معرفی اسطوخودوس و خواص درمانی آن

لاواندها گونه‌های مختلفی دارند که به صورت خودرو و پرورشی روییده و کاشته می‌شوند. بعضی از گونه‌ها نیز زینتی می‌باشند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه ازلاواند که به اسطوخودوس معروف است اشاره شده است.

نام علمی:

Lavandula stoechas L.، نام فرانسه Lavande stoechas و نام انگلیسی آن French lavender می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، اسطوخودوس، آنس الارواح، ممسک الارواح، حافظ الارواح، ضرم، آستوخودوس، لاواند و تروم نامیده شده است.

تیره گیاه:

نعناع Labiatea

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است چند ساله، بوته‌ای شکل و پرپشت با ساقه‌های متعدد و چهارگوش به ارتفاع حدود 60 سانتی‌متر و برگ‌های آن باریک، دراز، با لبه برگشته و هر دو سطح پهنک برگ پوشیده از کرک‌های سفید پنبه‌ای است. گل‌های آن با توجه به نوع گیاه رنگ‌های گوناگونی داشته و گل‌های نوع ذکر شده ریز، به صورت سنبله‌ای فشرده، بیضوی دراز، چهار وجهی و تقریباً رنگ آنها ارغوانی تیره یا بنفش تیره می‌باشد. میوه‌اش فندقه و پس از رسیدن بیضی شکل و قهوه‌ای شفاف می‌شود که محتوی تخم‌های بسیار ریز، کمی پهن و به رنگ زرد تیره مایل به سیاه است. در ضمن از تمام قسمت‌های گیاه بخصوص سرشاخه‌های گل‌دار و برگ‌دار بوی بسیار مطبوعی متصاعد می‌شود.  

طبیعت اسطوخودوس:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

اغلب در کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و در نواحی مدیترانه‌ای به صورت خودرو و پرورشی روییده و کاشته می‌شود. این گیاه در ایران نمی‌روید ولی به صورت پرورشی و گلخانه‌ای کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه:

اسانسی شامل ستن، سینئول، دی‌فنکون، لینالول و یا الکل در گیاه تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

گل و سرشاخه‌های گیاه

نحوه مصرف:

به طور معمول گل و سرشاخه‌های گیاه را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

ضد افسردگی و تقویت کننده اعصاب، ضد تشنج و آرام‌بخش، ضد سرفه و نشاط‌آور، ضد حساسیت و برطرف کننده عفونت‌های دستگاه تنفسی، ضد سیاه سرفه و تقویت کننده بدن، ضد تب و مسکن سردردهای یکطرفه، ضد سرگیجه و برطرف کننده خستگی‌های روحی، ضد یرقان و کاهنده قند خون، ضد فراموشی و صفرابر، بازکننده قاعدگی و باد شکن، محرک کبد و التیام‌بخش زخم‌های دهان می‌باشد. در ضمن برای وسواس، جنون، گلودرد، گریپ، آسم، زکام، طپش قلب، آلزایمر و روماتیسم نیز مفید است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.