زندگینامه بانوی مجتهده نصرت امین

علویه دانشور، سرکار خانم امین از جمله بانوان باتقوا و سخت‏کوشی است که در نتیجه پیروی از آموزه‏های نورانی اسلام، به مرتبه‏ای از کمال و فضیلت دست یافت که مؤسس حوزه علمیه قم مرحوم آیت‏الله شیخ عبدالکریم حائری درباره او نوشتند: «امیدوارم آن بانو در جاهایی که گمان اجابت دعا می‏رود مرا از دعای خیر فراموش نکند، همان‏طور که بنده ایشان را از دعای خیر فراموش نمی‏کنم». وی در سال 1274 ش (برابر با 1308 ق) در اصفهان چشم به جهان گشود. آثار نبوغ و تیزهوشی از دوران کودکی در سیمایش نمایان بود. از چهارسالگی به فراگرفتن قرآن پرداخت.
با این‏که در پانزده سالگی ازدواج کرد، هرگز همسرداری و تربیت فرزندان، او را از تحصیل علم بازنداشت. در بیست‏سالگی به تحصیل ادبیات عرب و علوم دینی پرداخت و علی‏رغم تمام مشکلاتی که در دوران ایشان برای تحصیل بانوان متدیّن وجود داشت، در چهل‏سالگی به دنبال سال‏ها تلاش شبانه‏روزی به اخذ درجه اجتهاد نائل آمد.

کسب مقام اجتهاد

بانوی پرهیزگار، خانم نصرت امین رحمه‏الله ، پس از پشت سر نهادن مدارج علمی در حضور استادانی چون شیخ ابوالقاسم زفره‏ای، حسین نظام‏الدین کچویی، سیّدابوالقاسم دهکردی، میرزا علی آقا شیرازی، میرسید علی نجف‏آبادی، از دو شخصیت بزرگوار شیخ محمدکاظم شیرازی و شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، اجازه اجتهاد دریافت کردند. در قسمتی از اجازه نامه مرحوم آیت‏الله شیرازی در توصیف بانو امین چنین آمده است: دختر مرحوم حاج سیدمحمدعلی امین التجّار اصفهانی که بانویی بزرگوار، شریف، اصیل، عالم و فرزانه، برگزیده زنان زمان و مایه شگفتی دورانش می‏باشد از کسانی است که مدت مدیدی از عمرش و زمان درازی از زندگیش را صرف تحصیل علم نموده است.

خدمات فرهنگی بانو امین

بانو امین از چهل سالگی تا پایان عمر به تألیف کتاب، تدریس و پاسخ‏گویی به پرسش‏های دینی و تأسیس مؤسسات فرهنگی مشغول بودند. در این زمینه می‏توان به تألیف بیش از سی عنوان کتاب اشاره کرد که از جمله آنهاست یک دوره تفسیر قرآن کریم در پانزده جلد تحت عنوان مخزن‏العرفان.
تأسیس مدرسه علمیه‏ای به نام مکتب فاطمه علیهاالسلام ، که با بیش از 600 تا 1000 شاگرد، در سال 1346 آغاز به کار کرد، از دیگر کارهای مهم فرهنگی بانو امین است که در اوضاع بسیار سخت فرهنگی و سیاسی جامعه صورت گرفت و زمینه تحصیل بانوان علاقه‏مند به آموختن معارف اسلامی را فراهم ساخت. گذشته از این تأسیس چند دبیرستان دخترانه و تربیت شاگردان برجسته که هریک هم‏چون ستاره‏ای درخشان در آسمان دانش به پرتوافکنی مشغول بودند، بخشی از فعالیت‏های این اسوه دانش و تقوا محسوب می‏شود.

رحلت بانو امین

پس از یک عمر تدریس و تحقیق و تلاش فرهنگی سرانجام بانو نصرت امین معروف به «بانوی ایرانی» در شب دوشنبه اوّل رمضان المبارک 1403 ق (مصادف با 23 خرداد 1362 ش) دار فانی را به سوی جهان ابدی ترک کردند. جنازه مطهر ایشان در بقعه خانوادگی خاندان امین در تخت فولاد اصفهان، به دنبال تشییع کم نظیر مردم دانش‏دوست به خاک سپرده شد.

