بیماری‌های حلق و مری

حلق در عقب دهان قرار دارد و مری كه راه عبور غذا است به یك دیگر مربوط می‌شوند. هم‌چنین به وسیله‌ی حفرات بین نای و نایژه كه راه عبور هوا هستند به یكدیگر ارتباط پیدا می‌كنند. معمولاً باید از حلق، یا غذا عبور كند یا هوا، به خاطر این عمل است كه هنگام بلع و فرو رفتن غذا در همان لحظه تنفس قطع می‌گردد. برای این كه غذا یا خوراكی قابل بلع وارد نای نشود زبان به كام (سقف دهان) می‌چسبد و راه دهان را می‌بندد، زبان كوچك بالا می‌آید و راه بینی را مسدود می‌سازد و دریچه‌ی نای روی حنجره خم می‌شود و راه نای را سد می‌كند. در این هنگام ماهیچه‌های حلق به لقمه فشار می‌آورند و آن را در مری كه تنها راه باقیمانده است وارد می‌كنند.
اگر در موقع بلع غذا، در اثر خنده یا صحبت كردن راه‌های هوا باز شود ذرات غذا ممكن است وارد نای گردد و موجب سرفه‌های شدید و پی در پی شود، حتی ممكن است شخص را تلف كند. برای این امر در اسلام دستور است كه در موقع غذا خوردن صحبت كردن مكروه است. ولی از آنجا كه خالق بشر، رحمانیتش عام است، در این مكان مأموری گماشته به نام سرفه كه او در آن هنگام فوراً مشغول انجام مأموریت خود می‌گردد و سرفه‌های پی در پی و بسیار شدید ایجاد می‌كند تا آن ذره‌ی خوراكی وارد شده را به بیرون پرتاب كند و تا كاملاً خارج نگردد سرفه آرام نخواهد شد.

نای یا خرخره

نای لوله‌ای است حدوداً به طول 12 سانتی متر كه قسمت عقب آن مسطح می‌باشد. نای برخلاف مری همیشه باز است. زیرا در داخل آن غضروفی دارد كه نمی‌گذارد بسته شود. در داخل نای غده‌های كوچكی وجود دارد كه مایع نرم و لزجی از آن‌ها ترشح می‌شود تا درون نای همیشه مرطوب بماند. ولی در مواقع زكام این غده‌ها مایع اولیه خود را از دست می‌دهند و مبدل می‌شوند به مایع غلیظ كه به مرور جمع شده و اخلاط سینه را تشكیل می‌دهد. در سطح نای مژه‌های نازكی وجود دارد كه دائماً از پایین به بالا حركت و ترشحات غده‌ها را به طرف حلق هدایت می‌كنند. نای در قسمت پایین به دو شاخه تقسیم می‌شود كه هر شاخه را یك نایژه نامیده‌اند، هر نایژه درون یك شش وارد می‌شود و مانند درخت به شاخه‌های بسیار زیادی منشعب می‌گردد. آخرین انشعاب نایژه‌ها بسیار نازك می‌شوند و حدود نیم میلی متر قطر دارند، آن‌ها وارد كیسه‌های كوچكی می‌شوند كه به آن‌ها كیسه‌های هوایی می‌گویند. دیواره‌های كیسه‌های هوایی بسیار چین خورده است و از كاغذهای زرورقی هم نازكتر هستند و تعداد آن‌ها را به یك میلیون عدد تخمین زده‌اند.

صوت و صدا

عبور و جریان هوا در لوله‌های نای، تارآواهای خشك نای را مرتعش می‌كند و از این رو ارتعاش صدا تولید می‌گردد. از آنجا كه ساختمان تارآوا در سلسله بشر مختلف می‌باشد، صدای حاصل از آن هم متفاوت خواهد بود. به طوری كه بعضی صداها نرم، بعضی خشن، بعضی كلفت و بعضی نازك می‌باشند. صدای اغلب بانوان (جنس مؤنث) آرام، نرم و نازك می‌باشد. علت آن همان اختلاف تارهای آوا خواهد بود. بیماری‌ها و تغییرات ناگهانی خشك نای طنین صدا را تغییر می‌دهد. در ورم خشك نای و لوله‌ی نای، صدا كلفت یا خشن و در ورم نزله این عضو،‌ صدا به كلی قطع خواهد شد. ولی تغییر مهم و قابل ملاحظه‌ی آن در بیماری‌های گریپ شدید و سرماخوردگی سخت و برونشیت و زكام و لوزه و لوزتین بسیار مشهود است. اگر نای و تارآواها مبتلا به فلج خشك نای گردد، صدا به طور كلی قطع خواهد شد.

بلع و اقسام آن

به طور كلی بلع بر سه قسم است: 1-بلع دهانی، 2-بلع حلقی، 3-بلع مری

1-بلع دهان:

در بلع دهانی غذای جویده شده به وسیله‌ی دندان‌ها با كمك بزاق (آب دهان) مرطوب و خمیر می‌گردد و هنگامی كه آماده‌ی پایین رفتن شد آن را تحویل دستگاه بلع حلقی می‌دهد.

2-بلع حلقی:

در بلع حلقی پس از آن كه غذا جویده شد و نرم و مرطوب گردید، قوه‌ی جاذبه لقمه را از فضای دهان جذب و وارد حلق می‌نماید. حلق هم در این جا مأموریت خود را انجام داده و غذا را تحویل دستگاه مری می‌دهد. اما باید بدانید كه در اینجا همین قوه‌ی جاذبه اگر از كار باز ایستد و عمل خود را نتواند انجام دهد حتی یك قطره آب هم از گلو پایین نخواهد رفت.

3-بلع مری:

در بلع مری بر اثر انقباضات ماهیچه‌های حلقوی و طولی كه متناوب صورت می‌گیرد، به مرور و به ترتیب غذا به طرف معده رانده می‌شود، این حركت تدریجی مری را حركت دودی هم می‌نامند.

حنجره و طناب‌های صوتی

حنجره در بالای نای قرار دارد و محل تولید صدا می‌باشد و درون حنجره تیغه‌های گوشتی مخصوصی به نام طناب‌های صوتی وجود دارد.

خمیازه

خمیازه عبارت است از یك دم ملایم و طولانی كه غالباً در مواقع گرسنگی، خستگی، كسلی، كم‌خوابی، بی‌خوابی و گاهی در اثر بیماری‌های معده و روده و بعضی مواقع و در بروز و ظهور تب مخصوصاً تب‌های سه یك و تب مالاریا ایجاد خواهد شد. بعضی اوقات با مشاهده‌ی خمیازه‌ی دیگران یا به زبان آوردن نام خمیازه و این‌گونه موارد نیز خمیازه بروز می‌كند.
اشخاص مبتلا به دود یا چای یا مواد مخدر نیز اگر از ساعت‌های معمولی همیشگی دود یا چای یا مصرف مواد آن‌ها دیر شود مرتباً‌ شروع به خمیازه می‌نمایند. هنگام خمیازه دهان باز یا نیمه باز و گاهی دست‌ها به عقب و سینه حالت كشیدگی و باز شدن پیدا می‌كند و حركت غیرعادی به شخص دست می‌دهد.
علاج خمیازه را فقط باید به وسیله‌ی همان نوع كه عارض شده است معالجه كرد. یعنی اگر در اثر دیر رسیدن دود یا چای یا مواد دیگر ایجاد شده است باید با مصرف دود یا نوشیدن چای و رساندن مورفین یا كوكائین یا نیكوتین و غیره به بدن جبران كرد تا خمیازه برطرف گردد و دیگر تكرار نشود. یا اگر در اثر خستگی باشد باید با خوابیدن یا دراز كشیدن و استراحت آن را برطرف كرد، یا اگر مقدمه‌ی تب باشد كپسول عصاره‌ی كنكینا یا عصاره‌ی بید یا آن چه كه پزشك تجویز كرده است را میل فرمایید تا از كشیدن خمیازه نجات یابید.

عطسه

عطسه عبارت است از بازدم سریع و مقطع غیرارادی كه در نتیجه‌ی تحریك مخاط بینی در اثر زكام، برونشیت، سرماخوردگی، گرد و غبار یا نگاه كردن ناگهانی در نور خورشید با تحریكات بینی حاصل می‌گردد. عطسه در انسان، میمون، سگ و گوسفند مشاهده می‌شود و در سایر حیوانات و جانوران ملاحظه نشده است.

درد گردن

این قسمت در مقایسه با سایر قسمت‌های ستون فقرات از حمایت كمتری برخوردار بوده و به این جهت در مقابل صدمات و اختلالات، مستعدتر و آسیب پذیرتر است. گردن درد همانند كمردرد ممكن است در نتیجه‌ی اختلالات و وضعیت‌های غیرعادی عضلات، رباطات و اعصاب باشد و همین طور ممكن است ناشی از وضعیت‌های غیرعادی در مفصل‌ها و استخوان‌ها باشد.
عللی كه به طور شایع باعث درد در این ناحیه می‌شود، عبارتند از: بیماری آرتروز استخوانی (1)، آرتروز شبه روماتیسمی(2)، و تحلیل و تخریب اجزاء گردن. (3)
هم‌چنین جراحت‌های حاصل از ضربه یا تكان شدید، سقوط و حوادث ورزشی نیز می‌توانند خسارت‌های واقعی به گردن وارد سازند.
ممكن است گردن گاهی در اثر بلند و كوتاه شدن زیر سر هنگام خواب ناراحت شده و احساس ناراحتی و كمی درد كند، یا در اثر یكنواخت نگه داشتن سر یا سرمازدگی و یا علل دیگری احساس خشكیدگی و درد كند و در اثر آن انسان نتواند سر و گردن را به جانب چپ یا راست بگرداند.
برای درمان صحیح، استفاده از برنامه‌ی مناسب جهت بازگشت سلامتی، اساسی‌ترین موضوع تشخیص صحیح است. داروهای مورد استفاده معمولاً شامل: آسپرین، یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی از قبیل آیبوپروفن (4) و یا سایر داروهای ضد درد و داروهای شل كننده عضلات هستند. ضمناً اگر به گردن درد دچار شدید بهتر آن است كه شیر، فرنی، شیربرنج،‌ آش‌های ساده بیشتر میل كنید و از خوردن آب یخ، دوغ، بستنی، شربت آلات خودداری كنید تا به كلی مجاری تنفس و گردن از حالت التهاب و ناراحتی بیرون آمده و راحت شود.
در چنین مواقع می‌توانید روغن خاكستری یا روغن گل به گردن بمالید و با دست آرام و نرم مالش داده تا رگ‌های روی هم رفته از یكدیگر جدا شوند بعد یك پارچه یا دستمال یا شال را گرم كرده و به دور گردن ببندید تا نرم شده و به حالت طبیعی اولیه بازگردد.
• صبح ناشتا و قبل از صرف صبحانه شخص دیگری بعد از چرب كردن گردن با انگشت سبابه، وسط گردن را آرام مالش داده و به جانب بالا و پایین و چپ و راست بگرداند و لاله‌های گوش را گرفته به جانب بالا بكشد و بعد گردن را در بین كف دست‌ها قرار داده و به جانب چپ و راست محكم و با سرعت تكان دهد تا رگ‌ها به جای خود بازگردند و درد گردن آرام شود.
• شست خود را در وسط سق یعنی سقف دهان گذارده و چندین بار خرنش بكشید یعنی صدا را به حالتی بالا دهید كه فشار بر گلو واقع شده و رگ‌ها جابه جا شوند تا درد گردن بهبود یابد.
• برگ‌های آویشن تازه را خورد كرده و بدون آب درر ظرفی سربسته ریخته و بپزید و بعد داخل گاز یا پارچه‌ای تمیز بپیچید و تا گرم است روی گردن بگذارید.

