مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
 

بیماریها زمانی که مسری باشند، در خطرناکترین حالت خود قرار دارند. یک میکروب از یک فرد آلوده می‌تواند تمام جامعه یا شهر را در مدت زمان کوتاهی آلوده سازد. این مقاله اطلاعاتی در خصوص بیماریهایی که دستگاه تنفس را تحت تأثیر قرار می‌دهند، فراهم ساخته است.
اغلب خطرناکترین چیزها، کوچکترین آنها یعنی چیزهایی هستند که با چشم غیر مسلح نمی‌توانیم ببینیم. این گفته قابل بحث است اما با توجه به وجود بیماریهای عفونی، برنده این بحث مشخص است. به این دلیل که عفونتها تا حد زیادی توسط موجودات ریز و غیر قابل مشاهده با چشم غیر مسلح ایجاد و انتشار می‌یابند و موجب ویرانی بسیاری در درون بدن می‌شوند. این موجودات ریز بد ذات، چیزی جز پاتوژنها نیستند که گونه‌های متفاوت ویروسها، باکتریها، قارچها و برخی انگلها را شامل می‌شوند. آنها آلوده می‌سازند، نابود می‌کنند و تکثیر شده و خود را منتشر می‌سازند.
بیماریهای عفونی با عاملی خارجی و قابل سرایت یا با ماهیت مسری بودن شناخته می‌شوند. در حالی که هر ناحیه یا عضو از بدن در معرض اثرات خطرناک چنین میکروارگانیسم‌هایی قرار دارند، برخی نواحی بدن حساس‌تر بوده و عفونت می‌تواند منجر به عوارض تهدید کننده حیات شود. یکی از چنین نواحی، دستگاه تنفس انسان است که ریه‌ها، نایژه و اعصاب و ماهیچه‌های مکانیسم تنفسی را شامل می‌شوند. بیماریهایی که سیستم تنفسی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، حقیقتاً خطرناک می‌باشند به این دلیل که ماهیتاً مسری بوده و ناحیه مهم بدن را که تحت تأثیر قرار می‌دهند، موجب بوجود آمدن ترکیبی خطرناک می‌شوند.

بیماریهای عفونی که دستگاه تنفس را تحت تأثیر قرار می‌دهند

در ذیل برخی از بیماریهای مسری که بر اندامهای تنفسی اثر گذاشته و یا از آنجا سرچشمه می‌گیرند همراه با شرحی از نکات مهم پزشکی به صورت فهرست نشان داده شده است.
 دیفتری

موضوع

شرح

عامل عفونت زا

کورینه‌باکتریوم دیفتری (باکتری)

محل عفونت

بیماری دستگاه تنفسی فوقانی، بینی و گلو

مکانیسم سرایت

هرگونه تماس فیزیکی با فرد آلوده، از طریق هوا، مواد غذایی و یا اشیاء

علائم اصلی

اشکال در تنفس، عفونت گلو، تب، خلط و سرفه خشن یا گرفته، بزرگ شدگی و یا تورم ناحیه گلو

عوارض ناشی از آن

مشکلات قلبی (میوکاردیت)، نارسایی کلیوی، فلج اعصاب، مشکلات تنفسی دائمی. 10% موارد مبتلا ممکن است به مرگ منجر شود.

اقدامات پیشگیرانه

واکسن سه گانه DtaP  و واکسنهای تقویتی

 پرتوسیس (سیاه سرفه)

موضوع

شرح

عامل عفونت زا

بوردتلا پرتوسیس (باکتری)

محل عفونت

عفونت دستگاه تنفسی فوقانی

مکانیسم سرایت

بر اثر عطسه باکتری وارد هوا شده و در آنجا می‌تواند به افراد نزدیک به آن محل منتقل شود

علائم اصلی

سرفه خشک کوتاه و مداوم، آبریزش بینی، استفراغ پس از سرفه، تب خفیف

عوارض ناشی از آن

گوش درد، پنومونی و تشنج. نوزادان (کمتر از 6 ماهه) و کودکان تازه به راه افتاده در معرض خطر ابتلاء به چنین عوارضی می‌باشند. نوزادان همچنین در معرض خطر مرگ قرار دارند. بزرگسالان و کودکان بزرگتر می‌توانند به طور کامل بهبود یابند.

اقدامات پیشگیرانه

تزریق واکسن سه گانه DtaP برای نوزادان و خردسالان. برای بزرگسالان و کودکان بزرگتر بایستی واکسن Tdap (واکسن یادآوری سه گانه) تزریق شود.

