آيا بازي هاي المپيک تنها براي تبليغات برپا مي شوند ؟

همزمان با برپايي چند المپيک اخير ، آمارهاي ارائه شده حاکي از بي تفاوتي روز افزون مردم آمريکا به اين واقعه پر سر و صدا و جنجال برانگيز ورزشي مي باشد. نويسنده اين مقاله با ارائه دلايلي نظير پايان يافتن رقابت هاي سياسي جهان دو قطبي ، عدم نياز دولت آمريکا به اثبات قدرت جهاني خويش ، جهاني سازي فرهنگي و افزايش تبادلات ميان فرهنگي ، اختلاف ساعت جهاني و پخش غير زنده اين بازي ها ، معتقد است که بدين ترتيب اين بازي ها تنها براي کشورهايي کوچک و توسعه نيافته اهميتي دوچندان دارد که دولتهايشان به دنبال اهدافي فراتر از اهداف ورزشي هستند . اما در اين ميان ، ابر شرکت هايي نظير کوکاکولا و نايک و مک دونالد را بايد برندگان اصلي اين بازي ها دانست که چرا که با سيطره اي بي چون و چرا بر تبليغات رسانه اي و محيطي اين بازي ها ، سودهاي مالي کلاني را به جيب مي زنند .
اگر از افتخار آفريني چند ورزشکار آمريکايي در بازي هاي پيشين المپيک بگذريم ، شايد مهمترين موضوع قابل ذکر اين است که تعداد تماشاگران اين بازي ها در آمريکا ، رو به کاهش نهاده است .
بسياري از مردم آمريکا ، بازي هاي المپيک را چيزي بيش از سر و صدهاي بوجود آمده کوچه پشتي منزلشان نمي دانند . البته نمي توان منکر اهميت پخش تلويزيوني با تأخير اين بازي ها به دليل اختلاف ساعت موجود شد ، اما بايد نگاهي نيز به دغدغه هاي ابر شرکت هايي داشت که با سرمايه گذاري هاي هنگفت در بخش تبليغات بازي هاي المپيک ، به دنبال سودآوري فراواني بوده اند . اما واقعا به چه دليلي ما آمريکايي ها ، بايد اين بازي ها را دنبال نماييم ؟
من براي پاسخ به اين سؤال با تعدادي از کارشناسان مسائل اجتماعي و فرهنگي صحبت نمودم . اين افراد که به کشورهاي مختلفي تعلق داشتند ، ديدگاه خويش را در مورد اهميت بازي هاي المپيک براي مردم کشورشان بيان نموده اند. اين ديدگاه ها ، توضيح مي دهند که چرا مردم آمريکا ديگر براي اين بازي ها پر سر و صدا ، اهميت قابل توجهي قائل نيستند . در ادامه تعدادي از اين ديدگاه ها را مي خوانيم :
- بازي ها ي المپيک ، اصولا براي ملت هايي اهميت دارد که کوچک دارد که کوچک باشند. لذا ايالات متحده براي اثبات جهاني خويش ، نيازي به اين بازي ها ندارد . بسياري از مردم ايالات متحده احساس مي کنند که تاکنون نيز دولت آمريکا از لحاظ تجاري ، اقتصادي و فرهنگي عامه پسند ، به جايگاهي فراتر از جايگاه حقيقي خويش، رسيده است . بدين ترتيب آمريکايي ها مشوق هاي اندکي براي دست يابي به جايگاهي بهتر دارند.
-ديگر بازي هاي المپيک را نمي توان به عنوان يکي از سمبل هاي تاريخ معاصر نگريست . چرا که در گذشته ، مردم آمريکا با حرارتي خاص اين بازي ها را تعقيب مي نمودند. در آن دوره ، رقابت هاي المپيک يک اتفاق حياتي در دنياي سياست به شمار مي رفت و از اين بازي ها به عنوان يک مرحله از ارتباط بين ملت ها و فرهنگ ها ياد مي گرديد.
- ما نيازمند آن نيستيم که براي تجربه امر « چند فرهنگي » به بازي هاي المپيک پناه ببريم . در گذشته ، يکي از جذابيت هاي کم نظير اين رقابت ها اين بود که ورزشکاران مي توانستند در سايه برگزاري آن ، ديگران و پرچم ها و طرفدار نشان را ببينند . اما اينک برخوردها و مبادلات بين المللي ميان ملت هاي مختلف ، کاملا عادي گرديده و دامنه اين ارتباطات به اداره ها و فروشگاه ها رسيده است .
