آموزش پرورش ماهی در آکواریوم(قسمت اول)

ماهیان آکواریم آب شیرین بیش از بیست هزار گونه در دنیا شناسایی و یا با علم ژنتیکی بوجود آمده اند. تنها گونه های محدود و معینی از آنها به ایران وارد شده است که باتلاش و زحمات فراوان تکثیر پرورش آنها میسر شده است. مطالب مفید بصورت کتاب یا جزوه که بتوان به آن دسترسی پیدا کرد و یا مسائلی چون نگهداری، تکثیر، پرورش و تشخیص جنسیت را تحقیق و مطالعه کرد کمتر یافت می شود. در اینجا در مورد شش خانواده از ماهیهایی که با موفقیت در ایران قابل تکثیر و پرورش بوده اند صحبت شده است که با ایجاد سالن و کارگاه پرورش ماهی، می توانید براحتی آنها را تکثیر و پرورش دهید که آنها عبارتند از :
1- خانواده ماهیهای زنده زا
2- خانواده ماهیهای طلایی
3- خانواده ماهیهای بارب
4- خانواده ماهیهای تترا
5- خانواده ماهیهای سیچلاید
6- خانواده ماهیهای گوارامی

«خانواده گوارامیها»

گوارامیها دارای انواع زیادی هستند. آنهایی که در ایران تاکنون تکثیر و پرورش یافته اند، شامل: گوارامی آبی، کاذبی، زرد و گوارامی عسلی، گوارامی بوسنده، گوارامی پرل، فایتر یا سیامی جنگجو، گوارامی دارف کوتوله و گوارامی بهشتی هستند. که اغلب این ماهیها به ماهیهای ضعیفتر و کوچکتر از خود آزار می رسانند. بنابراین باید همیشه گوارامیها را رقم بندی کرد و گوارامیهایی که با ماهیهای داخل آکواریوم یک اندازه باشند قرار داد. نگهداری از گوارامیها کار آسان و ساده ایی است چون مقاومتشان نسبت به بقیه ماهیهای آکوریومی بیشتر است. چنانچه گرسنه بمانند خیلی زود هم جنس خواری می کنند و اگر بتوانند حتی بقیه ماهیها را طعمه خود می کنند و آنها را بعنوان غذا می خورند. گوارامیها خیلی زیاد تغییر رنگ می دهند، در مواقع ترس و آمیزش رنگ آنها پررنگ می شود و با هر تغییراتی در داخل آکواریوم رنگ آنها عوض می شود. برای تکثیر گوارامیها باید از ماهیهای بالغ که معمولا بین 6 تا 8 ماهگی بالغ می شوند انتخاب کرد. باید از بهترین آنهایی که سرحالتر، شادابتر و خوب رشد کرده اند و نسبت به بقیه بزرگترند و در واقع از شاه تخمها یا شاه ماهیها هستند انتخاب و مورد استفاده تکثیر قرار گیرند.

روش تکثیر و پرورش انواع گوارامیها

تمام گوارامیها برای تکثیر و پرورش شرایط یکسان و مساوی دارند. چنانچه شما بتوانید یک نوع آن را با موفقیت تکثیر و پرورش دهید از بقیه گونه های دیگر گوارامیها براتی خواهید توانست تخمگیری بعمل آورید و براحتی آنها را پرورش دهید. در ابتدا بایستی گوارامیهای ماده و نر قبل از تخمگیری 15 روز بطور جداگانه نگهداری شوند تا علاوه بر علاقه و میل بیشتر تعداد تخم زیادتری را در موقع تخمریزی رها سازند. ترتیب و رعایت انجام کارهای لازم برای تکثیر گوارامیها دارای اهمیت زیادی است. چنانچه بموقع آن کارها انجام نگیرد نتیجه تکثیر خراب خواهد شد. باید همزمان با آماده ساختن ماهیهای مولد برای انجام تخمریزی پیش بینی لازم را برای تهیه غذای لاروهای گوارامیها صورت بگیرد و از قبل اقدامات لازم را انجام داد و برای آنها غذا تهیه کرد. لاروهای گوارامی در ابتدا خیلی ریز هستند و غذای خیلی ریزتری احتیاج دارند. معمولا نوزادان میگو را تا یکهفته بعد از شنای آزاد نمی توانند صید کنند و بخورند زیرا برایشان بزرگ است و اگر بی غذا بمانند تمام آنها تلف خواهند شد. بنابراین باید موجودات زنده خیلی ریزتری را مانند انفوزئرها و فیتوپلانکتنها را تولید کرد. تا لاروهای گوارامی بعد از آنکه کیسه زرده زیر شکمشان را جذب کردند و دارای شنا آزاد شدند، بتوانند آنها را بعنوان اولین غذا استفاده نمایند.

طرز تهیه آنفوزئرها و فیتوپلانکتنها:

ابتدا ظرفی را آب کنید و در مکانی قرار دهید که نور مستقیم آفتاب به آن بتابد. برای تولید فیتوپلانکتنها و تک سلولیهای گیاهی مقداری برگ کاهو را داخل ظرف قرار دهید. برای تولید انفوزئرها بهتر است مقداری کاه گندم را داخل ظرف قرار دهید. بعد از گذشت یکهفته داخل آب موجودات ره بینی و خیلی ریزی تولید شده اند که غذای لاروهای گوارامی در مرحله اولیه زندگی شان خواهد بود.

