تغذيه مناسب براي کودکان بيش فعال

بيش فعالي يک اختلال رفتاري شايع است که حدود 8 تا 10 درصد از کودکان سنين پيش دبستاني به آن مبتلا هستند. احتمال ابتلا به اين اختلال در پسران 3 برابر بيشتر از دختران است، اما علت اين تفاوت هنوز ناشناخته است. مطالعات فراواني روي نقش عوامل تغذيه اي در بيش فعالي کودکان مبتلا انجام شده است که نتايج برخي از آنها را مرور مي کنيم:

1-اسيدهاي چرب ضروري

برخي از اسيدهاي چرب که در بدن ساخته نمي شوند، ولي در حفظ سلامت انسان نقش حياتي به عهده دارند، اسيدهاي چرب ضروري ناميده مي شوند. اسيدهاي چرب ضروري عبارتند از: اسيدهاي چرب امگا - 3، امگا -6 و آراشيدونيک اسيد.
مغز انسان حدود 6 درصد چربي دارد که اسيدهاي چرب امگا - 3 سهم بيشتري را به خود اختصاص داده است. يکي از نقش هاي مهم اسيدهاي چرب ضروري، ارتباط و انتقال بين سلول هاي مغز است. اسيد چرب امگا - 3 که براي رشد و عملکرد مغز ضروري است ممکن است رفتار، حافظه و کمبودهاي رفتاري و شخصيتي را بهبود بخشد. يافته هاي مطالعات نشان داده است کودکان مبتلا به بيش فعالي داراي سطح پايين تري از اسيدهاي چرب ضروري هستند که در نتيجه مشکلاتي در يادگيري، رفتار، خواب و عملکرد ايمني آنان ايجاد مي کند؛ به طوري که در پسران 6 تا 12 سال که داراي سطح پايين اسيدهاي چرب امگا -3 بودند، مشکلات کم خوابي بيشتري ديده شده است.
بهترين منبع اسيدهاي چرب امگا -3، ماهي هاي آزاد مثل سالمون، ساردين، ميگو و شاه ماهي است و منابع اسيدهاي چرب امگا -6، کنجد، تخمه کدو تنبل و تخمه آفتابگردان هستند. ديگر منابع اسيدهاي چرب ضروري (امگا -3 و امگا -6) مغزها (گردو، بادام، پسته و. . . )، لوبياي سويا، روغن بادام زميني و روغن زيتون است.

2-روي

يافته هاي مختلف ارتباط بين کمبود روي و بيش فعالي را نشان داده است، به طوري که سطح سرمي روي در کودکان مبتلا به بيش فعالي به طور قابل توجهي پايين تر از کودکان طبيعي بوده است. کمبود روي در کودکان مشکلاتي از قبيل خشونت، کج خلقي، گريه هاي زياد، بيزاري و نفرت و ناتواني در تمرکز را ايجاد مي کند. گوشت، ماکيان، شير و محصولات لبني 80 درصد کل ميزان روي مواد غذايي را تشکيل مي دهند. جگر، پنير، غلات کامل، لوبياهاي خشک، مغزها و محصولات سويا نيز منابع نسبتا خوب روي هستند.

3-کلسيم

کمبود کلسيم ممکن است بيش فعالي را به وجود آورد. بنابراين مي توان با تنظيم يک برنامه غذايي مناسب حاوي کلسيم نظير شير، پنير، ماست، نان، بستني، سبزيجات برگ سبز مانند کلم، برگ هاي سبز شلغم، يا مکمل هاي کلسيم، اين کمبود را بر طرف کرد.

4-منيزيم

نتايج برخي از بررسي ها نشان داده اند که کمبود منيزيم در کودکان بيش فعال وجود دارد، به طوري که با دريافت منيزيم بيش فعالي در آنان به ميزان قابل توجهي کاهش يافته است. منابع غذايي منيزيم عبارتند از: مغزها، حبوبات، غلات آسياب نشده و نيز سبزيجات برگ تيره و شير.

5-ويتامين هاي گروه B

کمبود ويتامين هاي گروه B در کودکان بيش فعال شايع است. نتايح يک مطالعه روي 27 کودک مبتلا به بيش فعالي نشان داد که مصرف روزانه 200 تا 300 گرم فسفاتيديل سرين به مدت 2 ماه منجر به بهبودي قابل توجهي (92 درصد) در ظرفيت يادگيري و رفتاري آنان شده اشت.

6-شکر

يافته هاي برخي از مطالعات نشان داده اند که مصرف شکر ممکن است سطح آدرنالين را در کودکان به ميزان 10 برابر افزايش دهد. بنابراين اين نتايج بيانگر ارتباط مستقيم بين رفتارهاي خشونت آميز با دريافت شکر بالاست.

آلرژي هاي غذايي

آلرژي هاي غذايي به يکي از مواد غذايي مانند شکر، شکلات، تخم مرغ، گندم، رنگ ها، طعم دهنده ها، افزودني ها و ذرت مني توانند باعث بروز نشانه هايي از بيش فعالي شود که در حال حاضر حذف اين مواد از برنامه غذايي کودکان آسان نيست زيرا به راحتي در دسترس کودکان است. مي توانيم اين مواد غذايي را تا 2 هفته حذف کنيم بعد از 2 هفته هر 2 روز درميان، هر کدام را به غذاي کودک اضافه کنيم. به وسيله حذف کردن اين مواد از برنامه غذايي و بازگرداندن آن بعد از مدتي مي توانيد تشخيص دهيد که کودک به کداميک حساسيت دارد و آيا کودک نشانه هايي از بيش فعالي دارد يا خير؟
توصيه هاي تغذيه اي براي کودکان مبتلا به بيش فعالي
-رژيم کم شکر، پرهيز از خوردن قندهاي ساده و شيريني ها
-استفاده بيشتر از پروتئين ها مثل مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز
-حذف يا کاهش آلرژن هاي غذايي مثل: بادام زميني، تخم مرغ، پنير، شکر، گندم، سويا، گيلاس، آلبالو، توت فرنگي، کشمش، هلو، آلو، پرتقال، سيب، توت، گوجه فرنگي، خيار، آدامس، شکلات، بيسکويت، نوشابه ها، سس، آبليمو، کنسروها، مربا، ترشي، کمپوت ها، قهوه و چاي.
-درمان کمبودهاي تغذيه اي و استفاده از مکمل هاي غذايي
-حذف يا کاهش افزودني هاي خوراکي و رنگ هاي مصنوعي مثل: ادويه هاي معطر، آبنبات ها، کيک ها، دسرها و نوشابه ها
-استفاده از منابع غذايي حاوي امگا -3 مانند ماهي، روغن زيتون و گردو در برنامه غذايي روزانه
-استفاده از ميوه و سبزي تازه
-حذف غذاهاي سرخ شده
-حذف کاکائو، شکلات هاي حاوي قهوه و نسکافه، نوشابه هاي رنگي، چيپس و پفک
-افزايش مصرف آب
منبع:ماهنامه دنياي سلامت شماره 33
/س