25 اردیبهشت 1388 / 20 جمادی الاولی 1430 / 15 می 2009

كاركنان متعهد روزنامه كيهان درزمان رژيم پهلوي پس از64 روز اعتصاب نخستين بار روزنامه كيهان را چاپ و منتشركردند. كاركنان روزنامه كيهان پس ازمدتها كشمكش با اعضاي هيئت تحريريه اين روزنامه مانع ورود آنان به مؤسسه كيهان شدند و خود، روزنامه را چاپ و منتشركردند؛ زيرا اعضاي هيئت تحريريه كيهان برخلاف مصالح انقلاب اسلامي گام برمي داشتند. اين حركت انقلابي درتاريخ انتشارمطبوعات معاصرحركتي بي سابقه بوده است.

امتياز تنباكو با وجود اعتراض مردم مسلمان ايران به ماژور تالبوت انگليس واگذار شد قرا داد واگذاري اين امتياز را ناصرالدين شاه قاجار با تالبوت مشاور ساليسبوري نخست وزير انگليس منعقد كرد. بر اساس اين قرارداد امتياز توليد ، فروش و صدورتنباكو به مدت 50 سال به كمپاني رژي واگذار شد . از اين رو به قرار داد رژي شهرت يافت . انعقاد قرار داد رژي در داخل ايران با مخالفت و اعتراض شديد رو حانيون و مردم روبرو شد و پس از اينكه آيت الله العظمي ميرزاي شيرازي حكم تحريم تنباكو را صادر كردند مخالفت با اين قرارداد سراسرايران را فرا گرفت . بدين ترتيب شاه قاجار ناچار قرار داد رژي را ملغي اعلام كرد . و كمپاني رژي مبلغ 500هزار ليره غرامت از دولت ايران طلب كرد .

پس از اين كه ناصرالدين شاه قاجار در سفر به فرنگ، دچار كم پولي مي‏شود، امتياز كشت، توليد و فروش تنباكو به مدت بيش از نيم قرن را به يكي از سرمايه‏داران انگليسي به نام تالبوت واگذار مي‏كند تا خرج عياشي‏هاي خود در غرب نمايد. وقتي خبر در كشور مي‏پيچد با مخالفت علما و مردم مواجه مي‏گردد و پس از مبارزات گسترده و گذشت هفده ماه از امضاي قرارداد تنباكو، ميرزاي بزرگ شيرازي در فتواي مشهور خود، استعمال تنباكو را در حكم محاربه با امام زمان(عج) اعلام مي‏كند و به شاه هشدار مي‏دهد كه در صورت عدم لغو قرارداد، فرمان جهاد صادر خواهد كرد. سرانجام پايداري علما و حمايت مردم، ناصرالدين شاه را به پرداخت غرامت به تالبوت انگليسي و لغو قرارداد مجبور ساخت. فتواي تاريخي تحريم تنباكو، توطئه‏اي را كه به دست ناصرالدين شاه قاجار با واگذاري امتياز دخانيات ايران به انگليسي‏ها در حال شكل گرفتن بود در نطفه نابود كرد.