گرفتگی صدا

حنجره (5) وظیفه‌ی تولید صدا را برعهده دارد. صدا هنگام عبور هوای ریه‌ها از بین دو نوار فیبری داخل حنجره كه تارهای صوتی نامیده می‌شوند، به وجود می‌آید. صداهای تولید شده توسط نوسان تارها كه به وسیله‌ی زبان و دهان صورت می‌گیرد به شكل كلام درمی‌آید.
غده‌های كوچك و غیرسرطانی بر روی تارهای صوتی وجود دارد كه باعث گرفتگی صدا می‌شود. این بیماری در پسران و زنان بالغ رایج‌تر است. استفاده‌ی بیش از حد از صدا می‌تواند خطرساز باشد. فشار دائم روی تارهای صوتی گاهی اوقات باعث به وجود آمدن گره‌های خاكستری رنگ كوچك بر روی تارهای صوتی حنجره می‌گردد. اندازه‌ی این گره‌ها از نوك سوزن تا یك دانه انگور متفاوت است. این‌ها گاهی باعث ایجاد ضایعه بر روی تارهای صوتی می‌گردند. این حالت در افرادی كه بیش از حد از صدای خود برای مدت طولانی استفاده می‌كنند به وجود می‌آید. برای مثال خوانندگان و معلمان ممكن است دچار این بیماری شوند. نوشیدن الكل و سیگار كشیدن علائم را تشدید می‌كنند. گره‌ها گاهی اوقات در كودكان پر سر و صدا به خصوص پسران بروز می‌كنند. علایم شامل افزایش گرفتگی صدا كه به طور ناگهانی یا تدریجی به وجود می‌آید و از دست دادن ناگهانی صدا می‌باشند. اگر بیش از 2 هفته بیماری طول بكشد بایستی شما با پزشك مشورت كنید. چون بعضی انواع سرطان حنجره نیز همین علائم را دارند.
در صورت بروز این مشكل بایستی از حرف زدن بلند، فریاد كشیدن، خوراكی‌های سرد، ترش و محرك منجمله انواع فلفل و ادویه‌جات كاملاً خودداری كنید. بیشتر از مایعات گرم، آش جو، ‌سوپ جو و كدو و گوشت مرغ، هویج، زردك، كلم پخته، شلغم، آب هویج خام با شیر و تمرهندی، مویز با انجیر، بامیه، تخم كرفس، جوشانده‌ی سه پستان، تخم شنبلیله، آب دم كرده‌ی جعفری تازه، آب دم كرده‌ی شاخه و برگ و ثمره‌ی چنار، آب دم كرده‌ی ریشه و گل و برگ خطمی بیشتر استفاده كنید.
برای درمان آن مریم نخودی، بادرنجبویه، پر سیاوشان، گل نیلوفر، مغز ناخنك، ریشه‌ی كاسنی، تخم كاسنی، تخم گشنیز، مخلصه، شاه تره، پوست هلیله‌ی زرد، ریوند چینی، سنامكی، گل محمدی، تاج‌ریزی و كوكنار از هركدام 2 مثقال نیم كوب كرده و 10 قسمت كنید، هر روز یك قسمت از آن را قبل از صبحانه بجوشانید، سپس آب آن را صاف و شیرین كرده و بنوشید.
• چند شاخه جعفری تازه را در یك لیتر آب جوش بریزید و دم كنید و آن آب را به مرور در طول روز بنوشید.
• صبح ناشتا تخم جعفری كوبیده شده را در شیر گرم بریزید و گرم گرم بنوشید.
• صبح، ظهر و شب هر بار 5 گرم صمغ عربی كوبیده شده را با شیر گرم یا آب گرم مخلوط كنید، گرم و به مرور بنوشید.
• تخم گشنیز، تخم كاسنی، تخم كرفس، تباشیر هندی، قدومه‌ی شیرازی، دانه‌های بِه، سه پستان، تخم شربتی و تخم مرو را كوبیده و هر روز صبح، ظهر و شب مقداری از آن را با آب سرد كفلمه كنید.
• بیست گرم برگ بارهنگ را در نیم لیتر آب 3 دقیقه بجوشانید بعد 15 دقیقه دم كنید و پس از سرد شدن آب آن را صاف و روزی سه بار با آن غرغره كنید.
• پیاز را در خاكستر گرم بپزید و بعد با كمی كره و كمی روغن زیتون مخلوط كنید و بخورید.
• سی گرم برگ كرفس را در یك لیتر آب بجوشانید سپس آب آن را با شیر مخلوط كرده و بخورید.
• پنجاه گرم شیرین بیان را در یك لیتر آب بجوشانید و بعد از 12 دقیقه دم كنید و در طول روز تدریجاً آب آن را میل فرمایید.
• گل خطمی و گل زوفا و انجیر را مخلوط كرده، بجوشانید و آب آن را صاف كنید و گرم بنوشید.
• پنج عدد برگ كلم قرمز را در آب بجوشانید و آبش را بنوشید.
• هر صبح و شب هر بار 5 گرم تخم شنبلیله را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• یك حبه سیر را در یك لیوان شیر بجوشانید و آن را گرم بنوشید.
• لعاب اسفرزه را در طول روز هم در گلو غرغره كنید و هم بخورید.
• آب گشنیز تازه را بگیرید، روی یك ورقه سرب نازك بمالید و آن را روی گلو بگذارید و با دستمالی ببندید.

گرفتگی صدا از گرمی و حرارت:

اگر گرفتگی صدا در اثر گرمی و حرارت بدن باشد، ابتدا برای برطرف كردن گرمی و حرارت بدن اقدام كنید. دائم در طول روز به جای آب خوردن از لعاب اسفرزه استفاده كنید و قبل از نوشیدن آن را در گلو هم غرغره كنید.
• كمی كره‌ی تازه‌ی خالص گاو را با شكر ساییده شده مخلوط كرده و بخورید.
• یك عدد انار شیرین بزرگ را در فِر یا تنور یا در خاكستر گرم بپزید و بعد سر آن را باز كنید و مقداری روغن بادام شیرین و مقداری روغن بنفشه داخل آن بریزید و آن را نیم گرم و جرعه جرعه میل فرمایید.

گرفتگی صدا در اثر رطوبت:

اگر در اثر سردی و رطوبت صدای شما دچار گرفتگی شده است اول رفع رطوبت كنید، سپس برگ كلم را با سیر و تره بجوشانید و آب آن را به طور گرم و به مرور بنوشید.
• كلم را با انجیر خشك مخلوط كرده، بپزید و آب صاف كرده‌ی آن را با عسل قوام آورید و چند مرتبه در طول روز هر بار دو قاشق از آن را با آب نیم گرم مخلوط و بخورید.

گرفتگی صدا در اثر گریپ:

اگر در اثر گریپ دچار گرفتگی صدا شده‌اید، به جای غذا از نشاسته‌ی پخته با روغن بادام شیرین، شیر، شیربرنج، فرنی و یا مغز بادام و به جای آب از ماءالشعیر استفاده كنید.
• پر سیاوشان و تخم مرو از هركدام 10 گرم، مغز ناخنك، گل بنفشه و گل پنیرك از هركدام 20 گرم، خارخاسك 30 گرم، همه را مخلوط كرده و بجوشانید و هر صبح، ظهر و شب هر بار مقداری از آن را بنوشید.
• گل حلوا، گل خطمی، گل پنیرك و پر سیاوشان از هركدام 10 گرم. ریشه‌ی خطمی 20 گرم، ریشه‌ی كاسنی 40 گرم و ریشه‌ی شیرین بیان 50 گرم، همه را نیم كوب و به 10 قسمت تقسیم كنید. هر قسمت را شب در آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین كرده، بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدداً در آب جوش خیس كنید و شب باز هم بجوشانید و آب آن را شیرین كنید و بنوشید.

گرفتگی صدا از سرماخوردگی:

اگر در اثر سرماخوردگی دچار گرفتگی صدا شده‌اید، هر روز صبح و شب هر مرتبه 5 گرم گل كافشه را بجوشانید و بعد آب آن را صاف و شیرین كرده، بنوشید.
• سه پستان و قدومه‌ی شیرازی از هركدام 20 گرم، تخم شنبلیله و تخم كتان از هركدام 50 گرم همه را مخلوط و 10 قسمت كنید. هر صبح و عصر هر مرتبه یك قسمت از آن را در یك لیوان آب جوش مخلوط و با شكر شیرین ساخته، میل كنید.
• هر صبح و شب مقداری از مخلوط انجیر، مویز و ریشه‌ی خطمی را بجوشانید، آبش را صاف كرده و گرم بنوشید.
• هر صبح و شب قبل از غذا مقداری نشاسته را در شیر مخلوط و بنوشید.
• دانه‌های بِه، صمغ عربی، مسطكی رومی، كتیرا سفید مفتولی، قدومه‌ی شیرازی و تخم كتان از هركدام 10 گرم را مخلوط و نرم بسایید. بعد مغز تخم كدو، مغز تخم گرمك و مغز تخم هندوانه از هركدام 50 گرم را جداگانه نرم بكوبید، همه را مخلوط كنید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق غذاخوری را در یك لیوان آب جوش مخلوط، كمی شكر به آن اضافه كرده و خوب هَم بزنید و پس از مدتی ماندن به مرور میل فرمایید.

