نماز، عامل استقامت در برابر دشواریها

بر همین اساس در دو مورد از قرآن آمده: استعینوا بالصبر و الصلوة.«از خصلت صبر، و از نماز کمک بجوئید.» (1).

نماز پیامبر در مقابل مشکلات طاقت فرسا
در روایت آمده: هرگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در برابر شدائد طاقت فرسا قرار می گرفت، به نماز پناه می برد و با خواندن نماز، شدائد را بر خود هموار می ساخت.

نماز پسر عموی رسول خدا در خبر مرگ برادر
و نیز نقل شده: ابن عباس (فقیه و مفسر بزرگ اهل بیت (علیه السلام) و پسر عموی رسول خدا) در سفر بود، به او خبر دادند که برادرت «قثم بن عباس» از دنیا رفت (و در سمرقند شهید شد)،

ابن عباس، از این خبر، سخت ناراحت شد و کلمه ی استرجاع به زبان آورد، و از جاده بیرون رفت و در بیابان دو رکعت نماز خواند و سپس بر مرکب خود سوار گشت، در حالی که می گفت:
استعینوا بالصبر و الصلوة، و به این ترتیب در پناه نماز، خود را آرام کرد، و از پریشانی بیرون آمد.(2)

استعانت و یاری طلبی از نماز، گاهی در مرحله ی بالاتری است و آن اینکه انسان در نماز، حاجات خود را از خدا می طلبد، و از آنجا که نماز عالی ترین مناجات و وسیله برای نزدیک شدن به پیشگاه خدا است حاجت انسان که در نماز از خدا خواسته، بهتر و زودتر برآورده می شود.

نماز بزرگان و وارستکات در مقابل شختی ها
بسیاری از علماء و وارستگان، در قنوت یا در سجده های نماز، حاجت خود را از خدا خواسته و به نتیجه رسیده اند، نفرین مردان دل سوخته ی خدا، در نماز، بنیان طاغوتیان و ستمگران را زیر و رو کرده است.

توصیه نماز به ابوذز 
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به ابوذر فرمود:یا اباذر، مادمت فی الصلاة فانک تقرع باب الملک، و من یکثر قرع باب الملک، یفتح له.«ای ابوذر! مادام که در نماز هستی، در حقیقت در خانه ی فرمانروا را می کوبی، و کسی که در خانه فرمانروا را زیاد بکوبد، آن در به رویش گشوده می شود.»

نیز فرمود: «ای ابوذر! هیچ مؤمنی به نماز نمی ایستد، مگر اینکه بین او تا عرش خدا، نیکی بر او فرود می آید، و خداوند فرشته ای را بر او می گمارد که ندا می کند: ای پسر آدم!
لو تعلم مالک فی صلاتک؟ و من تناجی؟ ما سئمت و ما التفت.

«اگر بدانی که چه پاداش عظیمی به خاطر نمازت داری؟ و با چه کسی راز و نیاز می کنی؟ هرگز از نماز خواندن خسته نمی شوی، و از آن روی برنمی تابی.»(3)

نماز سفره رحمت در مقابل دشواریها
و بر همین اساس، رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) فرمود:الا ان الصلاة مأدبة الله فی الارض قد هنأها لاهل رحمته فی کل یوم خمس مرات.

«آگاه باشید! نماز سفره ی گسترده ی خدا در زمین است، که خداوند آن را روزی پنج بار برای اهل رحمتش (افراد شاسیته ی رحمت) گوارا نموده است.» (4)

براستی آن کسی که در شبانه روز، پنج بار کنار سفره رحمت و لطف خدا می نشیند، آیا از کنار چنین سفره ای، گرسنه و با دست خالی برمی خیزد؟ هرگز نه، بنابراین، روح و جان خود را در کنار این سفره ی رحمت، و با غذاهای معنوی و ملکوتی این سفره، نیرومند کنیم.

کمک از صبر و نماز در قرآن
 اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَکَبِیرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخاشِعِینَ (5)
ترجمه‌
و کمک بجوئید بشکیبائى و نماز و همانا آن هر آینه بزرگ است مگر بر صاحبان خشوع..