به دنبال عمليات پي در پي قواي جمهوري اسلامي ايران در جبهه‏هاي غرب و جنوب در فروردين 1366 ش، عراق، بار ديگر سلاح‏هاي شيميايي را در مقياس وسيع به خدمت گرفت. در اين حال ايران از دبير كل سازمان ملل درخواست اعزام هيئت كارشناسي بررسي كاربرد سلاح‏هاي شيميايي را نمود. و عراق نيز براي آن كه از ايران عقب نماند با ادعاي كاربرد سلاح‏هاي شيميايي از طرف ايران، درخواست مشابهي را عنوان كرد. هيئت كارشناسان از سوم تا چهاردهم ارديبهشت آن سال از دو كشور بازديد به عمل آورد و به كارگيري سلاح‏هاي شيميايي از جانب عراق را در سطحي گسترده، اعلام نمود. در نتيجه، دبير كل سازمان ملل، گزارش هيئت را تقديم شوراي امنيت كرد و آن شورا در رسيدگي به گزارش هيئت و نامه دبير كل، در 25 ارديبهشت 1366 برابر با 14 مي 1987 بيانيه‏اي صادر و اعلام كرد كه غيرنظاميان در ايران، بر اثر سلاح‏هاي شيميايي مجروح شده‏اند. شورا در آخر بيانيه، بدون ذكر نام از كشور عراق، كاربرد تسليحات شيميايي را به شدت محكوم نمود. اين بيانيه با آن كه متناسب با اهميت فاجعه نبود، ليكن عكس العمل جهاني قوي و مناسبي را به نفع جمهوري اسلامي ايران برانگيخت و كشورها و سازمان‏هاي بسياري، عراق را به خاطر كاربرد مجدد سلاح‏هاي شيميايي محكوم كردند.

در ادامه حمايت‏هاي آمريكا از رژيم متجاوز بعث عراق در حمله به ايران، سازمان جاسوسي آمريكا، سيا، اطلاعات محرمانه ايران را كه از طريق ماهواره‏هاي جاسوسي به دست آورده بود، در اختيار عراق قرار مي‏داد. مقامات جاسوسي آمريكا در ديدارهاي خود با مسؤولان عراقي، آنان را تحريك مي‏كردند كه از برتري نيروي هوايي خود بيشتر استفاده نمايند و هدف‏هاي اقتصادي ايران را كه عموماً شامل تاسيسات نفتي و برق مي‏شد، زيادتر و دقيق‏تر بمباران كرده و آنها را از بين ببرند، چرا كه برآورد سيا نشان مي‏داد كه تعداد هواپيماها، تانك‏ها و موشك‏هاي عراق، چهار برابر ايران است. درنهايت بر اثر تحريك آمريكا، حمله هواپيماهاي پيشرفته سوپراتاندارد فرانسوي عراق به جزيره مهم و نفتي خارك در 25 ارديبهشت 1367 موجب وارد آمدن خسارات سنگين گرديد و قدرت صدور نفت آن جزيره را از 90 درصد كل صادرات نفتي ايران به كمتر از 50 درصد تقليل داد.

25 ارديبهشت ماه روز بزرگداشت حكيم ابوالقاسم فردوسي، بزرگ‏ترين حماسه سُراي ايران و يكي از حماسه سرايان بزرگ جهان است. وي در سال 319 يا 320 ش برابر با سال 329 ق در طوس متولد شد. شهرت جهاني فردوسي، به خاطر كتاب شاهنامه است كه وي سرودن آن را از دوران جواني آغاز كرد، تا پايان عمر، بارها آن را بررسي و ويرايش كرد و بر غناي آن افزود. شاهنامه، گنجينه ميراث هزار ساله ملت و كشور ايران و دايرةالمعارف فرهنگ و تاريخ ايرانيان است. آن گونه كه فردوسي مي‏گويد، سرودن شاهنامه، سي سال طول كشيد. اين اثر جاويدان فردوسي كه در شمار بهترين آثار حماسي عالم است، در حدود پنجاه هزار بيت دارد و تاكنون به زبان‏هاي مختلف دنيا ترجمه شده است. شاهنامه فردوسي بر اثر نفوذ شديدي كه در ميان طبقات مختلف ايرانيان يافت، در همه ادوار تاريخي بعد از قرن پنجم هجري مورد توجه بود چنانكه همه شاعران حماسه گوي ايراني تا عهد اخير تحت تاثير آن بوده و از آن پيروي كرده‏اند. فردوسي در حفظ جانب امانت هنگام نقل مطالب، به كار بردن نهايت مهارت در وصف مناظر طبيعي و ميدان‏هاي جنگ و قهرمانان منظومه خود و نيز ذكر حِكَم و مواعظ دلپذير، كمال توانايي را نشان داده است. فردوسي در بيان افكار و نقل معاني و رعايت سادگي زبان، صراحت و روشني سخن، انسجام، استحكام و متانت كلام در درجه‏اي از قدرت است كه كلامش همواره در ميان استادان، نمونه اعلاي فصاحت و بلاغت شمرده شده و به منزله سخن سهل و ممتنع تلقي گرديده است. براي بزرگداشت مقام اين شاعر و سخن‏سراي نامي، روز 25 ارديبهشت هر سال به نام حكيم ابوالقاسم فردوسي نامگذاري شده است تا فرصتي فراهم آيد كه علاوه بر شناساندن اين شخصيت بزرگ ادبي به اقشار مختلف مردم، زمينه حفظ اين گنجينه و ميراث غني در همگان افزون گردد.

