معرفی باقلا و خواص درمانی آن

نام علمی:

Vicia faba L.، نام فرانسه Gourgane و نام انگلیسی آن Fava bean می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، باقلا، باقلی، فول و جرجر نامیده شده است.

تیره گیاه:

تیره پروانه‌واران Leguminosae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 100 سانتی‌متر با ساقه‌ای چهارگوش و شیاردار، برگ‌های گیاه متناوب و گوشواره‌دار و مرکب از برگچه‌های 2 و 6 تایی و تخم مرغی شکل و گل‌های آن بزرگ، سفید یا گلی رنگ می‌باشند. میوه‌اش نیام یا غلافی خمیده با پوستی گوشتی، کرکدار، متورم، ضخیم و دارای برجستگی‌های محسوس در محل دانه‌ها و محتوای آن تعدادی دانه‌ی سبز و درشت (باقلا) می‌باشد.

طبیعت دانه:

از نظر حکمای طب سنتی طبیعت باقلا تازه سرد و تر و طبیعت باقلا خشک سرد و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی کشورها و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی، اصفهان، یزد، بوشهر و هرمزگان به صورت پرورشی کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در باقلا خام:

آب، پروتئین، کلیسم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، تیامین، ویتامین‌های C, A، رایبوفلاوین، نیاسین، آلبومینوئیدی، مواد هیدروکربنه، مواد چرب و خاکستر در آن تشخیص داده شده است.  

بخش مورد استفاده:

دانه (باقلا)

نحوه مصرف:

به طور معمول دانه‌ی خام و دانه‌ی خشک شده باقلا را به صورت پخته استفاده می‌کنند. برای جلوگیری از نفخ شدید و دل پیچه باقلای خشک را سر شب تا صبح در آب جوش خیسانده و سپس آب آن را دور ریخته و آن را بپزید.

خواص درمانی:

تقویت کننده بدن و شیرافزا، فعال کننده سلول‌های مغز استخوان و جلوگیری کننده از تولید سنگ کلیه، دفع کننده فضولات بدن و پاک کننده ریه، خلط‌آور و مسکن سرفه‌های خشک می‌باشد. زیاده‌روی در مصرف باقلا سبب افزایش فشار خون و کم خونی شده و استفاده از آن برای خانم‌های باردار و افراد قندی، دارای اسید اوریک، کلسترول و تصلب شرائین مضر است. در ضمن برای نارسایی‌های قلبی، پارکینسون، ورم مثانه، روماتیسم، نقرس، آب آوردگی بدن و اسهال مزمن نیز مفید است. در استعمال خارجی پودر باقلای خشک شده به صورت ضماد التیام‌بخش اثر زخم، لکه و جوش در صورت و برطرف کننده ورم پستان خانم‌ها و دختران جوان در هنگام بلوغ است. آرد باقلا به صورت ضماد سبب رسانیدن آبسه و جوش‌ها و خروج چرک از آنها می‌شود.

تذکر:

از دست زدن و بوییدن گل و باقلای تازه توسط اطفال جلوگیری کنید زیرا مسموم کننده، حساسیت‌زا و سبب ایجاد بیماری خونی فاویسم شده و در بعضی موارد به دلیل این که ممکن است شخص یا اطفال فاقد آنزیم گلوکوز، فسفات و دهایدروژناز باشند مرگ‌آور می‌باشد. زیاده‌روی در مصرف باقلا سبب افزایش فشار خون و کم خونی شده و استفاده از آن برای خانم‌های باردار و افراد قندی، دارای اسید اوریک، کلسترول و تصلب شرائین مضر است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.