كلفت شدگی صدا

اگر دچار كلفتی صدا شده‌اید، شخص دیگری باید قفسه‌ی صدری شما را ماساژ دهد تا عرق كنید و چند روز غذاهای لطیف مانند آش جو با گشنیز و كدو و جعفری و تره و مرغ و آرد گندم و آرد جو با شیره‌ی شیرین بیان را به صورت حریره استفاده كنید و از مصرف خوراكی‌های سرخ كرده، یخ كرده، ترشی‌جات، شیرینی‌های قنادی، خوراكی‌های محرك، انواع فلفل و ادویه‌جات پرهیز كنید.
• ریشه‌ی شیرین بیان، صمغ عربی، دانه‌های بِه را در طول روز در دهان نگه دارید و بمكید.
• پنج گرم دانه‌های اسفند را با 10 گرم گل زوفا و 25 گرم كنجد نرم بسایید و مخلوط آن را در 250 گرم عسل بریزید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری میل كنید.
• تخم پنبه و مغز چلغوزه از هركدام 1 مثقال، تخم شنبلیله‌ی بو داده و تخم كتان از هركدام 4 مثقال را نرم بكوبید و با 250 گرم عسل مخلوط و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری میل فرمایید.

جهت خوش صدایی:

در صورتی كه مایل هستید هنگام خواندن آواز صدا صاف شده و آواز عالی گردد. جهت بالا بردن كیفیت صدا گاهی از شیرین بیان استفاده كنید یا برگ كرفس را بجوشانید و آب آن را بنوشید و نیز 30 دقیقه قبل از استفاده از آواز، یك قاشق شربت خوری كُم عربیك را در یك لیوان آب جوش حل كنید و گرم و به مرور بنوشید.

باز شدن صدا:

به منظور باز شدن صدا می‌توانید از والك، شكر تیقال و آب جوشانده‌ی تره استفاده كنید. اگر میل داشتید دارو مصرف كنید، بهتر است كتیرای گل سفید خوراكی را نرم بسایید و با شكر ساییده شده و روغن بادام شیرین مخلوط كنید و بخورید.
• مقداری كرفس را بجوشانید و آب آن را صاف كرده و بنوشید.
• مقداری نخود را در یك لیوان شیر بجوشانید و آن شیر را بنوشید.
• چهل گرم گل تودری را با 2 گرم عصاره‌ی شیرین بیان در یك لیتر آب بجوشانید تا یك سوم آب آن باقی بماند، بعد صاف و پس از سرد شدن 200 گرم عسل و 250 گرم شكر سرخ را با آب آن مخلوط كنید و در بن ماری گذارده و دایم هَم بزنید تا غلیظ شود و به مرور مصرف كنید.
• گل زوفا، پر سیاوشان، بادرنجبویه، مرزنجوش و ریشه‌ی اریسا از هركدام 25 گرم مخلوط و نیم كوب كنید. سپس آن را 5 قسمت كنید. هر قسمت را یك روز بجوشانید و آب آن را صبح و عصر، شیرین كنید و بنوشید.

قطع شدگی صدا:

اگر صدای شما قطع گردیده است باید هر روز ریشه‌ی اریسا، بادرنجبویه، پر سیاوشان، مرزنجوش و گل زوفا از هركدام 1 مثقال را با 5 مثقال مریم نخودی مخلوط كنید، بجوشانید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك سوم از آب صاف كرده‌ی آن را گرم و به مرور بنوشید.

خفگی و علل آن

ضعیف شدن حركات دم (نفس) و یا قطع كامل آن را خفگی گویند. علائم خفگی غیر از قطع شدن تنفس؛ سرد شدن بدن، كبود شدن رنگ پوست و از كار افتادن قلب می‌باشد. اگر علائم خفگی تازه ظاهر شده باشد می‌توان اقدام به رفع آن كرد. ولی چنان چه مدتی بگذرد ادامه‌ی حیات غیرممكن خواهد بود. حدود 21%هوا را اكسیژن و 75% آن را ازت و مقدار كمی از آن را ایندریك كربنیك تشكیل می‌دهد. از این گازها تنها اكسیژن برای تنفس لازم است. اگرچه ازت به ظاهر بدون فایده به نظر می‌رسد، اما وجودش برای ما بسیار ضروری است، زیرا اگر انسان را در هوایی كه اكسیژن خالص داشته باشد قرار دهند به زودی خواهد مرد. علت آن است كه اكسیژن زیاد سلول‌های بدن را می‌كشد. پس دانستید كه وجود ازت برای كم كردن اثر زیان‌آور اكسیژن لازم و ضروری می‌باشد. به همان اندازه كه اكسیژن خالص زیان‌آور است كمبود آن نیز اختلالاتی ایجاد می‌كند. در صورتی كه 100% تنزل یابد باعث خفگی خواهد شد. مقدار هوای لازم برای هر شخص در 24 ساعت حدود 10800 لیتر است زیرا انسان در هر دقیقه به طور متوسط 15 بار نفس می‌كشد و در هر مرتبه حدود نیم لیتر هوا را وارد شش‌ها می‌كند. در مصرف 10800 لیتر تنها حدود 2160 لیتر آن اكسیژن است كه فقط یك چهارم آن (یعنی 540 لیتر) جذب بدن می‌شود كه به مصرف احتراقات می‌رسد و بقیه با هوا و دم زدن از شش‌ها خارج می‌شود. لذا بنابر حساب دقیق فوق هر انسانی در هر ساعت به 22 لیتر اكسیژن احتیاج دارد كه به جای آن 20 لیتر انیدرید كربنیك خارج می‌سازد.
مقدار 20 لیتر گاز كربنیك در یك ساعت كافی است كه 5 متر مكعب هوا را به كلی خراب كند لذا با دلایل فوق و احتساب آن ثابت شد كه برای یك نفر در هنگام خوابیدن باید لااقل 4 متر مكعب فضا در نظر گرفت، این فضا وقتی لازم است كه هوا بتواند از درز درب و پنجره داخل و خارج شود. ولی در اتاق مسدود 15 تا 20 مترمكعب هوا و فضا لازم است. ارتفاع اتاق و بلندی سقف آن نباید كمتر از 2/65 متر باشد و از 4 متر هم تجاوز نكند. زیرا اگر كوتاه باشد فضا گنجایش هوا را ندارد و در انسان خوابیده در آن مكان ممكن است ایجاد خفگی كند. اگر هم ارتفاع سقف از زمین زیاد باشد، مقداری هوای راكد در قسمت فوقانی می‌ماند كه زود خراب شده و به درد تنفس نمی‌خورد.
خفگی علل و عوامل زیادی دارد. در اثر هوای كثیف، كم شدن اكسیژن، غرق شدن در آب. در غرق شدن با این كه ممكن است ماهیچه‌های تنفس باز باشد ولی چون هوا به بدن راه ندارد ایجاد خفگی می‌كند. اگر كسی در آب خفه شده باشد باید شكم او را بر روی زانو انداخته و بر معده‌اش فشار وارد آورید و اگر كودك و سبك باشد كه بتوانید وزن او را تحمل كنید باید شكم او را بر روی سر بگذارید و حركت دو انجام دهید كه آب داخل معده خارج شود، سپس او را تنفس مصنوعی بدهید.
ضمناً حركت دادن زبان به خارج و داخل نیز مفید خواهد بود. پس در خفگی بهترین و اولین كار، بیرون آوردن زبان است. بدین شكل كه دهان او را باز كنید، اگر دندان‌ها قفل شده بود قاشق یا شیئی شبیه آن را بین دندان‌ها فرو برده و بین فك‌ها بگذارید و به دندان‌های بالا و پایین فشار دهید تا باز شود. بعد چوب پنبه یا شیئی كه شبیه آن باشد را در وسط دندان‌ها قرار دهید، زبان را گرفته و آرام آرام 15 تا 20 مرتبه بیرون كشیده و رها سازید. اگر پس از 20 مرتبه بیمار سكسكه كرد یا حركات زبان را احساس كرد علامت بهبودی حال اوست. در ضمن می‌توانید زبان را از دهان به طرف بیرون بكشید كه راه حلق باز شود و هوا داخل و خارج گردد و هوای مصنوعی را با فشار داخل ریه‌های بیمار كرده و به او نفس مصنوعی دهید.

خفگی در اثر برق زدگی:

در برق زدگی ماهیچه‌های تنفس از كار می‌افتد و خفگی ایجاد می‌كند. در آن هنگام باید ابتدا برق را قطع كرد یا با چوب خشك سیم برق را از بدن او جدا كرد و بعد شروع به دادن تنفس مصنوعی كرد تا نجات یابد.

خفگی در اثر گازهای سمی:

در اثر گازهای سمی نظیر اكسید و كربن، اسید سولفوریك، آمونیاك و گاز چراغ، خفگی ایجاد می‌شود.

خفگی در اثر دم گرفتگی:
دم گرفتگی داخل چاه كه چاه كن‌ها به آن مبتلا می‌شوند یا دم‌گرفتگی داخل حمام یا دم‌گرفتگی از كرسی و ذغال. اگر خفگی‌ها در اثر هوای كثیف و یا كمبود اكسیژن داخل حمام و یا در چاه‌ها ایجاد شوند و یا در اثر گرمای هوا یا بوهای تند و زننده‌ی بدن باشد و بدن نتواند مقاومت كند و منجر به خفگی شود باید فوری مصدوم را از محوطه خارج كرده و به هوای آزاد منتقل سازید تا هوای تازه‌ای را استنشاق كند و از خطر خفگی و هلاكت رهایی یابد. می‌توانید قدری بوهای زننده‌ی تند مانند سركه یا گلاب یا كاه گل آب زده را جلوی بینی او بگیرید تا مجرای تنفس باز شود و اگر شدت داشت احتیاج به تنفس مصنوعی دارد.
در اثر بیماری‌هایی مانند دیفتری كه پیدایش غشاء كاذب در گلو باعث خفگی می‌شود. گاهی ممكن است زهرابه‌های بعضی از میكروب‌ها مانند میكروب كزاز، ماهیچه‌های تنفس را از كار بیندازند و خفگی ایجاد كنند. هم‌چنین برق زدگی، فشردن گلو و به دار آویختن نیز از همین قبیل به شمار می‌روند. در مورد بیماری‌ها اگر قبلاً به معالجه‌ی مستمر پرداخته شود چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

خفگی در اثر فلج شدن ماهیچه‌های تنفس:

در بعضی موارد می‌توان با تنفس مصنوعی مصدوم را از مرگ حتمی نجات داد.

