چرخه ي زندگي چيست؟

چرخه ي زندگي تمام جانداران مراحل يکساني دارد. تولد، رشد و بلوغ. پس چرخه ي زندگي مراحلي است که يک جاندار از تولد تا بلوغ مي گذراند. بدن تمام موجودات در طول اين دوران رشد مي کند و تغييراتي در داخل و خارج آن ايجاد مي شود. هنگامي که تغييرات کامل شد، موجود زنده به بلوغ مي رسد. گياهان بالغ دانه توليد مي کنند و جانوران بالغ آماده توليد مثل مي شوند.

چرخه ي زندگي گياهان:

چرخه ي زندگي در بسياري از گياهان از دانه شروع مي شود. درون هر دانه يک گياه کوچک (يا رويان) و مقداري غذا براي تغذيه و رشد رويان وجود دارد. معمولا دانه ها بعد از افتادن بر روي زمين رشد نمي کنند و بسياري از رويان هاي گياهان مدتي به حال نهفته و غير فعال باقي مي مانند تا زماني که آب و نور آفتاب مناسب به آنها برسد و بعد رشد آنها شروع مي شود. پوسته دانه از خشک شدن رويان جلوگيري مي کند.

چرخه ي زندگي پستاندارن:

تولد و تغذيه بچه هاي پستانداران با ديگر جانوران متفاوت است. بسياري از پستانداران درون بدن مادرانشان رشد مي کنند و زنده از مادر زاده مي شوند و نوزاد پستانداران تنها جانوراني هستند که از شير مادر تغذيه مي کنند و طول دوره شيرخواري متفاوت است. به عنوان مثال توله سگ ها شش هفته شير مي خورند در حالي که بچه فيل ها تا دو سال از شير مادر تغذيه مي کنند. بسياري از پستانداران بعد از تولد بچه ها از آنها مراقبت مي کنند و به آنها راز بقا ياد مي دهند.

چرخه ي زندگاني پرندگان:

همه ي پرندگان براي تخم گذاري به خشکي مي آيند حتي اردک و مرغ دريايي که قسمت زيادي از عمر خود را در آب مي گذرانند. تقريبا تمام پرندگان بعد از تخم گذاري روي تخم ها مي خوابند تا آنها را گرم نگه دارند زيرا رويان داخل تخم احتياج به گرما دارد تا بتواند رشد کند. وقتي جوجه به اندازه کافي بزرگ شد، تخم را شکسته و از آن بيرون مي آيد و چرخه زندگي جديدي شروع مي شود. بسياري از پرندگان هر بار مقدار کمي تخم مي گذارند و از تخم ها و جوجه هايشان مراقبت مي کنند و به آنها غذا مي دهند تا آنها بتوانند لانه را ترک کنند.

چرخه ي زندگي خزندگان:

خزندگان جانوراني هستند که پوست چرمي آنها از فلس پوشيده شد و بسياري از آنها زندگي خود را در تخم شروع مي کنند. نوزاد خزنده، دگرديسي نمي کند، زيرا از نظر شکل ظاهري شبيه والدينش دارد التبه براي بالغ شدن بايد رشد کند. لايه خارجي پوست خزندگان رشد نمي کند؛ بنابراين، آنها بعد از مدتي پوستشان را دور مي اندازند. رشد و پوست اندازي خزندگان تا هنگام مرگشان ادامه مي يابد.

چرخه ي زندگي دوزيستان:

دوزيست به جانداري مي گويند که زندگاني دوگانه دارد. بسياري از دوزيست ها، بخش اول زندگي خود را زير آب مي گذارنند و بعد از بالغ شدن به خشکي مي آيند. لارو دوزيستان بسيار متفاوت از والدينش است. لاروها زير آب زندگي مي کنند و با آبشش نفس مي کشند. آنها گياهخوار هستند و از دم دراز خو براي شنا کردن استفاده مي کنند. در هنگام دگرديسي شش ها و پاها رشد مي کنند و دم از بين مي رود. جانور بالغ در خشکي زندگي مي کند و حشره مي خورد. چرخه ي زندگي دوزيستان در همه ي مراحل وابسته به آب است. تخم بسياري از دوزيستان با پوششي ژله اي پوشيده شده است. تخم ها براي مرطوب نگه داشتن پوست نياز، به هواي مرطوب يا آب دارند.