« فخر المحققين» نابغه بزرگ ، فقه و محقق والامقام در شهر حله متولد شد . او تحت توجهات پدر عالمش علامه حلي پرورش يافت و در نوجواني به اجتهاد رسيد . او در ايام جواني به اتفاق پدر سفري به ايران كرد و مجدداً به زادگاهش بازگشت . وي به لحاظ مراتب فضل و كمال ، ادب ، اخلاق و پرهيزكاري شهره عصر بود . در مكتب تدريس فخرالمحققين شخصيتهاي برجسته‏اي تربيت شدند كه هر يك در زمان خود نزله ستوني محكم براي اسلام و مسلمان بشمار مي‏رفتند ، علماي چون محمد بن مكي ؛ علامه محقق بدرالدين ، و سيد حيدر آملي . اين فقه نابغه در تأليف علوم اسلامي از جمله فقه اصول تفسير و كلام اهتمام بسيار ورزيد و از كتابهاي وي كه همه در شمار آثار علمي شيعه محسوب مي‏شوند مي‏توان به شرح «مبادي الاصول ؛ شرح الاصول ؛ و المسائل الحيدريه» اشاره كرد .

« ابوعبدالله محمّد بن عبدري فاسي» مشهور به ابن حاج فقيه مالكي مذهب بدرود حيات گفت . او دانش اندوزي خود را در زادگاهش فاس آغاز كرد و بعد ا زاقامت در قاهره از علماي آن شهر كسب فيض نمود ؛ و زمانيكه خود بر مسند استادي نشست شاگردان بسياري از محضرش علم آموختند . مهمترين اثر او المدخل نام دارد و مؤلف آن در پاره‏اي از مسائل اخلاقي ، فقهي ، اجتماعي و اقتصادي ، مناسبات اقتصادي و مالي ميان مردم ، هم چنين آداب غذاخوردن مراسم اعياد و جشن ها ، و چگونگي پوشش زنان را مورد بررسي قرار داده است .

محمد بن حسن بن يوسف معروف به فخرالمحققين فرزند علامه‏ي حلي، ملقب به فخر الاسلام، فخرالدين و رأس المدقّقين از اعاظم و بزرگان شيعه و داراي جلالت علمي بسياري بود. وي در نوجواني به اجتهاد دست يافت. فخر المحققين مورد تاييد و توجه خاص پدر بزرگوار خود علامه‏ي حلي بود تا آن جا كه علامه، اتمام مصنفات خود را پس از مرگ به فخر سپرد. ايضاحُ الفَوائد، تَحصيل النّجاة و مَنبَع الاسرار از جمله آثار اوست.

ابن حاج، در ابتدا در نزد علماي فاس در مراكش امروزي دانش آموخت. آن گاه به قاهره رفت و تاپايان عمر در اين شهر اقامت گزيد. ابن حاج سپس به تعليم و تربيت دانش‏پژوهان پرداخت و افراد زيادي ازمحضر او بهره‏مند شدند. از ابن حاج آثار بسياري به جاي مانده است كه مهم‏ترين آن‏ها، المَدخل نام دارد. او در اين كتاب، مسايل اخلاقي، فقهي، اجتماعي و اقتصادي را مورد بررسي قرار داده است.