تنفس مصنوعی

تنفس مصنوعی بر دو قسم است (شافر- اسی لوستر) در هر دو طریق باید قفسه‌ی سینه را به طور منظم فشار دهید تا هوای داخل ریه خارج شود. سپس قفسه‌ی سینه را منبسط كنید و دست‌های او را به جانب بالا و سمت چپ و راست حركت دهید، تا هوا داخل شود. این عمل را مدتی حتی تا چند ساعت ادامه دهید تا حیات شخص خفه شده باز گردد. پس از بهبودی باید اشربه‌ی گرم مانند چای كم رنگ و شیر گرم به او بخورانید و بگذارید تا استراحت كند.

خارش گلو

اگر دچار خارش گلو شده‌اید باید از خوردن نعناع، شیرینی‌های قنادی، انواع فلفل و ادویه‌جات و غذاهای سرخ كرده پرهیز كنید.

نرم كردن گلو

برای نرم كردن گلو از چغندر لبویی، شكر تیقال، لعاب بِه دانه و قدومه‌ی شیرازی و چهار تخم سینه، در طول روز استفاده كنید.

سوزش مری

برای برطرف كردن سوزش مری بهترین راه این است كه روزی سه مرتبه شكر تیقال را تمیز و نرم بسایید و با آب گرم یا شیر گرم مخلوط و میل فرمایید.

خارج كردن شیئی از گلو

برای خارج كردن تیغ ماهی یا استخوان یا خار كه در گلو مانده باشد با مشت زدن به پشت گردن و میان دو كتف یا با وسیله‌ی دیگری آن را از گلو خارج كنید. اگر فرو رفته باشد روغن نیم گرم را جرعه جرعه بنوشید و غرغره كنید یا با تكرار سرفه‌های شدید آن را خارج سازید. اگر آن شیء خورده شده باشد بدون آن كه دست و پای خود را گم كنید به او پوره‌ی سیب زمینی خام را زیاد بخورانید تا دور آن شیء را بگیرد و به راحتی از بدن خارج شود.

زالو یا كرم داخل گلو

اگر هنگام نوشیدن آب یا به هر نحو دیگری كرم یا زالویی داخل گلو رفته باشد، یك لیوان آب لیمو را به مرور، كم كم میل كنید.
• سركه را اندك اندك بنوشید و در گلو هم غرغره كنید.
• قدری نمك و پودر خردل و نشادر را نرم كرده و با سركه مخلوط كنید و چندین مرتبه در گلو غرغره و بعد از دهان خارج كنید.
• افسنطین رومی را بجوشانید و آبش را با سركه مخلوط و مكی بخورید. چندین مرتبه هم در گلو غرغره كنید.
• آب نمك را در گلو غرغره كنید.

گلو درد

اگر به گلو درد مبتلا شده‌اید باید از خوردن گردو، خرما، فلفل، ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی، غذاهای سرخ كرده، فلافل و تمام خوراكی‌هایی كه طبیعت‌شان گرم است پرهیز كنید و از خوراكی‌هایی مانند سیر، پیاز، شاه توت، شیر گاو، عناب، نخود، ماش، آب لیمو، آب اسفناج، شلغم پخته، مربای شلغم، شربت شلغم، شربت توت، مربای بابونه، آب دم كرده‌ی گل زوفا، آب دم كرده‌ی گل و برگ و ریشه خطمی استفاده كنید.
به عنوان درمان روزی چند مرتبه آب شلغم را در گلو غرغره كنید.
• قرقوروت را در آب حل كنید و با آن آب چند مرتبه در طول روز غرغره كنید.
• لعاب اسفرزه را چندین بار در طول روز غرغره كنید و به جای آب خوردن از آن ‌آب بنوشید.
• چند مرتبه در طول روز آب اسفناج خام را بگیرید و در گلو غرغره كنید.
• آب جوشانده‌ی گل خطمی را در طول روز چندین بار در گلو غرغره كنید.
• كشمش را به مدت طولانی در آب گرم خیس كنید و آب آن را چند بار بنوشید.
• برگ ازگیل را دم كنید و آب آن را تا گرم است در گلو غرغره كنید و روزی سه بار تكرار كنید.
• یك قاشق سوپ خوری عسل را در یك لیوان آب بجوشانید و چند مرتبه در گلو غرغره كنید.
• نیم مثقال قایقون را بكوبید و با یك فنجان آب چغندر خام مخلوط و بخورید.
• گل نیلوفر، گل بنفشه، گل پنیرك، تخم گشنیز، علف مخلصه، خارخاسك، مغز ناخنك، بادرنجبویه، تاج‌ریزی، مرزنجوش، ریشه‌ی كاسنی و گل بابونه‌ی شیرازی از هركدام 3 مثقال مخلوط و نیم كوب كنید. آن را به 10 قسمت مساوی تقسیم و هر قسمت را شب در آب جوش خیس كنید و صبح در همان ‌آب بجوشانید. آب آن را صاف و شیرین كرده، بنویشد و تفاله‌ی آن را مجدداً خیس و شب باز هم بجوشانید و آب آن را مصرف كنید.
• مقدار 60 گرم پوست ساقه‌های جوان بلوط را نرم بكوبید و در یك لیتر آب 12 دقیقه بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن روزی سه مرتبه غرغره كنید. در طول روز ساعتی یك بار پنبه‌ای را به آب لیمو آغشته كنید و به گلو بمالید و یا در گلو آب لیمو را غرغره كنید.
• هر روز صبح، ظهر و شب با عرق كامفره غرغره كنید. جعفری را نیز بپزید و در سركه بگذارید و تا گرم است روی گلو ضماد گذارید تا درد را تسكین دهد.
• بیست گرم جو پوست كنده را در ظرفی بریزید و یك لیتر آب سرد به آن اضافه كنید، روی آتش گذاشته و هنگامی كه به جوش آمد آب آن را دور بریزید، مجدداً آب سرد روی آن ریخته و به مدت 15 دقیقه بجوشانید سپس آب آن را صاف و روزی 5 مرتبه در گلو غرغره كنید.
• هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یك عدد قرص آلتادین را در دهان بمكید تا تمام شود.
• شصت گرم ساقه‌های گلدار پونه‌ی كوهی را در یك لیتر آب بجوشانید و 15 دقیقه دم كنید. تا گرم است روزی سه مرتبه آن را غرغره كنید و روزی سه مرتبه با آب جوشانده‌ی جو كه در نسخه قبلی شرح دادم، غرغره كنید.
• سی گرم برگ توت وحشی را در یك لیتر آب بجوشانید بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین كنید و روزی چند مرتبه غرغره كنید.
• بیست گرم برگ بارهنگ را در نیم لیتر آب 3 دقیقه بجوشانید، به مدت 15 دقیقه هم آن را دم كنید. پس از سرد شدن آب آن را صاف و روزی 3 مرتبه با آن غرغره كنید.
• آب هویج خام را گرفته و با آب لیمو مخلوط كنید و بجوشانید، بعد مقداری آب پیاز خام به آن اضافه كرده و بنوشید.
• آب یك لیموی تازه را در كمی آب نیم گرم مخلوط و روزی سه بار غرغره كنید.
• پنجاه گرم برگ خشك تمشك را در یك لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم كنید سپس صاف كرده و روزی سه مرتبه با آب آن غرغره كنید.
• پنجاه گرم اسطوخودوس هندی را به مدت 12 دقیقه در یك لیتر آب جوش دم كنید و قبل از هر غذا یك فنجان از آب آن را با عسل شیرین كنید و بنوشید.
• مقداری مرزه و زیره‌ی سیاه را نرم بكوبید و در سركه بریزید و چند بار در روز مقداری از آن را در دهان بگیرید.

گلو درد كهنه

برای درمان گلو دردی كه كهنه و مزمن شده است، مقداری سركه را رقیق كنید و بعد كمی نمك به آن بزنید و روزی چند مرتبه در گلو غرغره كنید.
• چند عدد انجیر را در مقداری شیر بجوشانید و آن شیر را روزی چند مرتبه در گلو غرغره كنید.

ورم گلو

در صورتی كه گلو دچار ورم شده باشد، برای بهبودی آن از پیاز و شربت شلغم بسیار استفاده كنید.
• آب غوره یا آب لیمو را روزی 5 مرتبه در گلو غرغره كنید.
• آب كرفس تازه را بگیرید بعد با آب لیمو ترش مخلوط و روزی چند مرتبه در گلو غرغره كنید.
• یك برابر سركه را با دو برابر آن، آب و مقداری شكر مخلوط و در ظرفی سربسته بریزید و هر سه ساعت یك بار آن را بجوشانید و حلق و گلو را خوب روی آن گرفته و بخور دهید.

التهاب حنجره (لارنژیت)

تورم حنجره همان لارنژیت (جعبه‌ی صوتی) است كه معمولاً به سبب عفونت و گرفتگی سینه به وجود می‌آید. لارنژیت التهاب حنجره است كه بین حلق و نای (لوله‌ی هوایی) قرار دارد و تارهای صوتی را در خود جای داده است. این حالت می‌تواند سریع باشد و فقط چند روز طول بكشد و یا به صورت مزمن چندین ماه باقی بماند. این وضعیت معمولاً جدی نیست اما در كودكان می‌تواند مشكلات تنفسی به همراه آورد.
لارنژیت شدید و حاد معمولاً به وسیله‌ی یك عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی به وجود می‌آید اما می‌تواند بعد از فشار آوردن زیاد بر روی صدا و فریاد زدن نیز به وجود آید. لارنژیت مزمن ممكن است بر اثر مصرف دخانیات یا استفاده‌ی طولانی مدت از صدا كه ممكن است حنجره را خراب كند به وجود آید. مصرف الكل به خصوص مشروبات الكلی این وضعیت را تشدید می‌كند. علایم عبارتند از:
-گلو درد به خصوص وقتی كه از صدا استفاده می‌كنیم.
-گاهی اوقات لارنژیت ناشی از گره‌ی تارهای صوتی و یا همراه با آن است.
لارنژیت حاد كه به دلیل عفونت ویروسی به وجود می‌آید معمولاً بدون درمان برطرف می‌شود. درمان خاصی برای حالت مزمن وجود ندارد. برای هر دو حالت استراحت دادن به صدا می‌تواند در تسكین درد و جلوگیری از صدمه‌ی بیشتر تارهای صوتی مفید باشد. استنشاق بخار آب وقتی كه در زیر یك حوله قرار دارید نیز می‌تواند علائم را تسكین دهد. برای جلوگیری از بازگشت بیماری در حالت مزمن بایستی از حنجره خود زیاد كار نكشید. اگر سیگار می‌كشید یا از مشروبات استفاده می‌كنید بایستی آن را كاملاً ترك كنید.
گرفتگی صدا می‌تواند از علایم سرطان حنجره باشد. اگر صدای شما بیش از 2 هفته تغییر كرد بایستی با پزشك مشورت كنید. او احتمالاً برای شما تجویز خواهد كرد كه در بیمارستان تحت آزمایش لارنگوسكوپی (6) قرار بگیرید.