در رثای بانو امین رحمه‏الله

به دنبال رحلت بانو امین شاعران زیادی در منقبت و رثای آن بانوی پارسا اشعار زیبای بسیاری سرودند؛ از جمله شاعری در توصیف شایستگی‏های ایشان چنین می‏سرایند:
حاجیه‏خانم که بود، نام گرامیش امین
مرغ دلش پرگشود، به‏سوی خُلدِ برین
با همه مهر و وفا رفت زدار فنا
زکردگار علا بر او دو صد آفرین
عالمه عادله، طاهره فاضله
کرد چه خوش مرحله طی به ره علم و دین
شد نودوهفت سال زعمر او با کمال
داشت ورا ذوالجلال به عصر خود بی‏قرین
کتاب‏ها بی‏شمار مانده زوی یادگار
که تا به روز شمار هست زجان دل‏نشین
سیروسلوکش بخوان رمز علومش بدان
زِ اربعین‏اش بجو هزار دُرّ ثمین
در این سرای فنا بود به صبح و مسا
«فروتن» بینوا زخرمنش خوشه‏چین ( حسین فروتن )
* حکایت‏هایی از زندگی بانو نصرت امین رحمه‏الله

علاقه به آموختن

بانو امین از دوران کودکی علاقه زیادی به آموختن داشتند. ایشان خود دراین‏باره می‏گویند: «تقریبا از نه سالگی عشق خواندن و نوشتن در من پیدا شده بود. هم‏بازی‏هایم به من ایراد می‏گرفتند که چرا تو نمی‏آیی بازی کنی. ولی من عشقم فقط درس بود». در جای دیگر از استاد معروفِ خانم امین، آیت‏الله حاج میرسیدعلی نجف‏آبادی، در این باره نقل شده است: «روزی شنیدم فرزند ایشان فوت کرده فکر کردم خانم دیگر درس را تعطیل خواهد کرد، ولی برعکس، دو روز بعد دیدم خدمت‏کار ایشان به سراغ من آمد و از من خواست که برای تدریس به منزل ایشان بروم و من از این علاقه او به تحصیل سخت حیرت کردم و وقتی رفتم با کمال تعجب او را آماده‏تر از همیشه دیدم».

استفاده از همه فرصت‏ها

بانو امین در زمینه استفاده از فرصت‏های عمر خود می‏نویسند: «من در زمان کودکی و اوایل جوانی بسیار مایل و حریص به مطالعه کتاب‏های علمی و گوش دادن به مواعظ دینی بودم و هرگاه نزدیکان من مشغول تفریح می‏شدند، من به مطالعه علمی و گوش دادن به مواعظ دینی مشغول می‏شدم و آنها بیشتر اوقات به من اعتراض می‏کردند و می‏گفتند: چگونه تو مشغولِ مطالعه می‏شوی و تفریح را رها می‏کنی؟ این کار عاقلانه نیست؛ بلکه از بطالت و کسالت است و من به جهت اشتیاق شدیدی که به مطالعه داشتم سخنان ناروا و استهزاهای آنان را تحمل می‏کردم و چنان خود را می‏یافتم که گویا از امور لهو و مزخرف دنیا اعراض دارد و به اینها انس نمی‏گیرد؛ بلکه قلبم به چیز دیگری بستگی دارد. هرگاه از یک عالم یا واعظی چیزی از اوصاف حق تعالی می‏شنیدم قلبم به سخن او میل مفرطی می‏نمود. گویا سرتاپا گوش می‏شدم».