طرز تکثیر و پرورش گوارامیها

ابتدا آکواریومی که ارتفاع آب آن 15 سانتیمتر باشد را با آب که دارای سختی 6 تا 8 درجه DH و دمای مناسب 27 درجه سلسیوس باشد، مهیا و آماده می سازیم. برای جلوگیری از مزاحمتهای احتمالی دور آکواریوم پوشیده می شود که از بیرون برایشان مزاحمت ایجاد نشود و داخل آکواریوم شن یا ماسه و شعله اکسیژن قرار داده نمی شود. گوارامیها قادرند از سطح آب اکسیژن بگیرند و باید در محیطی آرام و ساکت و بدور از مزاحمتهای دیگران و بدون تلاتم آب تخمریزی کنند. چند شاخه گیاه طبیعی یا مصنوعی در روی سطح آب قرار دهید. از آنجائیکه گوارامیهای نر خیلی زیاد علاقه به تخمها و نوزادان دارند با شتاب و عجله می خواهند صاحب نوزاد شوند و این عجله و شتاب در مواقعی که ماهی ماده آمادگی نداشته باشد اختلاف بوجود می آید و ماهی نر شروع به زدن و کندن دم و باله های ماهی ماده می کند. اگر ماهی ماده همچنان بی میل و بی رغبت به تخمریزی باشد، آنچنان ضربات شدیدی را خواهد خورد که گاهی منجر به تلف شدن ماهی ماده خواهد شد. وجود چند شاخه گیاه طبیعی و مصنوعی پناهگاهی برای ماهی ماده خواهد بود که بتواند رد لابلای آنها پنهان و مخفی شود. و بتدریج ماهی ماده آماده خواهد شد و با گذشت چند ساعت اعلام آمادگی برای تخمریزی خواهد کرد. و بدون ناراحتی و درگیری و با بدن سالم و شاداب به کنار ماهی نر خواهد آمد و با راهنمایی ماهی نر به قسمت لانه هوایی هدایت می شود. و در آنجا آرام باقی می ماند و در چندین مرحله با ماهی نر تخمریزی می کنند. بنابراین نحوه تخمریزی و مراحل انجام کارها بترتیب اهمیت بشرح زیر است.
1- آکواریوم محل تخمریزی باید دارای آبی با سختی بین 6 تا 8 درجه DH و دمای 27 درجه سلسیوس باشد. ارتفاع آب حداکثر 15 سانتیمتر و دور آکواریوم پوشیده شود. اکسیژن داخل آکواریوم قرار نمی گیرد چون باعث تلاتم آب خواهد شد و گوارامیها محیط آرام و ساکت را دوست دارند. هیچگونه شن و یا ماسه در کف قرار ندهید و هرگز برای آنها مزاحمت ایجاد نکنید. چند شاخه گیاه داخل آکواریوم قرار دهید تا علاوه بر اینکه محیط طبیعی برای ماهیها ایجاد می شود، ماهی ماده بتواند در لابلای آن رد مواقع ضروری پنهان شود. با ایجاد چنین محیطی حالا می توانید ماهی نر را بداخل آکواریوم بگذارید. ماهی نر شروع به ساختن لانه هوایی می کند و با بزاق دهانش از سطح آب هوا می گیرد و بصورت حبابهای بلوری شفاف در سطح آب بصورت لانه هوایی به خانه سازی می پردازد. بیشتر دوست دارد در بین گیاهان باشد. اگر گیاهان برگ دار پهن استفاده شود، در زیر برگ گیاه لانه هوایی ایجاد می کند. و سر پناه مناسبی برایش خواهد بود. و مکان مناسبی برای تخمها و لاروها در چند روز اول است.
2- بعد از گذشت 24 ساعت حالا نوبت به معرفی ماهی ماده خواهد بود. بآرامی ماهی ماده را داخل آکواریوم قرار دهید. دقت کنید، کوچکترین ضربه ای به بدن ماهی ماده باعث صدمه جدی و یا اینکه احتمالا از شدت درد و ضربه وارده به بدنش تخمریزی را به تأخیر می اندازد که در این فاصله چون حوصله ماهی نر کم است امکان ضربه زدن شدید به ماهی ماده زیادتر می شود و ممکن است ماهی ماده تلف شود. بنابراین با حوصله و بآرامی ماهی ماده را در کنار ماهی نر قرار دهید. با اضافه شدن ماهی ماده به آکواریوم، حرکات زیبا و دیدنی ماهی نر شروع خواهد شد. بطوریکه رقصهای زیبا و با ایجاد حرکاتی موزون که بهمراه این حالت، آبششها را باد می کند و ژست مخصوصی می گیرد و با گاردهای زیبا به دور و اطراف ماهی ماده می چرخد و همراه رقص، ماهی ماده را به آغوش می گیرد و به زیر لانه هوایی که ساخته است می برد و خیلی زود خانه اش را تکمیل تر و بزرگتر می کند. سپس ماهی ماده را دعوت به تخمریزی در محل لانه هوایی می کند. اگر ماهی ماده آماده باشد در همان ساعات نخست اعلام خواهد کرد و برای تخمریزی به زیر لانه هوایی می رود و خیلی آرام می ایستد و تخمریزی شروع می شود. و چندین ساعت تخمریزی طول می کشد و در هر نوبت تخمها در داخل لانه هوایی چیده می شود چنانچه ماهی ماده به هر دلیلی آماده نباشد و از کنار ماهی نر فرار کند و به طرف دیگری برود. این عمل باعث عصبانیت ماهی نر خواهد شد. ماهی نر دوباره دنبال او می رود و از او دعوت بعمل می آورد و چنانچه با بی میلی و فرار ماهی ماده روبرو شود. شروع به زدن ماهی ماده می کند. ماهی ماده که احساس خطر می کند سعی در مخفی و پنهان شدن دارد. در این مرحله وجود گیاهان بکمک او خواهند بود و او در لابلای آنها دور از ماهی نر ساعتی را پنهان می شود. این تعقیب و گریزها و ضربه زدنها ساعتها ادامه خواهد داشت. و در مواقع عصبانیت ماهی نر در هر دفعه با حمله تکه ایی از باله یا دم و یا از بدن ماهی ماده را کنده و با بی رحمی تمام با او رفتار می کند. اگر ماهی ماده نتواند بخوبی خود را مخفی کند، خیلی زود بد شکل و بد قیافه و بی حال و پژمرده و نیمه جان می شود و چنانچه اوضاع بهمین صورت پیش برود تلف خواهد شد. بنابراین باید مراقب باشید قبل از آنکه ماهی ماده به این وضع دچار شود، چندین شاخه گیاه حتما در آکواریوم قرار دهید. و در صورتیکه تشخیص دادید ماهی ماده آمادگی تخمریزی ندارد او را سریعا از آنجا خارج کنید. چنانچه ماهی ماده اعلام آمادگی نماید در نهایت حداکثر بین 24 الی 48 ساعت جفت تخمریزی خواهند کرد و پس از پایان تخمریزی ماهی ماده را به آکواریومی که از قبل آماده کرده اید و دارای آب سالم و تمیز و آماده دارد منتقل کنید و مقداری داروی متیلن آبی به آب اضافه کنید تا زخمهای ماهی ماده عفونی نشوند و سپس ماهی ماده را با غذاهای زنده برای مرحله بعدی که باید 15 روز آینده باشد آماده نمائید. خیلی زود قسمتهای کند شده بدن ماهی ماده ترمیم خواهد شد و بحالت اول بر می گردد و بنابراین همه نگرانیها پایان خواهد یافت. مسئولیت و مراقبت از تخمها بعهده ماهی نر خواهد بود. بنابراین ماهی نر در آکواریوم باقی می ماند و شما می توانید تخمها را در داخل لانه هوایی مشاهده نمائید که بصورت دانه های ریز و مانند شکر سفید رنگ است. ماهی نر از