 پنومونی

موضوع

شرح

عامل عفونت زا

عوامل متعدد، یا باکتری، قارچ، انگل و یا ویروس

محل عفونت

ریه‌ها

مکانیسم سرایت

تنفس میکروب که از طریق هوای آلوده شده توسط فرد مبتلا پخش می‌شود

علائم اصلی

تب، احساس خستگی و بی اشتهایی، تعریق و لرز، سرفه همراه با درد قفسه سینه، اشکال در تنفس

عوارض ناشی از آن

تشکیل آبسه در ریه‌ها (آمپیم Empyema )، نارسایی شدید و طولانی مدت دستگاه تنفس. سپسیس (عفونت خون) و سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS ) نیز می‌تواند رخ دهد.

اقدامات پیشگیرانه

تزریق واکسن فصلی آنفولانزا و واکسن پنوموکوک به محافظت از فرد کمک می‌کند

 سل

موضوع

شرح

عامل عفونت زا

میکوباکتریوم توبرکلوزیس (باکتری)

محل عفونت

ریه‌ها

مکانیسم سرایت

به هنگام عطسه و یا سرفه فرد مبتلا به مرض سل، ترشحات دهان به بیرون ریخته شده  و افراد نزدیک به فرد مبتلا می‌توانند از طریق میکروبهای موجود در هوا مبتلا شوند.

علائم اصلی

سرفه طولانی مدت، گاهی اوقات وجود خون در سرفه، درد تیز در قفسه سینه، از دست دادن اشتها و رنگ پریدگی پوست، تب همراه با لرز و عرق

عوارض ناشی از آن

ممکن است صدمه دائمی به ریه برسد. در صورتی که اجازه داده مرض سل بدتر شود، می‌تواند موجب مرگ فرد گردد.

اقدامات پیشگیرانه

واکسن ب ث ژ (BCG ) (واکسن سل)  در بیشتر کشورها استفاده می‌شود اما به طور کامل احتمال خطر را از بین نمی‌برد.

 هیستوپلاسموزیس ریوی اولیه

موضوع

شرح

عامل عفونت زا

هیستوپلاسما کپسولاتوم (قارچ)

محل عفونت

ریه‌ها

مکانیسم سرایت

این قارچ در فضله‌ی پرنده و خفاش و خاک وجود دارد. استنشاق هاگ موجب بروز این بیماری خواهد شد، این بیماری از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

علائم اصلی

ناراحتی قفسه سینه، درد در مفاصل و عضلات، تب خفیف و سرفه، بثورات پوستی، در اکثر موارد هیچ علائمی نشان داده نمی‌شود.

عوارض ناشی از آن

این عفونت در صورت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن، می‌تواند به سایر اندامها سرایت نماید. چنانچه اجازه داده بیماری بدتر شود، می‌تواند به بیماری مزمن و یا دائمی تبدیل شود.

اقدامات پیشگیرانه

هیچ گونه واکسیناسیونی وجود ندارد. در بهترین حالت بایستی از رفتن به مناطق بومگیر با خاک آلوده خودداری کرد. این مناطق میسی‌سیپی و دره‌های رودخانه اوهایو را شامل می‌شود.

 برونشیت حاد

موضوع

شرح

عامل عفونت زا

پاتوژنهای ویروسی (رینوویروس) یا باکتریایی

محل عفونت

نایژه یا راه‌های هوایی ریه‌ها

مکانیسم سرایت

انتقال از طریق تماس فیزیکی با فرد آلوده، همچنین می‌تواند از طریق هوا انتقال یابد

علائم اصلی

سرفه همراه با تولید خلط، تب خفیف، خس خس سینه و خستگی

عوارض ناشی از آن

وقوع مکرر آن منجر به برونشیت مزمن می‌شود. آسم، سل و سینوزیت عوارض طولانی مدتی هستند که در صورت بدتر شدن این وضعیت پیش می‌آیند.

اقدامات پیشگیرانه

ترزیق سالانه واکسن آنفولانزا به پیشگیری این بیماری کمک می‌کند. واکسن پنومونکوکال خطر ابتلا به پنومونی را کاهش می‌دهد.

از فهرست بیماریهای دستگاه تنفس که در بالا ذکر شد، می‌توان دریافت که چنین عوارضی پیامدهای بسیار جدی به همراه داشته و می‌توانند باعث مرگ فرد شوند. برخی بیماریها مانند دیفتری تقریباً در ایالات متحده ریشه کن شده‌اند اما در کشورهای جهان سوم، کمبود واکسیناسیون و شرایط زندگی غیر بهداشتی می‌تواند به عفونت و سرعت بالای شیوع منجر شده و در نهایت یه یک بیماری اپیدمی تبدیل ‌شوند. بهترین راه دفاعی در برابر بیماریهای عفونی دستگاه تنفس یا هر ناحیه از بدن پیشگیری از طریق واکسیناسیون به موقع و مؤثر یا قرنطینه سریع و درمان موارد آلوده جهت جلوگیری از پخش شدن آن است.