ارزش نسبى مهره ها
ارزش نسبى مهره ها
ارزش نسبى مهره ها
نویسنده: لودك پاخمان
تهیه و تنظیم : هادی بنکدار
تهیه و تنظیم : هادی بنکدار
يكى از وظايف مبتديان در يادگيرى شطرنج آشنايى با قدرت مستقل مهره هاست. بدون آشنايى با قدرت مهره ها نمى توان قضاوت درستى در هنگام تعويض مهره ها داشت و دريافت كه كدام تعويض مقرون به صرفه است.
يكى از متداولترين و ساده ترين روشهاى ارزيابى مهره ها قرار دادن پياده به عنوان يك واحد نيرو و ارزيابى ساير مهره ها بر اساس آن است:
سه پياده = اسب يا فيل,
پنج پياده= رخ
نه پياده= وزير
ارزش نسبى مهره ها پيچيده تر از آن است كه گفته شد. ارزش عددى و حسابى مهره ها به تنهايى نمى تواند ميزان ارزشيابى باشد.
بازيكن مبتدى ممكن است تا مدتى با اين سیستم ساده حسابى كنار بيايد، ولى بازيكن پيشرفته به خوبى مى داند كه اين سيستم در بسيارى از مواقع نمى تواند به صورت كامل كاربرد داشته باشد.مثلاً يك سوار سبك و دو پياده ارزشى معادل يك رخ دارند، يعنى ۵=۲+۳.
در اينجا مقايسه كاملاً درست است، اما دو فيل در مقابل رخ و يك پياده گرچه از نظر ارزش حسابى معادل است ولى در عمل قدرت و تاثيرشان فرق دارد. يا سه سوار سبك تقريباً ارزشى برابر با دو رخ دارند، در صورتى كه در جدول ارزش نيروها ارزش دو رخ بيشتر است.اين نوع ارزشيابى جنبه انتزاعى دارد و نميتواند در هر مورد مشخصى صادق باشد. اين ارزشيابى حد متوسطى براى بسيارى از وضعيتها مى تواند باشد ولى نمى تواند به عنوان يك اصل پابرجا در هر وضعيتى كاربرد داشته باشد.
ارزش مهره ها نسبى است و با ويژگى هر پوزيسيون رابطه مستقيم دارد. سوارهاى سبك اغلب از نظر ارزش در طول بازى متغييرند.در جريان بازى، نوسانهاى بسيار در ارزش نسبى مهره ها به وجود مى آيد.مثلاً قدرت يك رخ بيشتر از يك سوار سبك است، ولى بعضى از اوقات اسب مستقر در يك پايگاه مركزى همپاى يك رخ مىشود.به نمودار يك توجه كنيد
اينكار انجام پذير نيست.
A) 1.Ra3 e4!
2.R×a6 Nf3
3.Ra3 e3!
4.Rb3 e2
و سياه بازى را مى برد.
B) 1.Rd1 Nf3
2.Rf1 e4
3.Rd1 e3
با وضع برنده براى سياه.
مى بينيم كه اسب مستقر در خانه d4 با رخ سفيد مقابله ميكند، و چون سياه به ازاى از دست دادن تفاوت پياده اضافى دارد مىتوانيم بگوييم كه سياه وضع بهترى دارد .
قدرت وزير نيز در جريان بازى تغييرات گوناگون مى يابد. معمولاً ما وزير را معادل يك رخ و يك سوار سبك و دو پياده
مى دانيم، ولى موقعيتهاى وجود دارد كه وزير با يك رخ و سوار سبك و پياده قابل مقابله نيست و ارزش كمترى پيدا مى كند. پوزيسيون نمودار ۲ اين مسئله را به خوبى نشان مى دهد
20.Bd2 Ne4
21.Be3 Nd6
22.Rc1 Nf5
23.Bf4 Bd5
24.Bc4 B×c4
25.R×c4 e5
26.Bg5?
26.R×c6 b×c6,27.B×e5
كه سياه دو رخ در مقابل وزير خواهد داشت ولى پياده هاى ضعيف سياه هدف خوبى براى وزير سفيد هستند و امكاناتى براى تساوى به او مى دهند.
26… ٌ Rd1+
27.Kh2 h6
28.Rc1 Rd7
29.Be3 e4
30.Ne1 Ra-d8
31.Bc5 Be5
32. g3 Rd2
33.Rc2 B×g3+
34.Kg2 Be5
34…… B×f2,35.B×f2 e3,36.Dc3! e×f2,37.R×D2 f×e1=D,38.R×d8+,
و سفيد بازى را مى برد
35.Kf1 R×c2
36.N×c2 Rd1+
37.Ke2 Rb1
38. b4 Rb2
39.Kd2 Bf6
40.B×a7 e5
41.Da4 Nf3+
44.Kd2 Nf3+,45.Ke2 Nd6,46.Dd7 Ng1+.,47.Ke3 Rd1
يا بايد وزير بدهد يا در شبكه ماتى گرفتار خواهد شد.