در کافى از حضرت صادق (ع) نقل نموده که مراد از صبر در این آیه روزه است و در فقیه و عیاشى نیز از آنحضرت نقل نموده بعلاوه نقل نمودند که فرمود وقتى وارد شود بر مرد حادثه شدیدى باید روزه بگیرد .

چون خداوند فرموده کمک بجوئید بصبر و نماز و مراد از صبر روزه است و عیاشى از امام کاظم (ع) نیز این روایت را نقل نموده و نیز کمک بجوئید بنمازهاى پنجگانه و صلوات بر محمد و آل او علیهم السلام .

بر طرف شدن هم و غم دنیا با نماز و وضو
فیض ره فرموده و هر نماز واجب و مستحبى زیرا در مجمع و عیاشى از حضرت صادق (ع) نقل نموده که فرمود چه چیز باز میدارد شما را از آنکه چون هم و غمى از امور دنیا به شما روى نماید وضو بگیرید و داخل در نماز خانه خودتان بشوید و دو رکعت نماز بخوانید.

و بخواهید از خداوند که رفع هم و غم شما را بنماید آیا نشنیدید فرمان الهى را در استعانت بصبر و نماز .

خشوع و خشیت و خوف الهى
و در کافى از آنحضرت نقل نموده که امیر المؤمنین (ع) وقتى از امرى خائف می شد توسل به نماز می نمود و این آیه را تلاوت مى‌فرمود و همانا نماز هر آینه عظیم و گران است مگر بر صاحبان خشوع و خشیت و خوف الهى چون زحمتش از سایر عبادات بیشتر است .

براى آنکه در شبانه روزى پنج مرتبه امتثال باید نمود و باین جهت از بین عبادات تخصیص بذکر یافته بعلاوه عمود دین و شرط قبول سایر اعمال و معراج مؤمن و ناهى از فحشاء و منکر است .

منظور نماز کدام نماز است
و باین نکته درتفسیر امام اختصاص به نمازهاى پنجگانه داده شد چون نمازهاى دیگر اعم از واجب‌ و مستحب سنگین و شاق نیست و مراد از کبیره سنگین و شاق است .

چنانچه خود فیض ره تفسیر فرموده بنابر این مرجع ضمیر در کلمه انّها صلاة است چنانچه قمى فرموده و در تفسیر امام (ع) بیان شده است و بعضى مرجع را استعانت بصبر و صلاة گرفته‌اند و اینکه بر خاشعان آسان است .

براى آنستکه آنان از ثمرات اطاعت آگاهند و خود را در حضور محبوب حقیقى مى‌بینند و مشغول بصحبت با او میدانند و از این لذت میبرند و سرگرم براز و نیازند لذا احساس زحمت عبادت را نمیکنند

کمک پیامبر ( ص) از اذان و نماز
چنانچه پیغمبر اکرم در موقع اذان ببلال می فرمود آسایش ما را فراهم نما مقصودش آن بود که او اذان بگوید و حضرت نماز بجاى آورد و می فرمود من از دنیاى شما سه چیز را دوست دارم بوى خوش و زنان و نور چشمم که در نماز است .

از اینجا معلوم می شود که حضرت بواسطه انس به نماز همانطور که بطبع دنیوى از بوى خوش و زن لذت می برده از نماز هم لذتى فوق آن برایش حاصل مى‌شده.

بلکه میتوان گفت اگر کسى بریاضت نفس خود را معتاد بعبادت نماید مى‌فهمد که لذت مناجات با قاضى الحاجات فوق تمام لذائذ دنیوى است خداوند این مقام را روزى فرماید و حلاوت عبادت و مناجات خود را به ما بچشاند.

نماز احساس قدرت و شکوه می دهد.
ما در نماز با تمام وجود در محضر و پیشگاه او هستیم، خود را به او نزدیک می‌بینیم و احساس می‌کنیم تحت پوشش، مهر و عنایت کامل او قرار داریم و با این پیوند و نزدیکی با خداوند، احساس قدرت کرده، خود را قدرتمند می‌بینیم.