برداشت عرفانی از رنج‏ها

خانم امین به مراتب بالایی از عرفان دست یافته بودند و تمام پیشامدها و گرفتاری‏ها را مایه امتحان و تهذیب نفس انسان می‏دانستند. یکی از فرزندان ایشان می‏گوید: «مرحوم والده متأسفانه در طول زندگی درد و رنج جسمی فراوان کشیدند. به یاد دارم که پادرد خیلی شدیدی داشتند که بر اثر آن گاهی مواقع فریادشان به آسمان بلند می‏شد... ولی یک کلمه حرفی که بوی ناشکری بدهد، هرگز از ایشان شنیده نشد. روزی به ایشان گفتم: شما که یک زن عالمه فاضله موحّده به تمام معنا هستید، چرا باید این قدر زجر و درد بکشید؟ ایشان در پاسخ فرمودند: صوفی نشود صافی تا در نکشد جامی. من باید خالص بشوم. اینها امتحان است من باید امتحان بدهم».

سخنانی از بانو امین رحمه‏الله

بیداری از خواب غفلت

بانو امین در وصیت‏نامه خود می‏نویسد: «ای اولادان و خویشان و اقوام من، عمده غرض این جانب گنه‏کار توصیه به حق است. توصیه می‏کنم شما را که تقوا را شعار خود گردانید و از نافرمانی حق‏تعالی و متابعت هوای نفسانی خودداری کنید و بدانید راه پرخطری در پیش دارید. قدری از خواب غفلت بیدار شوید و خانه خود را از غیر خدا خالی گردانید و به تمام قوا روی خود را به طرف آن معبود یگانه قرار دهید و حتی‏الامکان محبت غیرخدا را از دل بیرون کنید؛ زیرا که یگانه ملجأ و پناه‏دهنده ما اوست و قلب خود را از اوصاف ذمیمه و صفات نکوهیده تخلیه کنید و خود را آراسته گردانید به صفات نیکو».

اصول سعادت

بانو امین در وصیت‏نامه خود می‏نویسد: «بدانید که اصول سعادت از سه چیز تحقق‏پذیر است. اوّل ایمان کامل، دوم اخلاق و صفات نیکو، سوم اعمال خوب که مطابق باشد با دستورات شرع اسلام و در تمام حالات در خوشی و غم، در صحت و مرض، [و] در نعمت و بلا، به دل و زبان شکرگزار حق و گویای ذکر او باشید و در هر حال مراقب حال خود باشید و احکام و دستورات شرع مطهر اسلام را محترم دارید. راضی نشوید ساعتی از عمر شما بیهوده و یا در گناه صرف شود و مرتکب نافرمانی حق تعالی گردید».

توصیه به محبت خدا

بانو امین در وصیت‏نامه خود می‏نویسد: «نیز توصیه می‏کنم شما را که در تحصیل معرفت و شناسایی حق تعالی کوشش کنید و محبت آن یگانه معبود را در قلب خود بپرورانید؛ زیرا یگانه چیزی که باعث سعادت و رستگاری است، معرفت به خدای تعالی و دوستی و محبت آن خرد ازلی است و تمام بدخبتی‏ها و بلاها ناشی از جهل و فقدان معرفت است. باز توصیه می‏کنم شما را که پیشوایان دین و پیغمبراکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم و علی علیه‏السلام و زهرا علیهاالسلام و ائمه را به دل و زبان خود دوست بدارید و نیز از علمایی که مروج دینند متابعت نمایید و اطاعت خدا و اطاعت اولیای خدا را بر خود فرض و واجب گردانید و اعمال و افعال آنان را سرمشق خود قرار دهید و به همان رویه عمل کنید تا سعادتمند و رستگار شوید».

توصیه به رعایت رضای خدا

بانو امین می‏نویسد: «نیز توصیه می‏کنم شما را که در تمام اعمال نیّت خود را خالص گردانید و در هر کاری اوّل فکر کنید آیا رضای حق تعالی در آن هست یا نه. اگر مطابق رضا و دستور پیامبران است بدان عمل کنید و الاّ آن را ترک کنید».

تعریف زندگی

بانو امین در توصیف زندگی می‏نویسند: «بدان که زندگی عبارت از مجموعه افکار و احساساتی است که انسان را به جاده سعادت یا شقاوت می‏کشاند. پس از مراقبت کامل اگر دیدی فکر تو مصروف در امور نفسانی و خیالات شیطانی است و پرهای عقل تو چنان با آتش شهوت و غضب سوخته شده که قداست پرواز کردن به عالم معقولات به کلی از وی مسلوب گردیده، بدان که تو در آب و گل طبیعت غوطه‏وری و در عداد سفها و بهما به شمار خواهی رفت».