حال به نوع ديگرى از مبادله نيرو توجه كنيد. به عنوان يك قاعده، سه سوار سبك كمى از وزير قوى ترند.استثنا زمانى به وجود مىآيد كه وزير بتواند به وضعيت حريف نفوذ كند و پياده هاى او را مورد حمله قرار دهد و . سوارهاى سبك در موقعيت هاى دفاعى غير فعال وانفعالى قرار گيرند اگر صاحب سوارهاى سبك بتواند به وضع خود استحكام ببخشد مهره هايش صاحب نيرو وقدرت مىشود و ميتوانند حمله متمركزى را پى ريزى كنند
نمودار ۳ وضعيتى را نشان مى دهد كه در آن سوارهاى سبك سفيد نسبت به وزير سياه برترى دارند
نوع ديگرى از كشمكش نيروها، مبارزه دو رخ عليه وزير است.در اين حالتها غالباً برترى با دو رخ است و طرفى كه وزير دارد بايد پياده اضافى داشته باشد تا بتوانند با دو رخ مقابله كند.
قدرت دو رخ زمانى بهتر خواهد بود كه به طور متحد در عرض هفت و هشت نفوذ كرده باشند يا در ستونهاى باز به عمل بپردازند.اينجاست كه قدرت محدود وزير به عنوان يك مهره دفاعى نمايان مى گردد.بهترين وضعيت براى وزير هنگامى است كه به پياده هاى ضعيف حمله ور شود يا به موقعيت تضعيف شده شاه حريف نفوذ كند.
اگر سوار سبكى با وزير همكارى داشته باشد، در پوزيسيونهاى باز، فيل و وزير در مقابل دو رخ و اسب شانسهاى بهترى دارد تا وزير تنها در مقابل دو رخ.
،متصل نبودن رخهاى سفيد به يكديگر و عدم امكان فورى نفوذ در عرض ۷ و ۸ سياه به علت نياز به دفاع از نقاط ضعيف ياد شده، و عدم امكان استقرار دايمى اسب در پايگاه نيرومند d5
منبع: فدراسيون شطرنج جمهوری اسلامی ايران
/س
يكى از متداولترين و ساده ترين روشهاى ارزيابى مهره ها قرار دادن پياده به عنوان يك واحد نيرو و ارزيابى ساير مهره ها بر اساس آن است:
سه پياده = اسب يا فيل,
پنج پياده= رخ
نه پياده= وزير
ارزش نسبى مهره ها پيچيده تر از آن است كه گفته شد. ارزش عددى و حسابى مهره ها به تنهايى نمى تواند ميزان ارزشيابى باشد.
بازيكن مبتدى ممكن است تا مدتى با اين سیستم ساده حسابى كنار بيايد، ولى بازيكن پيشرفته به خوبى مى داند كه اين سيستم در بسيارى از مواقع نمى تواند به صورت كامل كاربرد داشته باشد.مثلاً يك سوار سبك و دو پياده ارزشى معادل يك رخ دارند، يعنى ۵=۲+۳.
در اينجا مقايسه كاملاً درست است، اما دو فيل در مقابل رخ و يك پياده گرچه از نظر ارزش حسابى معادل است ولى در عمل قدرت و تاثيرشان فرق دارد. يا سه سوار سبك تقريباً ارزشى برابر با دو رخ دارند، در صورتى كه در جدول ارزش نيروها ارزش دو رخ بيشتر است.اين نوع ارزشيابى جنبه انتزاعى دارد و نميتواند در هر مورد مشخصى صادق باشد. اين ارزشيابى حد متوسطى براى بسيارى از وضعيتها مى تواند باشد ولى نمى تواند به عنوان يك اصل پابرجا در هر وضعيتى كاربرد داشته باشد.
ارزش مهره ها نسبى است و با ويژگى هر پوزيسيون رابطه مستقيم دارد. سوارهاى سبك اغلب از نظر ارزش در طول بازى متغييرند.در جريان بازى، نوسانهاى بسيار در ارزش نسبى مهره ها به وجود مى آيد.مثلاً قدرت يك رخ بيشتر از يك سوار سبك است، ولى بعضى از اوقات اسب مستقر در يك پايگاه مركزى همپاى يك رخ مىشود.به نمودار يك توجه كنيد
نمودار يك
اينكار انجام پذير نيست.
