرار
• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
• یبوست و انسداد روده
• سرگیجه

عوامل دخیل در سوء تغذیه

فقر یکی از دلایل اصلی سوء تغذیه در برخی کشورها است. فقدان غذای سالم و مغذی سیستم ایمنی بدن را ضعیف ساخته که به نوبه خود موجب آسیب پذیر شدن فرد نسبت به بیماریهای مهلک و کشنده می‌شود. به طور تقریبی 50% جمعیت جهان تحت تأثیر کمبود پروتئین انرژی ناشی از عادات غذایی ناسالم قرار دارند. افرادی که مبتلا به بیماریهای مزمنی مانند ایدز و سرطان می‌باشند، همچنین می‌توانند تحت تأثیر این عارضه قرار گیرند. مصرف الکل و مواد مخدر نیز می‌تواند به سوء تغذیه بیانجامد. افرادی که تحت رژیم کاهش وزن قرار دارند نیز تحت تأثیر این عارضه قرار می‌گیرند.
اگرچه این وضعیت را می‌توان هنگامی که علائم سوء تغذیه کاملاً آشکار می‌باشند، به راحتی تشخیص داد، اما آزمایشات تشخیصی خاصی نیز بر روی فرد انجام می‌شود. به عنوان مثال، پزشکان ممکن است وزن بیمار را با جداول استاندار مقایسه کرده و آزمایش عکسبرداری با اشعه X را به منظور بررسی استخوانها از بیمار به عمل آورند. معاینه فیزیکی، آزمایشات خون و تجزیه و تحلیل رفتار فرد نیز به می‌تواند به آنها در تشخیص مبتلا بودن یا عدم ابتلاء فرد به سوء تغذیه کمک نماید. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل و حفظ فعالیت بدنی می‌تواند به جلوگیری از بروز این عارضه‌ی جدی و خطرناک کمک کند. در صورتی که سوء تغذیه به اختلالات مرتبط با سوء جذب نسبت داده شده باشد، دارو درمانی و سایر اشکال درمان می‌توانند تجویز شوند.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.