سرطان حنجره

سرطان حنجره یك صدم سرطان‌های مردان را به خصوص در افراد بین 55 تا 65 سال تشكیل می‌دهد. در حدود شش دهم انواع سرطان بر روی تارهای صوتی می‌باشد كه علائم به سرعت بروز می‌كنند و اجازه‌ی تشخیص و درمان را می‌دهند. اگر سرطان جای دیگری بروز كند معمولاً كشنده‌تر می‌باشد. دلیل این بیماری ناشناخته است اما می‌تواند به علت كشیدن سیگار همراه با مصرف الكل باشد. این سرطان بدون درمان ممكن است به گره‌های لنفاوی گردن گسترش یافته و درنهایت به تمام بدن منتقل گردد.
اگر تومور بر روی تارهای صوتی به وجود آید اولین علامت قابل توجه گرفتگی صداست. اگر تومور پیدا نشود می‌تواند به بالا و یا زیر تارهای صوتی توسعه یابد و علائمی را ایجاد كند، مانند:
-تنفس با صدای بلند.
-سختی در تنفس.
-سختی و درد در هنگام بلع.
این تومورها در ابتدا معمولاً علائمی ندارند. تومورهایی كه در هر جای حنجره به وجود می‌آیند می‌توانند به گره‌های لنفاوی گردن توسعه یافته و باعث بزرگ شدن آن‌ها شوند.

نحوه‌ی تشخیص و درمان

پزشك گلوی شما را بررسی خواهد كرد. اگر مشكوك به سرطان باشد احتیاج به آزمایش‌های بیشتری به نام لارنگوسكوپی مستقیم را خواهید داشت. در این روش كه معمولاً تحت بیهوشی كامل انجام می‌گردد از بافت مربوطه نمونه‌برداری می‌شود. اگر گره‌های لنفاوی گردن بزرگ شده باشند نمونه‌برداری سوزنی (7) انجام می‌شود.
درمان بستگی به این دارد كه چه مقدار سرطان توسعه یافته باشد. ممكن است تحت رادیوگرافی قرار گیرید و احتمالاً در مراحل بعد جراحی نیز وجود خواهد داشت. اگر جراحی برای حنجره لازم باشد شما احتیاج به لارنگكتومی (8) دائم خواهید داشت. در این حالت یك سوراخ (9) در لوله‌ی هوایی (نای) ایجاد می‌شود تا مسیر هوایی تنفس را باز نگاه دارد. شما ممكن است به عملی مشابه به نام تراكئوستومی (10) به طور موقت، وقتی كه تحت رادیوگرافی قرار می‌گیرید، نیاز داشته باشید اما وقتی كه درمان كامل شد می‌توان آن را برداشت.
اگر لازم باشد حنجره برداشته شود دیگر نمی‌توان به طور عادی صحبت كرد. یك گفتار درمان (11) می‌تواند به شما یاد دهد كه با كمك مری صحبت كنید. یا با وسیله‌ی كوچكی به نام tracheoesophagealvalve از طریق دریچه‌ی D نایی- مروی نیز می‌توانید صحبت كنید. گاهی اوقات شما می‌توانید با استفاده از یك وسیله الكترومكانیكی دستی كه صدا تولید می‌كند صحبت كنید. در حدود نُه دهم حالاتی كه تومور بر روی تارهای صوتی باشد و به سرعت تشخیص داده شود، درمان موفق می‌باشد. اگر گره‌های لنفاوی گردن بزرگ شده باشند نمونه‌برداری سوزنی انجام می‌شود كه در آن به وسیله‌ی یك سوزن كه به یك سرنگ وصل شده است یك نمونه از گره‌ی لنفی برداشته می‌شود. شما می‌توانید از سی تی اسكن یا MRI نیز برای مشاهده‌ی میزان توسعه‌ی سرطان استفاده كنید.
برای درمان التهاب حنجره یا لارنژیت، آب انگور خوراك خوبی است. ضمناً برای درمان آن می‌توانید هر بار 150 گرم انجیر خشك را در یك لیتر آب بجوشانید و آب آن را به مرور بنوشید.

زخم گلو

برای درمان زخمی كه در گلو به وجود آمده، رب پوست سبز گردو را با عسل مخلوط و به مرور غرغره كنید.

خون‌ریزی گلو

جهت جلوگیری از خون‌ریزی گلو سركه را جرعه جرعه و به مرور بنوشید.
• گلاب را نیم گرم كنید و در گلو غرغره كنید.
• مقداری گلنار فارسی را بجوشانید و با آب صاف كرده‌اش غرغره كنید.
• گلنار فارسی، نشاسته و سماق از هركدام 1 مثقال را نرم بسایید، بعد 2 مثقال گل خطمی را بجوشانید بعد آب آن را صاف و داروهای كوبیده شده را با آن آب مخلوط و در گلو غرغره كنید.
• باقلای خام را نرم بسایید، بعد با سیب زمینی پخته خمیر و بر گلو بمالید.
• نشاسته را با سماق بجوشانید و آب آن را روزی 6 مرتبه در گلو غرغره كنید.
• كافور قیصوری را نرم بسایید و با آب مقطر مخلوط و بر گلو بمالید.
• پوست انار شیرین را بجوشانید، بعد آب آن را با گلنار فارسی ساییده شده مخلوط كنید و روزی 6 مرتبه با آن غرغره كنید.

خون‌ریزی گلو از باطن:

برای جلوگیری از خون‌ریزی گلو كه از باطن باشد، خوردن سركه یا آب بِه خام مؤثر خواهد بود.

ورم لوزه

فارنژیت و تونسیلیت نارسایی‌های رایجی هستند كه معمولاً به عنوان گلو درد در نظر گرفته می‌شوند. حلق، قسمت عقب دهان و بینی را به حنجره و مری متصل می‌سازد. لوزه‌ها در بالای حلق قرار دارند و در برابر بیماری و عفونت از بدن دفاع می‌كنند. تونسیلیت معمولاً در كودكان شایع‌تر است. چون لوزه‌ها در آنان بزرگ است و به تدریج با رشد كودك كوچك می‌گردند. بالغین معمولاً دچار فارنژیت می‌شوند. البته این دو بیماری می‌توانند هم در كودكان و هم در بالغین به وجود آیند.
فارنژیت و تونسیلیت معمولاً به دلیل یك عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی به وجود می‌آیند. سایر دلایل عبارتند از: عفونت‌های باكتریایی، مانند باكتری استرپتوكوك، عفونت‌های قارچی مانند كاندیدا (12) و سیگار كشیدن و مصرف الكل در بالغین.
فارنژیت و تونسیلیت علائم مشابهی دارند كه معمولاً بعد از 12 ساعت بدتر می‌شوند، عبارتند از:
-گلو درد
-مشكل در عمل بلع
-گوش درد كه می‌تواند در هنگام بلع شدیدتر شود.
-بزرگ شدن و حساس شدن گره‌های لنفاوی گردن
-تب و احساس ناراحتی به خصوص اگر این حالات به دلیل عفونت باكتریایی به وجود آمده باشند.

عوارض آن كدامند؟

در حالت‌های شدید، حلق یا لوزه‌ها ممكن است بسیار متورم شوند و مشكلاتی را برای تنفس به وجود آورند. گاهی اوقات یك آبسه در كنار لوزه (13) به وجود می‌آید كه این وضعیت به نام آبسه‌ی پره تونسیلار (14) شناخته می‌شود. به ندرت اگر این دو بیماری به وسیله‌ی عفونت استرپتوكوكال به وجود آمده باشند نارسایی كلیه با نام گلومرولونفریت (15) را پس از چند هفته به وجود می‌آورند.
در چنین مواقعی باید به كلی از خوردن پیاز، غذاهای سرخ كرده مانند بادمجان، كباب شامی، انواع كباب، چربی‌جات، انواع فلفل و ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی و خوراكی‌هایی كه طبیعت آن گرم است پرهیز كنید. از غذاهای ساده، شیر گاو بدون چربی، آش‌های ساده، آب جوشانده‌ی عناب كوهپایه و عدس پخته بیشتر استفاده كنید.
• هر روز با محلول كلرات دو پتاس، غرغره كنید و محلول بلودومتیل 2% را به پنبه آغشته و به اطراف حلق از داخل دهان بمالید و به طور دائم دستمال یا شال یا پارچه‌ای را به دور گردن ببندید كه گرم بماند تا بهبود یابد.
• پنجاه گرم برگ خشك تمشك را در یك لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه آن را دم كنید، سپس آب آن را صاف و هر صبح، ظهر و شب در گلو غرغره كنید.
• شصت گرم ساقه‌های گلدار پونه‌ی كوهی را در یك لیتر آب جوش به مدت 15 دقیقه دم كنید و آب آن را روزی چند بار در گلو غرغره كنید.
• تره فرنگی را بجوشانید و دهان را روی بخار آن نگه دارید و بخار آن را خوب به لوزه برسانید تا بهبود بخشد.
• پولك‌های مغز فلوس را با ترنجبین بسایید سپس با آب كاسنی یا آب تاج ریزی مخلوط و میل فرمایید.
• رُب توت سیاه و گلاب و سركه را مخلوط كنید و بمالید، یا با آن غرغره كنید.
• آمله‌ی مقشر را نرم بسایید و با دوغی كه از ماست گاو تهیه شده است مخلوط كنید و در گلو غرغره كنید.
ضمناً اگر درد و سوزش حلق و لوزه‌ها با غرغره داروهای فوق از بین نرفت پوست انار، عدس، برگ و تخم مورد و سماق را مساوی نرم بكوبید و در گلاب بریزید و روزی چند بار غرغره كنید. اگر مبتلا به یبوست هستید باید آن را برطرف سازید. برای رفع یبوست از ماءالشعیر، روغن بادام، روغن زیتون و داروهای ضد یبوست استفاده كنید.
با داروهای فوق اگر بهبود حاصل نشد باید با مراجعه به طبیب جراح حاذق و با تشخیص او عمل جراحی صورت گیرد و پس از انجام عمل جراحی تا 12 ساعت ابداً نباید هیچ چیزی میل كنید و بعد از 12 ساعت شیر یا بستنی پاستوریزه شده را كه بدون زعفران و گلاب و زرده‌ی تخم مرغ درست شده باشد، میل كنید. تا سه روز بعد از عمل جراحی صحبت نكنید و روزهای دوم و سوم قدری ثعلب نرم شده را با شیر سرد مخلوط و به مرور میل كنید تا زخم‌های اطراف گلو التیام یابد ولی باید سعی كرد تا مدتی انواع فلفل، ادویه‌جات، غذاهای بودار و سرخ كردنی خورده نشود چون ممكن است مجدداً ورم لوزه عود كند.