پس نماز می‌تواند چنان قدرتی در نمازگزار ایجاد کند که او [در برابر] همه معضلات و سختی‌های زندگی مقاومت کند». در مقابل، افراد بی‎نماز، از این پشتوانه‎ قوی در تحمل سختی‌ها محرومند و بیشتر آنها مغلوب حوادث می‌شوند.(6)

نماز حضرت زینب و استقامت در مسیر حق
 اگر فرض بگیریم که خداوند به هر نمازگزاری پولی عطا می‌کند و تارک نماز از دریافت این پول محروم می‌شود، همۀ مردم نمازگزار می‌شوند.

اما نمی‌توان برای نماز قیمتی گذاشت. اگر خداوند هر دروغگو و منافقی را فوراً تنبیه کند، مردم دیگر جرئت عمل شر نخواهند داشت. در این صورت، همه خوب می‌شوند. ا

ما: «لِّیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَن بَیِّنَةٍ وَیَحْیَى مَنْ حَیَّ عَن بَیِّنَةٍ» انسان نیکوکار نباید لزوماً در انتظار مال و احترام و جاه باشد.‌گاه انسان در راه خیر متحمل سختی‌ها و مشکلات می‌شود.

دنیا چه ارزشی دارد، اگر همۀ دنیا را به ما دهند و اجر اخروی را از ما گیرند و کمال نفس را از ما گیرند و آرامش روان را از ما گیرند، چه ارزشی دارد؟

زینب چه مقام و جایگاهی نزد خدا دارد، و حسین مقامی ارجمند نزد خدا دارد، در عین حال، آنان به مشکلات جانکاهی دچار شدند. چرا؟

یرا بنیان جهان این گونه نیست که اگر انسانی کار خیری صورت داد، خداوند بی درنگ اجرش را به او بدهد. انسانی که کار خیر می‌کند، احساس آرامش درون دارد، در آینده آرامش به دست می‌آورد و‌ گاه این آینده بسیار دور است.

این انسان به راحتی می‌رسد و جزای بر‌تر او نزد خداست. معقول نیست که تو بدهکار و خسته و گرفتار مشکلات باشی و بگویی نماز می‌خوانم و فوراً دیونت پرداخت و مشکلاتت حل بشود.

بله، بی شک ادعیه در حالات مشخص و با شروط معین و در وضعیت معینی مستجاب خواهد شد.(7)

نتیجه:
پس نماز عامل استقامت در برابر دشواریها و ناگواری ها وکلید حل بسیاری از مشکلات است؛ که در این مقاله جای طرح همهی مشکلات نیست مشکلاتی از قبیل تکبر و خودبزرگ‌بینی، بی‌حجابی، بی‌نظمی، وسوسه‎های شیطانی؛ مشکلات روحی و روانی مثل اضطراب و استرس، وسواس و گوشه‌گیری؛.

مشکلات خانوادگی مانند اختلافات خانوادگی و ناآگاهی از تربیت دینی فرزندان؛ مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، ربا، احتکار و رشوه‎ خواری و مشکلات فرهنگی و اجتماعی مانند تهاجم فرهنگی و احترام نگذاشتن به حقوق دیگران.
پس چه بسیار مشکلاتی که در سایه توجه به خدا و تقرب به او و استمداد از او حل و رفع می‌شود. 
 

پی نوشت :
1.سوره بقره- 45و153

2. الدر المنثور، ج1، ص68- بحار، ج82، ص192.
3. امالی شیخ طوسی، ج2، ص114و142.
4. مستدرک الوسائل، ج1، ص170.
5.سوره بقره ایه 45
6. تفسیر روان جاوید، ثقفى تهرانى جلد 1 صفحه 75.
7.سحنرانی امام موسی صدر از شخصیت حضرت زینب(س)
 

منبع:
https://www.khabaronline.ir/news/509699
https://wiki.ahlolbait.com/
کتاب نماز از دیدگاه قرآن و عترت /س