تخمها مراقبت می کند و گاهی که در اثر ترکیدن حبابهای هوایی بعضی از تخمها به پایین می افتند سریعا ماهی نر با دهان برداشته و آنها را مجددا به داخل لانه هوایی بر می گرداند. ماهی نر مرتب این عمل را تکرار می کند و بخوبی تخمها را تمیز می کند و برایشان حبابهای جدید می سازد و از آنها بخوبی مراقبت بعمل می آورد. تا اینکه تخمها بعد از 36 ساعت باز خواهند شد. همچنان نر فعالیت می کند و تمام لاروهای تازه بدنیا آمده را تمیز می کند و دوباره به حبابهای هوایی بداخل لانه بر می گرداند. از زمانیکه تخمها تبدیل به لارو می شوند. حداکثر تا سه روز ماهی نر در کنار لاروها باقی می ماند بعد از آن بهتر است ماهی نر را برداشته و لاروها را به تنهایی نگهداری کنید. در این سه روز که ماهی نر از آنها مراقبت می کند هیچگونه غذایی احتیاج ندارند و از کیسه زرده ایی که در زیر شکمشان دارند تغذیه می کنند. از این مرحله به بعد چون لاروها قد می کشند و قادرند بخوبی شنا کنند و به تمام نقاط دیگر آکواریوم می روند و از فرمان پدر اطاعت نمی کنند و در نهایت ماهی پدر عصبانی می شود و آنهایی که از لانه دور می شوند با عصبانیت می خورد، پس برای محافظت از بچه ها بهتر است ماهی نر را در روز چهارم بردارید. از روز سوم معمولا لاروها قادرند شنای آزاد داشته باشند و می توانند موجودات ریز زنده را صید کنند و بخورند. بهترین این موجودات ریز زنده در این مرحله برای لاروها می تواند آمفوزئرها و فیتوپلانکتنها باشد. که برای این منظور همانطوریکه قبلا گفته شد بایستی از یکهفته قبل برایشان تدارک دیده و پرورش داده باشید. حالا باید از ظرفی که در آن کشت و پرورش آمفوزئر و فیتوپلانکتن داده اید یک لیوان از آن آب را بردارید و در تمام سطح آکواریوم لاروها بآرامی پخش کنید. تا لاروهای گوارامی خیلی زود بتوانند در تمام نقاط آکواریوم براحتی آن موجودات زنده ریز را که همراه آن آب به آکواریومشان وارد شده است بخوبی صید کنند و آنها را بعنوان غذا بخورند. روزانه چهار نوبت باید بدین ترتیب به آنها غذا بدهید و معمولا تا پنج روز غذای آنها بدین روال خواهد بود. رنگ آب آنها سبز خواهد شد که مناسبترین آب برای رشد لاروهای گوارامی همان آب سبز است. بعد از گذشت پنج روز لاروها کمی بزرگتر شده اند و حالا قادر خواهند بود که از نوزادان میگوی نمکی که تازه از تخم باز شده اند و ریز هستند تغذیه بعمل آورند. (دقت کنید نباید از نوزادان میگو که در 24 ساعت یا بیشتر از تخم در آمده اند استفاده کنید زیرا نوزادان میگو بصورت میکرونی رشد می کنند که البته اندازه رشد آنها را با چشم نمی توانید مقایسه کنید. و در این مرحله لاروها قادر به خوردن آنها هستند.) نوزادان میگو در مدت 24 ساعت بعد از باز شدن رشد می کنند و قد می کشند که بزرگ بودن آنها باعث خواهد شد لاروهای گوارامی قادر بخوردن آنها نباشند ولی نوزادان میگوی تازه از تخم درآمده ریز هستند و لاروهای گوارامی زرد می زند و کاملا شکم لاروها توپ و برآمده می شود و شما می توانید تشخیص دهید که آیا آنها غذا خورده اند یا خیر؟ چنانچه مشاهده نمودید که شکم لاروها خالی است باید مجددا به آنها آمفوزئر و فیتوپلانکتن بدهید و در روزهای بعد مجددا نوزادان میگو را امتحان کنید. چنانچه تعداد لاروهای گوارامی زیاد هستند، بهتر است آنها را به محیط بزرگتری که از قبل مهیا و آماده ساخته اید انتقال دهید و در آنجا با رعایت تمام اصول صحیح و با حفظ و کنترل زنجیره های مراقبتهای ویژه پرورش دهید. دیده شده است که یک جفت گوارامی حدود دو هزار عدد تخم گذاشته است و تمام آنها تبدیل به لارو شده اند ولی بدلیل عدم رعایت اصول مربوط به تغذیه و در واقع گرسنگی تمام آنها تلف شده اند. اهمیت پرورش آمفوزئرها و فیتوپلانکتنهای گیاهی و استفاده در تغذیه در مراحل اولیه زندگی لاروها آنقدر مهم است که نتیجه تکثیر را بطور کلی عوض می کند و سپس بعد از گذشت پنج روز لاروها چون قد می کشند و بزرگتر می شوند قادرند بخوبی از نوزادان میگو تازه بدنیا آمده بخوبی تغذیه کنند و با سرعت رشد خواهند کرد. مشکل نگهداری لاروها اساسا تا 15 روز اول زندگیشان است. مسئله مهم دیگر گوارامیها اختلاف اندازه آنها است. که خیلی زود ریز و درشت خواهند شد یعنی تمام لاروها به یک اندازه رشد نخواهند کرد بعضی ها که بهتر غذا خورده اند سریعتر رشد می کنند و بزرگتر می شود و بهمین ترتیب بین اندازه آنها اختلاف زیادی به چشم می خورد. و این خطری است که چنانچه گرسنگی ببینند. بزرگترها به کوچکترها حمله می کنند و آنها را طعمه قرار می دهند و در بین آنها عادت همجنس خواری پیش خواهد آمد که روزانه تعداد زیادی از آنها توسط هم نوعانشان از بین خواهند رفت و روز به روز تعداد آنها کمتر خواهد شد. که چاره کار تغذیه مناسب است و باید در هر 15 روز یکبار آنها را رقم بندی کرد. یعنی بزرگترها را جدا و با همدیگر نگهداری کنیم و کوچکترها را هم با همدیگر نگهداری کنیم و تمام اصول و برنامه غذایی آنها را بدقت انجام دهیم و طبق و یک برنامه مرتب و منظم هر 15 روز یکبار آنها را رقم بندی کنیم. برای این منظور می توانید از تورهایی که چشمه های متفاوت دارند به اندازه مورد نیاز درست کنید و ماهیها را داخل آن تورها قرار دهید آنهایی که کوچکترند از چشمه های تور بخوبی عبور می کنند و بزرگترها در داخل تور باقی می مانند و با زحمت کمتری آنها رقم بندی خواهند شد. چنانچه این اقدامات را انجام دهید تعداد زیادی از لاروها به ثمر خواهند رسید. باید توجه داشته باشید! بهترین راندمان و درصد موفقیت زمانی است که از ابتدای تخمریزی تا عرضه به بازار فقط 3% درصد خطا داشته باشید (یعنی از هر 100 عدد لارو فقط 3 عدد آن از مرحله تخمریزی تا فروش تلفات بدهید) چنانچه بیشتر از 3% خطا دارید و تلفات می دهید باید برگردید و بدقت از اول تا آخر تمام برنامه کارتان را مرور کنید و نواقص آنرا برطرف سازید. و در هر قسمت که اشکال دارید باید سریعا برای رفع آن اقدام نمائید تا از تلفات بیشتر لاروها جلوگیری بعمل آید.
طرز تشخیص جنسیت گوارامیها:

ماهی نر:

1- دارای باله پشتی بلندتر که نوک آن تیز است.
2- دارای باله زیر شکمی بلندتر که نوک آن تیز است.
3- دارای بدن دراز، کشیده و لاغرتری نسبت به ماده است.
ماهی ماده:
1- باله پشتی کوتاه تر و نوک آن گرد است.
2- باله زیر شکمی کوتاه تر و نوک آن گرد است.
3- دارای بدن گرد، چاق و از عرض پهنتر است.

خانواده ماهیهای سیچلاید

روشهای تکثیر و پرورش ماهی های سیچلاید
سیچلاید ها ماهی هایی وحشی، جنگجو که بسیار عصبانی عمل می کنند و تغییرات داخل آکواریم آنها را شدیداً ناراحت و مضطرب می کند. انواع سیچلاید هایی که تا کنون در ایران قابل تکثیر و پرورش بوده اند عبارتند از :
دیسکاس، آنجل، اسکار، سیچلاید گوره خری، سیچلاید زرد و سیچلاید جولی و سیچلاید جک دمپسی هستند. که در واقع برای تکثیر و پرورش هر کدام از آنها باید یک جفت را در یک آکواریم قرار داد و شرایط سختی آب برای سیچلاید ها بین 5 تا 8 درجه DH می باشد. بهترین درجه حرارت برای تخم ریزی 27 درجه سانتی گراد است. سیچلایدها با میل و علاقه خودشان تخم ریزی می کنند و هیچ گونه تغییراتی را از طرف شما نمی پذیرند، بلکه ممکن است بر عکس جواب دهند و آنها را عصبانی کند که در مواقع عصبانیت معمولاً بین جفت نزاع و درگیری بوجود می آید که آنها همدیگر را مقصر قلمداد می کنند. دیده شده است که گاهی این نزاع ها که بین نر و ماده اتفاق افتاده است آنقدر زیاد و شدید بوده است که حتی منجر به تلف شدن یکی از آنها شده است. بنابراین سعی کنید همیشه با آنها بآرامی رفتار کنید. برای تکثیر از سیچلاید ها بهتر است یک گله 10 تایی از آنهایی که بخوبی تغذیه شده اند و رشد کافی داشته اند را در یک آکواریم بزرگ نگه داری کنید. شرایط نگهداری و تغذیه آنها باید کاملاً اصولی و تمام شرایط لازم مهیا و آماده باشد. ماهی های انتخاب شده باید جوان، سالم ، بدون نقص عضو، سرحال ، شاداب ، خوش رنگ، چابک و قبراق باشند. معمولاً چند روز که بگذرد، سیچلاید ها خودشان به انتخاب جفت می پردازند. بطوریکه هر سیچلاید نر در یک قسمت آکواریم حکومت تشکیل و هر کس که به قلمرو او نزدیک شود مورد حمله قرار می دهد. ماهی ماده به قلمرو نر مورد علاقه می رود و در آنجا ساکت می ایستد و باحرکات خاصی اعلام قبول ازدواج با نر انتخاب شده را می دهد. دیده شده است که در اکثر مواقع ماده قویترین و بهترین نر را انتخاب کرده است و هیچ ماهی دیگری حق ورود به منطقه جفت را نخواهد داشت، اگر بر اثر لجاجت ماهی دیگری وارد قلمرو جفت شود بر اثر ضربات زیاد آنها از بین خواهد رفت. بنابراین باید وضعیت ماهیها را کنترل کنید، هرگاه در بین آنها جفتی یکدیگر را واقعاً انتخاب کردند بهتر است آن جفت را بآرامی به آکواریمی که از قبل آماده کردید انتقال دهید و در واقع شروع کار تکثیر و پرورش سیچلایدهای شما با موفقیت انجام شده است.