ورم لوزه از بلغم:

اگر ورم لوزه‌ها، بر اثر غلبه‌ی بلغم و رطوبت باشد علایم آن نرمی و سفیدی محل ورم، وجود درد، سوزش، شل شدن و دراز شدن لوزه‌ها می‌باشد. برای درمان آن باید بلغم را برطرف كنید. ضمناً خوردن گل قند عسلی هر روز صبح ناشتا و مصرف قرص صبر زرد مفید خواهد بود.
• با آب جوشانده‌ی مخلوط انجیر و مویز روزی چند مرتبه غرغره كنید.
• صبر زرد را در آب مقطر حل كرده و با آن غرغره كنید.
• ساقه‌های شبت را بجوشانید و با آن لوزه‌ها را از داخل بخور دهید و اگر درد زیاد باشد برای تسكین آن بهتر است كمی نشادر را در آب مقطر حل و با آن غرغره كنید.

ورم لوزه از سودا:

اگر ورم لوزه‌ها در اثر غلبه سودا باشد علایم آن ترشی دهان، سفتی و تیرگی رنگ دهان، زبان و لوزه‌ها می‌باشد. برای درمان آن ابتدا باید رفع سودا كنید. هم‌چنین باید به مرور آب گرم بخورید و مرتباً آب گشنیز تازه یا آب برگ كاهوی تازه را در دهان بگیرید.
• هر روز ماءالجبین بخورید.
• افتیمون شامی نرم شده را با سكنجبین مخلوط و هر روز صبح و شب هر بار یك قاشق میل كنید.
• با رُب توت یا روغن بادام شیرین یا لعاب تخم شنبلیله یا آب نمك رقیق غرغره كنید.

ورم پرده‌ی حلق

ورم پرده‌ی حلق (شراع الحنك) در اثر بیماری‌های میكروبی و ویروسی و هم‌چنین از بیماری‌های باكتریایی ایجاد می‌شود و گاهی در اثر ورم پرده‌ی حلق فلج می‌شود كه این فلج در بیماری دیفتری كه به موقع معالجه نشده باشد، اتفاق می‌افتد. مهم‌ترین علائم آن خارج شدن مایعات از بینی در هنگام بلع است.
برای درمان آن پولك‌های مغز فلوس، بابونه‌ی شیرازی و گل بنفشه از هركدام 20 گرم، همه را نیم كوب كرده و بعد 50 گرم مغز تخم كدوی خام كوبیده شده را با آن‌ها مخلوط و بجوشانید و آب آن را چندین مرتبه در طول روز در گلو غرغره كنید.
• صمغ عربی اصل و كتیرا سفید مفتولی و قدمه شیرازی و تخم خطمی و تخم مرو از هركدام 10 گرم، تخم كتان و تخم شنبلیله از هركدام 20 گرم. همه را نرم بكوبید و روزی 5 مرتبه هر بار یك قاشق شربت خوری از آن را با كمی شكر در یك لیوان آب جوش مخلوط كرده و خوب به هم بزنید بعد گرم و به مرور بنوشید.
• آب برگ‌های كاهوی تازه یا آب گشنیز تازه را بگیرید و مرتباً در گلو غرغره كنید و در دهان نیز نگه دارید و پس از خسته شدن از دهان خارج كنید.
• انقوزه را در عسل حل كنید و روی لوزه‌ها بمالید (در این صورت باید بوی عفن آن را تحمل كنید).

پیشگیری از سرطانی شدن پرده‌ی حلق

برای این كه ورم پرده‌ی حلق تبدیل به سرطان نشود، مرتباً آب گشنیز تازه یا آب كاهو را بگیرید و در دهان و گلو غرغره كنید و مقداری انقوزه را در عسل حل كنید و روی لوزه‌ها بمالید. (انقوزه‌ بوی عفنی دارد كه باید آن را تحمل كنید.)

اوریون

هرگاه از بیرون گلو برآمدگی به جانب چپ یا راست یا هر دو طرف مشاهده شود و آب دهان به سختی پایین رود كه توأم با ناراحتی و رنگ پریدگی چهره باشد و یا اگر دست زیر فك بگذارید، كیسه‌ای پُر و سفت به نظر برسد و گاهی از شدت تورم و ناراحتی احساس تب خفیف و ضعیفی نمودید، مبتلا به اوریون شده‌اید. در این صورت استراحت كامل لازم است. كودكانی كه مبتلا به اوریون می‌شوند اگر استراحت نكنند و به فعالیت ادامه دهند در سن بزرگسالی عقیم خواهند شد. ضمن استراحت باید از غذاهای بودار، سرخ كردنی و سنگین و ثقیل پرهیز كنید. و از شیر، شیر برنج، فرنی بدون هل و گلاب، آش‌های ساده و سوپ استفاده كنید.
• مقداری كشمكش كولی را خوب بكوبید تا به صورت خمیر درآید. بعد با دو برابر آن‌ها پماد اكتیول مخلوط كنید و روی برآمدگی طرفین بمالید و روی آن را ببندید.
• برگ چغندر را خرد كنید و با مقداری فضله‌ی كبوتر مخلوط كرده و بپزید. از خارج روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
• آب شاه توت تازه را بگیرید، بعد مقداری تاج ریزی را بجوشانید، سپس آب تاج ریزی را با آب شاه توت مخلوط كرده و روی ورم بمالید و قدری از آن را هم در گلو غرغره كنید، این كار را چند مرتبه در طول روز تكرار كنید.
• مقداری روغن اكتیول را با مقداری روغن خاكستری مخلوط كنید و روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
• مقداری عناب را با دندان یا نوك قیچی یا چاقو یا به وسیله‌ی قندشكن بشكافید و یا قطعه قطعه كنید بعد در آب گرم بریزید و خیس كنید، پس از نرم شدن در پارچه‌ای ریخته و با فشار آب آن را خارج و در جای خنك نگه دارید و هر روز صبح ناشتا یك لیوان بنوشید.
• پیاز نرگس را بكوبید و با نبات ساییده شده مخلوط كنید و از خارج روی ورم بگذارید و ببندید.
• مقداری اكتیل بلادنه را روی ورم بگذارید و پس از 12 ساعت با پنبه پاك كنید، بعد مقداری قرقوروت را روی گاز استریل پهن كنید و روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
• آب نارنج، آب غوره و سركه را مخلوط كنید و با انگشت آرام آرام از داخل و خارج روی برآمدگی مالش دهید.

آنژین

اگر به آنژین مبتلا شده‌اید از آب هویج، شربت شلغم، شربت زرشك، ترب سیاه، آرتیشو، مربای گل بابونه، آب دم كرده‌ی گل بنفشه استفاده كنید.
• به عنوان درمان آب كاسنی و آب خیار چنبر را مخلوط و روزی چندین مرتبه در گلو غرغره كنید.
• چهار عدد شلغم بزرگ را قطعه قطعه كرده و در یك لیتر آب بجوشانید، بعد چندین مرتبه آب آن را غرغره كنید.
• پنجاه گرم اسطوخدوس هندی را در یك لیتر آب جوش حدود 12 دقیقه دم كنید. بعد آب صاف كرده‌ی آن را با كمی عسل شیرین و در فاصله‌ی هر دو غذای روزانه، هر بار نصف لیوان بنوشید.
• عناب نیم كوب شده، كشمش و خرما و انجیر را مساوی بجوشانید و با آب صاف كرده آن روزی چند مرتبه غرغره كنید.
• سی گرم برگ بورا در یك لیتر آب بجوشانید. حدود 12 دقیقه هم دم كنید سپس آن را صاف و با كمی عسل شیرین سازید و بعد از هر غذا یك فنجان بنوشید.
• پنجاه گرم برگ خشك تمشك را در یك لیتر آب سرد بجوشانید و پس از 5 دقیقه جوشیدن 10 دقیقه هم دم كنید سپس آب آن را صاف و روزی سه مرتبه با آن غرغره كنید.
• پنجاه گرم گل بنفشه را در یك لیتر آب بجوشانید و 15 دقیقه هم دم كنید بعد آب آن را صاف و روزی 5 مرتبه با آن خوب غرغره كنید.
• سی گرم سیر را خوب بكوبید تا نرم شود. بعد 30 گرم آب لیموی تازه با آن مخلوط كنید سپس 150 گرم آب مقطر و 30 گرم صمغ عربی ساییده شده را با آن مخلوط كرده و به فاصله‌ی هر 2 ساعت یك قاشق سوپ خوری از آن را آرام آرام میل كنید.
• بیست گرم زرشك تازه را خیس كنید، آن را در پارچه‌ای تمیز ریخته و با فشار، آبش را خارج كنید و با 60 گرم شكر در دو لیتر آب بجوشانید تا آب آن به یك لیتر برسد سپس در شیشه‌ای بریزید و در جای خنك نگه دارید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه نصف لیوان از آن را با نصف لیوان آب مخلوط كرده و بنوشید.
• روزی چند مرتبه سركه را در گلو غرغره و بعد از گلو خارج كنید.
• بیست گرم جو پوست كنده را در یك لیتر آب بجوشانید و آب آن را دور بریزید و مجدداً در یك لیتر آب 15 دقیقه بجوشانید بعد آب آن را صاف و روزی چند بار با آن غرغره كنید.
• پنجاه گرم ساقه و برگ و گل ریحان را در یك لیتر آب جوش دم كنید. پس از 15 دقیقه آب آن را صاف و با شكر شیرین ساخته و روزی چندین مرتبه با آن غرغره كنید و آب آن را هم بنوشید.
• پنجاه گرم برگ ازگیل را در یك لیتر آب حدود 15 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه نیز آن را دم كنید. بعد آبش را صاف و به مرور و به صورت نیم گرم غرغره كنید.
• كرفس خام را بكوبید و با فشار آب بگیرید بعد با آب لیموترش تازه مخلوط و روزی چندین مرتبه در گلو غرغره كنید.
• یك مشت برگ تازه‌ی توت فرنگی را در نیم لیتر آب بجوشانید، آب صاف كرده‌ی آن را روزی چند مرتبه در گلو غرغره كنید.
• شاخه‌های جوان درخت انجیر را بجوشانید و آب آن را با عسل شیرین كنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار مقداری از آن را بنوشید.
• روزی سه مرتبه و هر بار آب یك لیموی تازه را بگیرید و با آب مقطر مخلوط و چند بار متوالی در گلو غرغره كنید.
• شصت گرم ساقه‌های گل‌دار پونه‌ی كوهی خشك را در یك لیتر آب جوش 150 دقیقه دم كنید و با آب صاف كرده‌ی آن روزی سه مرتبه خوب غرغره كنید.
• برگ‌های جعفری تازه و كوبیده شده را در الكل خیس كنید و چند بار از خارج روی آن بگذارید و با دستمال ببندید.
• پنجاه گرم ریشه‌ی خشك خطمی را نیم كوب كنید و در یك لیتر آب سرد حدود دو ساعت بخیسانید و 10 دقیقه هم بجوشانید. پس از سرد شدن روزی چند مرتبه با آب صاف كرده‌ی آن غرغره كنید.
• پنجاه گرم ریشه‌ی شیرین بیان را در یك لیتر آب سرد ریخته و 10 دقیقه بجوشانید، بعد 12 دقیقه دم كرده، آب آن را صاف و روزی سه بار با آن غرغره كنید.
• پنجاه گرم ساقه و برگ مریم گلی را در یك لیتر آب 12 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم كنید. سپس آب آن را صاف و روزی چند بار غرغره كنید.
• مقداری صمغ عربی كوبیده شده را در روغن بادام شیرین مخلوط و روزی چند مرتبه در گلو غرغره كنید.
• پنجاه گرم زرشك كوبیده شده را در یك لیتر آب گرم حدود دو ساعت خیس كنید. بعد در همان آب بجوشانید. پس از سرد شدن هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه نصف لیوان از آن را به مرور در گلو غرغره كنید و پس از غرغره بنوشید.

