معرفی بارهنگ و خواص درمانی آن

بارهنگ گونه‌های مختلفی دارد که از نظر خواص و ترکیبات شیمیایی تقریباً مشابه هم می‌باشند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها که نسبت به دیگر گونه‌ها از خواص دارویی بیشتری برخوردار می‌باشد اشاره شده است.

نام علمی:

Plantago major L.، نام فرانسه Plantain و نام انگلیسی آن Larger plantain می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، بارهنگ، لسان الحمل الکبیر و بارتنگ نامیده شده است.

تیره گیاه:

بارهنگ Palntaginaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی، پایا و خودرو به ارتفاع حدود 20 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و بدون ساقه، برگ‌های آن تخم مرغی شکل، دراز، ضخیم، دارای چندین رگبرگ مشخص و کرکدار، با پهنک بزرگ و واقع در سطح زمین و گلهای آن دارای جامی به رنگ خاکستری روشن یا مایل به قرمز و مجتمع به صورت سنبله‌های دراز می‌باشند که هر یک از سنبله‌ها نیز در رأس دنباله بلندی منتهی به وسط برگ‌ها جای دارد. میوه‌اش پوشینه و دارای دو خانه می‌باشد و محتوای هر خانه 4 تا 8 دانه کوچکِ بیضی شکل و به رنگ قهوه‌ای پررنگ است.  

طبیعت بارهنگ:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در بیشتر نواحی اروپا، آمریکا، هند و آفریقا انتشار دارد. در ایران نیز در نواحی معتدله و مرطوب اکثر استان‌ها بخصوص در استان‌های شمالی، فارس، چهارمحال و بختیاری و اصفهان می‌روید.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن:

در گیاه گلی‌کوزید اوکوبین و پلانتاژین و در دانه آن کولین، اوکوبین، مواد گلوتینی، پلانته‌نولیک اسید، سوکسی‌نیک اسید و آدنین تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

دانه

نحوه مصرف:

به طور معمول دانه را به صورت خیسانده در آب جوش استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

نرم کننده سینه و برطرف کننده اخلاط ریه، ادرارآور و معرق، آرام کننده و رفع کننده تحریکات در نزله‌های مزمن برونش‌ها، رفع کننده اختلالات کلیه و دفع کننده انواع کرم‌ها، ضد تب و خنک کننده، ضد همورئید همراه با خونریزی و تصفیه کننده خون، کاهنده چربی و خارج کننده سنگ‌های کلیه، ضد یرقان و التیام‌بخش زخم‌های داخلی، تحلیل‌برنده ورم مخاط دهان و تقویت کننده لثه‌ها، قابض و ضد اسهال خونی، ضد نفس‌تنگی و برطرف کننده عفونت‌های مجاری تنفسی، جلوگیری از خونریزی معده و ضد التهابات کلیه و مثانه می‌باشد. در ضمن برای گوش درد، نزله مجاری ادراری، تصلب شرائین، آرتریت، بیماری‌های کبدی، شب‌ادراری، روماتیسم، سینه درد، آسم و ناراحتی‌های آسم برونشیتی نیز مفید است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.