ماهی اسکار سلطنتی

اسکار سلطنتی با ابهت ترین، جذاب ترین و پرطرفدار ترین ماهی آکواریم بحساب می آید. برای تکثیر و پرورش اسکار نکات مهم و فراوانی را باید همواره در نظر داشت . اگر یک جفت اسکار جوان و سرحال که تازه همدیگر را انتخاب کرده اند و با هم جفت شده اند را با یکدیگر در یک آکواریم نگهداری کنید. خیلی زود شاهد تخم ریزی آنها خواهید بود. اسکار دوست دارد تخمهایش را در کف و روی سطحی صاف بریزد. تخمهای اسکار چسبندگی دارند و به شکل گرد و قهوه ای رنگ و هر عدد آن تقریباً اندازه یک عدد ماش است. در کف آکواریم بهتر است یک تخته سنگ صاف قرار دهید. ( بهتر است تخته سنگ از جنس مرمریت یا گرانیت باشد که تخمها را خراب نکند. سنگهای گچی یا آهکی تخمها را فاسد می کنند. ) آکواریم باید دارای مناسب، اکسیژن کافی، نور کافی باشد. به مولدین باید غذای مناسب داده شود. بهترین غذا برای آنها غذاهای زنده مثل ماهی رودخانه، بچه قورباغه و آبزیان بزرگ هستند. روزانه یکبار کاملاً آنها را خوب سیر کنید و غذاهای اضافی را از آب خارج نمایید و مقداری از آب را تعویض کنید. ( بعضی اوقات اشخاص تعداد زیادی ماهی رودخانه را در آکواریم می ریزند و آنها تعدادی را می خورند و بقیه را می کشند و رها می کنند. چون سیر می شوند و بیشتر از آن میل به خوردن ندارند، از طرفی دوست دارند هیچ مزاحمی در آکواریمشان نباشد. بعد از چند ساعت ماهی های مرده رودخانه ای در آکواریم اوضاع خرابی را بوجود می آورند. بتدریج اکسیژن آب اشکال پیدا می کند و آلودگی آب باعث تلف شدن جفت اسکار شما خواهد شد) چنانچه غذای زنده در اختیار نداشتید می توانید دل گاو یا گوسفند را تمیز کنید و به اسکارها بدهید. اسکارهای جفت شده که در یک آکواریوم تنها هستند. خیلی زود سنگ کف را بعنوان محل تخم ریزی انتخاب می نمایند و آنرا شروع به تمیز کردن می کنند. زمانیکه نر و ماده بر روی سنگ بروند و شروع به تمیز کردن آن بکنند، لحظات تخم ریزی نزدیک می شود. که ابتدا با بیرون آمدن لوله تخم ماهی ماده از زیر شکمش که تقریبا به اندازه 3 میلیمتر خارج می شود و شکل لبه آن گرد و چاق است شروع می شود. همزمان لوله اسپرم نرم هم تقریبا به اندازه 5/1 میلیمتر خارج می شود که شکل لبه آن زوکی شکل است. نر و ماده هر دو چند ساعت قبل از تخم ریزی بر روی سنگ با لرزش و تمیز کردن و با حالات شدید و تغییر رنگ و پر رنگ شدن شروع به آماده و تمیز کردن محل تخم ریزی می کنند. ماهی ماده با لرزشهای مخصوصی به سطح سنگ نزدیک می شود و تخم ریزی را شروع می کند و بصورت یک خط ردیفی از اول تا انتهای سنگ تخمها را بر روی آن می چیند و چون چسبنده هستند تخمها به سنگ چسبیده می شوند. پشت سر ماهی نر با حرکات و رقصهای شادی و لذت و با لرزشهای مخصوص روی تخمها اسپرم رها می کند. و به همدیگر اعلام رضایت می کنند. این ابزارهای علاقه همراه با بوسه زدن و یا نوازش با لب به همدیگر اعلام می شود. حدود دو ساعت این حرکات زیبا و موزون همراه تخم ریزی ادامه خواهد داشت. شادی آنها لحظه به لحظه زیادتر می شود و ابراز علاقه آنها شدیدتر و خشن تر به ظاهر می رسد، بطوریکه آب آکواریوم به تلاتم می افتد. اگر آکواریوم در پوش نداشته باشد گاهی بیرون می پرند و صدمه خواهند خورد. بنابراین حتما روی آکواریوم را بپوشانید و هرگز برای آنها ایجاد مزاحمت نکنید. بعد از اتمام تخم ریزی ماهیها شل و بی حال بصورت مورب و کج در کنار همدیگر آرام می گیرند، در اینحالت سطح آب کف زده است و رنگ آب بر اثر تجزیه اسپرم نرم ها شیری رنگ شده است که باید قسمتی از آب تعویض یا داخل آکواریوم را بگذارید تا آب دوباره شفاف و زلال شود. از اینجا به بعد به دو طریق می توانید از تخمها محافظت کنید.
1- ماهیهای مولد را به آرامی به آکواریومی که از قبل آماده کرده اید منتقل سازید.
2- سنگ تخمها را بآرامی به آکواریومی که شرایط مناسب دارد منتقل دهید.
1- حالت اول:
چنانچه از تخمها مقدار زیادی توسط حرکات ماهیها در نقاط دیگر آکواریوم پاشیده شده است و امکان جابجایی تخمها نیست، در اینصورت بهتر است ماهیهای مولد را از آنجا به آکواریوم آماده دیگری بآرامی انتقال دهید (آکواریوم باید از قبل کاملا آماده و مهیا شده باشد)
2- حالت دوم:
چنانچه تخمها بصورت مرتب و منظم بر روی تخته سنگ چیده و چسبیده شده اند. می توانید بآرامی سنگ تخمها را به آکواریومی با مشخصات آب تخمها که از قبل آماده کرده اید منتقل سازید. در هر دو حالت تفاوتی وجود ندارد و معمولا نتیجه یکسان حاصل خواهد شد. چیزی که مهم است باید حتما تخمها از دسترس ماهیها دور شوند و آنها را با شرایط و اصول صحیح نگهداری کنید. برای آکواریوم تخمها حتما باید اکسیژن کافی قرار دهید، چنانچه آب تخمها شیری رنگ است حداقل 3 روز در آکواریوم کار بگذارید تا آب را کاملا شفاف و روشن کند. می توانید در صورت تشخیص و نیاز مقداری از آب را با آب مناسب و آماده تعویض نمائید. سپس به آب تخمها داروی متیلن آبی بمقدار 1/0% اضافه می کنیم. هجوم و حمله قارچها به تخمها باعث فساد آنها می شود داروی متیلن آبی علاوه بر جلوگیری از هجوم و حمله قارچها رشد باکتریهای مضر را هم کنترل و بحالت ثابت و فیکسه نگه می دارد و آسیبی به تخمها وارد نمی شود. بعضی اوقات تخمها آنقدر نزدیک به هم و گاهی هم روی یکدیگر چیده شده اند که چنانچه یک تخم مورد هجوم قارچها قرار بگیرد خیلی سریع بقیه تخمها هم با لایه های ابری سفید رنگی پوشیده می شوند، که در واقع مورد هجوم و حمله قارچها قرار گرفته اند و بدین صورت باعث فساد تخمها خواهد شد. بصورت تجربی بدست آمده است که اگر هر روز مقداری از آب تعویض و مقداری داروی متیلن آبی تازه حل شده به آب تخمها اضافه شود. در مواقعی که شرایط آکواریوم تخمها وضعیت خوبی ندارد بسیار عمل مفیدی است که نتیجه باروری و باز شدن تخمها را بالا می برد. از آنطرف دیگر ماهیهای مولد هستند که باید آنها را بآرامی انتقال دهید و آکواریوم آنها مرتب و منظم باشد. تغذیه در تخم ریزی برای مراحل بعدی آنها نقش مهم و سرنوشت سازی دارد. باید دقت کنید آنها را ضعیف یا بیمار نکنید که در اینصورت مدتی تخم نخواهند ریخت. آنهایی که به مولدین اسکار فقط ماهی رودخانه می دهند، باید نکات را مورد توجه قرار دهند.