دیفتری یا خناق

اگر در گلو برآمدگی پدیدار شد و به اندازه‌ی یك نخود و یا یك فندق رسید و در انتهای آن غده‌ی سفیدرنگی كه توأم با درد بود، دیفتری یا خناق می‌باشد. اغلب اطفال دچار این بیماری می‌شوند. علائم دیفتری این است كه بیمار 2 تا 16 روز پس از ورود میكروب به گلو احساس گلو درد می‌كند و درجه‌ی تب او به 38 تا 38/5 درجه می‌رسد. ضمن گلودرد لكه‌های سفیدرنگ كوچكی روی زبان كوچك (در انتهای حلق) و لوزتین ظاهر شده و به تدریج پهن گشته و پرده‌ای سفید مایل به خاكستری را تشكیل می‌دهد كه به آن غشاء كاذب می‌گویند. پس از چند روز غشاء كاذب در حنجره و اوایل نای نیز به وجود می‌آید و راه عبور هوا را تنگ می‌سازد كه ایجاد دیفتری یا خناق می‌كند.
در این موقع بیمار سرفه‌های خشك و خشن می‌كند، صدایش گرفته و خاموش است و به زحمت تنفس می‌كند. دائم دستش را به طرف گلو پیش می‌برد تا شاید مانع تنفس را رفع سازد و بالاخره پس از فلج شدن ماهیچه‌های حلق و ماهیچه‌های تنفسی ممكن است بیمار به حالت خفگی برسد.
میكروب دیفتری نوعی باسیل است كه یك دانشمند آلمانی به نام لفلر آن را كشف كرده است. نوعاً دیفتری در اثر كثافات و حرارت خون ایجاد می‌شود. مبتلایان به این بیماری باید از دیگران فاصله بگیرند و با افراد دیگر هم غذا نشوند و از خوردن و نوشیدن در خارج از منزل اجتناب كنند و بدین طریق به صحت و سلامتی دیگران احترام بگذارند.
اگر به بیماری دیفتری (خناق) مبتلا شده‌اید، قبل از هر چیز كثافات و حرارت خون را برطرف كنید و برای برطرف كردن آن اول حجامت كرده و خون كم كنید و حرارت خون را پایین بیاورید. هم‌چنین از این خوراكی‌ها بیشتر استفاده كنید. كاهوی پخته شده، جوشانده‌ی ترب سیاه، آب پیاز خام، پیاز رنده شده در آب لیموترش، شیر خنك، محلول نشاسته، پاچه‌ی گوسفند بدون فلفل، آب پرتقال، مغز خیارهای درشت و كاملاً رسیده، سیر خام یا پخته، آش گشنیز ساده، ‌بذر ترب كوبیده شده با سكنجبین، شربت توت، آب جوشانده‌ی ساقه و برگ و گل گاوزبان.
اگر خواستید برای درمان اقدام كنید ابتدا زیر گلو هم‌چنین روی ورم و محل تورم را چند عدد زالو بیندازید تا عفونت و خون‌های كثیف جمع شود. سپس قرقوروت (قارا) ‌را در كمی آب مقطر یا آب جوشیده‌ی سرد شده حل كنید و از داخل به اطراف حلق بمالید.
• تاج‌ریزی و عدس را مخلوط بجوشانید و با آب نیم گرم آن را مرتب غرغره كنید.
• آب گشنیز تازه را با آب غوره مخلوط و روزی چند مرتبه با آن غرغره كنید و بعد از دهان خارج كنید.
• محلول بلودومتیل 10% را به پنبه آغشته و از داخل به اطراف حلق بمالید.
• آب شاه توت، آب گشنیز تازه، آب تاج ریزی تازه و آب جوشانده‌ی سماق را مخلوط كنید و هر 5 دقیقه یك بار به وسیله‌ی یك قطعه پنبه از داخل به اطراف حلق بمالید. 24 ساعت مرتباً این عمل را تكرار كنید.
• ریشه‌ی شیرین بیان، پولك‌های مغز فلوس، تاج‌ریزی، گلنار فارسی، پوست خشخاش و تخم گشنیز همه را به نسبت مساوی مخلوط بجوشانید. چندین مرتبه در روز كمی از آن را غرغره و بلع كنید.
• پنج گرم نشادر را در نصف لیوان عرق كاسنی حل و از خارج به گلو بمالید. (نشادر سمی است مراقب باشید خورده نشود).
• به روش طب جدید، قرص پرانتوزیل (بایر) مصرف كنید چون برای اصلاح خون و آرامش بیماری نافع است. مصرف آن بدین طریق است كه با روزی یك عدد شروع می‌شود تا به روزی شش عدد برسد. سپس برعكس كم می‌شود، تا به روزی یك قرص برسد و قطع می‌شود.
• خوردن قرص‌های سولفی نیلامید، تزریق آمپول‌های پنیسیلین و آنتی دیفتری، قرص و كپسول‌های ضد عفونت بسیار مفید خواهند بود.
• در روزهای اول كه هنوز تب و سنگینی احساس نشده است آب انار را بگیرید، بعد پرده‌های لابلای دانه‌های انار و پیه‌های بین دانه‌های انار و پوست را جدا كرده و نرم بكوبید، داخل آب انار بریزید و بنوشید. روزی سه مرتبه این عمل را تكرار كنید.
• بیست گرم پوست خشخاش را در یك لیوان آب جوش 10 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم دم كنید بعد آب آن را صاف و با كمی عسل شیرین كنید و در طول روز چند مرتبه هر بار كمی از آن را میل فرمایید.
• آب جوشانده‌ی ریشه‌ی اصل سوس را روزی سه بار بنوشید و هر ظهر و شب سوپ كلم میل فرمایید.
• گل خطمی را در كمی آب بپزید و به صورت ضماد از خارج روی آن بگذارید و ببندید.
• فلفل هندی و زفت را مخلوط و از خارج روی آن ضماد كنید.
• اسفرزه را بكوبید و با شیر مادری كه نوزاد دختر زاییده است، مخلوط و از خارج روی موضع ضماد كنید.
• آرد گندم را در سركه بپزید و از خارج روی آن ضماد كنید.
• آرد جو را در سركه بپزید و از خارج روی آن ضماد گذارید.
• آب غوره را با آب تره‌ی تازه مخلوط و در گلو غرغره كنید.
• هیچ خوراكی مصرف نكنید تا شكم خالی بماند، بعد گل بنفشه و گل خطمی را با شكر بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن تنقیه كنید. سپس با آب غوره یا سركه یا آب انار ترش یا آب خیسانده‌ی عناب یا آب گشنیز تازه به صورت نیم گرم روزی چند مرتبه در گلو غرغره كنید. بعد جو را بجوشانید و آبش را با آب اسفرزه، آب خرفه‌ی تازه، آب هندوانه و شكر مخلوط و در طول روز كم كم و به مرور بنوشید.
• آب آلو را با شربت نیلوفر مخلوط و به صورت نیم گرم در طول روز در گلو غرغره كنید و بنوشید.
• پس از پاك كردن معده و خشك كردن جگر به جای غذاهای دیگر آش زرشك و به جای آب هم آب زرشك و آب بزرك بخورید و نیز زرشك را بكوبید و با كمی آب گرم خمیر، و از خارج روی آن ضماد كنید.
• قرقات، گل بنفشه، تخم خرفه، تخم كاسنی، عناب، خاكشیر، پولك‌های مغز فلوس، گل خطمی سفید، گل پنیرك، شاه تره، شكر سرخ، تاج‌ریزی و خارخاسك از هركدام 10 گرم را با هم مخلوط و بجوشانید. آب آن را صاف و در جای خنك نگه داری كنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار یك ششم از آن را میل كنید.
• پنجاه گرم ساقه‌های گیلاس را در یك لیتر آب سرد بجوشانید و آب آن را تا گرم است روی 250 گرم گیلاس له شده بریزید. به مدت 20 دقیقه آن را دم كنید، سپس آب آن را صاف و در طول روز به مرور بنوشید.
• سفیداب قلع ساییده شده را روزی سه بار از خارج روی آن بمالید.
• ساقه، برگ و گل گاوزبان، از هركدام 150 گرم را در یك لیتر آب سرد بجوشانید و به مدت 10 دقیقه آن را دم كنید، سپس روزی 5 مرتبه، هر بار یك فنجان از آن را بنوشید.
• دو عدد سیر را در یك فنجان شیر بجوشانید و تا گرم است آن را بنوشید. این كار را هر صبح و شب تكرار كنید.
• یك عدد سیر را بدون پوست بكوبید و با همان اندازه روغن وازلین مخلوط كنید و بعد كمی حرارت دهید، پس از سرد شدن روزی یك مرتبه روی سینه و پشت مالش دهید. پس از یك ساعت با آب گرم بشویید.
• پشگل شتر را از خارج بر آن ضماد كنید.
• برگ‌های تازه‌ی گردو را بكوبید و از خارج روی آن ضماد كنید.
• پانصد گرم برگ گردوی خشك را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را در آب وان بریزید و داخل آب رفته، خود را شستشو دهید.
• پنجاه گرم برگ خشك گردو را در دو لیتر آب بجوشانید و صاف كنید. هر روز صبح و شب هر مرتبه نصف لیوان از آن را بنوشید.
• مغز فندق را نرم بكوبید و با سركه خمیر كنید و از خارج بر آن ضماد گذارید.
• برگ‌های تازه‌ی گشنیز را بكوبید و با آرد جو یا آرد باقلا مخلوط و از خارج روی آن ضماد كنید.
• فضله‌ی كبوتر را با سركه مخلوط و بر آن ضماد كنید.
• هر روز بولاغ اوتی تازه را آب بگیرید و یك لیوان آب آن را 4 قسمت كنید. هر بار یك چهارم آن را در یك لیوان شیر بریزید و بنوشید.
• برگ‌های تازه‌ی نعناع را بكوبید، نرم كه شد با روغن گل سرخ مخلوط و روزی سه مرتبه از خارج روی آن ضماد كنید.
• آب شاه توت را با آب گشنیز و آب تاج ریزی و آب باران مخلوط و بجوشانید. در طول 24 ساعت هر 5 دقیقه یك بار در گلو غرغره كنید. ضمناً دقت كنید كه همیشه هنگام خوابیدن زیر سر، بالشی بلند بگذارید و تا بیماری رفع نشده معده را سبك نگه دارید و گاه گاهی با معده‌ی خالی ورزش كنید كه عمل كردن به این دستورات كمك فراوانی به درمان خواهد كرد.