توصیف علم و عالم

بانو مجتهده نصرت امین در زمینه علم و عالم می‏نویسند: «علم نور است و خاصیت نور آن است که محل را روشن کند و موجودات را واضح نشان دهد. خلاصه عالِم کسی است که در قلب وی نوری پدید گردد که او را رهبری نماید به جاده سعادت و رستگاری و با آن نور حق و باطل را از هم تمییز دهد».

اولین گام در تهذیب

درباره چگونگی تهذیب بانو امین می‏گویند: «اوّل چیزی که بایستی متذکر شویم و در اطراف آن کنجکاوی نماییم این است که آیا ما کی هستیم و از کجا آمده‏ایم خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و در کجا نشوونما می‏کند و به کجا بازگشت می‏نماید. زیرا کسی که خود را شناخت البته مبدأ و منتها و خط سیر و نقطه قرارگاه وجود خود را هم می‏شناسد و می‏داند که در نردبان ترقی و تکامل حائز چه مقام و مرتبه‏ای گشته و در چه پله‏ای از درجات و مراتب صعود به سوی حق‏تعالی سیر می‏نماید».

تعریف عقل و انواع آن

بانو امین در بیان مفهوم و اقسام عقل می‏نویسند: «عقل دو گونه است: عقل معاش و عقل معاد. عقل معاش بر قوه‏ای از قوای نفس انسانی اطلاق می‏شود که با این صفت انسان موصوف به حسن تدبیر می‏شود، به طوری که در تنظیم امور معاش و تدبیر امور منزل و سیاست مُدُن صاحب رأی و نظر می‏گردد و عقل معاد بر قوّه‏ای اطلاق می‏شود که انسان به‏وسیله آن تخلیه نفس از صفات مذمومه و آراستگی به صفات ممدوحه و اکتساب به‏معارف حقه از جمله معاد و به جا آوردن اعمال صالح و ترک افعال ناپسند و نهایتا تحصیل قرب الی‏الله می‏یابد».

معرفی آثار علمی بانو امین رحمه‏الله

اربعین الهاشمیه

کتاب اربعین الهاشمیه اولین اثر قلمی بانو امین است. وی این کتاب را در سال 1315 ش در پنجاه‏سالگی به نگارش درآوردند. ایشان در آن به شرح و توضیح چهل حدیث از احادیث گران‏قدر اهل‏بیت علیهم‏السلام می‏پردازند. به دنبال چاپ این اثر بود که آن بانوی پرهیزگار دانش‏دوست به کسب درجه اجتهاد نائل شدند. موضوعات و محورهای اصلی مباحث این اثر عبارتند از: روش دعوت به ایمان، روش تزکیه، تشویق به عبادات، روش اسوه و الگوسازی در احادیث، روش موعظه و انذار، روش تعلیم حکمت، روش فریضه‏سازی، مداومت و محافظت بر عمل، روش انذار، و قهر و مهر و... وی این کار را با هدف نشر احادیث معصومین علیه‏السلام و نیل به ثواب و برکات حفظ سخنان آنها انجام دادند؛ چون پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم فرمودند: «هرکس چهل حدیث از احادیث ما را که مورد نیاز دین مردم است حفظ کند، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور می‏کند». این کتاب را یکی از شاگردان بانو امین به نام خانم زینت‏السادات همایونی به فارسی ترجمه کرده‏اند.