1- ماهیهای رودخانه ایی ممکن است حامل امراض و بیماریهای باشد که با ورود آنها به آکواریوم مولدین، خیلی زود محیط آنها را آلوده و در آنجا تکثیر و منتشر می شوند. و سپس به اسکارها منتقل خواهند شد. بنابراین حتما باید از سلامت ماهیهای رودخانه ایی اطمینان حاصل کنید.
2- می توانید به ماهیهای رودخانه ایی غذاهای مقوی و انواع ویتامینها و املاح مورد نیاز را بدهید. سپس با در اختیار گذاشتن ماهیهای رودخانه ای برای اسکارها آن ویتامینها و املاح مفید را به ماهیهای اسکار مولد انتقال دهید. که باعث تقویت و رشد و سلامت آنها شود.
حالا باز می گردیم به آکواریوم تخمها در آکواریومی قرار گرفته اند که اولا آب شفاف، زلال و تمیز است. دوما سختی آب تخمها بین 5 تا 8 درجه DH است. در اینصورت معمولا سه روز که بگذرد تخمها می ترکد و شروع به باز شدن می شود. از روز چهارم روی سنگ در حالیکه از سر چسبیده به تخته سنگ هستند دم تکان می دهند که تعداد تخمهای باز شده بر روی تخته سنگ مشخص می شود. کم کم از سنگ جدا می شوند و با یک شنای کوتاه دوباره به کف می افتند. بهتر است ارتفاع آب را حداکثر به 15 سانتیمتر برسانید و اکسیژن آب به اندازه کافی باشد و تغییرات سریع برای تخمها نداشته باشید. لارو اسکار در زیر شکمش دارای کیسه زرده مجهز و کاملی است که تا چهار روز غذایش را تأمین می کند. توجه کنید چنانچه آب بر اثر تجزیه تخمهای فاسد شده آلوده شده باشد لاروها بی حال و کسل می شوند و متابولیسم (جذب کیسه زرده) بخوبی انجام نمی گیرد و ممکن است لاروها تلف شوند. در اینصورت باید اقدام به تعویض آب لاروها کنید. (آب باید آماده و مهیا باشد)در این مدت هیچ غذایی نباید به لاروها بدهید. چنانچه تعداد آنها زیاد است بهتر است آنها را در چندین آکواریوم پخش کنید و فضای کافی برای رشد و فعالیت آنها با توجه به تمام نکات ضروری واجب در مورد نگهداری آنها را انجام دهید.می دانید بهترین غذا برای لاروهای تازه از تخم در آمده می تواند نوزادان میگو باشد که باید از قبل تدارک دیده باشید. مقدار نوزادان میگو را باید به حساب بریزید زیرا اگر اضافه تر وارد آکواریوم لاروها بریزید، بعد از چند ساعت نوزادان میگو در آب شیرین می میرند و در آب تجزیه می شوند و باعث آلودگی و فساد آب می شوند و در نتیجه این آلودگی ها به لاروها اثر می کند و باعث تلفات آنها خواهد شد. بنابراین غذا دادن لاروهای اسکار باید با دقت و حوصله انجام شود. چنانچه اکسیژن محلول در آب لاروهای اسکار کم باشد. خیلی زود دچار عوارض و تلفات زیادی خواهند شد. که اگر کمبود اکسیژن در آکواریوم لاروها را سریعا تأمین نکنید. خیلی از لاروها تلف خواهند شد. در مواردی که تشخیص می دهید آب لاروها آلوده شده است. بهترین راه علاج جابجایی بچه ماهی ها به مکان جدید و با آب سالم و تمیز و آماده است یا حداقل مقداری از آب آنها را باید تعویض نمائید و مقداری هم داروی متیلن آبی به آب اضافه کنید.
هر چه سطح وسیعتری برای تعداد کمتری لارو اسکار در نظر بگیرید درصد خطاهای شما کمتر بروز حوادث دارد. و دیرتر باعث تلفات آنها خواهد شد. و در نتیجه تعداد بیشتری از آنها دوران لاروی خود را با موفقیت پشت سر می گذارند. بعد از 15 روز که دوران لاروی اسکارها تمام می شود مقاومت آنها بیشتر خواهد شد و به دوران بچه ماهی وارد می شوند در این مرحله مقاومت بیشتری دارند. ایجاد شوک و استرس و تغییرات سریع در خواص و شرایط آب و کمبود اکسیژن محلول در آب اگر باعث تلفات بچه ماهیها نشود احتمال کج شدن اندامهای بدن بخصوص دهان بچه ماهیها خواهد شد. که هر چه بچه ماهیها بزرگتر می شوند کج بودن دهانشان مشخص تر می شود که در حال حاضر این عارضه را بعنوان سکته کردن ماهی می دانند. در حالیکه اگر در اوایل زندگی لاروها و در دوران بچه ماهی کلیه نکات گفته شده را رعایت کنید قطعا چنین عوارضی برای ماهیها بوجود نخواهد آمد. مسئله مهم دیگر که باید گفته شود سوء تغذیه بچه اسکارها است. تغذیه نامناسب و اشتباه باعث می شود اسکارهای گرسنه به همدیگر حمله کنند و در وحله اول چشم هم جنسان خودشان را می خورند. بنابراین بعد از مدتی اکثر بچه اسکارها چشم نخواهد داشت و کور شده اند. اگر تمام نکات و اصول تکثیر و پرورش اسکارها را بخوبی رعایت کنید. در آنصورت پرورش اسکار برایتان خیلی آسان خواهد بود. دقت کنید همیشه برای اسکارها باید فضای کافی در نظر بگیرید تا آنها با نشاط و سرحال باشند و خیلی سریع و زود رشد کنند. زنجیره کنترل و مراقبتهای ویژه را که شامل اکسیژن کافی، نور کافی، تغذیه مناسب و مقوی با غذاهای زنده، آب سالم و تمیزمناسب، جلوگیری از بروز حوادث مانند ایجاد شوک و استرس و تغییرات سریع DH آب، PH آب، درجه حرارت آب و کنترل و پیشگیری امراض و بیماریها که همه این عوامل را باید بدقت توسط شما رعایت و منظم باشد. در هر صورت چنانچه با هر حالت غیر عادی که منجر به تلفات بچه اسکارها مواجه شدید باید تشخیص صحیح بدهید که :
1- آیا آب آلوده شده است.
2- آیا غذا دادن اشکال دارد.
3- آیا درجه حرارت آب اشکال پیدا کرده است.
4- آیا DH آب تغییر کرده است.
5- آیا به ماهیها شوک وارد کرده اید.
6- آیا ماهیها در خطر ابتلاء به یک بیماری هستند.
بعد از تشخیص، سریعا اقدام به برطرف ساختن آن مشکل بپردازید و پیشگیری لازم برای جلوگیری از ادامه تلفات آنها را بعمل آورید.کاری را که برای عموم اتفاقات رخ داده، باید سریعا انجام دهید. تعویض قسمت یا تمام آب بچه اسکارها خواهد بود. و با توجه به تشخیص گاهی لازم است بچه اسکارها را به محیط سالم و تمیز دیگری انتقال دهید. بقیه موارد تشخیص باید با نظر خودتان و طبق دستورالعمهای همان تشخیص انجام دهید. چنانچه کافی نبود در صورت نیاز می توانید به صاحب نظران و متخصصین پرورش ماهی مراجعه و از آنها راهنمایی و کمک بگیرید.