چرخه ي زندگي بندپايان:

بندپايان جانداراني هستند که پوشش سختي مانند زره از بدن جاندار محافظت مي کند. حشرات، عنکبوت ها، هزار پايان و سخت پوستان مثل خرچنگ، بندپا هستند. تقريبا تمام بندپايان تخم مي گذارند. جاندار ماده معمولا نزديک منابع غذايي تخم گذاري مي کند، زيرا بسياري از والدين بعد از تخم گذاري تخم ها را ترک مي کنند و نوزادان براي تغذيه خود بايد غذا پيدا کنند. چرخه ي زندگي کفش دزوک ها فقط چهار تا هفت هفته طول مي کشد. در اين مدت کوتاه، کفش دوزک از تخم بيرون مي آيد، رشد مي کند، دگرديسي دارد و تخم مي گذارد.

خطرات چرخه ي زندگي:

چرخه ي زندگي يک گونه از جانداران، زماني به پايان مي رسد که تمام جانداران آن گونه، بميرند و نسل جديدي از آنها نداشته باشد. آلودگي و انسان و شکارگران عواملي هستند که مي توانند باعث نابودي نسل گياهان و جانوران شوند. هر گاه گونه اي از جانداران منقرض شوند، چرخه ي زندگي گونه هاي ديگر هم آسيب مي بينند، زيرا هر چرخه ي زندگي براي تداوم حداقل يک چرخه زندگي ديگر نياز دارد. تمام جانوران براي تغذيه به جانوران ديگر يا گياهان نياز دارند. مثلا هر گاه آلودگي آب باعث از بين رفتن قورباغه هاي يک برکه شود، شکارگراني که از قورباغه تغذيه مي کردند، بايد محل جديدي براي زندگي پيدا کنند و اگر تمام قورباغه هاي جهان از بين بروند شکارگراني که فقط از قورباغه تغذيه مي کردند هم از بين مي روند، زيرا ديگر غذايي براي خوردن پيدا نمي کنند. پس اگر يک گونه منقرض شود، دو گونه چرخه زندگي از بين مي رود.
لاک پشت هاي دريايي هم براي تداوم نسلشان با مشکل روبرو هستند. آنها در سواحل شني لانه دارند و تعداد چنين سواحلي بسيار اندک است، زير انسان محل هاي مناسب را با ساختن تفريح گاه هاي گردشگري از بين برده است و بعضي از شکارگران هم محل تخم گذاري لاک پشت دريايي را کشف کرده و تخم هايش را مي خورند. بچه لاک پشت بعد از بيرون آمدن از تخم، بايد به اقيانوس بروند که در طول راه نيز ممکن است توسط خرچنگ ها و مرغ هاي دريايي شکار شوند.

دگرديسي:

بخش مهمي از چرخه ي زندگي بعضي از جانوران مثل قورباغه ها، وزغ ها و سمندرها و بسياري از حشرات است. دگرديسي به تغييراتي گفته مي شود که در ساختمان بدن و رفتارهاي جانداران در هنگام بلوغ رخ مي دهد. قبل از دگرديسي، نوزاد جانداران خيلي متفاوت از پدر و مادرشان به نظر مي رسند و حتي از غذاهاي متفاوتي نسبت به والدين خود استفاده مي کنند. براي مثال نوزاد پروانه (لارو) از برگ تغذيه و با خزيدن به اطراف حرکت مي کند. در حالي که بعد از دگرديسي و بلوغ (پروانه بالغ)، براي پيدا کردن غذا از روي گياهي به روي گياه ديگر پرواز و از شهد شيرين درون گلها تغذيه مي کند.
منبع:شاهد نوجوان
/خ