A) 1.Ra3 e4!
2.R×a6 Nf3
3.Ra3 e3!
4.Rb3 e2
و سياه بازى را مى برد.
B) 1.Rd1 Nf3
2.Rf1 e4
3.Rd1 e3
با وضع برنده براى سياه.
مى بينيم كه اسب مستقر در خانه d4 با رخ سفيد مقابله ميكند، و چون سياه به ازاى از دست دادن تفاوت پياده اضافى دارد مىتوانيم بگوييم كه سياه وضع بهترى دارد .
قدرت وزير نيز در جريان بازى تغييرات گوناگون مى يابد. معمولاً ما وزير را معادل يك رخ و يك سوار سبك و دو پياده
مى دانيم، ولى موقعيتهاى وجود دارد كه وزير با يك رخ و سوار سبك و پياده قابل مقابله نيست و ارزش كمترى پيدا مى كند. پوزيسيون نمودار ۲ اين مسئله را به خوبى نشان مى دهد
نمودار دو
20.Bd2 Ne4
21.Be3 Nd6
22.Rc1 Nf5
23.Bf4 Bd5
24.Bc4 B×c4
25.R×c4 e5
26.Bg5?
26.R×c6 b×c6,27.B×e5
كه سياه دو رخ در مقابل وزير خواهد داشت ولى پياده هاى ضعيف سياه هدف خوبى براى وزير سفيد هستند و امكاناتى براى تساوى به او مى دهند.
26… ٌ Rd1+
27.Kh2 h6
28.Rc1 Rd7
29.Be3 e4
30.Ne1 Ra-d8
31.Bc5 Be5
32. g3 Rd2
33.Rc2 B×g3+
34.Kg2 Be5
34…… B×f2,35.B×f2 e3,36.Dc3! e×f2,37.R×D2 f×e1=D,38.R×d8+,
و سفيد بازى را مى برد
35.Kf1 R×c2
36.N×c2 Rd1+
37.Ke2 Rb1
38. b4 Rb2
39.Kd2 Bf6
40.B×a7 e5
41.Da4 Nf3+
44.Kd2 Nf3+,45.Ke2 Nd6,46.Dd7 Ng1+.,47.Ke3 Rd1
يا بايد وزير بدهد يا در شبكه ماتى گرفتار خواهد شد.
حال به نوع ديگرى از مبادله نيرو توجه كنيد. به عنوان يك قاعده، سه سوار سبك كمى از وزير قوى ترند.استثنا زمانى به وجود مىآيد كه وزير بتواند به وضعيت حريف نفوذ كند و پياده هاى او را مورد حمله قرار دهد و . سوارهاى سبك در موقعيت هاى دفاعى غير فعال وانفعالى قرار گيرند اگر صاحب سوارهاى سبك بتواند به وضع خود استحكام ببخشد مهره هايش صاحب نيرو وقدرت مىشود و ميتوانند حمله متمركزى را پى ريزى كنند
نمودار ۳ وضعيتى را نشان مى دهد كه در آن سوارهاى سبك سفيد نسبت به وزير سياه برترى دارند
نمودار سه
نوع ديگرى از كشمكش نيروها، مبارزه دو رخ عليه وزير است.در اين حالتها غالباً برترى با دو رخ است و طرفى كه وزير دارد بايد پياده اضافى داشته باشد تا بتوانند با دو رخ مقابله كند.
قدرت دو رخ زمانى بهتر خواهد بود كه به طور متحد در عرض هفت و هشت نفوذ كرده باشند يا در ستونهاى باز به عمل بپردازند.اينجاست كه قدرت محدود وزير به عنوان يك مهره دفاعى نمايان مى گردد.بهترين وضعيت براى وزير هنگامى است كه به پياده هاى ضعيف حمله ور شود يا به موقعيت تضعيف شده شاه حريف نفوذ كند.
اگر سوار سبكى با وزير همكارى داشته باشد، در پوزيسيونهاى باز، فيل و وزير در مقابل دو رخ و اسب شانسهاى بهترى دارد تا وزير تنها در مقابل دو رخ.
نمودار چهار
،متصل نبودن رخهاى سفيد به يكديگر و عدم امكان فورى نفوذ در عرض ۷ و ۸ سياه به علت نياز به دفاع از نقاط ضعيف ياد شده، و عدم امكان استقرار دايمى اسب در پايگاه نيرومند d5
منبع: فدراسيون شطرنج جمهوری اسلامی ايران
/س
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}