انواع سوختگی و درمان‌های فوری آنها

در صورتی که ادرار پای کودک را سوزانده باشد باید پرتقال، گوجه‌فرنگی، تخم‌مرغ، اسفناج و گندم یا آرد گندم به او نخورانید تا زود بهبود یابد.
* فوت فوته (پوک‌های درخت بید) را بسیار نرم بسایید و بر موضع بپاشید.
* گل سرنگون را در آتش بسوزانید، بعد بسیار نرم بسایید و بر موضع بپاشید.
* تخم گشنیز و گِل برز را به نسبت مساوی ساییده و بر موضع بپاشید.
* پیه آب شده‌ی بز را بر موضع بمالید، بعد روی آن‌ها پودر بپاشید و او را قنداق کنید.
* برگ گشنیز تازه را با برگ کاهوی خام بکوبید و بفشارید و آبی که از آن‌ها خارج می‌شود را بر موضع بمالید.
* در هر مرتبه خیس کردن فوراً قنداق یا لباس او را عوض کنید و تا می‌توانید او را نپیچید تا هوا بر پوست بخورد، اگر پوشک‌های بهداشتی در دسترس نبود، کهنه و لباس‌های او را خوب با آب گرم شستشو دهید و چند مرتبه آن‌ها را آبکش کنید و حتماً هنگام پیچیدن، پاها و موضع سوخته شده را چرب کنید و روی آن پودر بپاشید.

سوختگی

پوست از دو لایه تشکیل شده است، لایه‌ی سطحی که اپیدرم نامیده می‌شود و لایه‌ی حساس زیرین که درم خوانده می‌شود. سوختگی‌ها براساس عمق سوختگی به سه دسته- درجه‌ی1، درجه‌ی 2 و درجه‌ی 3 تقسیم می‌شوند.  

سوختگی درجه‌ی (1):

اگر سوختگی تنها اپیدرم را درگیر کرده باشد، سوختگی درجه‌ی 1 نامیده می‌شود و حداقل شدت را در میان انواع سوختگی داراست. ناحیه‌ی سوخته ممکن است کمی قرمز و متورم شود و نسبت به تماس حساس باشد، اما تاول به وجود نمی‌آید. طی چند روز پوست بهبود می‌یابد و لایه‌ی آسیب دیده‌ی پوست ممکن است بریزد. یکی از علل شایع سوختگی درجه‌ی 1 آفتاب‌سوختگی است.

سوختگی درجه‌ی (2):

اپیدرم در این سوختگی تخریب شده است و لایه‌ی درم بسیار حساس زیرین در معرض آسیب قرار دارد. صدمه به این دو لایه تحت عنوان سوختگی درجه‌ی 2 شناخته شده و اغلب بسیار دردناک است. پوست قرمز و تاول زده می‌شود. پس از 3 روز درد کاهش می‌یابد، اغلب آن‌ها در عرض 14 روز به طور کامل بهبود می‌یابند.

سوختگی درجه‌ی (3):

عمیق‌ترین و خطرناک‌ترین نوع سوختگی در این سوختگی اپیدرم، درم و بافت چربی زیر آن تخریب می‌شوند. گاهی این آسیب به عضلات نیز انتشار می‌یابد. محل سوختگی کرخت، ضخیم و رنگ پریده می‌شود. تا زمانی که درم بازسازی نشود سرعت بهبود بسیار کند خواهد بود و پوست جدید تنها از لبه‌های ناحیه‌ی آسیب دیده قابل رویش است.

شدت درجه‌ی سوختگی:

شدت درجه‌ی سوختگی بنابر عمق آن تقسیم‌بندی می‌شوند و هرچه درجه‌ی سوختگی بیشتر باشد لایه‌های بیشتری آسیب می‌بینند.