- چه کساني دشمن ما هستند ؟ امروزه و در محيط پس از جنگ سرد ، ديگر اتحاد جماهير شوروي وجود ندارد تا با آن رژيم مقابله برخيزيم . آيا واقعه مربوط به تيم هاکي روي يخ را در سال 1980 ميلادي به ياد مي آوريد ؟ امروزه ، مهاجران روسي تباري نظير شناگر آمريکايي « لني کرايزر برگ » در حالي در مسابقات بين المللي به مدال هاي مختلف دست مي يابند که بر لباس آنان ، پرچم ايالات متحده به چشم مي خورد.
بسياري از دلايلي که در گذشته مردم آمريکا اين بازي ها را دوست داشتند ، هم اينک نيز وجود دارد ولي در ساير کشورها المپيک همچنان با استقبال فراواني روبه روست ، چرا که شهروندان اين کشورها ، همچنان اين بازي ها را به عنوان يک واقعه فرهنگي با اهميتي فراوان ، مي شناسند.
در نقطه اي ديگر از دنيا يعني ژاپن ، دانشمند مردم شناس اين کشور « کارول هوي » ، با زيرکي اشاره مي نمايد که اين بازي ها ، يکي از نمادها و بخش هاي مهم فرهنگي جامعه ما شناخته مي گردد. به علاوه خانم « هوي » معتقد است که مسابقه دوي ماراتن در سراسر خاک ژاپن با پوشش کامل تلويزيوني ارائه مي گردد ، چرا که مردم کشورش براي استقامت و تلاش جسمي ارزش فراواني قائلند.
کمي نزديک تر به خاک ما يعني در کشور مکزيک ، يکي ديگر از مردم شناسان صاحب نظر « لاراتاباک» گزارش نموده است که مردم کشورش نسبت به خانم « ثريا جيمينز» احساسات زيادي را از خويش نشان مي دهند ، چرا که وي اولين مدال طلاي زنان مکزيک را در رشته وزنه برداري کسب نموده است اصولا اين ورزش ، رشته اي است که معمولا در سراسر دنيا با حکمراني مردان شناخته مي گردد و ورزشي مردانه به حساب مي آيد، اما بسياري از زنان مکزيکي تبار تمايل دارند که در سايه اين قهرمان المپيک ، روابط سنتي موجود را تغيير دهند.
در کشور استراليا نيز که در سال 2000 ميلادي ميزباني اين بازي ها را بر عهده داشت ، ساخت آهنگ توسط « کتي فريمن » نشان از اهميت اين بازي ها داشت . البته آرمان اتحاد کشورها و ملت ها با يکديگر نيز همواره از مسايل مرتبط با بازي هاي المپيک بوده است که در اين ميان ، استراليا نيز تلاش مي نمود که در سايه اين رقابت ها روابط خويش را با مستعمره هايش بهبود بخشد . در سايه اقدامات افرادي نظير فريمن مي توان به اين نتيجه رسيد که بازي هاي المپيک را بايد جدي تر مورد توجه قرار دارد . هر چند عده اي معتقدند که در سايه سيطره فناوري بر ورزش ، هيجان ورزش ها در زندگي رو به کاستي نهاده است .
همه اين مسايل باعث گرديدند که من در مورد اهميت و جايگاه اين بازي ها در ايالات متحده با نگاهي دقيق تر به بررسي بپردازيم . اما چرا همه جا به اين سو حرکت مي نماييم که اهميت اين بازي ها را کم جلوه دهيم ؟
من معتقدم که اين امر ناشي از يک مکانسيم تدافعي مي باشد.
بي ترديد ، علي رغم اينکه ديدگاه آمريکايي ها نسبت به المپيک ، حاکي از بسياري از ويژگي هاي آنان مي باشد، اما مردم اين کشور تمايلي به پذيرش اين خصوصيات ندارند . چرا که اين بازي ها در حقيقت در خدمت منافع تجاري شرکت هاي مک دونالد و کوکاکولا و نايک بوده تا بتوانند در سايه اين جارو جنجال ها ، به سود بيشتري دست يابند . اما اين واقعيت بدين معنا نخواهد بود که هيچ يک از ما سهمي در شکل گيري اين وقايع نداريم ، بلکه بايد نتيجه بگيريم همانطور که دوي ماراتن براي ژاپني ها ، اهميت خاصي دارد ، رويکرد تجاري و پول محور ما نسبت به اين بازي ها ، مي تواند حاکي از ويژگي هاي رفتاري و فرهنگي و اقتصادي و اجتماعي متعددي از ما آمريکايي ها باشد. چرا که سالهاست ما معصوميت اين بازي ها را ، لکه دار نموده ايم .

پي نوشت

1-Robbie Blinkoff: مردم شناس صاحب نام آمريکايي و مدير مؤسسه پژوهشي بالتيمور

منبع: کتاب سياحت غرب
/خ