کتاب سیر و سلوک

این اثر همان‏گونه که از نام آن معلوم است به راه‏وروش سیر الی اللّه می‏پردازد. کتاب در سیصد صفحه تنظیم و منتشر شده است. بانو امین در این کتاب اولین گام در راه طی مدارج و مراحل کمال انسانی را این گونه بیان می‏کند: «کسی که مایل به پیمودن راه حق گردد و اشتیاق رسیدن به جوار الهی در سر او نمودار شود، نخست بایستی مجاهده تام با نفس خود نماید و وی را از خودسری و شهوت‏رانی و لوازم طبیعت و هرچه مهیج شهوت گردد باز دارد و از حظوظ دنیا قناعت کند به قدر ضرورت و ناچاری، و ریسمان اطاعت و انقیاد و بندگی پروردگار را در گردن خود بیاویزد». این کتاب اولین بار در سال 1323 به چاپ رسید.

روش خوش‏بختی

بانو امین این کتاب را در سال 1331 ش نگاشته‏اند. مجموعه مباحث این اثر بر مبنای اخلاق اسلامی و با هدف تبیین شیوه‏های درست نیل به کمال مطلوب و سعادت واقعی نوشته شده است. مؤلف راه خوش‏بختیِ حقیقی را ترسیم کرده و بخشی از اندیشه‏های غلطی را که درباره خوش‏بختی انسان مطرح شده نقد و بررسی کرده‏اند. در این اثر ارزشمند ابتدا به بیان ارکان خوش‏بختی ـ که عبارت از آسایش بدن و آرامش فکر است ـ پرداخته شده، آن گاه ارکان ایمان مورد بررسی قرار گرفته است. گفتنی است که بسیاری از مباحث این اثر جنبه اجتماعی دارد و با توجه به دوران حاکمیت طاغوت و وضع بد فرهنگی ناشی از آن به نگارش درآمده است.

نفحات رحمانیّه

از آن‏جا که بانوی پرهیزگار، خانم نصرت امین رحمه‏الله ، همواره در طول زندگیِ بابرکتش مشغول جهاد نفس بودند و با اسلحه علم و عمل با خواهش‏های نفسانی مبارزه می‏کردند، خداوند متعال نیز حجاب‏ها را از برابر قلب او برطرف ساخته او را با حقایق نهان عالم آشنا ساخت. در حقیقت نفحات رحمانیّه حکایتی از یافته‏های عرفانی و واردات قلبی ایشان است. ایشان خود در نفحه دهم کتاب دراین‏باره می‏نویسند: «در اوایل امر در کیفیت معیت حق سبحان نسبت به موجودات یعنی در معنای (هُوَ مَعَکُم اَیْنَما کُنْتُم؛ هرکجا باشید خدا با شماست) فکر می‏کردم و این تفکر مدت زمانی مرا به خود مشغول کرده بود و کسی را که از او سؤال کنم پیدا نمی‏کردم و نیز به طرد این فکر از ذهن خود قادر نبودم. تا این که پروردگار عالم مرا منّت نهاده و قلبم را به نور ایمان گشود و شرح صدری بخشید و فی‏الجمله به اندازه سعه قلب خویش و شرح صدرم کیفیت معیت حق متعال را با مخلوقات دریافتم».

تفسیر مخزن‏العرفان

یکی دیگر از آثار خانم مجتهده امین تفسیر مخزن العرفان که مشتمل بر پانزده جلد می‏باشد و تفسیر جامعی از قرآن کریم است. نقل می‏کنند بانو امین پس از تفسیر دو جزء اوّل قرآن از بیم آن که شاید برای تمام کردن تفسیر کل قرآن عمرش وفا نکند به تفسیر جزء سیم می‏پردازند. بعد از آن به تدریج این کار را دنبال می‏کنند تا سرانجام در اواخر عمر پربرکتشان آن را کامل می‏کنند. روش ایشان در تفسیر آن است که از همان آغاز عین آیات را می‏آورند، آن گاه ترجمه و توضیح آن را بیان می‏کنند، سپس به همراه توضیح چگونگی شأن نزول آیات، به نقل اقوال مفسران و احادیث معصومین علیه‏السلام می‏پردازند. در پایان نیز نظریه و برداشت خودشان را عرضه می‏کنند به‏طور کلی می‏توان شیوه بانو امین را در تفسیر قرآن همانند روش صدرالمتألهین، فلسفی و عرفانی دانست.