سيدابراهيم بن سيدمحمد تقي نقوي نصيرآبادي از علما و فقهاي اماميه‏ي قرن چهاردهم هجري، معروف به سيدالعلما و از شاگردان ميرزاي شيرازي، شيخ محمد طه نجف، ميرزا محمد حسين شهرستاني، ميرزا حبيب‏اللَّه رشتي و شيخ زين العابدين بوده است. وي در سن جواني به مقام استنباط احكام شرعيه و مرجعيت شيعيان هندوستان نائل گرديد. سيد العُلماء با كمال شهامت در مقابل علماي درباري به جهت الغاي شهادتِ ولايت در اذان ايستاد و از تهديد مرگ نيز نهراسيد. از آثار اين عالم برجسته‏ي شيعي مي‏توان به كتاب‏هاي تكلِمه‏ي يَنابيعُ الانوار و الشَّمعَةُ في احكامِ الجُمعَه اشاره كرد. سيدالعُلماء در سال 1307 ق در سن 48 سالگي دار فاني را وداع گفت و به اجداد طاهرينش پيوست.

حاج ميرزا بهاءالدين معروف به فاضل نوري از بزرگان و علماي اصفهان بود. وي در اخلاق فاضله مقام والايى داشت و تمامي اوقات شريف او در تصفيه‏ي باطن و تهذيب اخلاق صرف شد. در فنون شعر نيز ماهر بود و به "فاضل" تخلّص مي‏نمود. اشعار وي توسط يكي از فرزندانش به نام نصيرالدين نوري معروف به خواجَوي، مدون و آماده‏ي چاپ گرديد. پدر فاضل نوري، "ميرزا جواد نوري" نيز در عصر خود رياست مذهبي اصفهان را به عهده داشت و صاحب كرامت بود. جد وي ملامحمدعلي نوري هم‏چنين از بزرگان علم و جامع معقول و منقول به شمار مي‏رفت. فاضل نوري در بيستم جمادي الاولي 1343 ق در اصفهان وفات يافت و در تكيه‏ي باباركن‏الدين در قبرستان تخت فولاد اصفهان ، در جوار مزار پدر بزرگوار خود به خاك سپرده شد.

رژيم اشغالگر قدس پس از اشغال كامل فلسطين موجوديت خود را اعلام كرد. سرزمين فلسطين درسال1917به اشغال سربازان انگليسي درآمد و 5 سال بعد به موجب تعميم مجمع بين الملل تحت قيموميت انگلستان قرارگرفت. ازآن پس تشكيل دولت يهودي درفلسطين به رسميت شناخته شد و يهوديان ازسراسرجهان به فلسطين مهاجرت كردند. درسال 1947ميلادي بموجب قطعنامه سازمان ملل متحد سرزمين فلسطين ميان دودولت يهودي و عرب تقسيم و بيت المقدس منطقه اي بين المللي درنظرگرفته شد. مدتي بعد بن گوريون ازرهبران اصلي صهيونيسم ايجاد دولتي صهيونسيت را اعلام كرد. درپي انتشاراين خبركشورهاي عربي اعتراض شديد خود را آشكارساختند اما ازآن زمان تاكنون صهيونيستي همچنان به حيات ننگين خود ادامه مي دهد و درچند ماه اخيرحملات شديد را به مردم بي دفاع فلسطين ازسرگرفته است.

يك سال پس از تصرف بخش‏هايى از مجارستان توسط اتريش، لئوپولد اول، امپراتور اين كشور، در 15 مه 1687م دستور تشكيل دادگاه معروف اپري را براي مجازات آزادي‏خواهان مجاري صادر كرد. اين آزادي خواهان در پي پايان دادن به اشغال مجارستان توسط ارتش اتريش بودند. دادگاه اپري كه به قصابي اپري مشهور شد، در مدت شش ماه كار شبانه‏روزي و با به كارگيري سي جلاد، حكم قتل هشت هزار نفر را صادر كرد و اين حكم‏ها نيز به طور دسته جمعي يا انفرادي اجرا شد.

