تكنولوژي, اخلاق و فرهنگ

انقلابي كه ادعا دارد در تمامي ابعاد زندگي بشر اعم از اخلاقي, اقتصادي, اجتماعي, سياسي , فرهنگي و.. . داراي ارزشهايي است كه ريشه در مباني معنوي و ماوراي مادي دارد. تدوين فلسفه اجتماعي بر بستر چنين جهان بيني اگر بازتاب عملي نداشته باشد, قطعا در حد شعار باقي خواهد ماند و اين شعارها به مرور به افول خواهد گراييد, لذا ميزان دوام و بقاي چنين تفكري, بستگي لاينفك و قطعي با توفيق در اجرا و در صحنه هاي عملي اجتماع دارد و اجراي اين حركت عظيم تاريخي , همتي را طالب است كه در درجه نخست بايد هم مردم و روشنفكران متعهد و هم مسئولان, باطنا و در دل ايمان به ارزشي بودن آنها داشته باشند, نه آن كه به سبب ضرورتهاي مقطعي, بازگوكننده شعارهاي آرماني باشند, اما قلب و عمل تهي از اعتقاد به چنان شعارهايي باشد. به تحقيق از دهه دوم انقلاب تاكنون شاهد مصاف سخت اين دو ديدگاه بوده ايم. در يك سو آرمانهايي كه به وسيله مردم در طول سالهاي انقلاب و جنگ فرياد شده و با خون شهيدان تائيد گرديده است و در ديگر سو فرهنگ تحميلي غرب در رهگذر صدور ايدئولوژي , تكنولوژي و.. . به شدت مغاير با اجراي آرمانها و عملي شدن آنها موضع گرفته است. دوام و سربلندي انقلاب بيش از همه منوط به رجحان اين سوي معادله است, يعني اثبات اين موضوع كه تعاليم عاليه اسلام متضمن سعادت انسان در كليه اعصار و در قرن حاضر است و اثبات اين موضوع كه با باور و پاسداري از ارزشها مي توانيم براساس آنها بناي زندگي مرفه و با عزت, برخودار از تكنولوژي روز و با اقتصادي شكوفا و پويا و به دور از عوارض اجتماعي جوامع صنعتي غرب داشته باشيم.
گرچه عده اي جمع آرمان خواهي و پيشرفتهاي صنعتي و علمي را باور ندارند, اما اكثر مردم و نيروهاي انقلابي تاكيد دارند كه اقتصاد و جامعه اي شكوفا را طالبند كه برآيند ارزشها باشد و نه معارض با آنها. لذا چاره اي نداريم جز آن كه فرهنگ غرب و دستاوردهاي آن را دقيقا مورد مطالعه قرار دهيم و درباره آن انديشه و تعمق كنيم و به مرور زمينه هاي استحاله ره آوردهاي نوين را در ارزشها و ملاكهاي مقدس خود ايجاد نمائيم. بديهي است چنان چه اين آينده نگري وجود نداشته باشد, هنگامي كه ره آوردهاي نوين بدون آن كه دفاعي در مقابل آنها وجود داشته باشد و يا به تعبير بهتر بدون آن كه سيستم اجتماعي ما تعريف, جايگاه و موقعيتي مشخصي را براي آنها متصور شود, آن فرآورده ها خود را به مكانيزم هاي بومي تحميل خواهند كرد و واكنش انفعال آميز در قبال آن صورت خواهد پذيرفت, همان گونه كه در مورد پديده ماهواره صورت گرفته است.
كامپيوتر كه محصول نوين تكنولوژي است, گذشته از نقش بسيار عمده و عميق آن در ابعاد آماري, تحقيقاتي و نظام اداري, نقش قابل تاملي در پركردن اوقات فراغت نوجوانان و بزرگترها دارد, ضمن آن كه جايگاه اين ابزار در جامعه مطابق با اراده ما نبوده و به نوعي حركتي تحميلي محسوب مي شود.
عدم توجه به اين موضوع باعث شده كه برخي مظاهر تكنولوژي زيربناي فرهنگي جامعه را با خطرات قابل توجهي مواجه سازد. اين خطر به ويژه پيرامون تكنولوژي ارتباطات مصداق بيشتري دارد. ماهواره, اينترنت, ويدئو و.. . از جمله جديدترين ره آوردهاي تكنولوژي در ابعاد ارتباطات هستند و با خود فرهنگ و اخلاقي را به ارمغان مي آورند كه به هنگام عدم استفاده مناسب , مغاير با ارزشهاي اخلاقي جامعه ما عمل مي كنند.
اين موضوع پيش از اين درمورد راديو و تلويزيون, مطبوعات و حتي انتشارات نيز تا حدودي مصداق داشته است. اما درگذر زمان, فرهنگ بومي جامعه ما شيوه استفاده درست از آنها را تا حدودي يافته و توان بهره وري از آنها را پيدا كرده است. گرچه پس از گذشت سالها همچنان برخي عوارض سو آنها باقي مانده است.
بايد توجه داشته باشيم كه ابزارهاي نوين تكنولوژي شمشيرهاي دولبه اي هستند كه اگر متناسب با ساختار بومي و ارزشها و ويژگيهاي اخلاقي مورد قبول جامعه به كار گرفته نشوند, به مرور تبديل به ابزاري مهلك در جهت تخريب به كار گرفته خواهند شد. چرا كه صدور تكنولوژي به كشورهاي در حال توسعه جداي از عوارض جانبي آن نيست. تكنولوژي با خود فرهنگ و اخلاق مرتبط را نيز به همراه مي آورد. ناهمگوني فرهنگ جديد با بافت سنتي اخلاق و فرهنگ, تعارضاتي را موجب مي شود و در اين رهگذر اغلب سنتها و ارزشهاي كهن به بهانه ارتجاعي بودن و عدم قابليت در اجرا به مرور حذف مي گردند و معيارهاي فرهنگ جديد و ظاهرا مترقي جايگزين مي شود.
اين خطري است كه در دوران جديد اغلب جوامع سنتي را تهديد مي كند. يافتن راهكار مقابله با چنين تهديدي بسيار فوري و حياتي است. پيش از آن كه نسل جديد در فرآيند فرهنگ, اخلاق و ارزشهاي ناشي از فرهنگ مهاجم غرب سوار بر محمل تكنولوزي مستحيل گردد, بايد چاره اي انديشيد. گرچه عده اي جمع آرمان خواهي و پيشرفتهاي صنعتي و علمي را باور ندارند, اما اكثر مردم و نيروهاي انقلابي تاكيد دارند كه اقتصاد و جامعه اي شكوفا را طالبند كه برآيند ارزشها باشد و نه معارض با آنها ماهواره, اينترنت, ويدئو و.. . از جمله جديدترين ره آوردهاي تكنولوژي در ابعاد ارتباطات هستند و با خود فرهنگ و اخلاقي را به ارمغان مي آورند كه به هنگام عدم استفاده مناسب, مغاير با ارزشهاي اخلاقي جامعه ما عمل مي كنند ابزارهاي نوين تكنولوژي شمشيرهاي دولبه اي هستند كه اگر متناسب با ساختار بومي و ارزشها و ويژگيهاي اخلاقي مورد قبول جامعه به كار گرفته نشوند, به مرور تبديل به ابزاري مهلك در جهت تخريب به كار گرفته خواهند شد.
منبع:http://www.e-resaneh.com
/س