اخلاق

کتاب اخلاق بانو امین اقتباسی است از تَهْذیبُ الاَخْلاقِ وَ تَطْهیرُ الاَعراقِ اِبنِ مُسْکُویَه. توضیح آن‏که مؤلف پس از ترجمه این کتاب دیدگاه‏های خود را به‏همراه توضیحاتی که در نظر داشته‏اند بیان می‏کنند. این اثر که بهترین کتاب اخلاقی تا قرن پنجم محسوب می‏شود، مشتمل بر هفت مقاله اخلاقی است. مباحث این کتاب علاوه بر جنبه اخلاقی از اهمیت و ارزش علمی بیشتری برخوردار است. مجموعه مطالب این کتاب در 362 صفحه تنظیم و در تاریخ 19 رجب 1368 ق چاپ شده است.

جامع الشِتات

محتوای کتاب ارزشمند جامع الشتات بانو امین عبارت است از پاسخ‏های مبسوط، و در عین حال متقن بانو نصرت امین رحمه‏الله به بخشی از سؤال‏های عمیق فقهی و علمی و اعتقادی شماری از استادان و علمای فرزانه حوزوی که از جمله آنانند: سیدمحمد علی قاضی طباطبایی و شیخ محمد طه هنداوی نجفی‏زاده. به دنبال منتشر شدن این پاسخ‏ها توانمندی‏های علمی و مهارت‏های بانو امین رحمه‏الله بیش از پیش برای علما و فضلا معلوم گشت. این مطالب را که در قالب پرسش و پاسخ تنظیم شده است در طول زمان عالم پرهیزگار شیخ مرتضی مظاهری نجفی جمع‏آوری و چاپ کرده‏اند.

معاد یا آخرین سیر بشر

در کتاب معاد یا آخرین سیر بشر بانو نصرت امین رحمه‏الله مباحث مربوط به معاد و سیر تکامل انسان را در قالب نه مقاله علمی بررسی می‏کنند. ایشان در مجموعه مطالب این اثر کوشش می‏نمایند تا ثابت کنند غیر از این نشئه دنیوی، نشئه دیگری نیز برای انسان در پیش است و آدمی پس از پشت سر نهادن این عوامل در نهایت به عالم آخرت می‏رسد که در آن‏جا از تمام اعمال و رفتار گذشته او سؤال خواهد شد و او باید در مقابل کردارش پاسخ‏گو باشد. عناوین مقالات این کتاب عبارتند از: سیر بشر از عالم علوی به سفلی و از سفلی به علوی؛ هردانی قائم به مافوق خود است؛ انسان مجموعه عالم وجود است؛ انسان در عالم برزخ؛ سؤال قبر؛ انسان در نشئه قیامت؛ صراط؛ میزان؛ حساب؛ بهشت و جهنم، مجموعه این مباحث در 212 صفحه تنظیم، و در سال 1369 چاپ و منتشر شده است.

مَخْزَنُ اللآلی فی فَضائِلِ مُولی المَوالی

کتاب ارزشمند مخزن‏اللآلی فی فضائل مولی الموالی تألیف دیگر بانوامین است همانگونه که از عنوان آن مشخص می‏شود به معرفی قسمتی از فضایل و مناقب مولای متقیان علی بن ابی‏طالب علیه‏السلام اختصاص داده شده است. مؤلف محترم، مباحث کتاب را در یک مقدمه و پنج باب و یک خاتمه تنظیم نموده‏اند.

بانو امین در کلام بزرگان

مقام معظم رهبری

مقام معظم رهبری حضرت آیت‏الله خامنه‏ای(دامت‏برکاته) درباره نکوداشت و تجلیل از بانوامین می‏فرمایند: «تجلیل از بانوی بزرگوار اصفهانی [خانم امین] و ارائه شخصیت عرفانی و فقهی و فلسفی برجسته یک زن در کشور ما، کاری سودمند و در جهت احیای ارزش‏های اسلامی در زنان به نظر می‏رسد».