عوارض سوختگی

میزان مایعی که از طریق نواحی آسیب‌دیده‌ی سوختگی‌های وسیع درجه‌ی 2 و درجه‌ی 3 از دست می‌رود فراوان است و می‌تواند منجر به شوک و آسیب کلیوی شود. در صورت آسیب‌دیدگی ریه، به علت استنشاق دود، تنفس دچار مشکل خواهد شد. سوختگی‌ها به شدت مستعد عفونت هستند زیرا دیگر پوست نمی‌تواند سدی در برابر عفونت‌ها باشد. عفونت‌های باکتریایی به دنبال سوختگی‌های درجه‌ی 3 شایع هستند و منجر به تأخیر در بهبودی می‌شوند. باکتری‌ها در صورت ورود به خون ممکن است تکثیر یافته و منجر به سپتی سمی (عفونت خونی) شوند.

اقدامات مؤثر:

بلافاصله پس از سوختگی، پوست آسیب دیده باید با مقدار زیادی آب سرد خنک شده و کمک‌های اولیه آغاز شود. بر روی محل سوختگی پماد نمالید زیرا ممکن است باعث بدتر شدن آن شود. کمک‌های پزشکی در همه‌ی انواع سوختگی به جز انواع جزیی ضروری است. سوختگی‌های وسیع درجه‌ی 2 و سوختگی‌های درجه‌ی 3 به مراقبت‌های ویژه‌ی بیمارستانی نیاز دارند و بهتر است چنین بیمارانی در بخش سوختگی بستری شوند. در صورت هرگونه شک به شدید بودن سوختگی باید به پزشک و سرویس‌های درمانی مراجعه کنید. کسانی که دچار سوختگی سر و صورت شده‌اند، به علت امکان وجود سوختگی در راه‌های هوایی و تورم آن‌ها باید بستری شوند. در صورت استنشاق دود نیز باید بیمار بستری شود.

سوختگی‌های سطحی از آب جوش:

اگر موضعی بر اثر آب جوش سوخته و آن سوختگی سطحی و ضعیف می‌باشد، قدری نفت بر محل سوختگی بمالید و یا از لعاب به‌دانه به صورت مالیدنی استفاده کنید یا مقداری خمیردندان بمالید.
* برگ چغندر پخته شده را پس از سرد شدن روی آن ضماد کنید.
* گلاب را با یخ و یا در یخچال یا فریزر سرد کنید و دایم به وسیله‌ی دستمال خیس کرده آن موضع را سرد نگه دارید و به مرور تکرار کنید.
* گِل ارمنی ساییده شده را با آب و سرکه یا ماست و سفیده‌ی تخم‌مرغ و یا روغن بنفشه بادام و سفیده‌ی تخم‌مرغ مخلوط کنید و بر موضع سوختگی قرار دهید.
* برگ خطمی و برگ خیار چنبر را بپزید و پس از سرد شدن روی آن ضماد کنید.
* سفیدآب را در آب گشنیز تازه مخلوط کنید و بمالید.
* مقداری خاکستر را در آب جوش ریخته و صاف کنید، بعد دوباره روی آن آب بریزید و صاف کنید و پنج مرتبه این کار را تکرار کرده، سپس با آن آب شستشو کنید.
* مرتب با مقداری گلاب آن را سرد نگه دارید یا دستمال آلوده به گلاب و آب یخ بکار ببرید تا سوزش به کلی از بین برود.  

سوختگی از آتش:

اگر قسمتی از پوست بدن از آتش سوخته باشد، فوراً روی آن روغن زیتون بمالید و مالش دهید و بعد جوش شیرین روی آن بپاشید.
* موز را له کنید و بر محل سوختگی ضماد گذارید.
* ریشه‌ی درخت بادام را بسوزانید، بعد نرم بسایید و بر آن ضماد کنید.
* برگ چغندر پخته را پس از سرد شدن بر آن ضماد کنید.  

سوختگی با روغن داغ:

اگر قسمتی از پوست بدن از روغن داغ سوخته باشد، مقداری سفیدآب کف را با سفیده‌ی تخم‌مرغ مخلوط کنید و بسیار بهم بزنید و روی محل سوختگی بمالید.  

گوشت آوردن در محل سوختگی:

در این مورد باید یدفرم 60 گرم و پارافین مایع 80 گرم را روزی سه مرتبه بر موضع گود شده بمالید.
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پازدهم.