طرز تشخیص جنسیت اسکار

ماهی نر:
1- نوک لوله اسپرم نر شبیه به نوک قلم نی و زوکی شکل است.
2- قوز روی سر ستبر و بلندتر است.
3- لبهای پهن و ضخیمتری نسبت به ماده دارد و کمی دهانش بزرگتر است.

ماهی ماده:

1- نوک لوله تخمدان درست شبیه تخم و لبه آن گرد است.
2- قوز روی سر کوتاه تر است.
3- لبهای ماده باریکتر و نازکتر و دهان آن کوچکتر است.
آنجل یا فرشته ماهی
آنجل یا فرشته ماهی دارای انواع متعددی است. در گروه سیچلایدها، آنجل یکی از زیباترین ماهیها بحساب می آید و از طرفداران زیادی برخوردار است. آنجل باله بلند چلگیس، آنجل نیم تنه مشکی، آنجل ببری، آنجل سفید، آنجل مشکی، آنجل باله بلند دودی، آنجل باله بلند سفید هستند، که در ایران تکثیر و پرورش یافته اند و اکثر علاقمندان به این ماهیها برای انتخاب ماهیهای مولد خوب باید تعدادی از آنجلهای جوان، شاداب، سرحال و بدون نقص باله ها و عضو را بصورت گروهی در شرایط عالی نگهداری کنند. و از بین آنهایی که با همدیگر جفت می شوند برای تکثیر و پرورش جدا کنند. برای اینکار باید در روی هر دیواره آکواریوم چندین تکه سنگ به اندازه ارتفاع آکواریوم و به عرض 5 سانتیمتر قرار داده شود. بطوریکه تکه سنگ با دیواره آکواریوم بصورت مورب و زاویه ایی تقریبا 55 بوجود آورد. آنجلها محلهایی که دارای شیب است برای تخمریزی انتخاب می کنند. ماهیهای آنجل جوان معمولا بین 10 تا 12 ماهگی بالغ می شوند و در آنموقع بین 13 تا 15 سانتیمتر طول خواهند داشت. در یک گروه معمولا آنجلها برای انتخاب جفت حرکات و رقصهای مخصوصی را انجام می دهند. با سرعت بطرف جفت مورد علاقه شان حرکت می کنند و بنظر می رسد بهمدیگر ضربه وارد می آورند ولی اینطور نیست. ابراز علاقه و دعوت به ازدواج و تمایل یکدیگر را با این حرکات به نمایش می گذارند. ادامه این حرکات رقصها و گردشگهای سریع به چپ و راست بالاخره انتخاب جفت را در برخواهد داشت زمانیکه اعلام قبول ازدواج را نر و ماده با یکدیگر دادند. آنوقت جفت یکدیگر را پذیرفته و حرکات به شکل منظم و دقیق ظاهر می شوند. بطوریکه موازی با همدیگر و در یک ستون و به یک فاصله معین با همدیگر حرکت می کنند. آنها به تمام نقاط آکواریوم سرکشی می کنند تا بالاخره مکان مناسب که معمولا یکی از آن تکه سنگهایی است که به دیواره آکواریوم تکیه داده اید را بعنوان محل تخم گذاری انتخاب و شروع به تمیز کردن آن می نمایند. ماهیهای دیگر چنانچه دخالت کنند با عکس العمل شدید آنها مواجه خواهند شد و گاهی ضربه ایی هم خواهند خورد. آنجلهای جفت شده با لبهای مکنده شان و لرزش های مخصوصی منطقه ای را بر روی تکه سنگ برای تخمهایشان بدقت تمیز می کنند در اینحالت بهتر است بآرامی آنها را به یک آکواریوم آماده که از قبل تدارک دیده اید با همان تکه سنگ انتخاب شده جفت انتقال دهید. (اگر تعدادی تکه سنگ مشابه داشته باشید بهتر است چون موقعی که آنرا خارج می کنید باید یک عدد دیگر برایشان قرار دهید تا از نبودن محل تخمها عصبانی نشوند) گاهی دیده شده است آنجلهایی با همدیگر جفت شده اند و محلهای نامناسبی را انتخاب کرده اند. مثلا شیشه بخاری آکواریوم یا از این قبیل اشیاء که در آنصورت اگر برای اولین بار تخمریزی می کنند باید اجاره بدهید تخمهایشان را در همان محل بریزند. در غیر اینصورت قهر خواهند کرد و مدت طولانی تخمریزی نخواهد کرد. آنجلهای جوان جفت شده اگر خوب تغذیه شوند معمولا بین 8 الی 15 روز یکبار تخمریزی خواهند کرد. آنجلها هم در موقع تخمریزی لوله مخصوصی از بدنشان خارج می شود که معمولا لوله تخمدان ماهی ماده حداکثر تا 2 میلیمتر بیرون می آید و لبه آن گرد و پهن است. و لوله اسپرم ماهی نر حداکثر تا 1 میلیمتر بیرون می آید که لبه آن زوکی شکل و کوچک است. بعد از بیرون آمدن لوله ها، تخمریزی در محلی که از قبل انتخاب و تمیز شده است شروع می شود. ماهی ماده با نزدیک شدن به صورت زاویه ایی و با لرزش مخصوصی تخمهایش را بصورت زنجیر و ردیفی بر روی تک سنگ می چسبانند. پشت سر ماهی نر فعالیت می کند و با رها ساختن اسپرم بر روی تخمها آنها را بارور می سازد. بعد از حداکثر 2 ساعت تخمریزی تعداد زیادی تخم بر روی تکه سنگ چسبیده خواهد شد و در آخر، تخمریزی تمام خواهد شد. بهتر است بآرامی تخمها را با سنگش به آکواریومی که دارای شرایط لازم و از قبل آماده شده است منتقل شوند. و به جای تکه سنگ تخمها که بر می دارید یکعدد تکه سنگ مشابه به جای آن قرار دهید که جفت آنجل از نبودن سنگ تخمها عصبانی نشوند. آب تخمها باید دارای DH بین 5 تا 8 درجه باشد و دمای 27 درجه سلسیوس مناسب خواهد بود. مقداری داروی متیلن آبی به مقدار 1/0% به آب تخمها اضافه می کنیم تا از هجوم و حمله قارچها به تخمها جلوگیری بعمل آید. معمولا بعد از 48 ساعت تخمها باز و تبدیل به لارو می شوند. و روی سنگ در حالیکه با سر چسبیده به سنگ هستند. دم تکان می دهند و اصطلاحا گفته می شود تخمها باز شده و در مرحله دم تکان دادن هستند. بعد از آن از سنگ جدا می شوند و همه آنها در یک گوشه ایی از آکواریوم تجمع می کنند. همانطوریکه می دانید لاروها همراه با خودشان دارای کیسه زرده ایی در زیر شکمشان هستند که تا سه روز از آن تغذیه می کنند. سنگ تخمها را بآرامی آنها را بخارج بیاورید. در این مرحله بر اثر تجزیه پوسته تخمها مقداری آب آلوده شده است مقداری از آب را با آب مناسب که از قبل آماده ساخته اید تعویض کنید تا علاوه بر تمیزی آب؛ لاروها شاداب شوند و کیسه زرده آنها بخوبی جذب بدنشان بشود. چنانچه آب آلوده باشد لاروها ضعیف و بی حال و سفید خواهند شد و کمرشان خم می شود و کیسه زرده آنها آب می رود و در نهایت تلف خواهند شد. (برای تهیه آب مناسب باید DH آب برای لارو آنجل بین 3 تا 5 درجه باشد و یکهفته آنرا با ذغالی فیلتراسیون کنید که در آنصورت آب شفاف و کریستالی خواهد شد و درجه حرارت را روی 27 سلسیوس ثابت نگهدارید و تغییر نداشته باشد.)بعد از جذب کیسه زرده؛ لاروها خیلی حریص غذا خوردن هستند و از صبح روز چهارم که دارای شنای آزاد شده اند می توانید به آنها غذای زنده و مقوی بدهید بهترین غذای زنده در این مرحله نوزادان میگو هستند. بهمین منظور باید تخم میگوی نمکی را طوری تنظیم کنید که همزمان با نیاز لاروها آنها هم تبدیل به نوزادان میگوی تازه بدنیا آمده شوند تا بخوبی توسط لاروها قابل صید و خوردن باشند. چنانچه از نوزادان میگو که 24 ساعت قبل از تخم درآمده باشند. و آنها را استفاده کنید بدلیل بزرگ بودن نوزادان میگو لاروهای آنجل آنها را نمی توانند صید و مورد مصرف قرار دهند. این موضوع در روزهای اول دارای اهمیت زیادی است. چنانچه لاروها نتوانند غذا بخورند در مدت 48 ساعت آینده تمام آنها بر اثر نخوردن غذا خواهند مرد.
مطلب مهم دیگر که در این مرحله باید دقت کافی بشود. مقدار غذایی که لاروها احتیاج دارند باید به همان اندازه برایشان بریزید. چنانچه اگر اضافه تر از مصرف آنها ریخته شود. نوزادان میگو در آب شیرین بعد از چند ساعت می میرند و در آب تجزیه خواهند شد و خیلی سریع آب آلوده و کثیف می شود و همین امر باعث تلفات لاروها خواهد شد. برای اینکه درصد تلفات به پایین ترین حد ممکن برسد باید اولا به لاروها فضای کافی اختصاص دهید. و به مکان بزرگتری انتقال دهید.
دوما: آلودگی آب را کنترل کنید در صورت مشاهده اولین تلفات خیلی زود آب را با آب سالم و آماده تعویض کنید. سوما: بهتر است تا 15 روز اول برای آب لاروها داروی متیلن آبی استفاده کنید تا از آلودگی و تلفات لاروها جلوگیری شود.
طرز تشخیص جنسیت آنجل:

ماهی نر:

1- نوک لوله اسپرم نر زوکی شکل شبیه به نوک قلم نی است.
2- لبهای پهن و ضخیمتری نسبت به ماده اش دارد و کمی دهانش بزرگتر است.
3- قوز روی سر نر دارای بر آمدگی بیشتری نسبت به نوع ماده اش دارد.
4- باله زیرین بلندش در محل تلاقی با بدن زاویه باز ایجاد می کند.

ماهی ماده:

1- نوک لوله تخمدان درست شبیه به تخم و لبه آن گرد است.
2- لبهای نازکتر و باریکتری دارد و کمی دهانش کوچکتر است.
3- قوز روی سر ماده دارای برآمدگی کمتری نسبت به نوع نرش است.
4- باله زیرین بلندش در محل تلاقی با بدن زاویه قائمه ایجاد می کند.