علامه محمدتقی جعفری

استاد علامه محمدتقی جعفری رحمه‏الله می‏گویند: «با توجه به آثار قلمی که از خانم امین در دسترس ما قرار گرفته است، به طور قطع می‏توان ایشان را یکی از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل مقایسه با سایر دانشمندان بوده، بلکه با نظر به مقامات عالیه روحی که ایشان [به درک آن] موفق شده‏اند، باید ایشان را از گروه و نخبه‏ای از دانشمندان به شمار آورد».

آیت‏الله شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی

آیت‏الله شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی رحمه‏الله در اجازه نامه اجتهادی که به بانو امین نوشته‏اند ایشان را این‏گونه توصیف می‏کنند: «اما سیده دانشمند و شریف، گوهر گران‏قدر مستور، میوه درختی که اصلش ثابت و شاخه‏هایش در آسمان است، گل سرسبد باغ فرزندان زهرای اطهر علیهاالسلام ، صاحب مفاخر و مناقب بزرگ، بانوی خاندان ابی‏طالب که راه آبا و اجداد گرامی‏اش را پیروی کرده و مکارم اخلاق و بزرگواری‏ها را در خود جمع نموده و همو که حسب و نسب و بزرگواری و شرافت را در اعلی درجاتش به خود اختصاص داده، بانوی فرزانه حکیم، عارف کامل، صاحب فضایل، سیده مشایخ، بانوی گران‏قدر، واصل به رحمت الهی، صاحب شرفِ عالی، کسی که غرفه‏های بهشتی از جوار جدّش نور گرفته و خدا شراب‏های خالص بهشتی را شربت صبح و شامش قرار داده است...».

دکتر احمد بهشتی

دکتر احمد بهشتی درباره بانو امین می‏نویسند: «او زنی است دارای اندیشه‏های بکر و ارزنده و اغلب آنها را از استاد فرا نگرفته؛ بلکه بر اثر صفای باطن و تهذیب روحی و اخلاقی به‏وسیله الهامات الهی به‏دست آورده است. مع‏الوصف معتقد است که انسان باید ابتدا نزد اساتید دانشمند تحصیل کند، سپس از راه عمل یعنی ادای واجبات و ترک محرمات مدارج کمال را بپیماید».

صاحب کتاب گنجینه دانشمندان

صاحب کتاب گنجینه دانشمندان در معرفی بانو امین می‏نویسند: «سیده جلیله اصیله عالمه عارفه فاضله کامله فقیهه حکیمه، بانو آمنه بیگم (نصرت امین) از نوادر روزگار و در فضل و کمال و علوم عربیه و ادبیه و مراتب معقول و منقول و بیان، از مفاخر زمان و مُشارِ بالبنان [است [و عمر عزیز او در تحصیل علوم شرعیه ادبیه و فقهیه و اصولیه و تکمیل معارف حقه اسلامیه معقولاً و منقولاً صرف [شده] تا این‏که به ذروه اجتهاد ارتقا یافته و دارای قوه استنباط گردیده است».

سپیده کاشانی

شاعرِ گران‏قدرِ معاصر، خانم سپیده کاشانی، در سوگ بانو امین چنین سروده‏اند:
بانگ رحیل خاک وطن را فرا گرفت
اسلام شد به ماتم و رنگ عزا گرفت
آیات را، نماز بخوانیم دوستان
زیرا خسوف هجر رخ ماه ما گرفت
رخشنده اخترش بشد از کهکشان علم
در عرش جا به بارگه انبیا گرفت
می‏رفت و داغ لاله فراوان به سینه داشت
زین خاکدان که مرتبه نینوا گرفت
گلچین زشاخه چید بسی گل در این دیار
فقدان این گل از چه چمن را فرا گرفت
فخر زنان، «امینه» ما، درس عاشقی
از مکتب امین خدا مصطفی گرفت
آن مرجع فضیلت و تقوا به راه علم
بر راهوار عشق مدد از خدا گرفت
بانویِ بانوان جهان شد شفیع او
واندر کنار کوثر میعاد جا گرفت
جاوید، خانه باد مبارک بر او که خاک
از آن گلِ معطرِ عصمت صفا گرفت
منبع:http://hawzah.net