خنازیر

خنازیر از بیرون گلو، زیر چانه و نزدیك گردن می‌روید. ابتدا بسیار كوچك است ولی به تدریج بزرگ می‌شود به طوری كه مانند گوشت اضافه خودنمایی می‌كنند و گاهی هم آویزان می‌شود. علت آن خون سوخته، غلبه‌ی خون و حرارت جگر است. ابتدا حرارت خون را برطرف كرده و حجامت كنید و اگر مایل به درمان هستید باید از خوراكی‌های زیر پرهیز كنید.
گوجه فرنگی، انواع فلفل، ادویه‌جات، ارده و شیره،‌ شربت‌های غلیظ، سركه و ترشی‌جات، غذاهای سرخ كرده، كته برنج، لعاب برنج، فالوده‌ی شیرازی، فرنی، نخود، لپه، خرما، بادمجان، كفال ماهی، سگ ماهی، مشروبات الكلی، غذاهای چرب و سنگین. ضمناً از حرص و جوش، ناراحتی، عصبانیت، غم و غصه و صحبت كردن زیاد نیز پرهیز كنید.
برای كمك به درمان از خوراكی‌های زیر بیشتر استفاده كنید.
آش آلو، آش تمرهندی، آش آب غوره، غذاهای رقیق و لطیف، آب خیسانده‌ی عناب، آب هویج (صبح ناشتا)، شاه توت، عدس، كاهو، آب جوشانده‌ی ریشه‌ی كاسنی، آب جوشانده‌ی برگ كرفس، آب جوشانده‌ی بیخ بنفشه.
به عنوان درمان گل پنیرك، گل خطمی سفید، گل بنفشه، قرقات، تخم كاسنی، تخم خرفه، عناب قطعه قطعه شده، خاكشیر، شكر سرخ، شاه تره، خارخاسك، تاج‌ریزی و پولك‌های داخل فلوس از هر كدام 10 مثقال را مخلوط و به 10 قسمت مساوی تقسیم كنید. هر قسمت را شب در آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید. آب آن را صاف و شیرین كرده بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدد بخیسانید و شب در همان آب بجوشانید، مقداری از آن را بنوشید. مقداری از آن را هم با كمی آب رقیق كرده و تنقیه كنید.
• ریشه‌ی نی و ریشه‌ی شاه توت سیاه را بسوزانید بعد نرم بسایید و از خارج روی آن بمالید.
• نی‌های ضخیم (چوب لویی) كه با آن حصیر می‌بافند را بسوزانید، بعد نرم بكوبید، سپس در عرق تمشك خمیر كنید و از خارج روی آن ببندید.
• گل محمدی را نرم بسایید و با روغن زیتون خمیر كنید و از خارج روی آن ضماد كنید.
• پشگل بز را نرم بكوبید و بر خنازیر ضماد كنید و روی آن را ببندید و روزی سه بار عوض كنید. ضمناً هر مرتبه كه روی آن را باز می‌كنید به آن دود عنبر نسارا بدهید.
• سفیدآب قلع را نرم بسایید و هر 8 ساعت یك بار از خارج روی آن ضماد كنید.
• شاه تره‌ی تازه را بكوبید و آب آن را گرفته و بنوشید و تفاله‌های آن را از خارج روی موضع ضماد گذارید،‌ روزی سه مرتبه این كار را تكرار كنید.
• یك ورقه‌ی نازك سرب را به اندازه‌ی خنازیر بُبرید و روی آن پهن كنید و آن را ببندید.
• اسفرزه را با شیر مادری كه طفل او دختر است، خمیر و از خارج روی آن ضماد كنید.
• گل خطمی را بكوبید، بعد با آب گرم خمیر و روی آن ضماد كنید.
• دهان باز، دهان بسته و فلفل سیاه را به نسبت مساوی، نرم بسایید و بعد با گلاب خمیر كنید و از خارج روی آن ضماد گذارید.
• رگ قیفال را بزنید تا مقدار یك درم خون از آن خارج شود. این عمل باعث می‌شود كه خنازیر بهبود یابد. انداختن زالو اطراف خنازیر هم مفید می‌باشد.
• اول بدن را از سودا و بلغم پاكسازی كنید، مقدار مصرف غذای روزانه را كم كرده و از خشم، غضب و صحبت با صدای بلند خودداری شود.
• انجره، خردل، كف دریا، مقل ازرق، زرآوند و اوشق را به نسبت مساوی نرم بكوبید، بعد در روغن زیتون كهنه حل كرده، سپس تربد ساییده شده و موم سفید بر آن افزوده و كمی گرم كنید تا موم در آن‌ها حل و مخلوط شود. روزی سه مرتبه روی دمل گذارید.
• اگر ضماد منفجركننده لازم باشد، باید تخم كتان، تخم شنبلیله، تخم مرو و ریشه‌ی اریسا را نرم بكوبید و با آرد جو و آرد گندم و قدری فضله‌ی كبوتر مخلوط كنید و بپزید و روزی سه مرتبه روی آن ضماد گذارید.
• در طب جدید خنازیر را با محلول ریوانل می‌شویند و برای ضدعفونی كردن آن از محلول پرمنگنات استفاده می‌كنند. برای از بین بردن عفونت، آمپول پنی سیلین تزریق می‌كنند و برای جلوگیری از ضعف، مصرف ویتامین A را توصیه می‌كنند.

خنازیر از بلغم:

اگر خنازیر در اثر غلبه‌ی بلغم و رطوبت ایجاد شده باشد ابتدا بلغم و رطوبت را برطرف كنید. هم‌چنین از غذاهایی استفاده كنید كه از لحاظ گرمی در درجه‌ی دوم و سوم به حساب می‌آیند. ضمناً خوردن پاچه‌ی گوسفند، گوشت جوجه خروس، ریواس كوهی و برنج با شوید به صورت پخته نیز مؤثر خواهد بود.
برای درمان آن زفت را آب كنید و بعد كمی فلفل سیاهِ ساییده شده را به آن اضافه و به صورت خمیر بر موضع ضماد كنید و ببندید.
• یك قطعه ورقه‌ی سرب نازك را روی موضع پهن كرده و با دستمالی ببندید. پس از دو روز آن را باز كنید.
• فلفل سفید، فلفل سیاه، دهان باز و دهان بسته را مخلوط كنید و نرم بسایید بعد با گلاب خمیر كنید و روی موضع ضماد گذارید.
• گل محمدی را نرم بسایید بعد با روغن زیتون خمیر و بر موضع ضماد كنید.

خروسك

خروسك یا حناق یا خناق یا لارنژیت حاد یا ورم مخاط حنجره روی صدا تأثیر می‌گذارند. این بیماری بیشتر در كودكان، هنگام شب و موقع خوابیدن پیش می‌آید كه باعث وحشت اطرافیان بیمار می‌شود. زمانی كه حالت بیمار رو به وخامت می‌گراید بایستی هرچه سریع‌تر به پزشك مراجعه كرد، زیرا خطر خفه شدن در كار است. در صورت بروز این بیماری باید از مصرف غذاهای بودار، سرخ كرده، انواع فلفل، ادویه‌جات و شیرینی‌های قنادی پرهیز كنید. هر روز صبح چهار عدد انجیر خشك را در یك لیتر آب بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را سه قسمت كنید و قبل از هر غذا یك قسمت از آن را بنوشید و در فاصله‌ی هر دو غذای روزانه، انگور زرد و رسیده‌ی فراوان میل كنید.
اگر این بیماری بدون تب و حتی بدون ورم خارجی گلو باشد، پولك‌های مغز فلوس، گل خطمی سفید، گل بابونه‌ی شیرازی، گل بنفشه و مریم نخودی از هركدام 15 گرم، جو مقشر شده 30 گرم، همه را مخلوط و 10 قسمت كنید و هر قسمت را یك روز بجوشانید و آب آن را صبح، ظهر و شب بنوشید. ضمناً مالیدن عسل به داخل حلق نیز مؤثر خواهد بود.
اگر بیماری با تب همراه باشد، مغز ناخنك، پر سیاوشان، گل خطمی سفید، گل بنفشه، گل پنیرك و سه پستان از هركدام 20 گرم، ریشه‌ی كاسنی و خارخاسك از هركدام 50 گرم، همه را نیم كوب كرده و روزی سه مرتبه هر بار یك قاشق غذاخوری از آن را بجوشانید سپس آب آن را صاف و شیرین كرده و بنوشید. برای كودكان زیر ده سال هر بار یك قاشق شربت خوری از دارو را بجوشانید.

پی‌نوشت‌ها:

1.osteoarthritis
2.Rheumatoid Arthritis
3.Cervical Degeneration
4.Ibuprofen
5.Larynx
6.Larygoscopy
7.needle aspirtion
8.Stoma
9.tracheostomy
10.Speech thrapist
11.Candidiasis
12.tonsil
13.Peritonsillar
14.Glomerulonephritis

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.