نویسنده: صمصام صانعی
در برخی مدارک طب سنتی برای گیاه بادیان رومی یا انیسون نام زنیان را بکار برده‌اند که با گیاه زنیان اصلی که در فهرست کتاب آمده فرق دارد.

نام علمی:

Pimpinella anisum L.، نام فرانسه Anis و نام انگلیسی آن True anise می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، انیسون، بادیان رومی، حب الحلوه، رازیانج شامی، زنیان کاذب، آنیسون، رازیانه رومی و زیره رومی نامیده شده است.

تیره گیاه:

جعفری Umbelliferae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 100 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر با ساقه‌ای چهارگوش، استوانه‌ای و کرکدار، برگ‌های آن معطر، برگ‌های قاعده‌ای کلیوی شکل و دندانه‌دار و برگ‌های بالای ساقه، باریک می‌باشند. معمولاً تخم را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. در ضمن اسانس روغنی فرّار نیز از تخم انیسون تهیه می‌کنند که خواص دارویی دارد. در انتهای ساقه، گل دهنده، گل‌های آن به صورت چتر مرکب و در هر چتر حدود 10 گلِ کوچک و سفید رنگ وجود دارد. تخم آن در غلافی ظریف قرار دارد که از تخم رازیانه کوچک‌تر و سبزتر و مایل به سفیدی و کمی مثلثی شکل است و روی پوست آن 5 خط طولی تیره وجود دارد.

طبیعت انیسون:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب مناطق کشورها خصوصاً کشورهای آسیایی، اروپایی و در بعضی از کشورهای آفریقایی به صورت خودرو انتشار داشته و کاشته می‌شود. در ایران نیز به صورت پرورشی بیشتر در استان‌های اصفهان، آذربایجان و تهران کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در بادیان رومی:

اسانس روغنی فرّار دارای ماده آنتول، پی‌متوکسی فنیل، آستون و چاویکول و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

دانه (تخم)

نحوه مصرف:

معمولاً تخم را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. در ضمن اسانس روغنی فرّار نیز از تخم انیسون تهیه می‌کنند که خواص دارویی دارد.

خواص درمانی:

آرام‌بخش و خواب‌آور، محرک و معرق، شیرافزا و مقوی معده، کمک کننده به هضم غذا و اشتهاآور، ضد سرفه و خلط‌آور، افزاینده میل جنسی مردان و مسکن دردهای عمومی بدن، ضد نفخ و رفع کننده دلپیچه، ضد کرم و قاعده‌آور، ضد تشنج و خون‌ساز، ضد میکروب و شفاف کننده پوست، ادرارآور و ضد انگل می‌باشد. در ضمن برای عفونت‌های مجاری تنفسی فوقانی (سرماخوردگی، سرفه، سینوزیت و برونشیت) و بیماری‌های قفسه سینه نیز مفید است. خوردن روزی یک لیوان از دم کرده تخم انیسون پر و سفت کننده سینه خانم‌ها و از شل شدن سینه‌ها در سنین بالا جلوگیری می‌کند و به صورت بخور نیز برای سردرد و سرگیجه مؤثر می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.