کاهش دمای بدن و درمان آن

کاهش دمای بدن یا اُفت دمای بدن تا یک سطح خطرناک را هیپوترمی گویند. زمانی که درجه‌ی حرارت طبیعی بدن که 37 درجه‌ی سانتی‌گراد (6.98 درجه‌ی فارنهایت) است به کمتر از 35 درجه‌ی سانتی‌گراد (95 درجه‌ی فارنهایت) اُفت کند، هیپوترمی رخ می‌دهد. بدن مکانیسم‌های گرم کننده‌ی بسیاری دارد مثل لرزیدن که گرمای از دست رفته را جبران می‌کند. با این حال اگر هوای محیط بسیار سرد باشد و یا مکانیسم‌های گرم کننده عمل نکنند هیپوترمی رخ می‌دهد. هیپوترمی گاهی با سرمازدگی همراه است که در این صورت تهدیدکننده‌ی زندگی می‌باشد.
هیپوترمی در کوه نوردان و گردش‌گرانی که پوشش مناسب در سرما ندارند شایع‌تر است. افراد بی‌خانمان نیز در هوای سرد مستعد هیپوترمی هستند. کسانی که به علت مصرف زیاد الکل و یا سوء مصرف مواد مخدر آگاهی از دمای پایین بدن خود ندارند ممکن است متوجه نیاز خود به پوشش بیشتر نشده و دچار هیپوترمی شوند. اختلالات معینی باعث افزایش خطر هیپوترمی می‌شوند، مثلاً کم‌کاری تیروئید باعث کاهش عملکرد بدن شده و حرارت بدن را کاهش می‌دهد. افرادی که تحرک‌شان به دنبال آرتریت (التهاب مفاصل) و سکته‌ی مغزی کاهش یافته گرمای کمی تولید می‌کنند و بیشتر مستعد هیپوترمی هستند.
افراد مسن بیشتر مستعد هیپوترمی هستند چرا که با افزایش سن بدن قادر نیست گرمای خود را در محیط سرد حفظ کند. افراد مسن نسبت به کاهش دما آگاهی کمتری دارند و توجه نمی‌کنند که دمای بدن آن‌ها کاهش یافته است. در بیماری زوال عقلی یا دمانس (1) نیز ممکن است آگاهی فرد نسبت به تغییرات دما کاهش یابد. اطفال مستعد هیپوترمی هستند زیرا آن‌ها به سرعت گرما را از دست می‌دهند و مثل افراد مسن دمای بدن خود را نمی‌توانند حفظ کنند. در همه‌ی این موارد سرعت از دست دادن گرما و در نتیجه خطر هیپوترمی در بادهای شدید و در محیط خنک افزایش می‌یابد و هیپوترمی به سرعت رخ می‌دهد، خصوصاً وقتی که فرد در آب سرد قرار گرفته باشد.
علایم هیپوترمی تدریجی و در طی چند ساعت یا چند روز ظاهر شده، اما اگر یک فردی در آب سرد قرار گرفته باشد و یا در معرض هوای طوفانی و بادهای شدید باشد، علائم در طی چند دقیقه ظاهر می شوند.
علائم عبارتند از:
- خستگی.
- حرکات آهسته و بدون حرف.
- گیجی
- اختلال قضاوت و واکنش‌های کند.
- دست‌ها و پاها آبی و سرد می‌شوند.
با اُفت بیشتر دمای بدن این علایم نیز بیشتر آشکار می‌شوند. به علاوه لب‌های آبی شده، هذیان و کاهش هوشیاری نیز پدید می‌آید، ضربان قلب بی‌نظم شده و در نهایت قلب از کار می‌ایستد.

اقدامات مؤثر:

در برخورد با یک فرد مبتلا به هیپوترمی او را به یک مکان گرم و یا محوطه‌ی بسته منتقل کنید. لباس‌های خیس وی را عوض کرده و لباس خشک به او بپوشانید و در صورت امکان کلاهی برای وی تهیه کنید. او را در یک پتوی گرم بپوشانید و اگر کاملاً هوشیار است مایع گرم غیر الکلی به وی بنوشانید (به او الکل ندهید زیرا مصرف الکل شرایط را بدتر می‌کند). در هیپوترمی شدید هرچه سریع‌تر از پزشک درخواست کمک کنید. اگر با بیمار هیپوترمی در محل دورافتاده‌ای گیر کرده‌اید تا زمان رسیدن کمک اقدامات فوق را تا حد امکان انجام دهید.

پی‌نوشت‌ها:

1.Dementia

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پازدهم.