ماهی سیچلاید گورخری

سیچلایدهای گورخری دارای فلسهای ریزی هستند که دائما رنگ خود را عوض می کنند. سیچلایدها دارای هوش سرشاری هستند که با رفتارهای جالب و قابل توجه ایی به تربیت و باروری تخمها و بچه های خود می پردازند.
در واقع هوش سرشار این ماهیها نکات قابل توجه و عجیبی را بهمراه دارد. معمولا هر کدام از سیچلایدهای نر گوشه ایی را بعنوان مقر قدرت خود انتخاب می کنند و هیچکدام از نرهای دیگر حق ورود به آنجا را نخواهند داشت برای انتخاب جفت نرها برای مبارزه به وسط آکواریوم می روند و درگیری و خشونت بخرج می دهند. ماهیهای ماده نظاره گر و تماشاچی آنها هستند و از بین آنها بهترین و قویترین نر را زیر نظر می گیرند و بالاخره نر مورد علاقه شان را انتخاب می کنند. (در واقع نوع ماهی ماده ماهی نر را برای ازدواج انتخاب می کند) بدین ترتیب به مکان مقر نر انتخاب شده می رود و در آنجا می ایستد. در اینحالت ماهی نر انتخاب شده با غرور و شادی با شهامت بیشتری از مرزهایش دفاع می کند و بشدت مراقب اوضاع و احوال نرهای مجاور است. تا به حریم او وارد نشوند. در این مرحله برای جلوگیری از درگیری و خشونت بیشتر بهتر است جفت انتخاب شده را بآرامی به یک آکواریوم دیگر انتقال دهید. و برای آنها یک کوزه یا گلدان کوچک قرار دهید و یا با چند تکه سنگ که بر روی هم می چینید و بحالت غار مانند ایجاد می شود درست کنید که آن مکان مورد انتخاب جفت سیچلاید خواهد بود و در همانجا تخمریزی خواهند کرد. سیچلایدها معمولا درست دارند تخمهایشان را در داخل حفره ها و یا سوراخها مخفی کنند. ماهیهای سیچلاید خیلی زود تخمریزی خواهند کرد. نوع ماهی ماده تخمها را بر روی سطوح صاف می چیند و بلافاصله ماهی نر آنها را بارور می سازد. تخمها چسبنده هستند. بعد از اتمام تخمریزی به مراقبت از تخمها می پردازند. و در حالیکه یکی از آنها تخمها را مراقبت و جریان آب را بر روی آنها ایجاد می کند تا تخمها تمیز بمانند، دیگری برای تهیه خوراک به شکار می رود. مراقبت از تخمها چنان است که حتی در هنگامیکه والدین نگهبانی تخمها را با یکدیگر عوض می کنند تخمها تحت نظر هستند. بعد از چهار روز تخمها شروع به ترک برداشتن می کنند، والدین آنها را به دهان خودشان منتقل کرده که در حفره داخل دهان قرار می دهند. در طی چهار روز کیسه زرده ایی که در زیر شکم لاروها همراه آنها است بتدریج جذب بدنشان می شود و بعد از آن قادر هستند براحتی شنا کنند. سیچلایدها از فرزندان خود مراقبت می کنند و با رفتارهای هوشمندانه ایی آنها را تحت آموزشهای سختی قرار می دهند. آنها بچه ها را به گردش می برند و در حالیکه یکی از والدین در جلوی صف و دیگری در انتهای صف قرار می گیرند از آنها مراقبت بعمل می آورند. در این مرحله باید دادن غذای زنده را به آنها شروع کنید. بهترین غذای زنده مورد علاقه آنها نوزادان میگو نمکی هستند. روزانه چهار نوبت به آنها غذا بدهید. مقدار غذایی که می دهید باید تمام آن توسط ماهیها خورده شود و چیزی از آن را باقی نگذارند. چنانچه اضافه تر غذا بریزید باعث آلودگی و فساد آب که در این صورت باعث تلفات لاروها خواهد شد. شرایط آکواریوم را باید طبق زنجیره مراقبتهای ویژه و با اصول صحیح نگهداری کنید. حالت متعددی پیش خواهد آمد که باعث ناراحتی و عصبانیت والدین می شود. که در بیشتر مواقع ماهی نر به اشتباه شروع بخوردن بچه ماهی خودش می کند، که این عمل باعث درگیری و نزاع با ماهی ماده خواهد شد و جفت بشدت با همدیگر زدو خورد می کنند، بطوریکه تا حد مرگ پیش خواهند رفت و اگر شما به کمک آنها نروید و از همدیگر جدا نشوند به مرگ ماهی ماده ختم خواهد شد. قبل از بروز چنین حالتی که ماهی نر بخواهد عصبانی شود بلافاصله باید آنرا از بچه ها جدا کنید و بهتر است فقط ماهی ماده بتنهایی از بچه ها مراقبت کند. بعد از چند روز ماهی ماده را هم از کنار بچه ها بردارید و به ماهی نر خودش معرفی کنید. چنانچه در آنجا درگیری ادامه پیدا کرد بهتر است بین آنها را با یک تیغه شیشه ایی جدا کنید و دو روز بعد تیغه را بردارید اگر همه چیز عادی بود که بین جفت آشتی برقرار است و آنها را تقویت کنید تا مجددا برای شما تخمریزی کنند. چنانچه درگیری ادامه پیدا کرد باز هم بین آنها را با تیغه شیشه ای جدا کنید معمولا بعد از دو مرتبه که آنها را از همدیگر جدا کنید آشتی برقرار خواهد شد. نوزادان سیچلاید به غذاهای گوشتی علاقه زیادی دارند اگر در هر روز یک وعده دل گاو یا گوسفند به آنها بدهید خیلی سریع رشد خواهند کرد. اگر بموقع به آنها غذا بدهید هیچ مشکلی برای بچه ها بوجود نخواهد آمد. چنانچه به آنها گرسنگی بدهید سیچایدهای بزگتر به کوچکترها حمله ور می شوند و آنها را می خورند و طولی نخواهد کشید که این هم جنس خواری همه گیر خواهد شد و روز به روز تعداد بچه سیچلایدها کمتر خواهند شد. اگر آنها را سریع رقم بندی کنید بطوریکه بزرگترها در یک آکواریوم و کوچکترها در آکواریوم دیگر قرار بگیرند این مشکل خیلی زود برطرف خواهد شد. و شما هم روی نظم و ترتیب و سر موقع به آنها غذا بدهید تا کاملا سیر شوند.
طرز تشخیص جنسیت سیچلاید گورخری:

ماهی نر:

1- باله پشتی بلند و نوک آن تیز است.
2- باله زیر شکم بلند و نوک آن تیز است.
3- لبهای نر کلفت و ضخیمتر است.
4- روی سر آن قوزی ستبر و بر آمده است.
5- بدنش کشیده تر و لاغرتر است.
6- نوک لوله اسپرم در زیر شکم حالت زوکی شکل است.

ماهی ماده:

1- باله پشتی کوتاه و نوک آن گرد است.
2- باله زیر شکم کوتاه و نوک آن گرد است.
3- لبها ظریف و باریکتر است.
4- سر آن قوز ندارد و صاف تر است.
5- بدنش گرد و چاق تر است.
6- زیر شکم ماهی ماده رنگ زرد وجود دارد.
7- نوک لوله تخم در زیر شکم حالت گرد و بشکل تخم است.
منابع :
www.iranview.ir/
forumbazar.com
/الف