هفتاد سال بعد از اين كه نيروي بخار توسط دنيس پاپن، مهندس فرانسوي كشف شد، كشتي بخار به وسيله يك فرانسوي ديگر به نام ماركي دوژوفرا ساخته شد. ماركي دوژوفرا با استفاده از اختراع پاپن و نيز ماشين بخاري ژوزف كونيو، موفق شد در نيمه ماه مه 1776م اولين كشتي بخار را طراحي نموده و آن را در رودخانه دانوب آزمايش كند. استفاده از نيروي بخار در كشتي، تحول بزرگي در صنعت دريانوردي به وجود آورد و در سال‏هاي بعد، استفاده‏هاي فراواني از آن شد.

خانم اميلي ديكِنْسون، بانوي شاعر امريكايى در دهم دسامبر 1830م در ايالت ماساچوست امريكا به دنيا آمد. اميلي در ابتدا در زادگاهش و سپس در يك كالج به تحصيل پرداخت اما به سبب آنكه عميقاً از تعليم و تربيتي چنان خشك و خشونت‏آميز رنج مي‏برد، دنباله تحصيل را رها كرد و در خانه به وسيله معلم خصوصي و مطالعات شخصي بر وسعت معلومات خود افزود. ديكنسون در اواسط عمر به دنبال آشنايى با برخي نويسندگان معروف امريكا، به ادبيات علاقه‏مند شد و با الهام از آثار آنان، اشعار فراواني سرود. سال‏هاي پاياني عمر اميلي ديكنسون به انزوا و گوشه‏گيري در زادگاهش گذشت و او بيشتر وقتش را به پرورش گل و سرودن شعر مصروف داشت. از وي نزديك به دو هزار قطعه منظوم بر جاي مانده كه تنها سه منظومه از آن‏ها در زمان حياتش انتشار يافت. پس از مرگ، اشعار او به صورت يادداشت‏هاي پراكنده و گاه با خط ناخوانا در گوشه و كنار اتاقش پيدا شد كه شش سال پس از مرگش در ديواني انتشاريافت و پيروزي عظيمي در ادبيات امريكا به دست آورد. هم‏چنين چاپ كامل اشعار ديكنسون 38 سال پس از مرگ وي در سال 1924م اتفاق افتاد. به طور كلي، نمي‏توان اشعار ديكنسون را به عصري معيّن منسوب كرد. اشعار وي از رنج درون و شكنجه پنهاني او حكايت دارد كه همه در قطعه‏هاي كوتاه و موجز چون رباعي و با وزني خاص و قالبي ساده گنجانده شده و از قدرت عجيب در تصوير و ترسيم و از نفوذ فراوان و از سبكي پاكيزه و اعجاب‏آور برخوردار است. بي‏آنكه بتوان اميلي ديكنسون را با شاعري معيّن سنجيد. مي‏توان او را در شمار چند نفر بانوي شاعر بزرگ جهان به شمار آورد كه شهرتش پس از مرگ، روزافزون شد واشعارش در نسل بعد، نفوذ بسيار يافت. خانم اميلي ديكنسون، سرانجام در پانزدهم مه 1886م در پنجاه و شش سالگي درگذشت.

نيروهاي آلمان نازي از روز دهم مه 1940م حمله به كشورهاي بلژيك، هلند و لوكزامبورگ در غرب آلمان را آغاز كردند و پس از يك حمله شديد پنج روزه اين كشورها را اشغال نمودند. پس از تصرف هلند توسط آلمان، ملكه هلند و دولت اين كشور به انگليس رفتند و تا آزادي هلند در سال 1945، دولت هلند آزاد را تشكيل دادند.

/س